VACANTIE LECTUUR
Raad
Het vierde Wieringermeer-dorp
N°
ieuws
Eerste Kamer over de
Centr. Veiligheidsdienst
Nieuwe aardschokken
in Ecuador
Het
nieuwe boek
,n afn d« huldiging
in kunnen zq hu*
de volgende adres
iwaard-Zuid: de heer
-meentebode); voor
«I: de heer Jac
der) en voor Heer
de heer s. R00(1
ie adressen zal een
waarop elk bedrag
getekend worden
[enheid hebben aan
te komen, kunnen
postwissel sturen,
moet echter alles
iten, dat Janus niet
of ander huldigin-
iet aan ontkomen
ten van dr. Hercken-
tellenden zorgen dat
s 17e Aug. een blij.
nbieden.
edijk
jke Stand
Hendrik, z.v. Gerrlt
■arda Johanna Bek-
i.v. Gerrit Barten en
ornelis Willem, z.v
n Anna de Waal
annes, z.v. Johannes
retha Thresia van
van der Meulen te
tje Wit, alhier.
Zeeman, 69 jr
ia Abbring Slesker
ia Bos, 36 jr., echtg.
der Plas.
rtberichten
Tacoradi naar PortBouet
Brisbane, 9-8 te Cochin
van Hamburg naar
te Abadan Groote.
aar Mozambique He.
9-8 v. Ponta der Gadi
Gdynia naar Nederland
van Durban te Lo
Java, A'dam-Java,
r. Johan van Olden-
te Batavia
te Barry
lcutta, 9-8 van Bom-
van R'dam te Bagnoli
abal naar Vlaardingen -
te Cheribon Ma-
te Manilla Mar-
passeerde 9-8 Gi-
7-8 van Matadi te Loan-
A'dam, passeerde 9-8
La Plata—R'dam, 9-8
9-8 van Soerabaja te
Batavia, passeerde
jk, Java—New York, pas-
Socrates, Curagao-Ant-
Lizard Tarakan, 9-8
Philadelphia Tawali,
9-8 Malta. Tosari,
Penang Waterland,
te Santos Willem
passeerde 9-8 Malta -
naar A'dam via
R'dam, 10-8 te Antwer-
Java, passeerde 9-8
R'dam-
oost-noord-oost Kaap
A'dam—West-Afrika, 9-8
ns Willem V, 9-8 van
Teró, Buenos Aires-
Fernando Noronha -
ipore naar Port Swetten-
9-8 van Singapore naar
Quebec- R'dam, 9-8
Weltevreden, New
-8 Kaap Bon Wester-
rk naar Baltimore.
—Buenos Aires, 9-8, 17
10-8 van A'dam ta
9-8 van R'dam te Bre-
van Seattle naar Port-
11-8, ca. 10 uur, van
cvacht.
De voornaamste taak van de Raad
Een onderhoud met
burgemeester Logger
rrigeerd)
meisje op
rdronken
is een 20-jarig
veen bij het baden
Vesterslag op Texel
lachtoffer had zich
tot borsthoogte in
rschijnlijk door de
zij gevallen,
n nog worden f
.sje werd door
'oerd, waar zij ja®"
leeds een uur late'
spoelde het meisje
de plaats weer aan.
haling mocht niet
30 er uit
de Staatsloterij "e
de prijs van f 50.000
21826 een prijs van
OORD-HOLLAND beleeft in deze
tijden af en toe het experiment van
de bouw van een geheel nieuw dorp.
Het eerste is geweest dat van Petten.
I Het oude Petten was, op het ljjken-
I huisje na, door de Duitsers met de
I grond gelijk gemaakt en zo was het
mogelijk een geheel nieuw dorp op te
trekken, waarbij men niet werd gehin-
I derd door overgebleven resten, die
een beletsel zouden zijn geweest om
het geheel een eigen stijl te geven.
