RENO: 100 scheidingen per week
c
De start in de baai van Inanwatan
Nederlandse vlooi herstelt zich snel
20.000 plotselinge huwelijken per jaar
Waar cowboy en millionnair
elkaar ontmoeten
J
Niets vragen
Waar zijn onze schepen?
TUNNEL ONDER DE
MONT BLANC
Contact met thuis
Vooroorlogse tonnage
spoedig bereikt
Amerika ongerust?
Praecaire
ogenblikken
DE RIMBOE
DANST
De burgemeester ven Reno, een eer
biedwaardig uitziende oude beer
fronst de wenkbrauwen.
„Wij hebben een slechte naam over
de hele wereld", meent hij, „en dat is
volkomen onjuist!"
„Kijk maar eens naar de statistie
ken!" zegt hij tot een medewerker
van „Die Weltwoche".
Achter hem aan de wand hangen
de statistieken, waarop de rode en
blauwe lijnen stijgen en dalen alsof
het om gasverbruik of belastingop
brengsten gaat.
In werkelijkheid zijn het de statis
tieken van de echtscheidingen en de
huwelijken, die in Reno worden ge
pleegd.
NIETS VRAGEN!
Reno is he* echtscheidingsparadijs in de
staat Nevada, de enige staat onder de
banier van Uncle Sam, waar men aan
lieden, die willen scheiden of willen
trouwen, geen bijzondere vragen stelt.
„Bekijk ze maar goed", zegt de bur
gemeester. „Ik wil erkennen, dat we de
naam van echtscheidingsparadijs ver
dienen, maar meer nog verdienen we
de naam van huwelijksparadijs, want
op elke echtscheiding, die hier uitge
sproken wordt, voltrekken we vier hu
welijken. Het vorig jaar brachten we
het maar tot 4967 echtscheidingen, ter
wijl het aantal huwelijken steeg tot
21.649.
DE WETTEN.
Om te begrijpen, waarom Reno tot
het echtscheidingsparadijs van de Ver.
Staten werd, moeten we even toelich
ten, dat scheiden in rond veertig van de
Amerikaanse Staten vrijwel onmogelijk
is De enige echtscheidingsgrond is
„echtbreuk" en die moet bewezen wor
den doordat de overtreedster of over
treder bij het plegen van het delict is
betrapt.
In de enkele staten, waar men dan
nog een scheidingsprocedure toelaat
zijn bijzondere moeilijkheden daaraan
verbonden. Men eist bijvoorbeeld een
bedenktijd van een jaar. terwijl een
echtscheiding met wederzijds goedvin
den.... als een wetsovertreding wordt
beschouwd.
In de staat Nevada is dat anders.
Daar is men in een ander uiterste ver-
Aagtekerk, Rotterdam-Australië, pass.
5-8 Ouessant. Abbekerk, Australië-
Rotterdam, pass. 5-8 Perim. Alde-
gonda, 5-8 van Singapore naar Bang
kok. Alwaki, 5-8 van Buenos Aires
naar Rotterdm. Amstelkerk, Am
sterdam-West Afrika, 5-8 nog te Bor
deaux. Berlage, 3-8 van Batavia te
Probolingo. Bloemfontein, 5-8 van
Amsterdam te Kaapstad. Boissevain,
3-8 van Kaapstad naar Port Elisabeth.
Borneo, Vancouver-Manilla, 31-7 van
Tacoma. Boskoop, 5-8 van Tocopilla
naar Valparaiso. Clavella, Casablan-
ca-Tripolis, pass. 5-8 Malta. Congo-
stroom, 4-8 van Balik Papan te Syd
ney. Ena, 29-8 van Poeloesamboe te
Miri. Eemland, Amsterdam-Buenos
Aires, 5-8 te Rio de Janeiro. Johan
.Van Oldenbarnevelt, Batavia-Amster-
dam, pass. 5-8 Abuail eiland (Rode
Zee). Keilehaven, Las Palmas-Oost
Afrika via Marseille, 5-8 Golf v. Biscaye.
