Alkmaarse landwachters voor het
Bijzonder Gerechtshof
Belangrijke toneelvoorstelling als
seizoenbesluit
LANGEDIJK en de behoefte aan
fabrieken en bedrijven
in commandant
Teger
Schoenmaker 14 jaar
geëist
Sierke opvoering van Glazen Speelgoed"
De bijzondere rechtspleging
Bonnen halen
Protestants Interkerkelijk
Thuisfront
EEN KOELHUIS
EEN ZUURKOOLFABRIEK
EEN DIEPVRIESBEDRIJF
Burgerlijke Stand
1
Bijzjonétr (jerecKbliof
Maandagochtend verscheen de com
mandant van de Nederlandse Land
wacht te Alkmaar voor het Bijzonder
Gerechtshof te Amsterdam, dat ge
presideerd werd door mr. v. d. Goot
uit Haarlem.
De 37-jarige bankbediende W. G. Fr. C.
C Schpemaker uit Amsterdam, was
finds 1933 bij de N.S.B. aangesloten.
Hij beweerde te hebben gehandeld
uit ideële overwegingen.
„Wat voelt U nu als 't ergste feit?"
vroeg hem de president.
„Dat ik mensen gearresteerd heb en
eer man als Wagenaar; vind ik zo ver
schrikkelijk, dat het me steeds voor
ogen staat. Ik heb gefaald, dat heb
ik in de tijd, die ik in detentie heb
doorgebracht, volkomen aangevoeld".
Op een andere vraag van de presi
dent schilderde verdachte de Land
wacht als een instituut dat bestond uit
een menigte mensen van allerlei slag.
Het was niet mogelijk voor die mensen
terug te gaan, want dan waren ze dood
geschoten.
Heel bijzonder viel de nadruk op de
actie in Alkmaar. Daar reed een auto
met illegalen, welke op een patrouille
landwaphters stuitte. Toen er drie uit
de gelederen van de laatste vielen, was
als het ware het hek van de dam. Ver
dachte beweerde echter, dat hij had ge
poogd, de haatgedachte te onderdruK-
ken. Hij had van die groep landwach
ters een vat buskruit kunnen maken,
doch dit niet gedaan.
„We zijn eigenlijk in een positie ge
bracht er is met ons gemarchan
deerd waarin het ons pas langzamer
hand duidelijk werd, dat het verkeerd
was, wat we hebben gedaan".
De beschuldiging.
Schoemaker werd er van beschuldigd
dat hij als commandant van de Neder
landse Landwacht heeft deelgenomen
aan en opdracht heeft verstrekt tot
huiszoeking bij een arrestatie van een
groot aantal personen, die er van ver
dacht werden zich met illegaal werk
bezig te houden, alsmede in het alge
meen heeft deelgenomen aan acties
welke ondernomen werden om de zgn.
illegaliteit te bestrijden en aldus o.m.
heeft bevorderd, dat de onder zijn com
mando geplaatste landwachter Meier
zich als illegaalwerker voordeed ten
behoeve van de Duitse politie, teneinde
gegevens te verzamelen, hebbende hij,
nadat Meier door leden van de illega
liteit was neergeschoten, deelgenomen
aan een actie, om de daders van deze
aanslag op te sporen.
Te Alkmaar in Februari 1945 deelge
nomen aan de arrestatie van een per
soon, die een aanslag op de boerenlei
der Kalis had gepleegd en deze persoon
ernstig mishandeld, teneinde hem i9t
een bekentenis te dwingen.
In Maart 1945 te Stompetoren heeft
verd. deelgenomen aan huiszoeking bij
M. J. Koning, waarbij diens zoon werd
gearresteerd.
Te Alkmaar heeft hij deelgenomen
aan de arrestatie van W. Jonker en ie
Heiloo in December 1944 huiszoeking en
arrestatie van A. Frans en J. Wagenaar,
welke hadden deelgenomen aan een ge
vecht te Ursem, waarbij enige land-
wachters waren doodgeschoten.
Te Noord-Scharwoude, in April 1945,
heeft hij deelgenomen aan huiszoeking
in de fabriek van Verburg, te Alkmaar
arrestatie van Blom en te Heiloo in
Maart 1945 arrestatie van S. M. Middel
hof na huiszoeking bij S. Kort.
De president hekelde dit optreden.
„Wat had U te maken bij de hulp
politie?"