Het experiment, dat thans aan de
I orde komt, is het „vierde dorp" in de
I jVieringermeer. Ook hier kan van
I meet af aan worden begonnen met dit
verschil ten aanzien van Petten, dat er
I nog nooit een dorp is geweest en dat
er dus ook geen vroegere bewoners zijn,
I die. gehecht aan het oude, de gang van
zaken min of meer sceptisch volgen.
De historie van deze nieuwe dorpen
begint, anders dan met vrijwel alle
andere nederzettingen het geval is, ge
ruime tijd voordat met de bouw een
aanvang wordt gemaakt. En zo heeft
dit vierde dorp uit de Wieringermeer
reeds een geschiedenis van enkele jaren
achter zich, ook al is nog geen steen
op de andere gezet. Over deze geschie
denis nu hadden we een gesprek met
burgemeester Loggers, waarbij natuur
lijk af en toe ook de naaste toekomst
even om een hoekje kwam kijken.
Reeds gedurende de onderwaterzet
ting was de vraag onder ogen gezien of
de plaats van de drie dorpen, Wierin-
gerwerf, Slootdorp en Middenmeer, die
betrekkelijk dicht bij elkaar waren ge
legen, in ieder opzicht bevredigend was
gebleken. Ze waren practisch geheel
van de aardbodem weggevaagd en het
lag voor de hand, dat men zich de
I vraag stelde of voor de practijk een
andere plaats van herbouw misschien
een meer wenselijke zou zijn. Ten slotte
zijn ze weer op dezelfde plek her
rezen als voorheen, waarbij vooral de
omstandigheid de doorslag gaf, dat men
overal gebruik kon maken van de oude
fundamenten.
Men kwam evenwel tot de con
clusie, dat een vierde dorp wense
lijk was en dit geprojecteerd werd aan
de Oosterterpweg, hoek Noorderkwel-
weg. Bij de uitvoering van het plan
stelde men zich daarbij in de Wieringer
meer op het standpunt, dat de tijd.
waarin alles van rijkswege geschiedde,
voorbij was. Voor vier jaar, toen de
hele polder nog onder water stond,
was er geen bevolking; het was onver
mijdelijk, dat het rijk de leiding nam
en voorschreef, wat moest geschieden.
Op het ogenblik is er niet alleen weer
een gezeten bevolking, aldus de burge
meester, maar een sterk levende bevol
king. Gemiddeld telt ieder gezin uit de
"Wieringermeer vijf leden, wat betrek
kelijk zeer veel is. terwijl ook het cul
turele leven op een hoog peil staat.
Van overheidswege zag men dit in en
zo was het de gemeente zelf. die zich in
verbinding stelde met prof. Wieger de
Bruin, ten einde in overleg met hem te
komen tot een goed plan.
Intussen zijn de oude dorpen geheel
klaar gekomen. Bovendien zullen in
Middenmeer aanstonds nog 40 woningen
gereed komen, Wieringerwerf krijgt 50
montagewoningen, terwijl het voor 1950
beschikbaar komende bouwvolume zai
Worden benut om het bouwplan aan de
Langeweg in Slootdorp te verwezen
lijken.
Met de stichting van het vierde dorp
mag dan niet langer worden gewacht,
want anders dreigt het gevaar, dat het,
hoewel nuttig en nodig in de structuur
van de gemeente, slechts als plan blijft
voortleven en nooit werkelijk verrijst.
Immers, omdat het verschil in com
fort tussen de nieuwe nederzetting en
de besttaande kernei- steeds groter zou
worden, zou de animo om zich
er te vestigen hoe langer hoe
geringer worden. Daar komt
nog bij, dat de vestiging van mldden-
standsbedrijven moeilijker zal worden,
naarmate die in de bestaande kernen
zich meer heeft vastgezet.
In verband met een en ander ligt het
in de bedoeling het hele bouwvolume,
dat voor 1951 beschikbaar zal komen, te
bezigen voor het nieuwe dorp.
