Welke rol speelde v. d. Burg?
In de Nieuwe Kerk klonk
de „Last Post"
M
Vragen, die een antwoord eisen
Plan-Marshall zal
12 a 17 milliard
dollar kosten
Weerbericht
7 Nov. '47
144e Jaargang No. 207
DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN
Schijnwerpers op de Alkmaarse P R.A.
Appèl aan de doden, maning aan de levenden
Arrestatie in verband
met moord op
Veldmaarschalk Rommel
Nieuwe Ministerbenoemd
De heer L. Görzel
Militaire staatsgreep
in Siam
Conflict in Franse
vakbeweging
Reeds 10.000 doden
in Egypte
orgen
Bureaux Administratie
Voordam 9 - Telefoon 3320
Bldderstraat/hk Oudegracht
Achterdam 20 - Tel. 2274
Postgiro 434000 (t.n.v. N.V.
Ver. Noord. Dagbl. i.o.,
Alkmaar). Bank: Hoornse
Crediet- en Effectenbank,
Alkmaar.
Dir.: J. Bijlsma
ALKMAARSCHE C0Ü
TARIEVEN:
Advertenties: 16 cent per
millimeter Familieberichten
20 cent per millimeter
Vraag en Aanbod tot 15
woorden 1.elk woord
meer 5 ct.. uitsluitend ipon-
tant.
Abonnementen: 1.30 par
maand, 3.90 per kwartaal
Wrnd. Hoofdredacteur: Jac. Broersen.
Rayonredacteur: W, Oliemans.
ii
De naam v. d. Burg behoort on
getwijfeld tot die, welke na de
bevrijding in Alkmaar en omge
ving het meest zijn genoemd. Om
deze naam werden allerlei ver
halen geweven, die eerst fluiste
rend van mond tot mond gingen.
Eerst werd in bedekte termen op
bepaalde feiten gezinspeeld, later
gebeurde dit meer openlijk. Alles
wat gefluisterd of gezegd werd,
kwam hierop neer, dat v. d. Burg
in bezettingstijd bepaalde activi
teiten aan de dag zou hebben ge
legd, waardoor zijn aanstelling
bjj de P.R.A. in een min of meer
eigenaardig daglicht zou komen
te staan.
Aanvankelijk hebben wij aan dit
alles geen bijzondere aandacht ge
schonken, overtuigd als we waren,
dat het „men zegt" over het algemeen
geen al te betrouwbare bron mag
worden genoemd en dat wie aan de
weg timmert, zoals in dit geval
rechercheur v. d. Burg, steeds aan
critiek onderhevig is. Anders werd
dit echter, toen men ons concrete fei
ten ging noemen, toen er aandrang
werd geoefend op publiciteit en toen
ons de overtuiging gewerd, dat zo
wij ons afzijdig zouden houden
deze zaak van andere zijde aanhangig
zou worden gemaakt. Toen achtten wij
het tijdstip gekomen om, uit een oog
punt van algemeen belang, cte vraag
op te werpen, of en in hoeverre de
man, die zich voor kort zag aange
steld tot hoofd van de Alkmaarse
P.R.A., hier ai dan niet als het slacht
offer van lasterlijke aantijgingen
moet worden gezien.
Om te beginnen: dit onderzoek is
verre van eenvoudig geweest en om
vangrijk was het ook. Aanknopings
punten waren er genoeg en er wer
den tal van namen genoemd van
mensen, die in bezettingstijd de dupe
zouden zijn geworden van v. d. Burgs
activiteit. Wij hebben verscheidene
adressen opgezocht, waarbij het soms
moeilijk was de getuigen vrijuit te
laten spreken. In een enkel geval
werden onze bedoelingen gewan
trouwd en in een ander geval was er
weer sprake van schrijnende wonden,
waaraan liever niet werd geraakt.
Was het wantrouwen echter wegge
nomen en het leed weer enigermate
gestild, was er geen terughouding
meer dan noemde men weer andere na
men, die een nieuw aanknopingspunt
moesten zijn. Veelal is hiervan door
ons geen gebruik gemaakt, omdat de
redactie nu éénmaal niet is een re
cherchebureau en omdat het mate
riaal, waarover we op een gegeven
moment beschikten, ruim voldoende
moest worden geacht om tot een con
clusie te komen in deze précaire aan
gelegenheid.
