Koning Leopold en het politieke
leven van Belgie
HET IJZEREN GORDIJN
Een straat in Amsterdam
Samengaan van Katholieken en
Liberalen bleef nog onbereikbaar
Cultureel Nieuws
Lied van de week
Uiiverkoop
(Kerkstraat waar de sfeer nog leeft
van de oude gilden)
ZWAKKE FILM
NIETS BEWIJST
D\C)
Tj
tufttsal
PROBLEEM DAT STEEDS
ONOPLOSBAARDER WORDT
(Van onze correspondent te Brussel).
,nE KONING TERUG!" >,Geen Regering zonder de Koning!" Dat waren
de leuzen van de Katholieke Volkspartij, tijdens en na de verkiezingen.
Maar tijdens de verkiezingen kon men nog hopen op een absolute meerder
heid. Het resultaat is anders geweest. Wel is er een meerderheid van twee
zetels in de Senaat, maar een tekort van twee zetels In de Kamer. Dus
moesten er hulptroepen gezocht warden! Door de vurige monarchist Van
Zeeland met de vorming van een kabinet te belasten, sloot men de socialis
ten reeds aanstonds uit. In deze kring blijft men zich tot het uiterste ver
zetten tegen de terugkeer van een vorst, die in 1940 „zijn eigen minister
president wilde zijn". En voor de arbeiders blijft bovendien de heer Van
Zeeland nog steeds de man van de devaluatie van 1935, de man van de
franc par terre", zoals hij tijdens de verkiezingen werd betiteld. Maar ook
de liberalen voelden er niet veel voor om zich met hun 29 zetels voor de
wagen van de machtiger katholieken te laten spannen. Zjj ook weten, dat
Van Zeeland op alles wat links is, als een rode lap op een stier werkt, wat
voor de sociale vrede en de welvaart van het land "een gevaar zou kunnen
zjjn. De enkele koningsgezinden op hun verkiezingslijsten, waaronder de
burgemeester van Brussel, de heer Van den Meulenbroek, hebben bovendien
niet zooveel voorkeurstemmen behaald om in de koningskwestie van houding
te veranderen. En die houding is: eerst behandeling van de dringende finan-
-ciële en economische problemen, dan in rust zoeken naar een oplossing van
de koningskwestie, die een ruime meerderheid van het land kan bevredigen.
rtAARENTEGEN wilde de heer Van
«Zoolang* dirpntfi Ot)l
Zeeland: directe oplossing van de
koningskwestie, vorming van een re
gering, die met behulp van de libe
ralen een meerderheid in de Kamer
zou krijgen, benoeming van een com
missie, die „binnen acht dagen!" rap
port over de wenselijkheid van terug
keer van de koning zou uitbrengen,
convocatie van de verenigde Kamers
en opheffing van het Regentschap.
Maar dl dreigden de katholieke
bladen ook met Kamerontbinding en
nieuwe verkiezingen, indien de libe
ralen niet de weg van de „partij van
de orde" wilden gaan, ook al waren
er onder de liberalen die verlangend
uitkeken naar het ogenblik waarop
zij weer aan de regeringstafel kon
den gaan zitten, de partij-discipline
heeft het ten slotte gewonnen en met
eenparigheid van stemmen hebben de
liberalen in een op 2 Juli geprocla
meerde resolutie „neen" gezegd, daar
bij de katholieken er aan herinnerend,
dat zij met 43.5 procent van het to
taal aantal uitgebrachte stemmen nog
VfOORAANSTAANDE Amerikaanse
astronomen staan op het punt een
aanvang te maken met de uitvoering
van een plan, dat de wereld in vier
jaar tijds een nieuwe nauwkeurige
Atlas van de Hemel zal verschaffen.
Met de instrumenten van het observa
torium op Mount Palomar (California)
zullen zij trachten een gedeelte van het
heelal te fotograferen, dat duizend maal
groter is dan vroeger ooit geprobeerd
is. De geleerden voorspellen, dat hier
bij belangrijke ontdekkingen gedaan
zullen worden aangaande de structuur
van het heelal.
Met de te gebruiken foto-telescoop
kan men ongeveer drie vierde van de
hemel om de aarde bestrijken. Met een
enkele opname kan men een deel van
de hemel fotograferen, dat 12 maal de
doorsnede heeft van de maan.