Leuvekerk, Rotterdam-Calcutta, 6-8
te Port Said. Lutterkerk, Bombay-
Rotterdam, 5-8 te Suez. Limburg,
San Francisco-Philippijnen, pass. 5-8
550 mijl ten Noorden van Midway eil.
Marken, Rotterdam-Batavia, 5-8 11
uur van Aden. Merwede, Rotterdam-
Calcutta, 6-8 te Bombay verwacht.
Modjokerto, Rotterdam-Batavia, pass.
5-8 12 uur Gibraltar. Molenkerk,
Hongkong-Rotterdam, 5-8 te Singapo
re. Oranje, Batavia-Amsterdam,
pass. 5-8 Perim. Radja, 5-8 van
Kaapstad nar Buenos Aires. Raki,
New York-Java, 5-8 van Aden.
Randkerk, Calcutta-Rotterdam, pass.
5-8 Kaap Guardafui. Rondo, 5-8 van
Singapore naar Port Swettenham.
Rijnkerk, Rotterdam-Australië, 5-8 van
Colombo. Saparoea, 2-8 van San
Francisco naar Rangoon. Sibajak,
Rotterdam-Batavia, pass. 6-8 1 uur
Ouessant. Stad Schiedam, 5-8 van
Monrovia naar Tacoradi. Sumatra,
Batavia-Amsterdam, 5-8 van Port Said.
Tjibadak, 4-8 van Hongkong naar Ba
tavia. Zeeland (KRL) 5-8 te Ale-
xandrië, vermoedelijk 8-8 vandaar
naar Batavia. Zuiderkruis, Rotter
dam-Batavia, pass. 5-8 13 uur' Pantel-
laria. Alchiba, 5-8 van Pernambuqo
naar Macaio. Alcyone, Rotterdam-
Casablanca. pass. 5-8 Finisterre. Al-
gorab, 5-8 van Calcutta naar Rotter
dam Blijdendijk, Rotterdam-New
York, 6-8 te Antwerpen. Eemdijk,
5-8 van Galveston te Mobile.
Noordwijk, 5-8 van Port of Apain naar
Nederland. Prins Frederik Hendrik,
Montreal-Rotterdam, 5-8 te Antwerpen.
Prins Willem van Oranje, 5-8 van
Montreal naar Rotterdam. Stad
Arnhem, 5-8 van Genua te Huelva.
Stad Haarlem, 5-8 van IJmuiden naar
Saffi. Tiba. Antwerpen-Buenos Ai
res, pass. 5-8 15 uur Ouessant. Wes-
terdam, New York-Rotterdam, wordt
8-8 23 uur aan de Hoek van Holland
verwacht. Delfshaven, 6-8 van Oden-
se naar Rotterdam. Edam, 6-8 van
Boston te New York. Lissekerk.
Perzische Golf-Rotterdam, pass. 6-8
Gibraltar. Lutterkerk, Bombay-Rot
terdam, 6-8 van Suez. Mariekerk,
Japan-Rotterdam, 5-8 van Alexandrië.
vallen. Er zjjn in Nevada echtscheidin
gen uitgesproken omdat een dame de
biefstuk liet aanbranden of omdat een
man de lievelingskanarievogel van zijn
vrouw niet beminde.
Om van deze vrijmoedige wetgeving
te kunnen profiteren behoeft een Ame
rikaan of Amerikaanse zich slechts zes
weken in Nevada op te houden en daar
bij het voornemen uit te spreken, dat
hij of zij zich in de staat wil vestigen.
RIJKE INKOMSTENBRON.
Twintig jaar geleden namen de be
stuurders van de staat deze zonderlinge
scheidingswetgeving aan en sedertdien
is er in de stad Reno geen vrije hotel
kamer meer geweest.
Elke dag verschijnen reeksen van
hotelhouders voor de rechters om te
bezweren, dat zij een bepaalde heer of
dame gedurende zes weken in Reno
hebben gezien en dat deze cliënt dus
aanspraak kan maken op de „zegenin
gen" van de echtscheidings- en huwe
lijkswetgeving.
De stad Reno telt Slechts 15.000 in
woners en toch heeft ze een hoofdstraat
met de kostbaarste hotels en de duur
ste winkels. De grootste modehuizen
van Amerika en de beste juweliersza
ken van New York hebben filialen in
Reno.
