Nationaliteit vormt geen enkel bezwaar nnainn 8 Film „LO-LKP" van Max de Haas AKKERVE Ondanks alle verschillen toch eén volk »EEX Vijf mensen gingen naar Canada (5) Dirk zocht en vond een andere baas LVOND U.L.O. ir. i horloges mdse reizen! comfortabel; ?WERK KO SCHIPPER eër kermis tal Kings", broek. ELOPER SOEDE KLEDIÜG IHTEK ALS BIJ r DE NAJAARS Het Wilde Westen is niet dood Vacantie Schele hoofdpijn UATEilDAG 30 JULI lSaJ GEWAARSCHUWD MAN telt voor twee" zegt het spreekwoord en Iledig A-diploma met e B-cursus, e mogelijk. Minimum lgen by: J. GREBBE}, H. B. HELLEMAN, 75.— 49* 45. 140. ff 49.— 36.— 88.- ANGESTRAAT 18 AAT 181. RAAT No. 14. en voorlopig bt punten vragen, et verkopen ging de puntenschaar n. ing hoefden onze itend afscheid te moeizaam ge- Nogmaals, jam- niet vergeten: e Noord 49. angestraat 33. iwsteeg 22. rat 125. AN HEEFT U DE 1 i EURS. Bliksembeveiliging DE VRIES, llkmaar. de juistheid hiervan ontdekt men pas goed als men in een vreemd land op moeilijkheden stuit, waarvan men het bestaan niet had verwacht. Gelden het slechts taalmoeilijkheden of iets van die aard, o, dan is er geen uiltje san de lucht, maar komen er moeilijkheden van ertistiger aard dan zijn de blemen schier onoverkomelijk. Geheel onwetend met alleen z n handen !en z'n hersens, maar ook zonder enige betrouwbare en zelfs tastbare waar- ,rgen van arbeidsgarantie en -voorwaarden, moet de emigrant dan zelf z'n eg zoeken. En dit is waarachtig geen bezwaar ook, het is zelfs een erezaak om voor een rechtvaardige zaak op te komen, maar er schuilt hier een [dertje onder het gras. Wat is er door de emigrant in Nederland onder tekend? Door welk contract is hij „in ieder geval" tot een jaar arbeid bij z'n werkgever verbonden? Dat zijn de vragen, die onmiddellijk bij je op- omen als je ontdekt, dat je nieuwe tehuis soms heel wat minder is dan je, in verhouding tot je omgeving, als „nieuweling" mag venvachten. Zo tenminste verging het ons en, zoals ik nu hoor, verschillende anderen. Natuurlijk zijn wij ons er grondig van bewust, dat wij als volslagen vreem den in vele opzichten de minderen zijn van de mensen, die hier hun leven lang gewerkt en gewoond hebben, maar dit neemt geenszins weg, dat wij ons gevoel voor recht en onrecht toch te allen tijde zullen behouden. Het zal de Canadese boeren duidelijk moeten worden, dat de emigranten niet alleen •oedkope werkkrachten zijn, maar als arbeider ook redelijke voorwaarden igen verwachten. Dat er ook zulke Canadezen zijn hebben we ondervonden. AL DIT PRATEN doet niet af aan B" het feit, dat wij een beetje in de J moeilijkheden zitten. Gelukkig een beetje, want als je de stem van Je redelijk verstand en gevoel volgt, dan zal de lucht vanzelf wel weer opklaren. En het was Dirk, die het eerst meende die stem te moeten vol gen. Nadat wij te horen kregen, dat onze sympathieke buur "het huis was .«Opgezegd, omdat hij ons (zogenaamd en geheel ten onrechte) in het nadeel van onze baas voorlichtte, was Dirk V-evenals wij allen natuurlijk, erg ver ontwaardigd. Deze houding en de wiï- .lekeur, welke hier getoond werd stuit te hem zo tegen de borst, dat hij per tinent weigerde om nog een dag lan ger voor die vent te werken en reeds de volgende morgen pakte hij zijn overall in een oude tas, stopte er nog wat goed bij en stapte de deur uit. Als Lumey tijdens de belegering van Den Briel, zo'n gezicht zette hij, toen hij „het huis van die vent" voorbij stapte en spoedig achter de heuvel verdween. Vader en moeder waren er natuurlijk niet erg mee ingenomen, maar er was nu eenmaal niet veel tegen zijn be swaren in te brengen. In ons hart kon den we hem geen van allen ongelijk geven, en dus ging hij om, zoals hij bij het weg gaan zei, te kijken „of er ook nog een ander