Verdachte zei dat hij geen heersers-
natuur had en een afkeer van spionne
ren. De landwachter Meier had zich in
verbinding gesteld met Verbahn, om bij
het landwachtcommando er op aan te
dringen, dat hij zijn „spionnage loop
baan" mocht voortzetten. Toen deze
zaak bij de landwachtleiding te Am
sterdam was doorgezet, lag het buiten
verdachte's competentie om dit langer
te verhinderen.
Om voor Meier een posthume bevor»
dering in het belang van diens weduwe
te verkrijgen, was er een rapport van
v. d. Spek, waarbij Meier met een soort
helden-aureool werd omgeven, aldus de
lezing van verdachte.
De relatie met Hoorn en v. d. Spek
was een zuivere administratieve. Zo zag
verdachte het, maar de president was
het daar lang niet mee eens.
Hoe de getuigen het zagen.
Op 5 Februari 1945 werd G. Zwanen
burg uit Arnhem in Alkmaar gear
resteerd.
Onder bedreiging met een stengun
door verdachte werd getuige naar het
Raadhuis gebracht en gefouilleerd.
Schoenmaker belde de SD op, maar
voordien had verdachte deze getuige
een paap klappen in het gezicht gege
ven.
De president liet dit nog eens na
drukkelijk herhalen, onderwijl ver
dachte „neen" schudde. Bij de SD
bleek, dat de verdachte werd aangezien
voor de moorenaar van Kalis.
Gleed zijn hand wel uit?
„Ik ontken ten stelligste dat ik deze
getuige heb geslagen of laten slaan!"
President: ;,Maar uw hand is bij
een andere gelegenheid ook wel eens
uitgegleden!'»
De 68-jarige M. J. Koning uit Alk
maar, die in Maart 1945 nog veehou
der te Stompetoren was, kreeg toen
bezoek van de Grüne, en enige land-
wachters, waarbij verdachte.
Döring had daarbij de leiding. Br
werden stafkaarten en olie voor de
Amerikaanse stenguns gevonden. De
toon werd toen meegenomen en vol
gens getuige zou verdachte een sol
datenjas hebben meegenomen.
De zoon is later met negen anderen
door de Duitsers gefusilleerd, die la
ter ook als represaille-maatregel de
boerderij in brand hebben gestoken.
De weduwe van A. Frans, G. Wa
genaar, die niet verschenen was,
heeft schriftelijk verklaringen afge
legd over de arrestatie van haar
broer door de Duitsers, evenals van
haar man. Er werd bij die arrestatie
geschoten, de broer werd getroffen
en later door de Duitsers gefusil
leerd.
De echtgenoot werd nog diezelfde
nacht in het Weeshuis te Alkmaar
door 'n landwachter Molenijzer dood
geschoten. De landwacht en de
Grüne waren daar aan het oude jaar
vieren.
Dit alles gebeurde als een soort
reactie op de stemming, die was ont
staan, toen er drie landwachters bij
een treffen te Ursem gevallen waren.
De 37-jarige K. de Geus uit St.
Pancras, die thans ook gedetineerd
is, had connecties met de te Alkmaar
gekazerneerde landwachtgroep, onder
het commando van Schoemaker.
Getuige was op de hoogte van de
schietpartij te Ursem. Volgens getui
ge was hij door Schoemaker er naar
gevraagd. Daarbij was naar voren
gebracht, dat Wagenaar er bij tegen
woordig was geweest en dat hij een
schot door zijn duim had opgelopen.
Later was Schoemaker met een foto
van Wagenaar gekomen. Getuige had
hem daarop herkend.
Verdachte schetste het gebeurde
aldus. De getuige was hulp-landwach-
ter en had gevraagd om een jacht
geweer te mogen behouden. Getuige
was gekomen, om de zaak over Wa
genaar te bespreken. Die melding
was uiteindelijk door verdachte in
zijn dagrapport opgenomen en dit
v/as de aanleiding geweest van de
door de Grüne ondernomen actie.
Op 30 November werd de H.B.S.er
F. Blom door de verdachte aange
houden. Hij had geen persoonsbewijs
bij zich. De verdachte werd naar het
Weeshuis gebracht. Onderweg tracht
te getuige te ontvluchten. Hij werd
toen door Mijnarends aangeschoten.