In de zijstraten zijn kleinere hotels
voor de minder goed gesituëerden, die
ook met de algemene rage willen mee
doen en er zijn zelfs pensionhouders,
die eenvoudige gemeubileerde kamer
tjes verhuren tegen 6-weken-tarief.
DE COWBOYS.
Het klinkt wonderlijk, maar het
meest in trek zijn als logeergelegen-
heid de boerderijen, waarop cowboys
rondlopen in fantastische kleding en
met geweldige zwepen. Ze dragen rode
leren laarzen en als ze paardrijden,
gebruiken ze zadels die ware kunst
werken van leder zijn. Deze jongelui
houden de „ontroostbare" vrouwen ge
zelschap, die in Reno de kroon komen
zetten op haar mislukte huwelijksleven.
Ontroostbare vrouwen.... want het
is namelijk zo, dat de mannen meestal
geen tijd hebben om de zes weken in
Reno uit te zitten. Ze laten dat aan de
dames over, die zich in Reno verma
ken totdat aan het einde van de zes
weken plotseling de nieuwe echtgenoot
opduikt om haar naar het altaar te voe
ren.
Om bepaalde redenen stellen de lei
ders van de hotelbedrijven, van de luxe
boerderijen enz. er prijs op, dat hun
mannelijk personeel ongehuwd is. Ze
hebben namelijk ontdekt, dat de zon
verbrande jongelingen, die op wilde
mustangs reden, meer in de smaak vie
len van de bedroefde'Vrouwtjes als ze
geen trouwring droegen!
DE HUWELIJKEN.
Ook de huwelijken in Nevada zijn
ongewoon. Hier geen afkondiging op
het aanplakbord voor het stadhuis en
een nauwkeurig onderzoek van de pa
pieren. Duizenden mannen en vrouwen,
die op deze dingen niet kunnen wach
ten, gaan per vliegtuig naar Reno, laten
zich in het vliegtuig trouwen en keren
dan terug naar hun woonplaats. Om het
verblijf voor jonggetrouwden aantrek
kelijk te maken heeft de staat toestem
ming gegeven tot het openen van een
aantal speelholen, zoals ze nergens in
Amerika zijh toegelaten. Vanzelfspre
kend is er in Amerika heel wat te doen
geweest over de rechtsgeldigheid van
de huwelijken en echtscheidingen, die
in Reno worden voltrokken. Men schrok
echter terug voor de mogelijkheid, dat
door het onwettig verklaren van de
Reno-activiteit duizenden huwelijken
weder ontbonden zouden worden en
tienduizenden kinderen vaderloos.
Daarom worden nu die scheidingen
en huwelijken vrijwel overal erkend.
En wanneer we vertellen dat twee
zoons van president Roosevelt zich hier
lieten scheiden, dan is het wel duide
lijk hoe diep deze abnormaliteit zich
vastgezet heeft in het Amerikaanse
leven. Het bedroevende is, dat men er
nu in Amerika op uit is de huwelijks
wetgeving in de andere staten zo moge
lijk ook aan te passen bij de vrijmoe
digheid van Reno, in- plaats van Reno
binnen de perken van de algemene
Amerikaanse wetgeving te brengen.
Jaarlijks zullen 110.000
automobilisten tol moeten
betalen
Het ministerie van openbare werken
in Frankrijk heeft dezer dagen de
plannen goedgekeurd betreffende een
tunnel, .die onder de Mont Blanc zal
worden gegraven.
Reeds veertig jaar geleden heeft een
Frans ingenieur dit plan aangeboden.
In 1931 heeft men een Frans-Italiaans-
Zwitsers comité in het leven geroe
pen, om de kwestie te bestuderen,
maar de oorlog in Ethiopië maakte een
einde aan de onderhandelingen.