De onderzoekers verwachten, dat op
de nieuwe atlas ongeveer 500 millioen
sterren en 10 millioen volledige ster
renstelsels te zien zullen zijn. waarvan
enkele zich op een afstand van 300
millioen lichtjaren bevinden. Een licht
jaar is ongeveer 9.600.000.000.000 km.
Het te maken fofo album zal onge
veer 20 dikke delen tellen.
Nu we toch enkele cijfers uit 't land
„van de onbegrensde mogelijkheden"
doorgeven.. In de Ver. Staten zijn in
1948 in totaal 9.897 nieuwe uitgaven en
nieuwe drukken van oude uitgaven ge
publiceerd. In de laatste veertig jaar is
het aantal boeken, dat jaarlijks van
Amer. bibliotheken geleend wordt van
35 millioen, tot 356 millioen gestegen.
Life, een van de bekendste periodieken
van de Ver. Staten, heeft een oplage
van ruim 5.446.000 exemplaren.
De Amerikanen besteden gemiddeld
40 uur per week aan werken en 30 uur
aan ontspanning. Van die 30 uur wordt
4 uur besteed aan het lezen van kran
ten, boeken en tijdschriften.
IJ TREKKEN ons weer terug binneri
de grenzen van het eigen land. Het
ensemble „Dick van Peursen" heeft het
alleen- opvoeringsrecht verkregen van
het bekende toneelspel: „Het licht in de
nacht" van Inte Onsman. Met dit stuk
zal een tournee van ruim 200 voorstel
lingen gemaakt worden. Het gezelschap
is nog met enkele krachten uitgebreid
en bestaat thans uit de dames Jeanne
Kremer, Mien v. d. Lugt Melsert, Bep
Roelofs, Hélène Vink en de heren W.
Monsma, Dick van Peursen, Dick van
Peursen Jr., Ko van Sprinkhuysen
(regie) en Chris Volkamp.
De alt Annie Woud is voor haar
tweede tournooi door Zuid-Afrika in
Kaapstad aangekomen. Het werk „Mag-
nificiat" van Rudolf Mengelberg staat op
het programma voor een concert te
Kaapstad.
Te Amsterdam overleed de heer G.
Knop, die bekendheid verwierf als uit
stekend kenner van de folklore van
Terschelling. Over het eiland publi
ceerde hij vele artikelen, voorts gedich
ten en boeken. Hij is de stichter van
het Terschellinger Museum. Vorig jaar
ontving de heer Krop nog de Joost
Halbertsmaprijs voor het beste ge
schiedkundige en folkloristische werk.
Het Residentieorkest o.l.v. Carl
Schuricht zal het openingsconcert spe
len van het zomerfestival te Knocke
dat aldaar van 18 Juli tot 4 Augustus
gehouden wordt. Op 19 Juli speelt het
orkest onder Willem van Otterloo.
niet de meerderheid van de Belgische
burgers vertegenwoordigen.
Diezelfde dag is de voorzitter van
de Katholieke Partij naar de koning
gevlogen. Heeft men hem willen
waarschuwen, dat op een directe te
rugkeer nog niet te rekenen viel
Het slot was, dat de heer Van Zee
land zijn opdracht heeft moeten te
ruggeven.
Wat nu? Alle partijen proclameren
hun verknochtheid aan het Konings
huis; sommigen blijven aandringen
op aftreden van koning Leopold in
ten gunste van zijn zoon. De koning
wil er niet van horen, maar wil ook
niet de koning van één partij zjjn en
slechts terugkeren indien een stem
ming hem een ruime meerderheid
geeft.
Maar die stemming is er toch
reeds geweest, aldus zijn tegenstan
ders, en zij wijzen op het verkiezings
resultaat.
Neen, zeggen de katholieken, bjj een
verkiezing gaat het nog om andere
doeleinden. Dus toch een volksraad
pleging? Er wordt hier nu weer ge
fluisterd over een drieledige regering
met de Kamer-president, de heer Van
Cauwelaert, als eerste minister. Voor
lopig heeft deze ervaren katholieke
staatsman, die niet zo „vurig" is als
de heer Van Zeeland, slechts een in
formatieve zending aanvaard.
Dreigement met algemene
staking.
