Een Kroonjaar voor Vorstin en G ron d wet Koerswijziging naar grotere ijhede economische vruneaen Nederlancf brak met het Kolonisme JANUARI: Somber geluid APRIL: Eerste Marshall-schip De bonnenlijst werd steeds kleiner MEI: Troonwisseling aangekonaigd JUNI: Renelux-energie EBRUARI: Vrüe fietsen MAART. Zutfen verlie: 1 ziin kroon PllZZel voor Oudejaars avond Onze wens op 31 December T M E N R E E S L E K T 1 J D D N 1 U N 1 T w E T E W 1 R G C E R 1 A 1 V E N A U N K O U A E A A E A N H T E 5 G R E A N E. D JULI: Verschuiving naar rechts AUGUSTUS: Nederland viert feest OCTOBER: Bonloos en duurder SEPTEMBER: Koningin Juliana NOVEMBER: Monty op bezoek DECEMBER: Actie in Indonesië VRfJBAÖ >1 PgOBMBEK IMS |N HET JAAR 1648 ZAG NEDERLAND zyn heroïsche strijd tegen de onder drukker bekroond met de erkenning van zijn onafhankelijkheid door de overige wereld. In 184» hield het onder leiding van de geniale Thorbecke de constitutionele monarchie ten doop, die Nederland ln een Europa, waar het „verlichte" despotisme nog hoogtjj vierde, tot een ware democratie maakte. In 1948 brak het voorgoed met het kolonisme en veranderde het zijn Grond wet, daarmede de juridische hindernis afbrekend op de weg naar een Unie, die zodanig geconstrueerd is, dat het nationaal zelfrespect van alle er aan deelnemende volkeren wordt gewaarborgd. WIJ in het achter ons liggen' jaar twee gebeurtenissen waar dig én met gepaste trots hebben her- dacft, zullen ongetwijfeld komende gerfraties de herinnering aan het jaar 19i vieren met een verwijzing naar hef feit, dat de Nederlander nooit bij de/historie ten achter bleef en niet tejfugschrok voor revolutionnaire ver- deringen, indien de tijd dit eiste. Voor onze generatie is het een eugde, dat aan deze grondwets-wij ging, die in belangrijkheid alle an ere gebeurtenissen van 1948 verre vertreft, voor altijd de namen ver. ionden zullen zijn van Koningin Wil- lelmina, die in September, na op 31 Augustus het jubileum harer vijftig' iarige regering temidden van ons volk revierd te hebben, afstand van het koningschap deed en van Koningin Juliana, die deze last op haar nog ionge schouders heeft genomen. Voor het overige werd 1948 gekeu nerkt door een steeds sneller voort' ichrijdende terugkeer naar normale ;oestanden. Maar hoewel vele artike- en van de bon kwamen en het plan- Marshall en de Benelux-samenwerking iun zegenrijk werk begonnen, bleek ;evens, dat een vooroorlogse welvaart liet-meer voor ons is weggelegd. De [asten welke het herstel van in de oor log geleden schade nog steeds met zich medebrengt, zoveel mogelijk over alle groepen der bevolking te verdelen, was ook in 1948 het voortdurend stre ven der regering. Dat in 1948 de vleespotten van Egypte ons niet wachtten, werd op 5 Januari al duidelijk gemaakt door minister Lieftinck, die een somber beeld van 's lands financiën ophing en een interim-begroting en allerlei on prettige zaken voorspelde, indien het plan-Marshall te laat zou komen. Dit is gelukkig niet gebeurd, maar dat wist men toen nog niet. Er zijn uit die maand ook aangenamer dingen te mei dén: op de 30ste herdachten wij de vfede van Münster; wij kregen vier gilden „kolengeld" terug, de Limburg se mijnen vestigden een record met eei productie van 39.000 ton per dag, de laatste mijnen en munitie uit dq cc -log werden geborgen; de Postche- qi e- en Girodienst vierde haar dertig- ja 'ig bestaan; onze luchtmacht kreeg ze tien Meteoor-straaljagers. Van 12 tot 14 Januari ontvingen wij bezoek van ee i populaire gast: de Belgische pre nt er Spaak, die de Beneluxbanden