Hiermee is een van de belangrijkste
taken aangegeven, waarmee de pas be
noemde raad zich zal hebben bezig te
houden. De gang van zaken, welke
daarbij wordt gevolgd, doet in menig
opzicht denken aan die, welke we reeds
ten aanzien van Petten hebben leren
kennen. Het uitbreidingsplan voor het
vierde dorp, dat op het ogenblik nog
niet is aangenomen en dat dus nog ge
heim is, zal eerst in een besloten raads
zitting ter sprake komen.
Wanneer men daar practisch overeen
stemming heeft bereikt, zal het worden
voorgelegd aan de bevolking, opdat
deze er kennis van kan nemen en even
tuele bezwaren naar voren kan bren
gen. Eerst dan komt het officieel in de
openbare zitting van de raad, waarbij
mag worden aangenomen, dat de ge
hele raad er mee aecoord zal gaan.
Eén van de dingen, waarop we steeds
proberen aan te sturen, is. zo zette de
neer Loggers ons uiteen, dat plannen
als deze met algemene of ten minste
met bijna algemene stemmen worden
aangenomen. Daartoe is men feitelijk
moreel verplicht. Want het gaat hier
om dingen, waaraan het nageslacht
nauwelijks meer iets zal kunnen ver
anderen en het zou verkeerd zijn, wan
neer ze werden doorgezet tegen de
wi] van een grote minderheid.
Wanneer men bedenkt, dat in Augus
tus 1946 het werk in de Wieringermeer
bestond uit puin ruimen, terwijl nu, in
Augustus 1949, de drie oude dorpen
weer geheel zijn herrezen, dan behoeft
men er nauwelijks meer aan te twijfe
len of 't „vierde dorp" zal, wanneer de
tegenwoordige raad voorgoed uiteen
gaat. werkelijkheid zijp geworden.
Geen lening aan Spanje
De export-importbank heeft geweigerd
een lening aan Spanje toe te staan, al
dus heeft Herbert Gaston, de president
van de bank, in de commissie voor het
bankwezen van de Amerikaanse senaat
verklaard.
Gaston zeide, dat Spanje een algeme
ne reorganisatie van zijn economie tot
stand moest brengen „met vele verbete
ringen en een program voor investerin
gen op grote schaal" als het voor een
lening in aanmerking wil komen.
nieuw droogdok voor
antwerpen.
Naar ons wordt medegedeeld, zal de
haven van Antwerpen met een nieuw
droogdok worden verrijkt, dat hoofd
zakelijk bestemd zal zijn voor het dok
ken van tankschepen. De afmetingen
van dit dok worden als volgt: lengte
190 meter, breedte 28 meter en diepte
7.25 meter.
De Eerste Kamer heeft zich gister
middag bezig gehouden met het voor
stel tot het toekennen van f 215000 ten
behoeve van de Centrale Veiligheids
dienst.
De heer Wendelaar (WD) merkt
op, dat deze dienst als een blijvertje be
doeld is en tegen een zodanig blijvertje
heeft hij bezwaar. Het verzamelen van
allerlei inlichtingen behoort tot de
taak van het ministerie van justitie.
Wat zegt de minister van justitie van
dit geval en is de commissie-Lange-
meijer gehoord? Het overdragen van
deze taak aan binnenlandse zaken de
natureert dit departement.
In deze dienst, die z.i. een Gestapo of
Gepeoe zou kunnen worden, ziet spr.
een hydra met zeven koppen. In han
den van de regering zou deze dienst
een gevaar kunnen worden. Spr. ver
zoekt de minister niet buiten de Sta
ten Generaal om de dienst over te
brengen naar binnenlandse zaken, de
dienst te omgeven door waarborgen
voor de burgers, die beschermd moeten
worden tegen geroddel, lasterpraat en
chantage en tenslotte vraagt hij het be
staan van de dienst te beperken tot de
duur van het buitengewoon gevaar
voor de staat.