De opwinding rondom de konings
kwestie is in de afgelopen dagen
groot geweest. De socialisten onder
leiding van de heer Buset verklaar
den, dat „zij op alle eventualiteiten
voorbereid waren" en blijven met al
gemene staking dreigen. Daartegen
over hebben de katholieke arbeiders
weer een scherpe resolutie van af
keuring geproclameerd. Het „Laatste
Nieuws" dreef er onder de titel „Tam
tam in de wildernis" als volgt de spot
mee,Aan socialistische kant
heeft generaal Buset de mobilisatie
afgekondigd tegen een gebeurlijke
terugkeer van de koning. Te oordelen
naar de legerberichten brengen zijn
troepen de nacht door bij de wacht
vuren. Er is aangekondigd, dat indien
zij de slag in het open veld verliezen,
zij zich in 't maquis zullen terugtrek
ken om vandaar uit sabotage-expedi-
ties te ondernemenAan de zijde
van de Christelijke Volkspartij willen
sommigen eveneens voortvarend te
werk gaan. Terwijl deze partij inzake
de koningskwestie slechts eensgezind
doet in verkiezingstijd, wil men de
koning in avonturen betrekken, die
niet alleen gevaarlijk zijn voor hem,
maar ook voor de monarchie, die een
bestanddeel is van de grondwettelijke
instellingen". -
Wat verder?
Dat er op deze wijze weinig terecht
komt van een opleving van de urgen
te vraagstukken, b.v. van het werk-
lozenvraagstuk, is begrijpelijk. Nu de
heer Van Zeeland in ieder geval dui
delijk heeft aangetoond, hoe het niet
kan, gaan ook onder de katholieken
stemmen op, die op matiging aan
dringen. Zo schrijft b.v. de Nation
Beige, die nauw met de C.V.P. ge
lieerd is, dat de partij wel niet kan
dulden, dat de koningskwestie weer
op de lange baan wordt geschoven,
maar dat velen niet zouden begrijpen,
De zomeruitverkoop is daar,
Hup mannen, houdt je centen
klaar,
Want nu zijn onze.vrouwen
Gewoon niet meer te houën.
De krant, die 't nieuws ons
heeft gemeld,
Die hebben ze zowat gespéld,
En alles opgeschreven
Wat haast wordt weggegeven.
Een jumper hier, een jasje daar,
Een snoepertje van een peignoir,
Voorts kousen, links geweven,
(Ze heeft een paar of zeven)
Een keurcollectie schoenen,
Een hoedje-om-te-zoenen,
Een bontjasje, „een droom"
zegt ma,
(Helaas een nachtmerrie voor
pa,)
Een dotje van een truitje,
Een snuitje van een ruitje,
En vul maar aan m'n vrinden,
Wat meer nog is te vinden.
Des morgens, reeds voor dag
en dauw,
Gaat vrouw'lijk Nederland op
sjouw,
Om toch maar te verkrijgen,
Waarnaar ze dagen hijgen.
Met opgewonden, rode kleur,
Staan ze te wachten voor de
deur,
Om, lak hebbende aan vormen,
De winkels te bestormen.
De zachtste vrouw is nu, hou op,
Zowaar een Kenau in de dop,
Die niet meer weet dan dringen,
En zich vooruit te wringen.
Zo is mama, van vroeg tot laat.
Steeds maar te vinden langs
de straat
Om koopjes te behalen.
En vader mag betalen....
JABSON
dat door de halsstarrigheid waarmede
men over en weer op zijn stuk blijft
staan, het leven der natie zou ver
lamd worden. Geen katholieke kabi
netsformateur zou er bovendien 'aan
denken de liberalen en socialisten
„de terugkeer van de koning" als
programma aan te bieden; waarbij
dan weer het denkbeeld naar voren
komt van een volksraadpleging of
„een ander middel, dat tot hetzelfde
doel zou kunnen leiden," terwijl het
toch volgens dit blad niet noodzake
lijk is de oplossing van de konings
kwestie binnen een „tot het uiterste
gelimiteerde termijn" te vinden.