Toen de Duitsers hun pogingen
om een 'onderduiker ten huize van
mew. KortVon Freytag Drabbe
in Heiloo al als vruchteloos hadden
opgegeven, was het de Hollandse
Landwacht, die toen de onderdui
ker, de heer Middelhof, die later
gefusilleerd is, toch nog te voor
schijn bracht.
Tenslotte werd de Criminal-secre-
tar Viebahn a decharge gehoord.
Deze verklaarde, dat de landwachter
Meier op eigen initiatief had gehan
deld en er sterk op had aangsdron-
gen, dat hij met zijn spionnagewerk
door zou gaan. Daarvoor wilde hij ook
van zijn verbond met de Landwacht
los komen.
HET REQUISITOIR.
De procureur-fiscaal, mr. Keune,
wilde niet nog eens uitvoerig uitwei
den over de terreur, die de Land
wacht in de kop van Noord-Holland
heeft uitgeoefend. Deze verdachte
neemt thans de houding aan, alsof
de landwacht het zo moeilijk had
daar, vanwege de activiteit van de
illegaliteit en hij alleen maar ambte
naar en administrateur is geweest.
De procureur-fiscaal merkte echter
op, dat hij toch ten volle de verant
woordelijkheid van zijn positie als
commandant moet dragen.
Juist door de activiteit van de on
dergrondse met landwacht-activiteit
te volgen, maakt die verantwoorde
lijkheid nog des te groter.
Met zeer hoge uitzondering blijken
de mensen, die hier terechtstaan, nog
niets te hebben geleerd, op grond
waarvan ze fout waren. Het essen
tiële hiervan ontgaat ze. En ook deze
verdachte blijkt daar nog niet veel
van te snappen. Ze willen nog steeds
de werkelijkheid niet zien, omdat ze
er bang voor zijn en verhard zijn.
Mr. Keune eiste 14 jaar gevange
nisstraf en levenslange ontzetting uit
de rechten.
25000 Griexse Kinderen zijn het leed, dat de burgeroorlog brengt, ontvlucht
en zullen thans in Athene het ogenblik afwachten, waarop zij naar huis
kunnen terugkeren. In de haven van Pireus kwam een aantal kinderen aan,
dat plakkaten droeg, waarop geschreven stond: „Jezus blijve
maakt van ons goede christelijke kinderen. Hü schenke ons land vrede en
schenke ons het geluk naar onze ouders terug te keren".
DE LANDWACHTER MIJNARENDS,
DIE BLOM AANSCHOOT
De 24-jarige Amsterdammer J W Mijna
rends had als lid van de Nederlandse
Landwacht eveneens deelgenomen aan
patrouilles en huiszoekingen, althans het
bewaken van woningen tijdens gehouden
huiszoekingen, onder meer te Alkmaar in
November 1944j aan de arrestatie van F
Blom, die geen persoonsbewijs kon tonen
en de vlucht nam, waarop hij deze heeft
achtervolgd en daarbij enige schoten op
de vluchteling heeft gelost, tengevolge
waarvan deze ernstig werd verwond
Te Westwoud in Maart 1945 heeft bij
deel genomen aan de achtervolging van
een aantal personen, die bij het naderen
van een patrouille de vlucht hadden ge
nomen Op een heeft hij geschoten, waar.
bij enige ernstig werden gewond
Verdachte stamde uit een fel NSB-
gezin Hij kwam reeds op jeugdige leeftijd
bij de Jeugdstorm, sloot zich aan bij de
W A, werd lid van de hulppolitie en kwam
ten slotte na Dolle Dinsdag bij de groep
Landwachters, die heel Alkmaar en om
geving moeilijk maakten
De getuige Blom deed nog eens het
verhaal, dat hij ock in de vorige zaak
had verteld Hij hoorde twee schoten los
sen en vóelde zich toen aan het been ge
wond Verdachte was toen ook op hem
toegekomen en zei: ,,Je zult nog wel meer
op je geweten hebben"
De vorige verdachte, Schoemakter, schil
derde deze verdachte als iemand, die niet
veel gedaan had en meest belast werd
met het opknappen van enkels onder
geschikte karweitjes
De eis luidde zes jaar.