Canada bestond". Kort voor dien echter hadden we rnnis gemaakt met een veeboer uit n andere plaats en we hoopten maar hjj daar naar toe zou gaan. En 'erkelijk twee dagen later kregen we een brief van hem. .Vader en moeder," schreef hij, „hier i is het echt fijn, reusachtig aardige nsen en het is hier fij om te wer- Bij de brief ingesloten ging een, ln het Engels geschreven, vel papier, ondertekende werkgeversverkla- tvaarin voor vader werk werd garandeerd voor een jaar tegen een loon van S 110.00 per maand tot De cember en de wintermaanden 75.00, verder vrjj wonen, vrij groenten, fruit. Lied van de week Nu vacantie in het land is En half Nederland aan 't strand is, Of in bos of veld of hei; Wijd ik aan .die periode Deze week heel graag een ode, Want vacantie stemt mij blij. Maar toch wil ik niet verhelen, Dat het vreugde is ten aele, En niet énkel blijdschap geeft. Voor een brood moet 'k in de rij staan En de melkboer zie 'k voorbij gaan, Wijl ook hij vacantie heeft. e En als ik in de vacantie Zo eens even naar het strand zie, Is het ook niet louter lol. Als ik die herinneringen In deez' weekzang moest bezingen, Kwam uw lijfblad zeker vol. Moeders, die met baby's sjouwen, Vaders, die hun kroost afsnauwen, Kleuters vechtend' met elkaar. Blanke halsen vol met blaren, Kilo's zand in d' etenswaren En gekift van een jong paar. Maar enfin, het is vacantie, En hoewel ik ooit die kant zie Juich ik toch: „wat is het fijn. Met een handje vol met riksen Heel de lange dag te niksen In de volle zonneschijn". En al komt de laatste dagen Ons de zon wat extra plagen, Treuren doen we daarom niet. Laat het zonnen u een sport zi n, Wont de zomer kan zo kort zijn. Daarom, ga er uit, geniet JABSON Iiiipiiifii? dal. Maar als je aan het werk bent kan je onmogelijk op al deze dingen letten. Vooral als we in de boomgaard werken zijn er andere dingen, die je soms meer opvallen. Daar is bijvoor beeld de merkwaardige samenstelling van ons werkploegje. Alex, zo beetje de vertrouwensman van de boer, vocht in de eerste wereldoorlog in het Poolse leger en kwam na 1918 te zamen met nog veertig andere Polen naar Canada. Het Duits is echter zijn moedertaal en hij maakt wat graag een praatje, nu hij weet, dat we net zo goed (of slecht) Duits als Engels verstaan. Maar het is een aardige ke rel en het is heel wat gemakkelijker met hem om te gaan dan met John (Juan), een stille vrijgezel, die geheel alleen' op de wereld zijn dagen in Ca nada slijt. Reeds sinds bij, nu twintig jaar geleden, uit zijn vaderland Roe menie vertrok, zwerft hij in de Ro- ckeys, leeft 's winters in het noorden en zakt in de zomermaanden weer af naar het zuiden en werkt dan stil en afgetrokken van de anderen in de boomgaarden. Toch kennen de meeste farmers hem al en weten hem als ar beider heel goed te waarderen. Dan is daar nog Ted, de lachende, maar Op de helling van de linker heuvel, de Vernon HUIstaat ons huis. eieren en melkZo is Dirk en zo kan ook Canada zijn. De dagen gaan hun gang. j^AAR NIETTEGENSTAANDE deze „troubles", zoals de Canadees de moeilijkheden noemt, gaan de dagen toch hun gewone gang. Het weer is vrij onbestendig en regen en onweer wisselen elkaar de laatste dagen her haaldelijk af. Gedurende de tussen liggende uren schijnt de zon en maakt van de vallei weer spoedig een groot van hitte trillend en geelverbrand toch niet onsympathiek voorkomende Japannees. Hij is ten minste goed be vriend met Mac de jonge prairiefar mer, die voor een poosje naar de ber gen is gegaan. Hij gaat op zijn bezit meer prat dan op zijn Iers bloed, Jack weet alleen, dat hij als jongen vanuit de U.S. naar Canada is geko men en hij verklaart ons maar voor een 'beetje gek, dat wij vanuit Holland hetzelfde gedaan hebben. Het is in de