Blijkbaar heeft men dus ook in ka
tholieke kring „de acht dagen" van
de heer Van Zeeland laten vervallen
Het kan verkeren. Was het niet
hetzelfde Belgie, dat nu verscheurd
wordt door getwist rondom de ko
ning, dat ruim 100 jaar geleden ge
heel Europa afzocht om een koning
te vinden, daar het anders voor zijn
eenheid vreesde
DE ARTISTEN, DIE DE AMSTERDAMSE PODIA BEVOLKEN, vindt
men over heel de hoofdstad verspreid. Sommigen zjjn te zien in het
Mekka van iedere Nederlandse toneelkunstenaar: de Stadsschouwburg. An
deren zitten te verkommeren op hete, zondoorstoofde vlieringkamertjes in
Amsterdam-Centrum. Weer anderen zjjn te zien in de koele ruimten van die
"grootscheepse artistenkaravanserai: Amerlcaln. Achter een glas geelschul-
mend bier of het eeuwige kleintje-
koffie. En nög weer anderen zjjn al
weer zó ver, dat ze vandaag nog niet
weten hoe ze morgen zullen leven.
Ze komen samen, hetzij in de super-
culturele Koepel, hetzij in de lich
telijk decadente Kring. Arme artisten en artisten, die het vandaag nog goed
gaat. Artisten mèt en zonder nummer. Artisten mèt en zonder emplooi.
Artisten, die op goede voet staan met hun muze en artisten, die de honger,
de desillusie en de wanhoop op het gezicht gebeiteld staan. Oude, ervaren,
bedachtzame artisten èn artisten, die de hemel aan het bestormen zijn,
althans dénken dat ze daaraan bezig zjjn.
AMSTERDAM is de stad van vele ar
tisten: van tonelisten, schrijvers en
zangers, van goochelaars en acroba
ten, van schilders en beeldhouwers,
van ontwerpers en architecten, van
tekenaars en filmers (die het zonder
muze moeten doen), van mode-ont
werpers en muzikanten, van boeien-
koningen en sneltekenaars. En dan
van al die honderden en duizenden
die direct en indirect aan de kunst
verwant zijn, als promotors, mana
gers, impressario's, modellen, cos-
tuumnaaisters, souffleurs, décorschil
dersad infinitum.
Dat alles woont in Amsterdam, in
Noord en Zuid, in Oost en West. Het
gaat hen goed of 't gaat hen slecht.
De een heeft succes en de ander is het
alleen maar vergund van heel, heel
verre naar de grazige valleien van het
Beloofde Land te zien. Enkelen is het
gegeven dat land te betreden, de
meesten gaan ten onder aan hun illu
sies.
Wat herbergt dat oude, stokoude
Amsterdam een veelheid en verschei
denheid van artisten! Neem nu die
straat, ergens in het hart van Amster
dam, tussen de Amstel en de Utrecht
sestraat: de Kerkstraat. Loop een
maal die Kerkstraat in en loop haar
eenmaal uit. Ik ken nauwelijks een
straat in Amsterdam waar zóveel ar
tisten wonen. Ach neeniet die
van het terras van Americain. Niet
die van de Lido-bar of de Kring. Dit
zijn de artisten, wier namen ge nooit
las, en ook nooit zült lezen, op de
brullende en tierende affiches der
aanplakzuilen. Hun namen zullen
nooit in bloedrood of hardgeel neon
licht van de gevels der theaters vlam
men. Hun namen komt nooit iemand
tegen in de agenda's der theater-gid
sen of in de boekjes, die de WV van
Amsterdam de vreemdeling-van-bui-
tcn in de hand stopt. En tóch wonen
daar, in die oude, nauwe, smalle
Kerkstraat, tussen de Amstel en de
Utrechtsestraat, artisten. Het is de
straat van de onbekende artist.
gerespecteerd worden, zou de film een
|JK IS VEEL GERUCHT ONTSTAAN rondom de film „The iron curtain", „Het
ijzeren gordijn". Meer gerucht, dan de film eigenlijk waard is. Relletjes in belangrijk aandeel kunnen hebben in
russel, gevolgd door een vertoningsverbod. Relletjes in Parijs en grote be- de propaganda tegen het streven der
ogingen. Relletjes in Den Haag en pogingen de vertoning onmogelijk te maken, communisten tot ondermijnen van de
Keiletjes in Amsterdam en gewapende charges van de politie. De communisten democratie. In dit opzicht had „Het
gaan hevig te keer en eisen, dat de film in Nederland verboden zal worden. Met ijzeren gordijn" een belangrijke film
al hun ageren en demonstreren bereiken zij echter het omgekeerde van wat zij
beogen: de algemene belangstelling voor deze film wordt er in hevige mate
door geprikkeld. De Nederlander is weinig gesteld op eenzijdige wilsoplcgging
en wanneer gepoogd wordt hem in ee bepaalde richting te dwingen, accepteertj
ij dit al bij voorbaat niet. En zo hebber de communistische demonstraties Mounted Police. Al dit materiaal ech-
kunnen worden, temeer waar men de
beschikking had over historisch mate
riaal, zoals het vastgelegd was in de
rapporten van de Royal Canadian
slechts tot resultaat, dat de bioscopen, waar „Het ijzeren gordijn", een anti
communistische film, vertoond wordt, goede recettes maken.