OOK VAN DE MEER MISHANDELDE
EN SCHOOT
Ook de 29-jarige ^Amsterdammer P J
Van de Meer had na Dolle Dinsdag aan
de mensenjacht, die de Landwacht' in de
kip van Noord-Holland hield, deel gehad
Hem was ten laste gelegd, dat hij te Alk
maar op 10 November 1944, in verband
met de eliminatie van de Landwachter
Meier, een persoon heeft aangehouden,
op wie hij, toen deze poogde te ont
vluchten, enige schoten had gelost en te
Groot-Schermer op 5 Februari 1945 J
Italiaander heeft gearresteerd bij een
huiszoeking ten huize van J Kieft Ten
slotte, op 1 Maart 1945 S Teilegen, die
als spoorwegarbeider in staking was ge
gaan, een verhoor heeft afgenomen, ten
einde gegevens te verkrijgen omtrent de
organisatie van de spoorwegstaking en
tijdens het verhoor Teilegen heeft mis"
hsndeld Verdachte was kantoorbediende
van beroep Hij had het idéé, dat de oor
log in 1940 bij de capitulatie was ge
ëindigd
Verdachte bleek zich in de Meidagen
vrijwillig te hebben gemeld als militair
Hij voelde zich door het verloop der ge
beurtenissen ontgoocheld „Ik heb ge
meend, als lid van de NSB, het Neder
landse volk te dienen", was een der op
merkingen, die verdachte 'maakte
Collega-Landwachter N Haye was er op
uitgestuurd, om Van de Meer te zoeken
om op onderzoek in de zaak Meier, die
v/as geliquideerd, uit te gaan
Toen hij hem had aangetroffen hielden
ze gezamelijk een burger aan, op wie een
revolver werd gevonden Getuige had
deze burger moeten bewaken, maar de
burger had weten te ontkomen
Verdachte had toen om het geweer van
getuige gevraagd, die dit weigerde te
Op de laatste Meidag van dit jaar had
gisteravond in het "Gulden Vlies de
opvoering plaats van Comedia's „Glazen
Speelgoed", het toneelstuk van Tennes-
seè Williams. We mogen dit een offici
eus bpsluit van het toneelseizoen noe
men. En het is een besluit geworden dat
pakte. Stuk en spel hebben niet nage
laten grote indruk te maken. Met ge
spannen aandacht heeft men de zeven
taferelen gevolgd en de spanning ont
laadde zich aan het slot in een dave
rend applaus, een óvatie gelijk.
Een moeder is er, die door haar be
moeizucht het leven van haar beide
kinderen beheerst, alles voor hen wil
regelen. Zij zelf leeft nog steeds in de
tijd van haar succesvolle jeugd, van
haar vele aanbidders en denkt met
weemoed aan haar teleurstellend hu
welijk. De zoon Tom wordt het leven
thuis te benauwd en de gebrekkig lo
pende dochter Laura, die zich daardoor
minderwaardig voelt, krijgt in haar
leven één ogenblik van grote vreugde
als Tom's vriend op bezoek komt. Deze
Jim is een oud-klassegenoot van Laura
en zij heeft indertijd een diepe gene
genheid voor hem opgevat. Even komt
er een nooit gekende glans op haar ge
zicht na de kus van Jim, maar dan
volgt direct de ontgoocheling voor
Laura en ook voor haar moeder. Laura
zal al haar innerlijke gevoelens weer
moeten overdragen op haar dieren, haar
„glazen speelgoed".
Het uitnemende spel heeft een zeer
belangrijk aandeel in het succes van
het stuk gehad.
Wij zagen Ellen Vogel onlangs in een
uitstekende rol in „Blijde dagen", maar
wat zij als Laura in „Glazen Speel
goed" heeft laten zien, stempelt haar
tot een veelbelovende en bijzondere ac
trice. Prachtig was het grote tafereel na
dc pauze tussen haar en G. Oster, die
door zijn eveneens sterke uitbeelding
van de vriend Jim, dit tafereel tot een
ontroerend evenement maakte. Han
Bentz van den Berg kon zijn fel tempe
rament uitleven in de rol van Tom.
Als de moeder heeft Joekie Broedelet
uitstekend voldaan. De opvatting, die
zij van deze lang niet gemakkelijke rol
had, stemde tot grote voldoening. Dat
zij de moederrol vervulde en niet de
actrice die het programma vermeldde,
had wel even bekend gemaakt mogen
worden. Opmerkelijk was de regie van
Johan de Meester.
De opvoering van „Glazen Speeigoed"
zal men zich herinneren als een mooi
seizcenbesluit.