MENSEN, DIE NIET WEER
KEERDEN.
Wij hebben gezegd, een aanta»
vragen te zullen stellen. Welnu,
hier is de eerste: welke gegevens
berusten in het politionele- en P.R.
A.-archief met betrekking tot Mar-
garetha Starchel en tot welk
resultaat heeft het onderzoek in
deze affaire geleid?
Margaretha Starchel was een Oos
tenrijks meisje, dat vanaf haar elfde
jaar in Nederland had gewoond. In
October '40 kwam zij, door bemidde
ling van enige broeders van Jehova
getuigen, tijdelijk onderdak bij Gerrit
Johan Helsdingen. een oude visser, die
met zjjn vrouw aan het Heilooër
Dijkje woont. Het meisje hielp hier
het huishouden en ging ook wel naar
Alkmaar, waar zij met bijbeltjes en
circulaires langs de huizen liep. Uit
voerig heeft de oude visser ons ver
teld, hoe v. d. Burg zich op Zondag
6 Juli '41 per motor met zijspan te
zijnen huize heeft vervoegd met de
mededeling, dat Gretha, die ook bij
hemaan huis lectuur had aangebo-
oen. naar het politiebureau was over
gebracht. Blijkbaar heeft men haar
daar dadelijk weer vrijgelaten, want
zij kwam juist aanlopen, toen v. d.
Burg, die in haar kamer een onder
zoek had ingesteld, vertrekken zou.
Hjj waarschuwde het meisje, zidh niet
meer met de J.G. in te laten en dreig
de met het concentratiekamp. De
Donderdagavond daarop kwam hij
weer terug, maar toen was Gretha
niet thuis. Hij verzocht bij deze ge
legenheid haar niets van dit bezoek
te zeggen. De daaropvolgende Zater
dagmorgen van Helsdingen was
toen afwezig heeft hij haar weg
gehaald.
,,'s Middags", aldus de visser, „ben
ik dadelijk naar het politiebureau ge
gaan om naar Gretha te vragen. Van
een agent op leeftijd kreeg ik ten
antwoord: „Die zie je nooit meer
ter«gHet meisje is overge
bracht naar de Euterpestraat in Am
sterdam en daarop naar de Wete-
r.ngschans. Haar moeder, die in Bel
gië woonde, zond later bericht, dat
het meisje op 6 Februari '43 in een
concentratiekamp aan longontsteking
was overleden".
„Ik vond dit van v. d. Burg een
lage zet, want hij had gelegenheid
genoeg, het meisje te waarschuwen.
Zijn hele doen en laten was er echter
op gericht, haar te pakken".
Aldus Van Helsdingen.
De verklaringen, welke de vrouw
van de visser ons hierover aflegde,
sluiten hierop geheel aan.
VAN BED GELICHT.
Geval nummer twee. We hebben
dezer dagen een bezoek gebracht
aan de familie Meeldijk aan het
Visserspad te Noord-Scharwoude,
destijds bestaande uit vader, móe
der en twee zoons. Destijds, want
Ger.Vt, de jongste, is aan het gezin
ontrukt en men weet niet, of hij
nog wel in leven is.
Gerrit diende de zaak der bevrij
ding door de verspreiding van illegale
pamfletten (De Waarheid) en hij
maakte deel uit van een verzets
groep. Eén der leden van deze groep
werd gegrepen en sloeg in Amster
dam door, waardoor de S.D. Gerrit op
het spoor kwam.
De gevolgen bleven niet uit. Op 2
Februari 1943 om ongeveer één uur
i-. de nacht stopte bij het Visserspad
een auto, die de belendende huizen in
een verblindend licht zette. Niemand
van het gezin Meeldijk vermoedde,
waarom het ging. Wel werd een aan-
ral krantjes nog vlug verstopt, doch
de beide zoons, die op een boven-
kf mertje sliepen, waarschuwde men
niet. Er werd huiszoeking verricht
door v. d. Burg, samen met de agent
der gemeentepolitie van Noord-Schar
voude v. d. Mars, die later bevorderd
is tot brigadier met als standplaats
Weesp.
