Prinses Juliana in Ambassadrice voor
Canada
Nederland
„Geef mij geen medelijden, maar uw liefde"
Het eerste contact
Wfl hebben in de oorlogsjaren voor
zover de schaarse berichten dit toe
lieten met Juliana, met Beatrix en
met Irene meegeleefd en ons verheugd
ever de geboorte van prinses Mar
griet op het plekje grond ver van
huis. Wf zouden het nog intenser
gedaan hebben, als wij precies gewe
ten hadden, hoe Juliana, onze aan
staande Koningin, er gewerkt en ge
zorgd heeft.
Achteraf kan daarover nu iets meer
worden medegedeeld. Het sterkt ons
lp onze aanhankelijkheid Jegens de
nieuwe Vorstin, die getoond heeft
evenals Haar Moeder, een sterk ver
antwoordelijkheidsbesef te bezitten en
die we met groot vertrouwen het be
wind van Koningin Wllhelmlna zien
overnemen.
„IK VRAAG GASTVRIJHEID".
j_|AA_R vertrek op 12 Mei 1940 uit
Den Haag naar LJmuiden, haar reis
naar Engeland in gezelschap van Zr.
Freule Feith, die de zorg voor de kin
deren op zich had genomen, de
Schout bij Nacht Baron de Vos van
Steenwifk en zijn vrouw en een vrien
din van de Prinses met haar dochter
tje, Haar overtocht op de „Sumatra"
naar Canada, gaan we voorbij. Het
waren harde dagen voor de Prinses,
die met grote vastberadenheid en een
bewonderenswaardig aanpassingsver
mogen de onbekende 'toekomst tege
moet ging.
Ztl nam aanvankelijk Haar intrek in
The Selgnorylclub in Ottawa. Van de
eerste dag van Haar refugé-bestaan
was Haar houding bepaald: ook hier
geen persoonlijke voorrechten voor
Haar en de kinderen en geen uitzon
derlijke plaats in de nieuwe gemeen
schap. Er werd met de andere gasten
in de eetkamer gegeten, een aparte
zitkamer werd niet geaccepteerd. zy
sprak haar gastvolk toe en stelde zich
daaraan voor. Zij vertelde, altijd het
plan gehad te hebben West-Indië te
bezoeken en bij die reis ook Canada
aan te doen. „Maar nu kom Ik tot U
en vraag Uw gastvrijheid, zodat mijn
twee dochtertjes veilig zijn en vrij van
gevaar voor achtervolging door de
Vijand. Ik ben hun moeder en vind hen
vanzelfsprekend allerliefst. Maar er is
dén ding, dat ik U zou willen vragen:
geef mij niet uw medelijden, maar
geef ons, wat wij meer dan iets an
ders behoeven, volk van Canada efl
van de Verenigde Staten van Ameri
ka, geef ons uw sterkende liefde!"
In de kleine stad Ottawa werd een
huis voor de Prinses in gereedheid
gebracht. Het gezin telde veertien
mensen, de twee dienstboden en drie
rechercheurs van onze Rijkspolitie
daarbQ inbegrepen. De Prinses en
haar vriendinnen, mevrouw Roëll en
freule Feith bestierden deze neder
zetting op de eenvoudige wijze van
haar omgeving. Zo werden de inko
pen persoonlijk op de markt gedaan.
Nog vóór het Jaar 1940 ten einde
was, bracht de Prinses een bezoek
aan New-York en logeerde op het
Witte Huls als gast van President
Roosevelt. Er ontstond een warme
vriendschap tussen beiden, gevoed
door de bewondering, die Juliana had
voor de werkkracht van het invalide
staatshoofd en door het respect bij
de president voor de houding, waar
mede de Prinses haar lot droeg. White
House en Hyde Park zouden een te
huis worden voor het Prinselijk Gezin
in de tijd van Nederlandse bezetting.