O.
geven, omdat het niet was geladen Hij
had toen gebruik gemaakt van zijn re
volver en voerde aan, dat getuige ook
wel degelijk had geschoten
De 28-jarige fabrieksarbeider J Asjes
was de persoon, die door de Landwach
ters werd aangehouden en op wie een ge
laden revolver Werd gevonden Toen Van
de Meer bezig was een ander te fouille
ren, had hij kans gezien, het op hem ge
richte geweer van Haye weg te slaan en
te ontvluchten Er werd toen van ver
schillende kanten geschoten Getuige
hoorde roepen: „Schiet hem voor zijn
donder'' Verdachte zou dit hebben ge
roepen
De 80-jarige, technisch-ambtenaar Ita-
liaander, die in het huis van Kieft aan
wezig was, werd op 5 Februari 1945 ge-
aj resteerd dcor een van de Grüne, die
de bewaking overdroeg aan Van de Meer,
die zei: „Mannetje, heb ik jou al niet
eens gezien bij de Zentrallstelle?" In zijn
toen lag een bedreiging Hij fluisterde
teen de Duitsers iets in het oor en toen
bi eek, dat hij een Jood was, werd ver
dachte door de Grüne geboeid
De vrouw van getuige en Kieft met zÜn
zoon hadden de benen weten te nemen
Getuige zelf en de vrouw van Kieft wer
den meegenomen
Mevr M v d Kieft—Meyns getuigde, dat
het gezin Italiaander bij haar was onder
gedoken
De heer C Omhof schilderde het optre
den van verdachte als zeer onbeshoft De
spoorwegman Tellegen, die thans bij de
verkeersbrigade te Alkmaar is( werd in
het Landwachthuis tijdens de spoorweg
staking gehoord Verdachte had op een
gegeven moment opgemerkt: „Kom maar
eens met mij mee> dan zullen we je
geheugen wel eens opfrissen" Bij het
verhoor had getuige zijn minachting tJver
verdachtë uitgedrukt, waarna hij werd
geboeid en daarna op de rug geslagen
door Van de Meer
Verdachte gaf wel toe, dat de verkla
ringen van deze getuige grotendeels waar
waren
„Ik schaam me over mijn gedrag!" moest
verdachte ten slotte wel zeggen
HET REQUISITOIR
Mr Keune, de procureur-fiscaal, merkte
op. dat het totaalbeeld, door een of ander
niet bewezen onderdeel, niet veranderd
en daarom geen wijziging van de straf
maat meebrengt Hij hekelde de mis
handelingen, die verdachte voor zijn re
kening heeft genomen Verdachte heeft
£ües gedaan, wat wanbeleid van een niet
goed Nederlander maar kan maken Hij
toont zich verhard en geenszins schuld
bewust
Een strenge straf achtte mr Keune hier
op zijn plaats, welke hij gesteld wenste
'te zien op vijftien jaar gevangenisstraf
met aftrek en levenslange ontzetting uit
de rechten
Op 14 Juni a s zal het Bijzonder Hof
in al deze zaken uitspraak doen
Bij Kon. besluit van 25 Mei 1948 is
het volgende bepaald:
1. Mr. J. P. Windhausen te Hoorn is
benoemd tot Kantonrechter-plaatsver-
vanger in het kanton Alkmaar (mrs.
Schenkeveld en Wynne waren dit
reeds);
2. Aangewezen voor de verdere be
rechting der politieke delinquenten in
het Arrondissement Alkmaar zijn de
Kantonrechters-plaatsvervangers: a. mr.
A Schenkeveld, b. mr. J. P. Windhau
sen; c. mr. E. H. J. Wynne. (Van deze
drie is mr. Schenkeveld belast met die
werkzaamheden, welke tot 1 Juni tot
de taak van de president van het Tri
bunaal behoorden).
Zij, wier familienaam begint met de
letter
W
moeten morgen, Woensdag 2 Juni 1943
hun nieuwe bonkaarten 808 afhalen,
alsmede tabaks- en versnaperingen- en
gecombineerde kaarten. De uitreiking
vindt plaats in het uitreiklokaal Rid
derstraat, van 912 en van 24 uur.
Medegebracht moeten worden de di:-
tributiestamkaart en de losse inwis
selingsbon van bonkaart 806.
N.B. De 'data van volgende uitrei
kingen zullen niet meer worden gepu
bliceerd, doch op de bonkaart worden
gestempeld.