Gerrit lag rustig te slapen, werd
De commissie van President Truman
voor steun aan het buitenland be
staande uit 19 „vooraanstaande bur
gers" onder voorzitterschap van Harri-
man, minister van handel heeft de
inhoud gepubliceerd van een rapport,
dat de aanbevelingen der commissie
bevat. Voorgesteld wordt, dat de V.S.
voor het eerste jaar van het plan-Mars
hall ongeveer 5750 millioen dollar zul
len lenen of schenken aan de 16 lan
den, die op de conferentie te Parijs ver
tegenwoordigd waren.
De totale kosten voor de uitvoering
van het plan-Marshall worden op 12 a
17 milliard dollar geraamd.
De commissie neemt krachtig stelling
tegen het voorstel, aan de Amerikaan
se hulpverlening de voorwaarde te ver
binden, dat de ontvangende landen
geen socialistische politiek mogen voe
ren. Voorgesteld wordt 'n geheel nieuw
Amerikaans regeringsbureau ter behe
ring van het plan-Marshall te stichten
met vertegenwoordigers in elk ontvan
gend land en een hoofd in Europa. Een
congres-commissie zou het congres op
de hoogte moeten houden van de uit
voering van 't plan-Marshall. De Ame
rikaanse zakenwereld, industrie, finan
ciën, landbouw en vakverenigingen
zouden het herstelbureau van advies
moeten dienen door middel van een be
stuursraad, waarin de minister van
Buitenlandse Zaken zitting zal hebben,
en een advies-commissie.
van zijn bed gelicht en naar Amster
dam gébracht, vanwaar hij via Vught
naar Dachau werd vervoerd.
De zoon Jan werd ongemoeid ge
laten en hij, samen met zfjn vader,
waren getuige van het hele voorval.
De moeder lag destijds ziek te bed.
De familie heeft door brieven door
lopend contact met Gerrit gehad. De
laatste berichten dateren van Fe
bruari '45, toen hij nog gezond was.
Nadien is geen levensteken meer ge
hoord.
NOG MEERDERE NAMEN.
Wij hebben nog meerdere namen
op ons lijstje staan. In een volgend
artikel zullen wij hier nog een greep
uit doen. Er zijn mede andere dingen,
waaromtrent het publiek in het duis
ter tast. Men fluistert niet meer, doch
men --spreekt er openlijk van. Het is
hierom, dat wij nogmaals aandringen
op één ding: dat1 het licht der open
baarheid hierover schijne en dat er
recht worde gedaan aan wie dit toe
komt.
Aardappelen op de bon
in Engeland
De Britse minister van Voedselvoor
ziening, John Strachey, heeft meege
deeld, dat met ingang van Zondag j.l.
de aardappelen zijn gedistribueerd.
Het standaardrantsoen zal drie Engel
se ponden per week bedragen.
Strachey deelde voorts mede, dat het
rantsoen chocolade en suikerwerk van
vier tot drie ounces per week zal wor
den verlaagd.
Onder geloei van scheepshoorns en hoog opschietende waterstralen is de
Nieuw-Amsterdam in New-York aangekomen, waar het door tal van
Nederlandse en Amerikaanse autoriteiten werd verwelkomd. De kapitein
A. Dekema wordt door de Nederlandse Ambassadeur, Dr. van Kleffens,
begroet.
IETS MINDER ZACHT.
Weersverwachting, geldig tot he
denavond:
Matige, voornamelijk aan de kust
nu en dan krachtige wind tussen
Zuidwest en West. Zwaar be
wolkt met enkele verspreide op
klaringen en tijdelijk enige regen.
NOODWEER TE NEW YORK.
Te New York en omgeving heeft
Zondag een hevig noodweer gewoed.
De stormwind bereikte een snelheid
van bijna 100 kilometer per uur en
ging gepaard met wolkbreuken.
KONING PAUL VAN GRIEKENLAND
LIJDT AAN TYPHUS.