Over een lengte van 12.650 meter
zal deze tunnel dwars door de Alpen
worden gegraven. De afstand tussen
Italië enerzijds en Frankrijk, Zwit
serland, het Rijnland en de Benelux-
landen anderzijds zal zodoende met
500 km worden bekort. Het werk, dat
begint zodra de ministeriele beschik
king door een wet zal zijn bekrachtigd,
zal 4 jaar duren. De kosten aan het
werk verbonden zullen worden terug
gewonnen door tolrechten, welke de
110.000 automobilisten moeten betalen,
die, naar men schat, jaarlijks deze
nieuwe verbindingsweg zullen gebrui
ken. Toevallig spreekt men thans ook
weer over de tunnel onder het Kanaal,
die Napoleon ontworpen had en
waarmede in 1876 zelfs een begin is
gemaakt. De kosten van dit reuzen
werk zouden 100 milliard Franse fran
ken bedragen. Een grappenmaker
heeft gevraagd of, als de tunnel ge
reed zal zijn, de „Tour de France", die
thans reeds vier vreemde landen
„aandoet", ook nog niet een klein om
wegje door Engeland kan maken.
De door de Niwin aan het Strijdkrachten-programma geschonken „Sound-
Mirror"-magnetophoon, die in de rubriek „Contact met thuis" gebruikt wordt
om elke dag groeten uit Indonesië naar Nederland te zenden.
Een edele wedloop tussen de Amsterdamse en de Rotterdamse werven Is
in volle gang om de eer van de aflevering van het duizendste schip der na
oorlogse Nederlandse koopvaardijvloot. Zonder tegenspoed kan die heuge
lijke gebeurtenis begin September verwacht worden. Het feit verdient alle
aandacht, niet zozeer vanwege het ronde cijfer, maar vooral omdat het be
reiken van dat cijfer tevens het herstel van de vooroorlogse vloot zal
betekenen.
(Van onze reizende redacteur).
Op 1 September 1939, toen de vijan
delijkheden van de tweede oorlog ter
zee begonnen die al slachtoffers
maakten onder de Nederlandse sche
pen vóór ons land er in betrokken
werd telde onze vloot 593 grote zee
schepen met een gezamenlijke tonnage
van 2.744.053 br.t., benevens 536 kust
vaarders (kleiner dan 500 brt.) met een
gezamenlijke tonnage van 129.908 brt.
Deze 2.853.961 br.t. betekenden dat Ne
derland het vierde scheepvaartland ter
wereld was. Eigenlijk lagen deze cij
fers nog aanzienlijk hoger, aangezien
de Ned. Indische, de Curacaose en de
Surinaamse vloten ook onder de Ne
derlandse vlag varen en, voor het me
rendeel met Nederlands kapitaal wor
den gefinanciërd.
Vijandelijke oorlogsschepen en vlieg
tuigen brachten de helft van onze
tonnage, die volledig ten dienste
stond van de gealliëerde oorlogvoe
ring, tqt zinken. En al moge daar nu
tegenover staan, dat Nederlandse
oorlogsschepen en vliegtuigen een
groot aantal Duitse, Italiaanse en Ja
panse schepen naar de kelder joegen,
ons verlies aan schepen en mensen
levens kon daarmee niet goedge
maakt worden.
TONNAGE GROEIDE SNEL
Wel werd nog tijdens de oorlog ge
tracht en ten dele is dat ook wel
gelukt de lege plaatsen aan te vul
len door opdrachten te verstrekken
aan Amerikaanse en Engelse werven,
maar de Nederlandse vloot van medio
1945 had haar betekenis verloren.
Er is echter van stonde aan even
hard gewerkt aan het herstel van het
verkeer te water als aan dat te land en
door de lucht. Voor een groot deel ont
trok dit herstel zich aan de waarne
ming van het Nederlandse volk, zodat
zich nu het merkwaardige verschijnsel
voordoet, dat de rederijen hun tonna
ge sneller hebben weten aan te vullen
dan hun personeel.
Men zag de vloot eenvoudig niet
groeien en een voldoende aanbod van
arbeidskrachten bleef achterwege. Van
daar de grootscheepse actie tot wer
ving van zeelieden, die op het ogen
blik gaande is. Dit verschijnsel heeft
zich nooit eerder voorgedaan en hoeft
zich eigenlijk ook niet voor te doen,
gezien bijv. de grote liefhebberij voor
de luchtvaart.