Okanaganvalley trouwens helemaal een mengeling van rassen en nationa liteiten. Het meeste valt dit op als je op een Zaterdagavond door de stad loopt. Er is een brede hoofdstraat en vooral op Zaterdag is die van begin tot eind met auto's bezaait. Van heinde en ver ko men dan de boeren, arbeiders en de vele andere bergbewoners om hun in kopen te doen of om even een paar uur tussen „de mensen" te zijn. Het kan er dan vrij druk zijn en dit komt vooral ook omdat de winkels Zaterdag avonds pas om half negen sluiten, waardoor de merendeels buitenmensen gelegenheid krijgen zich het nodige aan te schaffen (in ruil daarvoor zijn de zaken Donderdags gesloten). Het eerste wat opvalt als je op dit tijdstip vanaf de Coldstreamroad de stad binnenk,omt zijn de groepjes mensen op alle vier hoeken van het kruis punt. Het zijn hoofdzakelijk de man nen (deze zijn ver in de meerderheid in verhouding tot de vrouwen) van de farms en de ranches, die voordat zij de rokerige zalen van café of bil- üardpool ingaan, eerst de situatie in de straat eens opnemen. Ze zijn ge woonlijk gekleed in kleurige shirts of jacks, die ze altijd „vergeten" binnen hun broekriem te doen. De breedge rande hoeden in allerlei vormen ont breken vrijwel nooit en met de veelal geblokhakte laarzen binnen hun om geslagen pijpen van de naar het schijnt altijd te kleine broek, dragen bij tot het vreemde stadsbeeld, 't Is dan een volmaakt plaatje uit een Wild-West film. De grote Indiaan, (met cowboyhoed, broek en shirts), die met zijn armen over elkaar met een stoere blik, zijn ras waardig, een meisje nakijkt, steekt fors af tegen de kleine Chinese winkelier, die met een glimlachend gezicht voor zijn winkeldeur staat. Een paar netjes ge klede (hetgeen bijna uitsluitend bij deze meisjes opvalt) Chinese of Ja panse meisjes lopen achter een klei ne familie, waarvan de vrouw een grote doek over haar hoofd heeft ge slagen. Het zijn Polen, die, hoewel zij hier al geruime tijd zijn, toch veel van hun oude gewoonten behouden hebben. Het is echter teveel voor mij om al die vreemde en verschillende mensen naar hun land van afkomst te onder kennen en gelukkig, terwijl ik de zaak zo sta te bestuderen, komt een goede bekende, beladen met proviand, bjj me staan en met zijn kennis kom Ik een heel eind. Hij wijst mij Canadezen, Engelsen, Duitsers, Polen en Russen, Oekrainers, Roemenen, Scandinaviërs en Oostenrijkers, Hongaren en dan nog de al eerder genoemde Oosterlin gen en de afstammelingen van de in landse bevolldng, en tussen dit alles in loop ik als een van de vrij talrijke Hollanders, die hier ook in de Oka naganvalley hun bivak hebben opge slagen. Deze internationaal gevormde bevolking geeft iets merkwaardigs aan de stad en trouwens aan het gehele j-u -jjÈkf&l-M Dit is Ratelslang-punt, een paar mijl van ons huis verwijderd. De foto geeft een goed beeld van de prachtige natuur in onze omgeving. Canadese westen. Doordat alles vreemd is, valt het niet meer op. De kleding bijvoorbeeld is aan geen enkele regel gebonden en het „con- fectiepakje" neemt maar een klein plaatsje in. Voor de meisjes geldt het zelfde. Zjj dragen gewoonlijk, evenals de mannen, een helder gekleurd shirt en blauwe broek, welke bij hen ech ter tot even onder de knieën is op gerold. En ik kan de verzekering ge ven, dat het een wel erg vreemd ge zicht is als je ternauwernood kunt zien of er een jongen dan wel een meisje voor je loopt. Maar dit is niet zo'n erge grote moeilijkheid, evenmin als de taal trouwens, want ondanks deze vrij gevarieerde samenleving is B.C. nu helemaal geen „Babyion", want het allermerkwaardigste is, dat al deze mensen, voorzover Ik heb kunnen constateren, zich echte Canadezen voelen met het Engels als voertaal. Een duidelijk bewijs is het