Na een nieuw bloedonderzoek is
vastgesteld, dat Koning Paul van
Griekenland niet aan paratyphus, doch
aan typhus lijdt, zo wordt van betrouw
bare zijde vernomen.
Allen, die de Nieuwe Kerk te
Amsterdam tot de laatste plaats vul
den, rezen van hun zetels op, toen
de „Last Post" weerklonk, het appèl
aan de doden en de maning aan de
levenden om de millioenen gesneu
velden en de zaak van vrijheid en
rechtvaardigheid, waarvoor zij vielen
niet te vergeten.
Onder auspiciën van het Nederlands
oorlogsgravencomité en in samenwer
king met de wereldomroep PCJ werd
gistermiddag de dag van het oorlogs
graf, de herinnering aan de geallieer
de doden van twee wereldoorlogen,
plechtig gevierd in een herdenkings
dienst, waar de diplomatieke, militaire
en consulaire vertegenwoordigers van
de landen die zich tegen de overheer
sing van de totalitaire staten hebben
verzet, aanwezig waren.
Voor de preekstoel stond, overdekt
met een zwarte lijkwade, een katafalk,
waarbij militairen van de vier leger
onderdelen: zeemacht, mariniers, land
macht en luchtstrijdkrachten de wacht
hadden betrokken en in onbeweeglijk
heid de eer bewezen aan de doden,
hier hier symbolisch lagen opgebaard,
beschenen door het flakkerende licht
van vier kandelabers.
EEN ZEE VAN LEED.
De Rev. C. Edward Elton van de
Church of England sprak naar aan-
Minister Mansholt heeft een plan ontworpen voor ruilverkaveling in ons
land. Hierdoor hoopt men enige duizenden hectaren vruchtbaar land te
winnen. Men is begonnen met het voormalige eiland Wieringen. Oude
sloten en afwateringen worden gedicht en nieuwe gegraven. Hier een foto
tydens de werkzaamheden
leiding van Paulus' brief aan de Co-
lossensen.
„Heden gaan de gedachten van velen
over de gehele wereld uit naar de ge
sneuvelden, die hun plicht déden. Ook
in Nederland, waar hun graven zijn,
die worden verzorgd door kinderen en
families uit dankbaarheid voor het
offer, dat zij brachten. Zo zijn de ge
dachten van duizenden heden op Ne
derland gericht. Wij leven in de tijd
van de wederopbouw, die de gesneu
velden mogelijk maakten, aldus spre
ker, maar deze wederopbouw moet
geschieden in de geest van liefde, zo
als Jezus Christus ons die leerde en
niet vertroebeld door nationale zelf
zucht. De toekomst is vol onzekerheid
en toch zijn over de graven der sol
daten banden van vriendschap en ver
trouwen gelegd, die op de juiste wijze
gecultiveerd,' geen reden voor angst in
diq. toekomst wettigen.
De schrijver A. den Doolaard droeg
daarop twee gedichten voor, het eerste
van de in Tunis gesneuvelde Richard
Spender „Het Bataljon der valscherm
springers", het tweede van Charles
Peguy, die het leven liet in de slag aan
de Marne, „Heureux ceux qui sont
mort".
De majoor-hoofdaalmoezenier, Pater
L A. M. Goossens, zeide in zijn toe
spraak, dat het totale leed van deze
oorlog niet is te registreren, het is een
grote zee van bitter leed, doch het-
mysterie van dit leed en van de
vele doden blijft voor vele rpensen.ver
borgen. Bij hen is slechts uiterlijke
conventie, geen innerlijke bewogen
heid, want als men zelf niet weet te
strijden voor een ideaal, begrijpt men
het offer niet.