Juliana wilde aanvankelijk in Ottawa
niet op de voorgrond treden: de wens
om in deze nog vreemde omgeving
eerst gekend en geaccepteerd te wor
den vóór zij de eigen capaciteiten ont
plooide, getuigde van een fijngevoeld
begrip van de toestand. Een gedeelte
van haar dag maakte zjj vrij om vrij
willig haar diensten aan te bieden.
Menig soldaat en zeeman heeft onge
weten een trui gedragen door Prinses
Juliana gebreid en menig koper is in
zijn keuze door haar geholpen in de
QANK tij de schrijfster, me-
TPouw R. Marsman en de uit
geefster D. A. Daamen's
Uitgeversmaatschappij N,V. te,
's-Qravenhage van het boek
„Haar werk ging door", die ons
daartoe welwillend haar toe
stemming verleenden, konden
wij een aantal gegevens over
het verblijf van Prinses Juliana
in Canada aan mevrouw Mars
mand werk ontlenen. Zij heeft
toegang gehad tot het in de
oorlogsjaren door Prinses Ju
liana gevormde archief en per
soonlijk enkele keren met de
Prinses over deze tijd gespro
ken.
- i"
winkel van het Rode Kruis in Otta
wa. En in de Kerstzakken voor de
marine zaten zakdoeken met de door
haar geborduurde driekleur.
Terdege was zij op de hoogte van wat
in het vaderland gebeurde. Zij hield
contact met de „Irene-brigade",
waarvan een deel in het Canadese
leger werd opgeleid en ontving meer
malen Nederlanders, die door Frank
rijk, Spanje en Portugal naar Cura
sao waren gekomen om naar de
„Prinses Irene Brigade" door te gaan.
Hun verhalen en reacties verduidelijk
ten de toestand vaak meer dan de
uitgebreidste rapporten.
HET CONTACTPUNT.
JN die tjjd waren de Nederlanders
over de gehele wereld verspreid,
maar Londen en Ottawa vormden
de brandpunten, van waaruit en
waarhen de contacten liepen. Het is
typerend voor de democratische be
ginselen van beiden, de Koningin en
de Prinses, dat rang, stand, politiek,
noch godsdienst enig gewicht In de
schaal legden bjj een bezoek; de
Prinpes was even vriendelijk tegen
de eenvoudigste matroos als tegen
de leden der Canadese regering,
wier gast zij was. En z(j accepteer
de deze gastvrijheid als een eer en
vriendelijkheid, mede het vaderland
bewezen. Het waren haar natuur
lijke hartclfltfheid en intelligentie,
die zelfs de buiten-de-politiek wei-
haast onbereikbare Mackenzie King
tot haar vriend hebben gemaakt.
Ook tot een vriend van Nederland.
ZU was een ambassadrice voor het
Vaderland met de volle inzet van
haar wezen en daardoor verkreeg
zy een goodwill voor Nederland, zo
wel bU de hoogste als de laagste van
elk land, dat zij bezocht.
Ter gelegenheid van het 70-jarig ju
bileum van de universiteit van de stad
Holland bood deze haar het ere-docto-
raat aan. De Prinses arriveerde in
Holland met de Prins, die juist de
vorige dag uit Engeland was over
gekomen. Het Prinselijk Paar maakte
samen de ceremonie van het ere-doc-
toraat der Prinses mee. Dat was een
bijzondere gebeurtenis voor alle ver
gaderden. Toen de president van het
Hope-College de doctoranda in het
Nederlands toesprak en de aanwezi
gen haar het bekende „Dat 's Heren
zege op U daal" toezongen, waanden
allen zich thuis aan de overkant van
de Oceaan. Ook aan drie andere uni
versiteiten aanvaardde Juliana het
ere-doctoraat, n.l. - van Princeton te
gelijk met Mackenzie King; van het
Holycke College te Mount Holycke
(Mass.) niet ver van Boston en van
het Central College in Pella.