De heer Van Santen (CPN) ver
klaart. dat de naam centrale veilig
heidsdienst bij hem gedachtenassocia-
ties met de „sicherheitsdienst" oproept.
De heer Pollema (C.H.) vraagt
of er meer niet-gepubliceerde Konink
lijke besluiten zijn, zoals dat volgens
hetwelk de Centrale Veiligheidsdienst
is ingesteld. Here zou zo de Nederlan
der de wet kunnen kennen? De taak
omschrijving had men vertrouwelijk
kunnen houden, doch het Kon. besluit
moet z.i. openbaar zijn.
De minister van algemene zaken, de
heer D r e e s merkt op, dat het be
staan van de dienst bij de wet is ge-
sanctionneerd. De benamingen Gesta
po en Gepeoe acht de minister mis
plaatst daar de dienst geen executie
ve bevoegdheid heeft.
In het reeds vorige week door de
aardbeving geteisterde gebied van Cen-
traal-Ecuador hebben zich wederom
aardschokken voorgedaan waardoor
opnieuw paniek onder de bevolking
ontstond. Bovendien ondervindt men
overlast van Indianen, die pogen buit
te halen uit de ruines der verwoeste
steden.
De luchtmacht is gisteren begonnen
brandbommen uit te werpen over de
geteisterde zones waar geen overleven
den meer zijn, om aldus de lijken, die
niet begraven konden worden, te doen
verbranden.
Ritueel slachten zonder
bedwelming der dieren
Men verzoekt ons plaatsing van on
derstaand protest:
Naar het hoofdbestuur der Neder
landse Vereniging tot Bescherming
van Dieren van betrouwbare zijde ter
ore kwam, zal binnenkort worden
toegestaan, dat een zeer groot aantal
koeien, bestemd voor de consumptie
van de bevolking van de staat Israël,
hier te lande zonder bedwelming ri
tueel zal worden geslacht; het vlees
wordt dan ingeblikt en uitgevoerd.
Wat dit betekent voor de onderhavi
ge dieren tart elke beschrijving. De
kwellingen van het slachten worden
bij vol bewustzijn door de dieren
doorleefd.
Waar Dierenbescherming zeer on
langs met bevrediging had kennisge
nomen, dat rituele slachting voor bin
nenlands gebruik tot de juiste con
sumptie beperkt was een maatregel
die een zeer sterke vermindering van
de aldus te slachten dieren tengevol
ge heeft valt het des temeer te be
treuren, dat thans het aantal te slach
ten dieren tienvoudig wordt oppge-
voerd.
Als Dierenbescherming onder pro
test noodgedwongen moet toezien dat
het ritueel slachten thans zeer weer
zender bedwelming geschiedt, temeer
omdat de klemmende bewijzen naar
voren werden gebracht dat bedwel
ming met de electro-shockmethode de
bezwaren van Israëlietische zijde vol
ledig ondervangt, dan is het toch on
toelaatbaar dat in Nederland ter wille
van de internationale handelscontrac
ten, dus om geldelijk gewin, het ritu
eel slachten zonder bedwelming, dat in
vele landen verboden is zal geschie
den, zonder dat de bedwelming ver
plichtend wordt gesteld. Op deze wijze
wordt Nederland het abattoir voor de
rituele slachting voor andere landen
Dat dit in brede kringen van Dieren
bescherming ontsteltenis en veront
waardiging wekt, behoeft wel niet ge
zegd te worden.
trein op trekbom gelopen
en ontspoord
Vier personen werden gedood, acht
zwaar gewond en velen licht gewond,
toen Maandagmiddag de trein van Ma-
lang naar Surabaja ter hoogte van Wo-
nokerto op een trekbom liep en ont
spoorde.
moh. rum ambassadeur te
karatsjï?