Ds. W. van Limburgh, Ned. Herv.
predikant te Amsterdam, voelde zich
in gedachten met ontbloot hoofd staan
op een oorlogskerkhof met de rijen
graven, die ons toeroepen „vergeet ons
niet". Maar behalve naar hen, gaan
unze gedachten uit naar degenen die
hun geliefden verloren. Het is sym
bolisch, zeide ds. van Limburgh, dat
'eze bijeenkomst in een kerk wordt
;ehouden, want de strijd tegen natio-
aal-socialisme en fascisme, waarvoor
'5 millioen geallieerde soldaten hun
evèh gaven, was de strijd van Christus
•gen de anti-christ.(
Nadat Den Doolaard een gedicht van
.en van Eysselstein „De ballade van
■lacbain", had voorgedragen, kwamen
padvinders de kransen aandragen, die
de vertegenwoordigers der geallieerde
land en aan de voet van de katafalk
neerlegden.
Het blazen van de „Last Post" werd
gevolgd door het gezamenlijk uit
spreken van het „Onze Vader" en het
zingen van Gezang 293.
Nieuw model rantsoenbonnen
textiel
Met ingang van 1 November j.l. zijn
rantsoenbonnen voor textiel van nieuw
model in gebruik genomen. Deze
nieuwe bonnen zijn uitgevoerd in de
kleuren blauw-grijs met oranje (waar
de 1 punt) en blauw-grijs met groen
(waarde 10 punten). De opdruk is in
groene letter uitgevoerd. In de linker
bovenhoek bevindt zich een letter D
gevolgd door eeii getal. Deze bonnen
zijn evenals de thans in omloop zijnde
bonnen der C-serie tot nader aankon
diging geldig.
Geen Kamerverkiezingen
vóór 1 April 1948
Een aantal gemeenten heeft met het
oog op de werkzaamheden voor het
samenstellen van de nieuwe kiezers
lijst aan de minister van Binnenlandse
Zaken de vraag gesteld, wanneer on
geveer de verkiezing voor de leden
van de Tweede Kamer der Staten-Ge-
neraal te verwachten is, gesteld, dat
de voorgenomen grondwetswijziging
tot Kamerontbinding aanleiding geeft.
In antwoord hierop heeft de minis
ter medegedeeld, dat verwacht mag
worden, dat deze verkiezing niet vóór
11 April 1948, de datum waarop de
nieuwe kiezerslijst van kracht wordt,
zal geschieden.
Prinses Marijke weer thuis
Naar wij vernemen, is Prinses Ma
rijke, die kort geleden voor een nabe
handeling in het gasthuis voor ooglij
ders te Utrecht werd opgenomen,
thans weer op Paleis Soestdijk terug
gekeerd.
Naar verluidt is de voormalige lui
tenant-generaal Ernst Maisel, op ver
zoek van het zuiveringstribunaal te
Berchtesgaden, gearresteerd onder ver
denking van medeplichtigheid aan
moord op Veldmaarschalk Rommel, be
velhebber van het Duitse Afrika-
corps. Deze moord zou op order van
Hitier uitgevoerd zijn.
Rommel overleed op 14 October '44,
toen hij herstellende was van de ver
wondingen, opgelopen bij een beschie
ting van zijn auto door een Amerikaan
se jager aan het westelijk front. Hitier
zou hem een flesje vergif hebben doen
toekomen met de boodschap, dat hij 'n
begrafenis met militaire eer zou krijgen
wanneer hij de hand aan zichzelf zou
slaan, en dat in dat geval zijn familie
leden gespaard zouden blijven, doch
dat hij vermoord zou worden wanneer
hij het niet zelf deed. Rommel zou in
ongenade gevallen zijn doordat hij was
uitgekomen voor zijn eigen realistische
kijk op het verloop van de strijd.
Volgens de weduwe van Rommel
kwam generaal Maisel tezamen met ge
neraal Burgdorf, Hitiers adjudant, op
de dag van Rommels overlijden op be
zoek in zijn huis bij Ulm. Nadat Rom
mel met hen gesproken had zeide hij
zijn vrouw, dat hij nog maar een kwar
tier te leven had en dat de generaals
htm op order van Hitier vergif ge
bracht hadden. Hij verklaarde bereid
te zijn voor het volksgerecht te ver'
schijnen, doch er van overtuigd te zijn
dat hij nooit in Berlijn zou aankomen.
Met de twee generaals vertrok hij in 'n
auto en later hoorde zijn echtgenote,
dat hij naar het ziekenhuis te Ulm ge
bracht was dood. Rommel werd met
militaire eer begraven.