Wanneer men de Prinses leerde ken
nen, ontstond dadelijk een grote
waardering. Dat bleek, toen zij Chi
cago bezocht. Getuige een enkele uit
lating in een der kranten, was men
niet zó gesteld op een bezoek van een
Nederlandse Prinses en stond men
sceptisch tegenover een naar Ame
rikaanse mening verouderde instel
ling uit bet verre kleine land, dat
JJE ZWAARSTE en somberste Jaren
van de geschiedenis van de
vaderland, de bange oorlogsjaren van
1940 tot 1945, heeft het Vorstelijk
Gezin niet op vaderlandse bodem
doorgebracht w
Wit herinneren ons nog levendig, boe ons de hopeloze situatie van ons
land in haar volle schrille betekenis duidelijk werd, toen de mare de
ronde deed. dat Koningin Wllhelmlna on het Prinselijk Paar met zijn
kinderen naar Engeland waa overgestoken. Teleurstelling maakte zich
van velen mee»ter, ook b(j de trouwste aanhangers van de Oranjes, die
graag gezien hadden, dat onze Vorstin en haar kinderen In de ure des
gevaar» temidden van hun volk gebleven waren. Maar spoedig bleek, dat
het van wijs beleid getuigde, dat de vorstelijke personen ons land, waar
zy hot slachtoffer van de barbaarse Duitse onderdrukkingsmethoden
geworden zouden zyn, ontvluchtten en in den vreemde al hun krachten
gingen geven aan een vruchtdragende geallieerde oorlogvoering en aan
de daadwerkelijke en monde steun san het zwaar geteisterde en diep
vernederde vaderland.
In Londen heeft HM. de Koningin arbeid van onschatbare waarde ver
richt. In Canada waren de Prinses en haar kinderen een hechte stut
onder het geschokte vertrouwen van de Nederlanders op betere tjjden
en een nieuwe vrijheid.
onder de voet gelopen was. De jour
nalisten, bijeen op een persconferentie,
werden door de heer mr. Van Tets,
secretaris van da Prinses, ingelicht
over de staatkundige verhoudingen in
ons land. Daarna werd H.K. Hoogheid
binnengeleid en het gesprek zou een
aanvang nemen. De eerste vraag ging
sf als een kanonskogel: „Well Prin
cess, denkt U nog wel ooit eens terug
te gaan naar Uw vaderland?"
Ur was even stilte. En daarna ant
woordde Prinses Juliana rustig, met
haar zachte stem: „Twijfelt U er aan,
dat wjj de oorlog zullen winnen
Met één slag was de stemming voor
de Prinses.
In deze gracieus welwillende vrouw
herkenden de journalisten de goede
eigenschappen van de Nederlanders,
die zich als boer gevestigd hadden in
de landstreken om de stad: een sterke
wil om het allerbeste te bereiken en
een diepe religiositeit.
HAAR EERSTE VLIEGTOCHT.
JN 1942 bezocht de Koningin Ottawa.
Op 62-jarige leeftijd maakte zij
haar eerste vliegtocht. Het werd een
gelukkig weerzien tussen Moeder en
Dochter en de vacantie doorgebracht
op „Fencefield" in Lee, werd tot een
prejttige tyd voor beiden. Hier bezocht
president Roosevelt onze Vorstin en
ontstond een hechte vriendschap tus
sen de beide staatshoofden. Ook Prin
ses Martha van Noorwegen bezocht
hier het Prinseiyk Gezin.
Toen met het oog op de geboorte van
Prinses Margriet het huis In Ottawa
te klein werd, verhuisde men naar het
heuvelachtige Rockcliffe, waar in de
Acacia Avenue alleen het bordje:
„Please drive slowly, children play
here" de aanwezigheid van de Prin
selijke nederzetting aangaf. Beatrix en
Irene gingen er naar de openbare
school.