kram verstevigen. Afscheid nemen moesten wij van een goede vriend van Nederland: Sir Neville Bland, de Bfitse ambassadeur, die door Sir Philip Nichols vervangen werd en de <pmponist Willem Landré, die de dood ons ontrukte Op 23 Januari keurde de Tweede Kamer de nationalisatie van de Ne derlandse Bank goed. Een dag later krtstond de Volkspartij voor Vrijheid /en Democratie, een liberale groepe- r.ing. samengesteld uit de oude Partij I van de Vrijheid en de heer Oud en zijr, aanhangers. Op 27 Januari begon in Den Haag de conferentie met de vertegenwoordigers van de West met liet volgende doel: stichting van een Verenigd Koninkrijk der Nederlanden, bestaande uit Nederland, Curagao en Suriname met voor elk deel zelfstan digheid in inwendige aangelegenheden medezeggenschap in gemeensehap- felijke zaken. nister van Wederopbouw en Volks huisvesting. Een dag daarna speelden de grootmeesters van het schaakbord hun eerste wedstrijd in Nederland om het Wereld-kampioenschap. Een an dere sportgebeurtenis: op Ï4 Maart be vocht het Nederlandse voetbalelftal in Antwerpen een gelijk Spel 11 tegen dr sterke Belgen. De strijd tegen het communisme, in de gehele democrati sche wereld gevoerd, liet ook Neder land niet onberoerd. Op 17 Maart wer den de communisten uit de Kamer commissie voor Buitenlandse Zaken gezet, in de verschillende steden, v,'aarouder Amsterdam en Rotterdam, werd een actie tegen de communisti sche wethouders ondernomen en in Rotterdam en Dordrecht braken de afdelingen van de E.V.C. met hun steeds meer onder communistische in vloed gerakende leiding. 30 Maart was de zwai'te dag voor Zutfen: de prach tige toren van de St. Walburgskerk werd door brand vernield. Bij Katwijk verongelukte een militair vliegtuig: twee doden. Op 1 April trad het Plan-Marshall in werking en reeds op 26 April arri veerde de „Noordam" met de eerste Amerikaanse goederen in Rotterdam. Voorlopige toewijzing aan Nederland in het kader van dit grootscheepse Amerikaanse hulpprogramma werd op ongeveer 600 millioen dollar begroot. De dank van het Nederlandse volk werd overgebracht in telegrammen van de Koningin en minister Lieftinck aan de regering in Washington. Jubi lea vierden de Utrechtse jaarbeurs, die op 6 April voor de vijftigste maal haar poorten opende; en ae Holland- Amerika-Lijn, die 9 April 75 jaar be stond. Op 8 April verwierp de rege ring het plan van een centraal vlieg veld Burgerveen, waarvoor in het bijzonder de heer Plesman van de K.L.M. gepleit had. Drie militaire vliegtuigen verongelukten in deze maand: 1 bij Gronau in Duitsland, één bij Sterksel en één bij Scheveningen. Nederland en België speelden 20 April in Amsterdam de revanche-wedstrijd; uitslag: 22. In 1949 wordt het wellicht nog beter, maar ook over het afgelopen jaar mogen we niet klagen. Er gingen weer enige artikelen van de bon en er volgde niet eens een schaarste van deze goederen op. 10 Februari: fietsen, fietsbanden en serviesgoed; 3 April: vensterglas; 3 Mei: bruinkoolbriketten en ko- lenslik; 7 Mei: schoenen; 1 Juli: melk; 19 October: auto- en motorbanden; 5 November: brood en suiker; 1 December: papier voor periodie ken; 2 December: zeep. En juist in de laatste dagen gingen nog van de bon de auto's, de eieren en de thee. De Utrechtse Universiteit verleende de 20sle van deze maand aan me vrouw Roosevelt het ere-doctoraat in de rechten. Wijlen president Roosevelt werd posthuum onderscheiden met de Militaire Willemsorde. Op 29 April aanvaardde de Tweede Kamer de Grondwetswijziging in eerste lezing. Naast de reorganisatie van het rijk werd