grote gemak waarmede de „nieuwko mer" in deze wereld wordt opgeno men. „De nationaliteit,' zegt de Frans- Canadese autobestuurder, „vormt geen enkel bezwaar, leer de taal, de men sen en het land kennen en je zal spoe dig van Canada houden als van je eigen moederland" en ik geloof nu reeds dit te kunnen aannemen. Het werk moet doorgaan. £R IS ECHTER NOG NIET veel tijd om dit alles goed te leren kennen. Het werk vordert nu eenmaal het leeuwendeel van je tijd. En van dit werk valt helaas niet veel te vertel len. Om half zes 's morgens begin ik met de koeien op te halen en te mel ken, terwijl vader om zeven uur di rect in de boomgaard begint. Er wor den op dit bedrijf vier koeien gemol ken en daarover en over de kippen, de beide kalveren, de zeug met elf biggen en de honden heb ik de zorg. Eén koe heeft een verkeerd kwartier, maar volgens de baas heeft de vee arts geadviseerd het maar rustig te laten zoals het is (hetgeen ik sterk mioet betwijfelen, ook al om de arts te verontschuldigen) en nu ook het tweede kwartier niet goed begint te worden, kreeg ik als enig advies, de eerste stralen maar „aan het var- J)E TW EE AFKORTINGEN LO en LKP zijn tot begrippen geworden, die een belangrijk deel van de strijd om Nederlands zelfstandigheid belicha men. LO en LKP Landelijke organisatie tot hulp aan Onderduikers en Landelijke Knok-PIoegen waren de twee strijdbare groepen, waarin het Christelijke verzet in Nederland tegen de recente Duitse onderdrukking samengebundeld was. Deze beide organisaties hebben niet alleen een be langrijk hoofdstuk toegevoegd aan de geschiedenis van de Nederlandse onafhankelijkheidsstrijd, maar ook aan die der Nederlandse film. Want zij gaven de cineast Max de Haas opdracht in een film de herinnering vast te leggen aan hun aandeel in het Nederlandse verzet. De film „LOLKP", die De Haas hierop tot stand bracht, werd misschien geen meesterwerk, maar zij mag toch veilig beschouwd worden als één der schaarse hoogte punten in de ontwikkeling der Nederlandse cinematografie. DE HAAS bouwde zijn film zijn kameraden valt hij voor het vuur- op uit historische gegevens, die peleton, tijdens de massa-executies in hij tot een verhaal rangschikte. Om September 1944, terwijl in de verte een reconstructie van de bezettings- de bevrijdingslegers naderen tijd te kunnen geven had hij spelers In dit verhaal wordt de hele be. nodig, maar noch het feit, dat hij voor zettingstijd met al zijn terreur, angst zijn film de verhaalvorm koos (met en verschrikking samengevat. Max de dus noodzakelijkerwijs enkele toe- Haas begint zijn film met het beeld VERZETSFILM VAN A GROOTSE ALLURE J voegingen buiten het historische fei tenmateriaal om) noch ook het ge bruik, dat hij maakte van spelers van een zitting van een bijzonder ge rechtshof: een lange naamlijst van gefusilleerden v ordt voorgelezen. Dan materiaal, deden „LO—LKP" tot een wijkt de camera en de film gaat over speelfilm worden. De film overtuigt dermate van haar geestelijke oprecht heid en historische betrouwbaarheid, dat er hier gesproken kan worden van een gespeelde documentaire van het zuiverste water. op beelden van de Duitse inval, de eerste maatregelen tegen de Joden, het ontkiemende verzet, de groeiende excessen van de Jodenvervolging, de arbeidsinzet. Openlijk wordt in de ker ken het verzet aangemoedigd, dat meer aanhang en vertakkingen krijgt, Willem Visser, een metaalbewerker ondanks de Duitse tegenmaatregelen, uit Amersfoort, wordt opgeroepen ondanks het verraad, de mishandelin- voor de Arbeitseinsatz. Hij heeft een £en en de executies. Met deze achter gezin en het valt hem moeilijk ge- grond vormt het verhaal van Willem hoor te geven aan de raad, die hij Visser hier slechts het symbool kreeg, zich niet te