pr DEZE communistische agitatie zou ten en wendt zich tot regéringsperso-
minder belachelijk zijn, wanneer het nen en pers, zonder ergens geloof of
ter werd verwerkt tot een rolprent,
die zich in niets onderscheidt van een
middelmatige spionnage-film. De his
torische waarde van de gegevens over
doordat ze verwerkt weiden tot een
vlakke romantische geschiedenis. De
film levert in geen enkel opzicht een
bewijs. Nergens wordt de tegenstel
ling tussen het Sowjetregiem en de de
mocratisch geregeerde landen duide
lijk gemaakt of zelfs maar gesugge
reerd. Er wordt wat geschermd met
woorden over angst en vrees, maar de
film komt er niet aan toe de essentie
hiervan zichtbaar te maken.
Waarom bijvoorbeeld Gouzenko tot
zijn stap komt, welke motieven hem
ertoe brengen zijn leven te riskeren,
wat voor hem het kernpunt is bij zijn
keuze vóór of tegen de geallieerden en
hun democratie, komt in de film niet
J"> iit-l. "Cli Cli JJC1Ö, Z.KJLLU.CL CL £t!IlS KCJ,UU1 Ui. v>~4-
hier een film betrof, die als propa- zelfs ook maar gehoor te vinden. Wan- ^onnage-complot gaat verloren,
gandamiddel tegen de Sowjetmethoden neer hij weer in de macht van zijn
werkelijk van belang zou zijn. Maar -lit vroegere chefs dreigt te geraken, ziet
kan men van „Het ijzeren gordijn" (in hij door een toeval kans de documen-
Nederland uitgebracht onder de titel ten in handen van de Canadese politie
„Het geval Gouzenko") allerminst vast- te spelen, die dan hem en zijn gezin in
stellen. Het gegeven van deze film be- bescherming neemt. Het spionnage-
rust op historische gebeurtenissen: het complot wordt opgerold, Gouzenko
beruchte spionnage-schandaal in Cana- ontvangt het Canadese burgerrecht en
da, waar tijdens de laatste oorlog de terwijl in Canada de spionnage-proces-
Sowjetrussische ambassade het centrum sen voorbereid worden, is de staf van
was van een uitgebreide organisatie, de Sowjetambassade gedwongen te-
die spionneerde ten nadele van de ge- rug te keren naar Rusland om zich op
allieerden. Dit historische materiaal ongenade aan de machthebbers daar
wordt echter ontkracht, doordat dè over te geven.
I"a^erSB van de.film gemakkelijker IN DE LANDEN waar de demo'crati-
wll b, te,kriJge° tot *en gr°ot P"- sche vrijheden in acht genomen en
bliek hun toevlucht zochten tot goed-
kope sentimentele en sensatie-effecten.
„Het ijzeren gordijn" speelt in 1943.