De verwanten van onze militairen,
die niet in de gelegenheid waren om
aan onze oproep van Woensdag gehoor
te geven, kunnen hun inlichtingen
(naam en adres) van hun militairen
(zoon of man) opgeven aan het dage
lijks bestuur: de heer Bestmeijer, Rip-
pingstraat 10; de heer Hiddema, Sta
tionsweg 11; mevr. Houving, Blaeustr.
33 en aan de volgende comitéleden: de
heer Nijdam, v. Everdingenstr. 1 en de
heer ter Telgte, Limmerhoek 40.
Dit staat wel vast: de tuinder dient
de zeggenschap over het product
zoveel mogelijk in eigen handen te
houden.
Op de laatste grote vergaderingen der
veilingen zijn stemmen opgegaan voor
de stichting van koelhuizen. Daarbij
Kwam allereerst dit vast te staan: de
meningen lopen hierover nogal ver uit
één. De houding der veilingbesturen is
zonder meer gereserveerd, wat, gelet op
de omvang der projecten, alleszins be
grijpelijk is.
Anderzijds blijkt ook de vraag te be
staan of deze kwestie wel zo urgenfis.
Ontegenzeggelijk bestaat er behoefte
aan goede poterbewaarplaatsen, maar
hoe deze moeten zijn, daarover is voor-
hands het laatste woord nog niet ge
sproken. Wageningen heeft zich ook op
deze vraagstukken geworpen £n het is
geenzins denkbeeldig dat van die kant
nog verrassingen zullen worden opge
diend. Er bestaat dan ook nog te veel
onzekerheid om honderdduizenden te
investeren in een koelhuis, dat aller
eerst en zelfs misschien uitsluitend!
als poterbewaarplaats moet worden
gezien. De tijd is eenvoudig nog niet
rijp, hierover een definitieve beslissing
te nemen. Tenslotte geeft het te War-
nieilhuizen genomen experiment óók te
denken. Daar had men een bestaand
koelhuis afgehuurd, maar de opgave
was zo gering dat het niet voor een
tweede keer zal worden herhaald.
De bestaande koelhuizen, die als op
slagruimten voor geteelde producten in
gebruik zijn, geven een niet onbevredi
gend exploitatie-beeld. Maar het is
wel grappig, dat hoewel de Lange-
dijk geen fruitstreek is de koelhui
zen voor een niet onbelangrijk deel
drijven op het bewaren van fruit, voor
namelijk van appelen!
Koelhuizen, uitsluitend bestemd voor
de opslag van kool zullen vooral in
zachte winters effectief blijken, maar in
koude winters? Kool vraagt voorts
grote ruimten en daarmee zijn grote be
dragen gemoeid. Een koelhuis met een
capaciteit van 50 wagons is, Ge
schouwd als opslagruimte voor kool,
nauwelijks een serieus probeersel ie
roemen. Zeer zeker zou het de kwali
teit van het product ten goede komen,
wanneer de producten in koelhuizen
konden worden opgeslagen. Maar dan
blijft weer de vraag of dit voordeel Dp-
weegt tegen de enorme kosten, die vol
doende ruimte om de helft van de nor
male oogst op te slaan wat dan
toch als norm gesteld zou moeten wor
den mee zou brengen. Het zou gaan
om millioenen en alleen de aflossing en
rente van het benodigde kapitaal be-
rdikt dan reeds een aanzienlijke hoogte.
Een koelhuis voor de handel is even
eens al voorgesteld. Een soort veem dus,
waarin de handel tijdelijk haar voor
raden zou kunnen opslaan. Het grote
bezwaar is hier, dat de exploitatie-basis
nogal wankel is. Niet het wenselijke
mag in de berekeningen een rol spelen,
alleen het mogelijke is verantwoord.
Door de veilingbesturen te Warmen-
huizen en te Noord-Scharwoude zal aen
onderzoek ingesteld worden naar de
mogelijkheid van een koelhuis. Daarbij
za! men geconfronteerd worden met bet
probleem: een grote Noordermarktboud
met een miniatuur koelhuis. En hoe dat
te omzeilen.
RUMOER RONDOM DE
ZUURKOOL
Het was een zekere galgenhumor, die
de heer Kalverdijk onlangs deed op
merken, dat hij maar -weer eens een
voorstel zou verdedigen, dat wel ver
worpen zou worden. Het was een rea
listische kijk op de dingen,, want liet
voorstel werd verworpen.