daarbij voorzien in de instelling van staatssecretarissen, populair uit gedrukt een soort onder-ministers. Veel opzien baarde in deze maand het proces tegen Anthony van der Waals, een landverrader, die de dood van honderden goede Nederlanders op zijn -geweten had. Bjj zijn verhoor bleek, dat de Nederlandse inlichtin gendienst jarenlang het slachtoffer was geweest van een geraffineerd Duits spel, door zijn leider Schreieder, England-Spiel gedoopt. Tegen Van der Waals werd de doodstraf uitgespro ken. Op 12 Mei kondigde Koningin Wil- lielmina aan, dat zij na haar rege lingsjubileum afstand wenste te doen tan haar troon ten gunste van prinses Juliana. Tevens moest zij oesluiten wederom rust te nemen, zodat prin- se: Juliana op 14 Mei voor de tweede maal de eed als regentes aflegde. Een andere belangrijke gebeurtenis was Jiet, ..Congres van Europa'', dat in Dén' Haag gehouden werd. Vooraanstaande vertegenwoordigers van bijna alle landen van West-Europa oespraken daar de wegen en middelen welke zouden kunnen leiden tot iets, dat en kele jaren geleden nog een illusie scheen, maar op het ogenblik al vrij viel algemeen wordt beschouwd als het dringendste gebod van deze tijd: de Verenigde Staten van Europa. Op 18 April werd het koninklijk paleis te Den Haag door brand geteisterd. De schade was aanzienlijk. De overige feiten van deze maand in het kort: 1 Mei: op Schiphol verongelukt een DC 6, het nieuwste toestel van de K.L.M.geen persoonlijke ongelukken: 4 Mei: doodstraf voor Rauter; 5 Mei: Louis Saalborn 40 jaar aan het toneel, Concertgebouworkest bestaat 60 jaar; 7 Mei: schoenendistributie opgeheven; 10 Mei: Militair verdrag met België (organisatie van volkomen gelijke legers); 19 Mei: Nationaal huldeblijk zal bestaan uit Kankerfonds; 20 Mei: Weiter en oude S.D.A.P. komen bij verkiezingen met eigen lijsten uit; 26 Mei: Eerste Kamer aanvaardt Grond wetswijziging; 27 Mei: Nederlandse militairen en pantserwagens nemen deel aan BelgistÜce manoeuvres; 28 Mei: de Karei Doorman (De Britse Venerable) aan Nederland overgedra gen. In deze maand overleden prof. mr. dr. A. M. Brouwer en ir. D. J. van Aalst, dir.-generaal vsti de Zuiderzee werken. In Oslo won het Nederlandse voetbalelftal met 2—1 van Noorwegen. Op 1 Juni stichtte Feuilleteau de Bruyn zijn uiterst rechtse partij, wer den regimenten Grenadiers, Jagers en Prinses Irene tot Garderegimenten verheven en verdwenen de Tribunalen. 7 en 8 Juni waren grote dagen voor de Benelux. Tijdens een uiterst belang rijke conferentie in de Ardennen werd besloten dat de Economische Unie op 1 Jan. 1950 zal ingaan. Voor Neder land bracht dit besluit een ingrijpende verandering in het economisch beleid mede. Van ons immers werd geëist 'n ge leidelijke afschaffing van de subsidie verstrekkingen op levensmiddelen en kolen, 'n geleidelijke vermindering van de economische beperkingen en 'n her ziening van het niveau der belasting tarieven. Verdere vermeldenswaardige feiten: 1 Juni: minister Drees deelt mede, dat reeds 20.000 emigranten Ne derland verlaten hebben; -9 Juni: „Schoonebeek" krijgt concessie in. het Noordoosten van het land naar olie te boren; Schreider, de man van het Eng- fand-Spiél, wordt buiten vervolging gesteld, maar kort daarop weer gear resteerd, verdacht van deelneming aan represaillemoorden in Friesland; 9 Juni: Voetballend Nederland slaat Zweden met 10; invasie van colo radokevers; 11 Juni: vermogensaan- wasbelasting en vermogensheffing in eens leveren ruim drie milliard op; 16 Juni: versobering in de restau rants (geen gebakken aardappelen meer