melden, maar onder van de verzetsman een eenheid, te duiken. Voor hem is het een keus uit twee kwaden; hij kiest ten slotte De ,fllm 13 heei sober maar daar net minst erge en komt terecht op een Pr e™eer groots. Zij doet ons met onderduikersooa.acry m an het Verhaal van helden' maar heel de Rijn. De boerderij is tevens een cen trum van actief ondergronds verzei en Willem Visser, de onderduiker, leert er inzien, dat er in de oorlog tegen de Duitsers grotere belangen op het spel staan dan persoonlijke vrij heid en gezinsgeluk en hij wordt Wil lem Visser, verzetsman. Hij neemt deel aan pilotenhulp en een bonnen- kraak en wordt bij een Duitse om singeling gewond en gearresteerd. wone mensen, die ondanks hun mer. selijke kleinheid, hun angst, hun twij fel en hun vrees, uit hun geloof en godsvertrouwen de kracht putten tot verzet tegen de overmacht van on menselijkheid. De betekenis van de teligie als inspirerende kracht voor dit deel van het verzet, laat de film duidelijk uitkomen zonder echter te Alle binnenopnamen voor de film „LO-LKP" werden in de Oude Kerk te Amsterdam gemaakt, die tot filmstudio herschapen weid. Op deze werk- foto in het midden een stuk décorbouw: het Duitse hoofdkwartier. suggereren, dat hiermede het gehele verzet getekend zou zijn. Max de der spelers (allen amateurs) wat ge- filmmuziek sluit zich uitstekend aan Haas is er in geslaagd, ondanks de kunsteld blijft later echter is ook bij de filmbeelden. Max de Haas die Verzetsstrijders ontvoeren hem uit 't beperkingen, die de eisen van zijn op- de spelregie bijzonder trefzeker. Deze .net scenario schreef en de regie voerde drachtgevers hem oplegden, een groot- zwakheden kan men echter gerusl heeft met deze rolprent op bijzondere se film te maken, die door ieder (ook verwaarlozen, want als geheel staat wijze zijn beheersing van het film door hen, die aan de religie geen of de film >.LOLKP" zo hoog, dat de medium getoond. Het ware te wen- een andere waarde toekennen, dan in hele na-oorlogse Nederlandse produc- sen, dat ook in de commerciële Ne- deze film gedaan wordt) aanvaard zal "e er bij in het niet verzinkt, en zo rlerlandse filmproductie aan hem eens kunnen worden om haar zuivere geesl hoog ook, dat zij ver uitsteekt bover onsen geboden zouden worden, want en ook om haar vrijwel steeds even het gemiddelde der buitenlandse films. Max de Haas behoort tot de enke ziekenhuis en Willem Visser neemt na korte tijd weer aan het ondergrondse werk deel. Hij wordt echter in een val gelokt en ingesloten in het Amster damse huis van bewaring aan de We teringschans. Hij ziet de door de ille galiteit voorbereide overval misluk ken en komt ten slotte in de bunker zuivere, sobere en schone vormgeving. Het door Peter Staugaard verzorgde lingen onder onze filmers, die onze van het kamp Vught terecht. Wan- camera-werk is prachtig en door-en- filmproductie tot een goed niveau neer hij deze tëh slotte verlaat, is £)E FILM heeft zwakheden, vooral door Hollands van atmosfeer en de zouden kunnen leiden. Dat blijkt hier dat zjn laatste gang: met vele van ln het begin, wanneer het acteren door Cor Lematre gecomponeerde chddeiyk. LONG-SHOT ken te geven". Dat moet ook zijn elf spruiten van een vijftien liter centri- fugemelk per dag met wat havermeel voeden en ik doe er dan maar op eigen initiatief wat water en telkens een paar oude aardappelen bij. Mijn vraag om 's morgens eerst wat gras voor het dier te maaien werd later als „de neus in andermans zaken steken" ge kwalificeerd. Voor de kalveren en de beide honden geldt dezelfde verorde ning: zuinig. Met welk een pleizier ik dit gedeelte van mijn dagtaak doe be hoeft geen betoog. De ervaring van het paard. £EN VAN DE prettiger dingen is het ophalen van de koeien 's middags. Ze