De vloot groeit ondertussen gestadig
aan, door aankoop uit het Amerikaan
se overschot, door aanbouw in het bui
tenland en vooral door aanbouw op de
Nederlandse werven. Op 1 Januari van
dit jaar waren er al weer 871 schepen
van totaal 2.084.445 brt. En reeds op 1
Juli was dit aantal aangegroeid tot
977 met een totale inhoud van 2.838.268
brt.
Vergelijkt men deze cijfers met die
van negen jaar geleden, dan blijkt, dat
het aantal schepen 89 pet. van 1 Sep
tember '39 bedraagt en de br.t. tonnage
92 pet.
102 SCHEPEN IN ZES
MAANDEN.
Een vergelijking met 1 Januari J.I.
wijst uit, dat er in zes maanden 102
schepen zijn bijgekomen, d.w.z. precies
zeventien per maand. Gaat dat zo door,
dan zullen de 33, die er nog nodig zijn
om het aantal van duizend vol te ma
ken, er binnen twee maanden na 1
Juli zijn. Het aantal schepen boven
500 brt. (510 op 1 Juli jl. tegen 593 op
1 September 1939) is sneller gegroeid
dan het aantal kustvaarders (467 tegen
536); niettemin .Is de Nederlandse
kustvloot al lang weer de grobtste ter
wereld.
Van de overzeese vloten onder Ne
derlandse vlag zijn de laatst beschik
bare cijfers die van 1 Januari jj., toen
de Ned.-Indische vloot 158 schepen
met 312.056 brt. telde en beide vloten
in de West 77 met 125.660 brt. In feite
varen er onder Nederlandse vlag dus
al weer meer dan 1200 schepen van
meer dan een kwart millioen brt.
JALOEZIE?
Wat onze werven betreft de veer
tien grootste werken met 24.000 man
personeel zij hebben een capaciteit
van 300.000 a 350.000 brt. per jaar. In
1947 hadden zij 147 schepen voor Ne
derlandse en 55 schepen voor buiten
landse rekening in aanbouw, die ten
dele nu reeds afgeleverd zijn. Neder
land had het vorig jaar voorts nog be
stellingen lopen in Engeland (8), Ver
enigde Staten (4), Duitsland (1) en
Italië (1).
De groei van de Nederlandse vloot
gaat zo snel, dat Paul Hoffnikn, ad
ministrateur van het E.R.P., er ver
ontrust door is geraakt. Hij heeft als
voorwaarde voor de z.g. Marshall
hulp verlangd, dat aan de scheeps
bouw hier te lande beperkingen wor
den opgelegd en dat de Marshall-goe
deren voor Nederland voor 50 pet.
met Amerikaanse schepen worden
vervoerd. Onze koopvaardijkopstuk-
ken vermogen niet in te zien, hoe
deze voorwaarden stroken met de ge
dachte van Europees herstel, waar
aan zij, op hun manier hard menen
te werken
DE KRUISTOCHT VAN DE CATALINA P 85
MANOKWARI, 17 Juli.
De 16e Juli van het jaar 1948 zal ik
waarschijnlijk niet zo heel spoedig ver
geten, zo boordevol als hij geladen was
met vreemde ervaringen en gebeurte
nissen, die ieder op zich dan wellicht
zeer romantisch mogen lijken, doch die
dit alleen zijn als men er achter staat
en het geluk heeft ergens aan de kust
van de Vogelkop van Nieuw Guinea 'n
bankje te vinden en een kruk. Dat
bankje is dan het schrijfbureau en 't
krukje de zitplaats.
Inanwatan heet de plaats waar wij
gistermorgen heenvlogen, na het ver
blijf in Fak Fak. De Catalina was vrij
zwaar, omdat er behalve das passa
giers veel barang, veel bagage, mee
ging. De commandant had die morgen
zorgelijk gekeken, maar ik dacht: ik
vergis me. Het was nog zo vroeg en zo
donker en je kon je heel goed vergis
sen in iemands gezicht.