In het voorjaar arriveren per vliegtuig
drie Russen in Canada: kolonel Trigo-
rin, de Russische militaire attaché,
diens adjudant majoor Kulin en een
ambassadeklerk Igor Gouzenko, die
dienst zal doen als codist. Het werk der
beide militairen bepaalt zich in hoofd
zaak tot het leggen van contacten met
Canadese communisten. En na korte
tijd vloeit een stroom van geheime in
lichtingen binnen over diverse Ameri
kaanse militaire projecten en proeven
met atoomwapenen. Via Gousenko, die
de inlichtingen in geheimschrift ver
taalt, gaan alle resultaten der' spionna-
ge door naar Rusland. Wanneer majoor
Kulin na e. ige incidenten, die bewij
zen, dat hij zich meer mens voelt dan
Russisch militair, naar Rusland terug
gezonden wordt, ontstaat er een twijfel
in Gouzenko. En deze twijfel neemt
nog toe, wanneer hij aan het einde van
de oorlog te horen krijgt, dat de tijde
lijke samenwerking met de geallieer
den verbroken is en dat de vroegere
bondgenoten thans weer „de vijand"
geworden zijn, die gewantrouwd dient
te worden. Gouzenko komt tenslotte
tot de conclusie, dat er hem slechts
één weg open staat: de ambassade te
verlaten en de Canadese autoriteiten
in kennis te stellen van de machinaties
der Sowjet-ambtenaren. Hij steelt be
langrijke, compromitterende documen-
De beide hoofdrolspelers Gene Tierney en Dana Andrews
tot uitdrukking (de Canadezen en hun
onbedreigde wijze van leven zijn hem
sympathiek geworden, aldus de film,
en daarom kan hij niet de overtuiging
aanhangen, dat deze Canadezen zijn
vijanden zijn. Een dergelijke overwe
ging is als argumentatie te belachelijk
dan dat zij ook maar enige waarde zou
kunnen hebben). Evenmin en dat is
toch hier vooral van bijzondere bete
kenis bewijst de film het ontzag
gelijke gevaar, dat de ondergrondse
Sowjet-machinaties voor de democra
tische volkers opleveren. Ook aan het
politieke en diplomatieke infiltratie
systeem waarvan de Sowjet-expansie
zich bedient .en de wijze, waarop het
net van Sowjetspionnen te werk gaat,
schenkt de film geen aandacht.
DIT ALLES tezamen maakt, dat zelfs
de toeschouwer, die zich bij een
film niet critisch wenst in te spannen
en reeds overtuigd is van het gevaar,
dat het communismevoor de demo
cratie oplevert, bij de film „Het ijze
ren gordijn" onherroepelijk het gevoel
moet krijgen met een kluitje in het
riet gestuurd te worden. De film be
wijst namelijk niets, tenzij men aan
discussies op het peil van de bitter
tafel waarde zou willen hechten. Dat
de film niet boven dit peil uitkomt
valt zeer te betreuren. Een compen
satie in de richting van de eisen, die
men aan een goede ontspanriingsfilm
stelt, mist zij evenzeer. Op het gebied
van de thriller en spionnagefilm blijkt
..Het ijzeren gordijn" zeer zwak. De
handeling verloopt weinig emotioneel
en traag: geen flitsende tafrelen en
spannende achtervolgingen; het gepraat
overweegt.
Dana Andrews in de hoofdrol levert
goed spel, maar het scenario verdiept
zich te weinig in de psychologie der
personages, zodat hij niet in staat is
een overtuigende creatie van een man
te geven, die onder een intense drei
ging tot een hevig emotioneel innerlijk
conflict komt, zoals bij de werkelijke
Gouzenko-figuur het gevat geweest
moet zijn.
Regisseur William A. Wellman wijd
de al zijn aandacht aan zuiver techni
sche details. Zo is de fotografie in
deze film uitstekend verzorgd, hoewel
zij nergens een grootse allure verkrijgt
door een suggestieve montage. De re
gisseur gaf slechts van een persoonlijke
inspiratie blijk in de» keuze van zijn
filmmuziek: hij gebruikte als illusratie
bij zijn film uitsluitend composities van
hedendaagse Sowjetrussische toonkun
stenaars. Een wrange humor, die echter
slechts dan volledig te appreciëren zou
zijn, wanneer de film in het stellen van
haar probleem oprecht en zuiver ware
geweest.
LONG,SHOT
Hier woont de man, die een horloge
maakt. Hij zit alle uren van de lange,
zomerse dag voor zijn raam. Hij kijkt
r.ooit op. Hij kijkt alleen in hef gla
zen oog van zijn loupe. Hij ls meester-
uurwerkmaker. Er is geen horloge
met-slagwerk, geen klok met het al-
lergecompliceerdste uurwerx, die hij
niet maken kan. Ik zag hem drie jaar
geleden toevallig aan het werk. En
van de week zat hij er nög. Alsmaar
klokken en' horloges, die vermoeid
geworden zijn, die geen lust meer
hebben de tijd op de voet te volgen.