enz.); 17 Juni: afschaffing van verplichte veelevering; 18 Juni: ere promotie van Maarschalk Smuts in Leiden. )e kortste maand van liet jaar was n aan belangrijke .gebeurtenissen. meeste indruk maakte het uit de tributie nemen van fietsen, banden serviesgoed. Koppen, schotels, bor den en ander tafelgerei bleken echter nog moeilijk te krijgen te zijn. Op 9 Februari overleed de dichter Jan Prins. Fie Carelsen herdacht op de 20ste van deze maand, dat zij veertig .jaar tevoren haar charmante voet voor het eerst op het toneel had gezet. Iti Helsinki behaalde onze landgenoot Broekman de vierde plaats bij de wereldkampioenschappen op de schaats. ln Maart bleek reeds dat de zware oorlogsjaren teveel van de krachten van Koningin Wilhelmina hadden ge vergd. Op de 12e van dië maand kon digde zij aan, dat haar gezondheids toestand haar noopte de werkzaam heden te beperken. Op minister Neher eervol wachtte een andere taai mr. dr. In 't Veld hem Maart kreeg itslag (hem en volgde ip als mi- 'sAvonds op 31 DecemberWanneer de klok staat ais in. deze figuur, dan verdringen ook de „mensen van de krant" zich om tot de eersten te behoren, die u een goed 1949 toewensen. Wilt u precies weten hoe ze dat doen, tracht dan per paardesprong deze figuur te doorlopen, beginnend met de letter D in het linker pootje! Oplossing tussen de advertenties) pAAR STAAT HIJ, de jongste telg aan een bijna twee eeuwen oude stam. Negentien-negen-en-veertig is zijn naam. Zijn passen zijn nog wat wankel, hij heeft nog een beetje moeite zich in evenwicht te houden temidden van het rumoer in deze wereld, die zijn woonsteê zal worden in het komende jaar. Maai- zijn kuif piekt parmantig in de hoogte, zijn ogen kijken vol blijde levenslust, zijn body blaakt van ge zondheid en. zijn stappen richten zich volhardend naar het leven, dat vóór hem ligt en dat voor hem slechts schoons verborgen houdt. Hij zal mis schien wel eens struikelen en zich bezeren, maar hij staat weer op en gaat onverdroten voort naar zijn bestemming. Daar is hij jong voor en levens lustig. Hij weet nog niet van de strijd en de ellende, hij kent niet de schokkende gebeurtenis sen, die zijn voorganger 1948 zo in .beroering brachten, hij Ziet niet het bloed en de tranen, waarmede de mensen om hem heen te worstelen hebben in hun opgang naar een betere wereld. Hij weet niet van kwaad, van duistere machten, van oorlogsgeweld. Hij kijkt met vertrouwen de toe komst in die een vol jaar lang vóór hem ligt. En zijn optimistische blik kan alleen maar aan stekelijk werken op zijn omgeving, op allen die van goeden wille zijn, om het leven beter en schoner te maken dan dat van zijn voorganger, die van ons is heengegaan, gebogen en moe gestreden, en vervuld van de weemoed om veel, wat hij niet vermocht U volbrengen. Op 7 Juli trok Nederland naar de stembus om in verband met de Grondwetswijziging een nieuwe volks vertegenwoordiging te kiezen. Sensa tionele veranderingen deden zich daarbij niet Voor. Rechts bleek iets aan kracht te winnen, hetgeen tot uiting kwam in de zetelwinst voor de V.V.D. en de C.H.U. De P.v.d.A. en de communisten verloren ieder twee zetels en de K.V.P. bleef gelijk, ondanks concurrentie van Welter, die een zetel veroverde. Na het aftreden der regering kreeg dr. Beel tot twee maal toe opdracht tot de vorming van een nieuw kabinet, maar hij slaagde niet en ten slotte werd de opdracht op 31 Juli aan de voorzitter van de Tweede Kamer, mr. Van Schaik, ge geven. Inmiddels was op 27 Juni de buitengewone zitting van de Staten- Generaal reeds geopend. Verder ge beurde