Over de eindeloze wouden van de Vogel
kop vlogen we. Over rivieren, verdroogd
tot de bodem en andere gevuld met
helder-schuimend water. Over eiland
jes langs de gekartelde kustlijn en door
pluizige mistflarden. De twee motoren
daverden hun nu al zo lang gehoord
lied en over de blister suisde de door
de propellers weggemalen lucht. Zo
vlogen we naar Inanwatan.
Dat ligt in een baai. Die baai dringt
diep het land in en halverwege ligt
dan Inanwatan. Een kampong waar 'n
1600 Papoea's leven. En waar een Ne
derlandse bestuurspost is gevestigd.
We daalden in de baai en hoewel de
Catalina zwaar was verliep de landing
in de baai zonder enig incident.
Op het zelfde moment brak een oor
verdovend leven over ons los. De blis
ter werd geopend en toen werden wij
geplaatst tegenover een tafereel, dat zijn
weerga in wildheid en vreemdheid
moeilijk zal kunnen vinden. Rondom
het toestel vlogen 12 prauwen. Als ik
zeg „vlogen" kunt u dat min of meer
als realiteit aannemen, want de snel
heid waarmee deze schepen door het
water schoten was fantastisch. Iedere
prauw bestond uit een enorm lange
uitgeholde palm. In die palm zaten 12
roeiers, naakt tot op een smal schaam-
schortje, en iedere roeier was als een
razende bezig het water weg te slaan.
Aan beide kanten van iedere prauw
staken twee brede vlerken uit. Op iede
re vlerk zaten twee rijen Papoea's,
iedere rij van 12 man. In totaal werd
elke prauw dus voortbewogen door 60
roeiers. Zo waren er 12 prauwen.
De mannen zagen er woest uit: met
lange veren en pluimen op het hoofd,
met vreemde figuren op de zwarte lij
ven geschilderd met grijze klei, som
migen met korte rokjes van gras, an
deren met een lang mes of een stenen
bijl in een der handen. En in het mid
den van iedere prauw stond een Pa
poea te dansen, op een vreemde en
wilde wijze, en hij was het, die het
uiterste haalde uit de zwarte lichamen
die zich bogen over de brede peddels,
waarvan er eveneens vele beschilderd
waren. Iedere prauw had een soort
schegtbeeld; nu eens een rennende
hond, dan weer een kwaadaardig loe
rende kat en soms een krokodil. In elke
prauw zat een Papoea, die in één en
hetzelfde rhythme op een torn torn sloeg.
Op zijn rhythme, en dat van de dan
sende man in het midden, werd ge
roeid.
Er werd, toen wij de glister openden
van de Catalina, gebruld en gegild. Het
toppunt van sensatie was daar. De
vogel die was gekomen opende zich
zelf, en uit dat zilveren vogellijf kro
pen de wezens die verwacht werden
en over wie ze hadden gehoord van
de Toean Besar, de bestuursambtenaar,
die woont in het witte huis op de berg.
Door joelende en schreeuwende Pa
poea's werden we naar de wal geroeid.
Het wankelde wel erg, dat prauwtje
en er kwam wel water over maar ei
werd, met een grote tritonschelp, zo
duchtig gehoosd, dat we tóch nog be
houden op de steiger aankwamen.
De begroeting der bevolking was
uiterst hartelijk. Daar waren jongens
die een fluitorkest vormdén en achter
elkaar, zonder pauze, bekende wijsjes
bliezen, nadat eerst, in heel langzaam
tempo, het Wilhelmus gespeeld was.
Op enkele tientallen meters verhief
zich de wildernis, met daarvóór de
kamponghuisjes. Hoe zoudt u het vin
den, als u daar, onder de gloeiende
zon, met op de achtergrond de gillen
de Papoea's, op zo'n oude, rotte, ver
weerde en nogal morsige sjpiger,
hoorde blazen liedjes als „Waar in
bronsgroen eikenhout" en „We gaan
nog niet naar huis.nog lange niet.
nog lange niet.en „Trink, trink,
Brüderlein trink.Nu, ik kan u wel
zeggen dat zoiets heel vreemd, heel
raar, heel merkwaardig klinkt.