lopen dan in de ber gen en het is ondoenlijk ze lopend op te halen. Daarvoor is Mounty, het witte zadelpaard aangewezen. Met vliegende vaart stuift het de soms sfcijle heuvels op en zijn ervaring in dit rotsachtige terrein is zo groot en zijn gedragingen zo onwaarschijnlijk menselijk, dat het kippenvel me soms op het gezicht komt. In draf kan hij eenvoudig niet, omdat hem dat het klimmen veel te moeilijk maakt. Mounty jaagt langs de koepaadjes, door het struikgewas en onder de vele bomen door. Hem te dwingen iets te doen wat hij pertinent weigert te doen, heeft hij me goed afgeleerd. Ik wilde hem hoog op de berg tussen een paar bomen door leiden, maar het was onmogelijk hem zover te krijgen. Schuddend met zijn kop en de voor benen soms hoog in de lucht slaand, tekende hij heftig protest aan. 't Was zo vreemd, dat ik na een poosje rondgesold te hebben, me van hem af liet glijden en ging kijken wat er loos was. De oplossing was afdoende. On zichtbaar voor het oog welde vanuit de rotsachtige bodem het water op, dat aan beide zijden tussen de bomen wegliep. En met schoenen dik onder de modder kroop ik weer op zijn rug en moest een omweg maken om b(j de koeien te komen, die aan de andere kant van de wel geamuseerd ston den toe te kijken. Telkens maakt dit ritje, dat een kwartier of een half uur neemt, voor mij althans een hoop goed. Rust in de avond. J-JET GEEFT EVENWEL ook uren, waarin je een beetje tot jezelf komt en de situatie eens rustig kunt overdenken. Vooral op de Zondag avond als de koeien na het melken op het weidje achter huis gejaagd zijn en we gezamenlijk ons avondeten gebruikt hebben. Dirk is z'n eerste week-end overgekomen en we vinden het allen fijn, dat we weer bij elkaar zijn. Vader zit op de waranda en ge niet van de prachtige avond, die van over de bergen en tussen de valleien komt aanglijden. De zon is net weg gegleden achter de goudverlichte berg toppen, waarop het laatste licht ver splintert in de takken der naaldbo men, die als sterren fonkelen. In het dal komen meer en meer lichtjes, een vogel, die een geluid maakt als een opkomende storm, gonst door de lucht. Artje zet binnen de kopjes klaar terwijl moeder in de keuken koffie zet. Dirk is wat stil en daar dit tégen zijn gewoonte is, moet er wel iets zijn. Moeder kijkt eens naar haar zoon, die wat neerslachtig voor zich uit zit te staren en vraagt dan: „Kom Dirk, wat is er, je bent zo droe vig, is je nieuwe baas toch niet zo fijn als je eerst wel dacht?" „O nee, moeder, 't is er reuze fjjn, maarreehoch ik vind het voor U zo erg vervelend, dat wij het nu juist zo slecht moeten treffen..." Moeder is even stil, maar zegt dan „ben je mal, jongen, laten we blij zijn, dat wij het juist geweest zijn. Wij konden ons ten minste ver staanbaar maken en onze zaak ver dedigen, terwijl anderen, die dit mis schien niet konden een jaar lang deze moeilijkheden hadden moeten onder vinden, die hun het leven hier als emi granten lang niet zouden hebben ver licht." Het was een hele speech, maar de stemming was direct beter en tot Iaat in de avond genoten we van het won derlijke bergland, overgoten door het heldere licht van de maan en de dui zenden sterren» Vanaf de berghelling achter ons huis, onzichtbaar door het duister van de nacht stootte een uil z'n naargeestig geluid door de vol maakt schone wereld. Vanuit het noorden schoot langzaam een wolk naderbij, die gretig zijn armen strekte naar het licht, dat spoedig geheel te loor ging in de wazige wolkensluiers. GOVERT J. DE JONG. De eerste vier afleveringen van de artike lenreeks „Vijf mensen gingen naar Canada" pi'bliceerden wij in onze nummers van 18 Juni, 25 Juni, 1 Juli en 23 Juli. Neem

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1949 | | pagina 5