Het ging hier om een andere bran
dende kwestie: een coöperatieve zuur-
koolfabriek. De gedachte om een der
gelijk bedrijf te stichten, bestaat niet
aan de Langedijk alleen. Het is reeds
eerder geopperd te Avenhorn en aan
vankelijk scheen het of alles van een
leien dakje zou lopen. Tot dusver is er
echter met de uitvoering van het plan
nog niet begonnen. Zelfs is het heel
moeilijk om er achter te komen hoever
het nu eigenlijk met die plannen staat.
De heer Kalverdijk is dan ook de
enige tuinder niet, die met lede ogen
de clan der zuurkoolfabrikanten hun
„dictatuur" ziet uitoefenen. Zo erg, dat
er van een dictatuur gesproken kan
worden, is het weliswaar niet, maar het
is een niet te ontkennen feit, dat tien
zuurkoolfabrikanten bij de prijsvorming
van de witte kool de grondstof van
dit product meer in de melk te brok
ken hebben dan tweeduizend tuinders.
Een inderdaad scheve toestand.
Anderzijds zou opheffing van het
v/instgeheim wel eens ontsmettend kun
nen blijken te werken bij deze troebele
affaire. De ondernemers werken maar
niet alleen voor zich, maar allereerst ten
dienste van het geheel. Dat hen daar
voor een redelijke beloning toekomt is
vanzelfsprekend. Maar het gaat niet
aan dat de duizeriBen kwekers weinig
of niets over hun product te zeggen
hebben. Deze liberale bedrijfsvoering
dient te verdwijnen, zal de tuinbouw
gespaard blijven voor rampen als in de
jaren van '29'39. Ook toen was er
niemand aansprakelijk of zelfs maar
verantwoordelijk voor de onmogelijke
toestanden en dat mag niet weer voor
komen.
De stichting van een gemeenschappelij-
SUCCES OP HONDENTENTOON
STELLING.
De Greyhound Boejons Orpheus be
haalde op de Jubileumtentoonstelling
te Breda op 30 Mei 1948 twee le prij
zen, in de Nationale Fokkers en in de
Open klasse.
De eigenaars van deze hond zijn P.
Abercrombie en J. Krogtwijk.
ke zuurkool-fabriek is ook niet zonder
meer „de" oplossing. Allereerst zouden
de tuinders bij deelneming aan een ze
kere leveringsplicht gebonden zijn. Het
is niet juist een zuurkoolfabriek te
koppelen aan een koelhuis.
Een zuurkoolfabriek kan koelruimte
ontberen. Door het invoeren van een
handige verpakking zou voorts het bin
nenlands verbruik nog wel te stimule
ren zijn. En dat er nog zoiets als re
clame bestaat, schijnen de huidige par
ticuliere ondernemers maar nauwelijks
te willen geloven.
Mocht het dan tot de stichting van
een coöperatief bedrijf komen, dan die-
ne men zich te doordringen van deze
onvermijdelijke noodzaak: dat een der
gelijk bedrijf het begin moet zijn-van
een moderne conservenfabriek van vol
doende capaciteit. Het gaat hier niet
om een tijdelijke noodmaatregel, maar
om een principiële wijziging der ge
bruikte afzetmethoden.
Van verschillende zijden zijn ernstige
bezwaren ingebracht tegen deze ver
anderingen. En inderdaad zijn er ge
noeg dingen, die tot bedachtzaamheid
dwingen. Al was het alleen maar de
coöperatieve afzetvereniging, die na 'n
meteoorachtig begin uitdoofde. De tuin
ders bleken wel genegen hun lot in
eigen handen te nemen toen de offi
ciële handel hen in de steek liet, maar
daarna zochten zij het oude vertrouwde
pad weer op en zagen af van verdere
initiatiefneming. En dat zou weer kun
nen gebeuren, buiten andere denkbare
mogelijkheden.
EN EEN DIEPVRIES
INRICHTING?
In Amerika is het zover, dat men
voor 80 dollarcents een complete maal
tijd kan kopen. Zo'n maaltijd bestaat
dan uit diverse gerechten, allemaal
„diep-vries" die op een kartonnen scho
tel zijn gerangschikt. Het geheel is in
cellophaan verpakt. De huisvrouw
heeft niets te doen dan het hele geval
in de electrische oven te schuiven,
ev te wachten en.klaar is het.