Daarna bood een bedeesd Papoea
meisje (ze durfde geen seconde op
kijken) de Resident van Nieuw Guinea
bloemen aan, waarvoor de Resident
eerbiediglijk dankte. En daarna kwam
de dans.
In de dagen dat ik op Nieuw Guinea
ben heb ik al vaak en veel zien dan
sen. Wonderljjke dansen, onbegrijpelij
ke dansen. Wat nu kwam spande de
kroon. Dagen en dagen geleden waren
de mannen uit alle windstreken komen
opdagen. Niet zozeer om de komst van
de lanke mannen te aanschouwen als
wel omdat er gedanst mocht worden.
Als u dit „dansen mogen" niet begrijpt,
hr volgende ter verduidelijking. Een
aantal Papoea-dansen is door het Ne-
d '.andse gezag verboden, omdat ze
rechtstreeks het begin zijn van 'n snel-
tocht. Iedere dhns heeft zijn eigen be
tekenis, die men eerst kan leren door
iets te begrijpen van de adat, de „wij
ze van leven en moraal" van dit volk,
waarvan ik u reeds zei dat het goed
deels nog in het stenen tijdperk leeft.
Deze dansen duren lang. Ze duren
geen uur, geen twee uur.geen 6 uur
ze duren doorgaans van het onder
gaan der zon tot het opgaan der zon.
Als de mannen zó lang gedanst hebben,
zijn ze volkomen buiten zinnen, zijn ze
volkomen in de macht der demonen
van hun eigen adat en bevindt zich in
hun hoofden geen enkele herinnering
meer aan datgene, wat de blanke man
van de Kompenie hun voorgeschreven
en verboden heeft. De ernstigste ex
cessen zijn in dergelijke toestanden,
waarbij iedere danser de hoogste vorm
van exaltatie en opwinding, van koorts
en „amok" bereikt heëft, mogelijk. En
niet alleen mogelijk, ze gebeuren ook.
Maar deze dag mocht dan gedanst wor
den en ze dansten! Met die verstande,
dat de blanke man het teken zou ge
ven als moest worden gestaakt
Het werden enkele uren. Nooit zag
ik vreemder dans. De mannen hadden
hun bogen en messen, hun bijlen en
versierselen, bij zich en zwaaiden daar,
al dansend, mee. De instrumenten be
stonden uit lange houten trommen,
waarover de huid van een casuarls ge
spannen is. Dat geeft een dof, hol ge
luid, dat tot diep in de jungle hoor
baar is. Er wordt gedanst in groepen
van 5 tot 8 man, en aan de buitenkant
dansen de vrouwen. Heel jonge meisjes
en vrouwen op reeds gevorderdg leef
tijd. De kledij is, laat ons zeggen, zeer
sumier, zeer beperkt en bestaat nauwe
lijks uit een enkel bedeksel van de
onderbuik.
Het is me een raadsel hoe deze men
sen het uithouden zó lang en in zulk
een tempo te springen en schuiven en
lopen. Ik ben er zeker van dat dit Veel
meer een kwestie is van verdoving, be
dwelming, dan van physieke kracht.
Een Westerling zou een dergelijk tem
po hoogstens een kwartier volhouden
en er dan, en zeker in dit klimaat, bij
neervallen.
Nadat eerst gedanst was voor de in
gang van het huis van de bestuurs
ambtenaar ging het de kampong in.
Voor ieder kamponghuisje stonden de
vrouwen en mannen en kinderen te
kijken. Beter gezegd: te staren. Woor
deloos. geboeid.dromendvolko
men in de ban van het dansfeest, hun
eigen feest, hun adat.
Ik kwam voorbij een huisje, waar
voor een afschuwelijk mens stond. Een
blank mens, met een witte, doorschij
nende, mat-rosse huid. Met gele krul
lende haren, met wijd-opengesperde
mond en een dierlijk-imbeciele trek
over het geschonden gezicht. Het was
een albino. Een vreemde, allervreemd
ste, verschijning in deze wereld van
donkere lichamen, roetzwarte haren.
Een robot, een soort kunstmatig ge
wrocht mens, dat wij voorbijgingen en
dat ons dof-starend nazag. Wat ging er
om in het brein van deze mens, in dit
ogenblik?