Die het eindelijk zét zijn, steeds de
grote slavendrijver van deze eeuw,
het horloge, te zijn. De man tuurt en
prutst, werkt met verbijsterend kleine
instrumentjes en zet het hart van zo'n
uurwerk weer aan de gang. Hij is
een groot artist, omdat hij de Tijd
weer levend maakt in zo'n oud en
wonderlijk instrument, dat rebelleer
de. tégen de Tijd.
Daar wonen de verkopers van die
schone overtolligheden als zilveren
schenkkurken en gouden beursjes.
Van servetringen, met aan de binnen
kant de namen van allang begraven
mensen. Van koperen kandelabres en
nikkelen tabakspotten. Alles oud en
antiek.
Daar woont de man die violen en
fluiten herstelt. Daar woont de sleu-»
telmaker. Daar woont de houtbewer
ker, die nog met de hand werkt en in
wiens atelier men nog niet die dave
rende uitvinding van deze tijd aan
treft: het board.
JN DE KERKSTRAAT leven en wer
ken de artisten van het ambacht,
in de Kerkstraat ruist iets van de
adeldom, de noblesse van de gilde-
meesters. In de Kerkstraat werken
honderden handen aan honderden
werkstukken: violen of schenkkurken,
een vernielde kinderpop of een schil
derijtje dat nieuw vernis behoeft.
Daar wordt de Tijd hersteld. En daar
ziet men een kastje geboren worden
uit hout en liefdevolle handen, en
verder uit niets.
De Kerkstraat, in het hart van Am
sterdam, dat jagende, koortsig-leven-
de, gedreven," jakkerende Amsterdam,
ligt eigenlijk ter zijde van de stad.
Het werk achter zoveel ruiten en
ruitjes heeft niets meer te maken met
de zegeningen van deze jaren, zoals
daar zijn: de warenhuizen, de lopende
band, de geleide economie, markt
analyse, salesmanagers en efficiency.
In de Kerkstraat wordt nog, achter
menige gevel, gewerkt terwille van
de vreugde van het ambacht. Er is
niet zo heel veel kennis van zaken
nodig om dit vast te stellen aan de
wijze waarop een zekere meester-
uurwerkmaker zijn loupe hanteert,
aan de manier waarop een oude tim
merman de vormen haalt uit het ruwe
hout en aan het gebaar van die oude
vioolmaker, wiens vingers zo ver
tederd, haast verstild, het door de tijd
geadelde hout aftasten.
In de Kerkstraat, in het hart van
Amsterdam, wonen kunstenaars van
het ambacht dat eens, eetwen vóór de
lopende band en de efficiency, een
kleine nederzetting aan het IJ groot
maakte. Dat was de tijd toen de mens
zijn hart, zijn ziel, zaligheid en ge
weten in zijn werk legde. Dat was de
tijd dat de mens vreugde onderging
aan zijn werk en niet in de eerste
plaats vreugde aan de geldelijke
resultaten ervan. De tijd, toen de kun
stenaar niet wachtte op de inspiratie,
zoals nu, maar aan het werk ging. En
al werkende naderde hem dan, be
scheiden en mild, de inspiratie.
Hjj maakte de dingen waaraan zijn
medemensen hun vreugden hadden,
maar waaraan in de eerste plaats de
maker zélf zijn vreugde vond. En zo
was het goed en daarvoor is de mens
geschapen.
In de Kerkstraat, dat oude, sterke,
degelijke hart van Amsterdam, vindt
men soms, op een late achternamid
dag, iets terug van de restanten van
die tijd. In de klank van hout op
hout, in de geur die wegwaait uit de
deur van een bejaard antiekwinkeltje
en bij het zien van een meesteruur-
werkmaker, turend in de geweldige
ruimte van een kleine loupe, waarin
hij op zoek is naar de verloren tijd.
Hier, in de Kerkstraat, verrijst een
klein, timide, vrijwel teloorgegaan
podium. Een Amsterdams Podium.
Ver van Americain, de Kring en de
KoepeL Vergeten en onbekend. Over
stemd door de rauwe rumor en het
hartbrekend lawijt van lopende ban
den, industrialisatie en de wilde jacht
naar het allerhoogst bereikbare in de
dagen dezer jaren: het geld.
ANTHONY VAN KAMPEN
PLEISTER ik
Huldklcurjg snilvtrband'