nog het volgende: 1 Juli, melk van de bon.. 3 Juli: H. A. Gerhard, de laatste van de „twaalf apostelen" der S.D.A.P. overleden; 5 Juli: prof. mr. P. J. M. Aalberse, de bekende katholieke staatsman, overleden: 10 Juli: 25 jaar AVRO; 22 Juli: Bekend making dat 1/2, cent en y„ gulden gaan verdwijnen; er komen in omloop bronzen cent en nikkelen dubbeltje en kwartje; Marinevliegtuig in Schot land verongelukt. Zes doden; 27 Juli: Marshall-missie onder leiding van Valentine in Nederland; 29 Juli: Ko ningin Wilhelmina maakt bekend, dat na abdicatie haar titel zal zijn Prinses der Nederlanden; 31 Juli: Den Haag viert 700-jarig bestaan, maar staking van Haags trampersoneel gooit roet in het feesteten. Einde Vierdaagse. Op de laatste dag van Augustus vierde geheel Nederland feest ter ge legenheid van het regeringsjubileum en de verjaardag van Koningin Wil helmina. Duidelijk bleek hierbij hoe innig het Nederlandse volk de Moeder des Vaderlands vereerde een liefde, die ook naar Voorts verdienen vermelding: 2 Sep tember: Handelsovereenkomst met Bi- zonië na drie jaar onderhandelen, goederenruil ter waarde van ongeveer tweehonderd millioen gulden; S Sep tember: Grondwetswijziging door de Eerste Kamer in tweede lezing aan genomen; 7 September: dr. H. A. Poels overleden; 11 September: Enor me brand bij Blaauwhoedenveem- Vriesseveem. Twee millioen kg boter, 600.000 kg vlees, vijf millioen eieren en talrijke andere voorraden verloren gegaan; 21 September: Opening der Staten-Generaal; Koningin Juliana's eerste Troonrede; Inhuldiging in Den Haag. Millioenennota niet langer in mineur; 24 September: accoord over transitoverkeer, Rotterdam en Ant werpen mogen in vrije concurrentie met Bremen en Hamburg wedijveren; 25 September: Kamerlid Max van Poll overleden; 30 September: Toto- wet aangenomen. Op 27 October bezorgde een rege- ringscommuniqué het Nederlandse volk een prettige en een onplezierige dag. Frettig was te vernemen, dat ver schillende levensmiddelen van de bon zouden gaan: onplezierig, dat in ver band met de verlaging of opheffing der regeringssubsidies verschillende prijzen flink omhoog zouden gaan. Teneinde de spanning tussen lonen en prijzen niet te groot te maken werd aan het overgrote deel der werk nemers een loontoeslag van 1 per week toegekend. 21 October was een zwarte dag voor de K.L.M. en Nederland. Bij Prestwick verongelukte de Constellation „Nij megen". Onder de veertig doden bevonden zich de bekende piloot Parmentier en de technische directeur van de K.L.M., Veenendaal. In Sonsbeek reikte konin gin Juliana op 7 October de militaire Willemsorde uit aan prinses Wilhel mina en acht militairen en burgers. Voor de rest: 1 October: luit.-adm. Hel- fvich gaat heen als bevelhebber der Nadat Koningin Wilhelmina op 4 September de acte van abdicatie on dertekend had en op dezelfde dag de proclamatie van het koningschap van Juliana had plaats gevonden, volgde op 6 September de inhuldiging van Koningin Juliana in de Nieuwe Kerk te Amsterdam. Bij deze plechtigheid, die talrijke vorstelijke personages uit het buitenland bijwoonden, werd een luister ontplooid, zoals Nederland in vele- tientallen jaren niet beleefde. Meer indruk^ dan al deze pracht en praal maakte echter de diep menselijke rede. die koningin Juliana in de Nieu we Kerk uitsprak. Daarin maakte zij hekend dat haar eerste daad als rege rend vorstin was, de verlening van de Militaire Willemsorde 1ste klas aan prinses Wilhelmina. voor haar werk tijdens de- oorlog ten bate van het valKlggi vmxmfc dei Gerechtshof te 's-Gravenhage ter dood