Ben verheugende gebeurtenis, niet
alleen voor het Prinselijk Gezin, maar
ook voor de Nederlanders en de mede
levende Canadezen was de geboorte
van Prinses Margriet op 19 Januari
1943 ln de verloskamer van het zie
kenhuis te Ottawa, die bij speciale
wet tot een stukje Nederlands grond
gebied verklaard was. De Nederlandse
vlag verscheen aan het parlements-
Het Koninklijk
gebouw. Voor de doopplechtigheid
kwam de Koningin opnieuw naar
Ottawa.
Prachtige herinneringen bewaart de
bevolking van Suriname aan het acht
daagse bezoek, dat Juliana aan dit
vrjje Nederlandse gebiedsdeel bracht.
Toen het vliegtuig de Meeuw op zjjn
weg er heen laag over St. Eustatius
vloog, begroette de bevolking haar
van de grond af allerhartelijkst. Zij
vormde twee letters O en V van
Oranje-Victorie. Het vliegtuig strooi
de pamfletten uit: „Sinds vele jaren
heb ik gehoopt u te komen bezoeken
en nu ik zo dicht bij U ben, verhin
deren de omstandigheden, dat deze
wens vervuld wordt en dat ik niet in
uw midden kan zijn Op deze wijze breng
ik u mijn hartelijke groet. Mijn beste
wensen vergezellen u allen voor uw
aandeel in onze gezamenlijke stryd
en voor uw welzijn. Juliana."
EEN TRIOMFTOCHT.
JN Suriname werd het een grandioze
ontvangst, een ware triomftocht en
een demonstratie van harmonieuze
Surinaamse samenwerking.
Dit bezoek raakte door zijn eenvoud
en zijn oprechtheid direct de kern
van het leven. Dat is trouwens mis
schien het geheim van de charme van
Prinses Juliana: zij is steeds een le
vende persoonlijkheid. In het open
bare leven en thuis. Wanneer zij met
de kinderen speelt of een Sinter-
In Juni 1929, toen Koningin Emma
staatsburgerschap herdacht
klaasfeest voorbereidt. Dat werd elk
jaar weer met het gehele gezin ge
vierd. Een der mannen van de ge
heime politie speelde voor Sinterklaas,
vijf malen, zonder dat de kinderen hem
herkend hebben. Het zou geen Hol
landse St. Nicolaas geweest zijn, wan
neer niet de groten 's avonds hun
pakjes met plagerige rijmen vergezeld
lieten gaan. Prinses Juliana is sterk
in 5-December-verzen; een goed ge
heugen en een zin voor humor zijn
borg, dat verschillende komische si
tuaties werden „opgehaald".
Juliana zat zeker niet stil. Talrijk
waren haar relaties met het Rode
Kruis en andere instellingen en
meermalen bracht zfl bezoeken aan
zeemanstehuizen, waar zij zich onge
dwongen met de bewoners onder
hield.
In Maart 1944 bracht zij een bezoek
aan Curasao, waar zij met verschei
dene personen van gedachten wissel
de, het standbeeld van Pieter Stuyve-
sant onthulde en haar een verrassing
werd bereid. Toen zy nameiyk op een
tocht van een zeemanstehuis naar
een- school en vandaar naar een te-
huls voor ouden van dagen onvoor
bereid stilhield by het huls van de
heer B. Seykeos, die haar een schil
derij aanbood. Dit schildery had een
geschiedenis, die het voor de Prinses
dubbel waardevol maakte. Het was ln
opdracht van Prins- Hendrik door de
kunstschilder C. Smith in 1934 ge-
TERUG IN HET VADERLAND.