Er komt een uur dat wij weer heen
gaan van Inanwatan. Heel de kampong
doet ons uitgeleide, nadat eerst nog een
w -<st"ijd geleverd is tussen de snelste
prauwen van het dorp. Dan kruipen
we de blister in van de Catalina, boor
devol herinnering aan dit vreemde
oord. Wassenburg opgetogen met het
zeldzaam mooie filmmateriaal dat hij
voor de camera-lens kreeg, de foto
graaf dolgelukkig met de series opna
men die hij maakte in een gebied waar
zelden een foto gemaakt zal zijn. En ik
zelf diep onder de indruk van dit land
en dit volk, Nederlands gebied en Ne
derlandse onderdanen, maar vreemd
en onbegrijpelijk voor de man die niets
weet van de adat dezer mensen.
De motoren slaan aan, de schroef
wind davert langs de blister en lang
zaam neemt de Catalina P 85 zijn aan
loop. Dat is niets bijzonders, dat is al
zo v-ik gebeurd op deze reis. Ik zit in
de blister en -ie de groene rimboe-wal
voorbijschieten. Direct gaan we stijgen
nog enkele seconden en het grote
amphibie-vliegtuig zal zich oprichten
en in de nevelig-blauwe hemel schie
ten. Zo gaat het iedere keer zo zal
het ook nu geen.
De Catalina P 85 schiet als een raket
door de baai. Die baai is kronkelig en
van bocht tot bocht nauwelijks drie
kwart mijl. Voor beide bochten ver
heft zich de jungle. Donkergroen een
muur van bomen, Twintig, dertig me
ter hoog.
De Catalina is zwaar beladen. „Nogal
looiig" heb ik commandant De Liefde
horen zeggen. Nu ja, Catalina's zijn
sterke machines. Er kan niets gebeu
ren.
Als een afgeschoten kogel uit een
enorm mortier jaagt het toestel voort.
Recht op de bocht aan. Vreemdnóg
niet los. Ik verlaat de blister, loop naar
voren, en kijk omhoog. Daar zit de
commandant.naast hem de tweede
bestuurder. Op het gezicht van com
mandant De Liefde trillen grote zweet
druppels. En ik zie de' aderen in zijn
nek als koorden zwellen. Meer kan ik
niet zien, maar ik weet dan genoeg.
De groene lawine springt als het wa
re naar voren. Ik besef heel duidelijk
één ding: we moeten over die barrière
heen. Maar dan zal de Catalina P 85
éérst los moeten zijn van het water
en als hij dat niet is, nu direct nog
niet, zullen we nooit over die groene
muur heenkomen.
Er komen dan enkele momenten, dat
men zich los voelt worden tussen tijd
en ruimte en dat men zich vast gaat
klemmen, en dat er gedachtenflitsen
door iemands brein razen. Ik ben niet
de enige die het ziet. Wassenburg zit
op een der stretchers en staart me aan.
Nooit zag ik dat ronde, gezellige ge-
zich zó strak en ernstig.
Ik tel de seconden.een.twee.
drie«.en ik knik in m'n knieën door.
Het gieren der motoren neemt nóg toe
het is een tyfoon die door het toe
stel scheurt.nóg hoger wordt de
toon.Nu staat alles bij, nu geven de
beide motoren hun maximum aan
kracht aan de propellers. Zij moeten
het doen.
Water bonkt.ik hoor iets schu
ren, sissen.er valt iets weg.- we
zijn los.
Ik kruip terug in de blister en kijk
naar buiten.
Ja, we zijn los en de groene muur
ligt onder ons. Maar ook niet meer dan
twee meter.
Dan stormt de Catalina P 85 als een
grote, vastberaden vogel de hemel in.
Later, diezelfde dag, spreek ik de
commandant en ik vraag hem of het
een zware start was, deze maal.
Hij kijkt me wat koel aan en zegt:
„Ja, hij was nogal zwaar en voor m'n
lol doe ik de tweede keer niet meer
zo. Het was een heel moeilijke, en nog
al précaire start".
En verder praten we er geen woord
over.
ANTHONY VAN KAMPEN.