veroordeeld; 27 October: prof. dr. C. A. Verrijn Stuart overleden; 29 Oct.: mr. D. W. Spitzen benoemd tot minister van Verkeer en Waterstaat; 31 Oct.: Zusteronderneming van de Ko ninklijke Shell leent 250 millioen dollar in Amerika en Canada. zeestrijdkrachten, vice-admiraal jhr. liefhad'-. I Van Holthe volgt hem op; 14 October: haar blijft f003 en SIa^r-beruchte hand- uitgaan, nu zij op Ruygenhoek de rust1 lan§ers van de S'D" door het BlJzon geniet, welke zij zozeer behoeft. Inmiddels was op 6 Augustus door mr. Van Schaik een ministerie ge vormd. bestaande uit 6 katholieken, 5 P.v.d.A.-leden. 1 C.H.U. en 1 V.V.D. Premier werd W Drees, de even be kwaam als onkreukbaar geachte socia list Bij de regeringsverklaring van 12 Augustus noemde hij zijn kabinet een ..program-ministerie", dat wil zeg gen. dat het niet steunde op een vaste samenwerking tussen bepaalde parle mentaire groepen. De ministers hadden zich verenigd op een programma, dat gericht was op een spoedige oplossing in Indonesië en een sluitende begro ting in 1949. Verdere gebeurtenissen in vogelvlucht: op de Olympische Spe len in Londen behaalden Fanny Blan- kersKoen en Nel van Vliet fraaie successen; 5 Augustus: Generaal Quant op weg van Indonesië naar Ne derland overleden: 12 Augustus: 12 jaai gevangenisstraf voor generaal Christiansen; 15 Augustus: Kardinaal De Jong 40 jaar priester; 17 Augus tus: prof. dr. H. A. Polak overleden; 19 Augustus: Grondwetswijziging in tweede lezing door de Tweede Kamer goedgekeurd; 20 Augustus: Wereld kampioenschappen wielrennen; titels voor Van Vliet en Schulte; 22 Augus tus: Assemblée Wereldraad der Ker ken in Amsterdam 'geopend: 24 Augus tus: Militair vliegtuig bij Valken burg neergestort, twee doden. Op 1 Nov. ontvielen ons twee beken de landgenoten: Edo J. Bergsma, de man, die de A.N.W.B. heeft groot ge maakt en de bekende schrijfster Cissy van Marxveld. Twee dagen later werd in de Eerste Kamer de Grondwetsher ziening van 1848 herdacht met rede voeringen van eerste-jninister Drees en prof. Kranenburg. De jongens van de Marine kregen die dag het onprettige bericht, dat hun demobilisatie zes maanden werd uitgesteld. 8 Nov.: brood, bloem en suiker van de bon, maar deze en talrijke andere artikelen stijgen aan zienlijk in prijs. De regering zorgde echter voor „uitwijkmogelijkheden" wie geen boter kan betalen, kan goed kopere margarine eten. In het midden van de maand ontvingen we bezoek van veldmaarschalk Montgomery, die eens kwam kijken, wat Nederland aan de gezamenlijke defensie van het Wes ten kan bijdragen. 21 Nov. was een be langrijke dag voor de sportliefhebbers: in Antwerpen forceerde 't Nederlandse voetbalelftal tegen de sterkere Belgen een 11 gelijkspel. Op 25 Nov. juichten de gokkers: ook de Eerste Kamer nam da wet op de terugkeer van de totali- sator aan. Grote opschudding veroor zaakte tegen het einde van de maand de moord van een 15-jarige jongen op een 16-jarig meisje in Enkhuizen. Op 1 Dec. ging de zeep van de bon en werdduurder. De Nederlander Fiet Roozenburg verwierf op die dag de titel van wereldkampioen dammen. De winkels deden deze maand in ver band met het St. Nicolaas- en Kerst feest goede zaken. De kopers bemerk ten daarbij, dat er voor het eerst sinds de oorlog weer vele nuttige en ple zante artikelen tegen niet al te hoge prijzen te krijgen waren. In Indonesië begon, na het falen van de allerlaatste onderhandelingen, de zuiveringsactie tegen de republiek. De Veiligheidsraad gebood het vuren te staken,

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1948 | | pagina 13