J7IND APRIL landde de Prinses met
de Koningin op het vliegveld te
Gilze-Rijen. Op 8 Mei was ons land
van de Duitse tyrannie verlost. De
vorsteiyke personen waren weer op
eigen bodem. Maar nog één keer be
gaf de Prinses zich naar Canada en
wel om afscheid te nemen van de tal
rijke vrienden, die zy ln de loop van
vijf jaar gedwongen buitenlands ver»
-biyf had gemaakt. Op 10 Juli 1948
gaf zy een groot afscheidsdiner; zy
sprak voor de radio woorden van
grote dankbaarheid en erkenteiykheld
tot de Canadezen en keerde daarna
voorgoed naar Nederland terug. Da
prinsesjes bleven nog tot Augustus in
Engeland. Op 4 Augustus 1948 arrl»
veerden de Prinses en haar dochter»
ten slotte op het vliegveld Teuge by
Apeldoorn.
vorsteiyke gezin weer in zyn midden
vorstiyke gezin weer in zyn midden
en vooral een Prinses, ryker in erva
ring en in mensenkennis, gestaald
door de omstandigheden en dus meda
door haar exn uitstekend toegerust
voor de grootse taak, cflfc nu op haar
schouders wordt gelegd.
Nu Nederland weer aan de vooravond
staat van een zeer belangrijk gebeu
ren, dat nogmaals de band tussen 't
Huis van Oranje en het Nederlandse
volk zal onderstrepen, heeft het zin
terug te gaan tot de dagen der eer
ste kennismaking van Nederland met
Oranje. Dat was in 1544, toen de jon
ge Prins Willem van Oranje een be
zoek bracht aan het Noord-Westeiyk
deel van de huidige provincie West-
Brabant, het gebied tussen Breda, 't
Noord-Hollandsdiep en dat behoord
had tot de bezittingen van Rene van
Chalons, wiens erfgenaam Willem van
Oranje op 11-jarige leeftyd was ge
weest. Het plaatsje Gluyder, thans
Klundert geheten, werd op 28 Augus
tus 1544 voor korte tyd de prinseiyk»
residentie. Uiteraard waren de om
standigheden in 1944 niet van dien
aard, dat een viering van de 400ste
verjaardig van dit bezoek, mogeiyk
was.
Maar nu ons land weer in het teken
van de twee eenheid Oranje volk
van Nederland staat is het goed dit
eerste contact ln het plaatsje Klun
dert te herdenken.
maakt en stelt de Prinses voor,
schaatsenrijdend op de Vliet te Maas
sluis. Door de plotselinge dood van
Prins Hendrik kon geen gevolg wor
den gegeven aan het voornemen van
de Prins het zyn dochter op haar var
jaardag te geven. Het schildery word
toen afgestaan aan de zwager van da
kunstenaar, die het mee naar Cura
sao nam.
De eilanden Aruba en Bonaire geno
ten eveneens het bezoek van Juliana
en In Venezuela ontmoette zy de pro-
sident Parra Perez.
De vacantie in Cape Cod in de zomer
van 1944 was de gelukkigste tyd, van
de vyf jaren, zy werd gedragen doe»
het weten van een zeer spoedige be
vrijding. Al direct na do terugkaar
ln Ottawa ln begin September maak
te de Prinses plannen om naar Enge
land te gaan. zy vloog ln alle stilte
naar Londen, alleen vergezeld van
haar secretaris mr. Van Tets. De toe
stand was hoopvol en werd van dog
tot dag beter. Tot de slag om Arnhem
mislukte.
De Prinses gebruikte het verbiyf In
Engeland om persooniyk kennis te
maken met de Nederlanders en de
Nederlandse Instellingen en met aller
lei Engels sociaal werk ln vredestyd.
Toen er ln Januari nog geen uitzicht
was op een spoedige verandering,
vloog zy naar Canada terug, zy ver
bleef er enkele maanden en besloot
toch weer naar Engeland te gaan.
Moeder en Dochter na het overiyden van Prins Hendrik in 1984.
Het wa» de wene ywu de Prins, dat de rouwkleur wit non «go,
het vyftlg-Jarig