Borden wassen is ouderwets.
Europa komt een stapje achteraan.
De diepvries-producten zijn in ons land
veel te duur voor een massaal gebruik.
Dit is niet allereerst een gevolg van
monopolisering in deze bedrijfstak als
wel: de bedrijven zijn te klein en de
verkoop-organisaties te gebrekkig.
Tijdens de oorlog hoorde men aan de
Langedijk veel over een diepvries
onderneming. Maar sedert is het ang
stig stil geworden. Zeer zeker is een
diepvries-bedrijf een project „met een
praatje", want de vereiste kapitalen
zijn niet gering. Dan is er nog de
vraag of de Langedijker producten wel
de meest-geëigende zijn. De producten,
die zich voor deze industrie lenen en in
voldoende hoeveelheid aan de Lange
dijker veilingen worden aangeboden
zijn: bloemkool, rabarber, witlof, sla-
en snijbonen, tomaten en misschien
druiven. Voorhands zullen grovere
producten als kool en uien niet in
aanmerking kunnen komen. Het diep
vries-bedrijf is ideaal voor fruit, maar
aan de Langedijk groeit dat niet en
om te zeggen, wat niet is, kan komen,
is het toppunt van optimisme, maar
geen verantwoorde basis.
Als conclusie zou men dus hiertoe
komen, dat, zullen de dingen goed ge
daan worden, men tot stichting van 'n
zuurkool- en tevens conservenfabriek
zou moeten komen, annex diepvries-
bedrijf, aangevuld door voldoende
koelruimte.
Maar een dergelijk project is kapita
len-verslindend en het zal dan ook nog
wel even duren eer men het in die
richting heeft geleid. Maar de grote
veilingen, die thans economisch be
schikken over de welvaart van tien
duizenden gezinnen, zijn ook niet in
één dag neergezet. Ook die groeiden
langzaam uit de weerzin der tuinders
om nog langer met een monstertje ge
kookte aardappelen naar de binnen
schippers te gaan en maar af te wach
ten wat zij uiteindelijk uitbetaald
kregen.
Voorlopig betekent het met Duits
land aangegane contract een ontlas
ting voor het tuinbouwbedrijf en staat
het spook der overproductie nog niet
achter de veilingklok. En dat is ge
lukkig, want het is beter te handelen
uit overleg dan te proberen uit nood
zaak.
VAN 14 TOT EN MET 20 MEI
Geboren: Aagje, dochter van J de
Groot en Aagje Dekker Johannes N.
zoon van H Schuit en M Groot Jacob,
zoon van K Kaas en J Kostelijk Aafje,
dochter van J Bakker en L de Jong
Willem H, zoon van C Hopman en A S
de Vries
Getrouwd: Theodorus J Vleugel en
Clasina Bekker Cornelis den Engelsen
(won. te Anna Paulowna) en Hilletja
Visser
Overleden: Matthijs Hart, 69 jaar,
gehuwd met Grietje Kroon
VAN 21 TOT EN MET 27 Mei
Geboren: Cornelis, zoon van C Tim«
merman en E Booij Johanna C M,
dochter van N Metselaar en E Groot
Nicolaas, zoon van B Drost en M Glas
Johannes, zoon van K Dekker en W Tals-
ma Peter H, zoon van A G Blaauw en
en T Schuurmans Arie, zoon van K
Kos en A Blaauboer
Ondertrouwd: Petrus Hessing
(won. te Harenkarspel) en Maria Maats
Hendrikus B Schroër en Johanna M Mo
lenaar
Getrouwd: Philippus N Geerling
(won. te Beverwijk) en Johanna C Hoo-
geboom Johannes van der Vliet en Eli
sabeth H M Koelewijn Gerrit J Glas en
Catharina W Bruin Frans van Breugel
(won. te Heerhugowaard) en Grietje Glas
Jan C Oijevaar en Maartje van der
Molen Jan de Wit en Jaap je de Boer
Overleden: Maartje den Adel, 83
jaar, weduwe van P Berkhout Trijntje
Kramer, 68 jaar, gehuwd met J Smit
Frans A Tauber, 51 jaar, gehuwd met N
Tijsen Willem J Kroon, 49 jaar, zoon
van A Kroon en M Kossen
j