Bij Kon. Besl. is tot minister zon
der portefeuille benoemd de heer L.
Götzen, thans hoofd van de 2e afde
ling van het Ministerie van Overzese
Gebiedsdelen en oud-directeur van 't
departement van Financiën te Bata
via. De heer Götzen "al niet belast
zijn met de leiding van een ministe
rieel departement, doch zijn taak vin
den binnen 't kader van het Minis
terie van Overzese Gebiedsdelen.
De bedoeling zit hierbij voor om aan
de nieuwe minister in het bijzonder de
behartiging toe te vertrouwen yan de
financiële en economische vraagstuk
ken, waarvan de verzorging tot het
werkterrein van dit ministerie behoort.
De juiste taakverdeling zal een aan
gelegenheid zijn van onderling overleg
tussen de minister van Overzese Ge
biedsdelen en de heer Götzen. Ten be
hoeve van de voorbereiding van de
staatkundige hervormingen zijn geen
verdere voorzieningen nodig.
Dank zij de benoeming van deze
nieuwe minister voor financiële en eco
nomische aangelegenheden, zal de min.
van O. G. zich meer kunnen wijden
aan de staatkundige vraagstukken,
zulks in samenwerking met de minis
ter-president, die als minister van Al
gemene Zaken ruimer gelegenheid
heeft gekregen om aan de staatkundige
hervormingen leiding te geven.
Eenheden van het Siamese leger on
der leiding van Maarschalk Phiboen
hebben in de vroege morgenuren van
Zondag door een staatsgreep de rege
ringsmacht in Siam in handen geno
men.
In bekendmakingen aan de bevolking
heeft Maarschalk Phiboen verklaard,
dat ervaren bestuurders in hun ambt
zullen worden hersteld en dat de moei
lijkheden in het land spoedig zullen
worden opgelost. Hij deed een beroep
op de bevolking om rustig aan het werk
te blijven.
Zondag is een conflict in de Franse
vakbeweging aan het licht getreden,
doordat ongeveer 200 leden van de
C. G. T. (het Algemene Franse Vak
verbond), waarin de communisten de
leiding hebben, verklaard hebben, dat
de C. .G T. door de communisten voor
politieke doeleinden gebruikt wordeij
Zij spraken tevens openlijk hun goed
keuring uit over het plan-Marshall en
besloten .stappen te nemen voor de
democratisering der C. G. T."
Na zeven weken bedraagt het aantal
sterfgevallen in verband met de cho-
lera-epidemie in Egypte tienduizend.
Volgens het laatste communique zijn
er weer 275 nieuwe gevallen gemeld,
waardoor het officieel bekende aantal
cholerapatiënten sinds het uitbreken
van de epidemie de 20.000 heeft over
schreden.
Eerste vrouwelijke rechter
Te Den Haag heeft mr. rechter van
Maarseveen, minister van Justitie me
degedeeld, dat de benoeming heeft
plaats gehad van de eerste vrouwe
lijke rechter in Nederland, de benoe
ming namelijk van mej. mr. dr. J. C.
Hudig tot rechter in de rechtbank ..te
Rotterdam.
Deze benoeming noemde de minister
een experiment, maar hij was ervan
overtuigd, dat de toekomst zal uitwij
zen, dat deze benoeming een nieuwe
stap vormt in de richting van een
verantwoorde en noodzakelijke ont
wikkeling van ons Nederlands rechts
bestel.
is het de dag van de Wapen
stilstand. (Klaproosdag),
is het St. Maarten,
begint de Tweede Kamer ver
moedelijk met de behandeling
van de begroting.
hoopt Kroonprins Gustaaf Adolf
van Zweden zijn 65ste verjaar
dag te gedenken.
houdt Churchill te Parijs een
propaganda-rede over het plan-
Marshall en over de Verenigde
Staten van Europa.
viert Columbia zijn onafhanke
lijkheid van Carthagena (1811).
speelt de Engelse voetbalclub
Arsenal haar jaarlijkse wedstrijd
tegen de Racing-Club te Parijs.