Volgens de correspondent te Djokja
van het Republikeinse bladv„Pedoman"
zal Mr. Rum benoemd worden tot re
publikeins ambassadeur te Karatsji, ter
vervanging van de huidige gezant,
Idham.
s~2)oor
Js/7? BI ems
hi.
Inenten
„Waar moeten we nou naar
toe?", zegt een recruut in burger
tegen een soldaat in uniform.
„Subsistenten-compagnie, trap op,
wachten op de dokter, de rest zie
je 'vanzelf, hij heeft 'n platte pet
op". De Subsistenten-compagnie
beukt een mars-militaire op de
trommelvliezen van het zoekende
recrutendom. Er waait heel wat
kazernestof op alvorens we de
trap van de „Sub" nemen. „Wat
moeten we nu eigenlijk bij die
dokter doen?" waagt iemand te
vragen. „Pokken", zegt de Mo-
kummer, „hij heb het mezelf net
verteld". In de gang zweeft de
koelte over de stenen vloer. De
deur met „Ziekenkamer" doet
't 'm. Daar huist het. Na een
kwartiertje komt het er uit. „Jon
gens, ga maar weer zakken, de
dokter moet eerst nog eten". Het
zakt. Na anderhalf uur klimt het
weer. Voor die ene deur. Twee
maal gaat die open en twee maal
rekken boordjes. Door de rap
kleiner worden de deurspleet ont
rolt zich een ledikant met daar
bovenop tien matrassen gestapeld.
Als elfde ligt een sergeant blauwe
lucht uit te blazen. Het kan niet
uitblijven. „Denk je om je rug
en zal je niet vallen", brult het
uit de gangmassa die ene man toe.
De ene man 'zegt dat hij er ook
niets aan kan. doen want hij moet
ook wachten. Dan flonkert er
een ster. „Tien man bovenlichaam
bloot". Er zijn er honderdtien.
Duwen, drukken, tien er uit In
de kamer met matrassen en met
de sergeant „Wat moet er nu ge
beuren?" „Staat in je zakboekje,
inenten tegen pokken, zal je
kermis van beleven. Toen ik nog
recruut wasHet verhaal is
ontstellend. Het zijn de details
die bibberingen bezorgen. „Jullie
worden allemaal harstikke be-
sjokke van die pokken, let maar
's op". Er is weinig tijd om deze
veelzeggende woorden te over
wegen. Het flonkert in de deur
opening. „Vooruit mannen, mee
naai- de volgende kamer". Mensen
zonder blote hakken op de gang
een doorgang. Het kietelt en klapt
verleidelijk op blote ruggen. Er
kruipen veel „donder op 's" door
de gang. Dan de kamer. Vier
mannen aan tafeltjes, papieren in
de derde macht. Het wisselt pa
pieren. Doorlopen. Het vertrek is
klein met veel witte harmonica
schermpjes. Op een kruk zit
iemand met een stokje in de hand,
waaraan een bruin kwastje. Daar
moet de rij voorbij. De man zit
rechts maar moet de linkerarm
hebben. Dus draaien. Dan die
arm vastpakken en wat krijgen
we danHet is maar gewoon
jodium-tinctuur en geen salpeter
of zoutzuur dat hij op de boven
arm veegt. Dat sterke vertellen
ook van die ouwe krijgshelden....
Misschien zitten er tien man in de
kamer, maar wie de dokter is
weet ik nog niet. Is ook verdraaid
moeilijk uit te zoeken als iedereen
in blauw is en je geen streep van
een balk kan onderscheiden. Weer
formulieren, dan achter 't scherm.
„Kom maar eens even hier met
die arm. Zojaverdikkie
hij wil er niet in. Heb je gewapend
beton in die takels zitten?" Met
een handje-over-beweging pro
beert de dokter een injectienaald
in m'n soepele vlees te priemen.
Gaat niet makkelijk, maar dan
knarst het. De zuiger in de glazen
koker drukt geel vocht in m'n
corpus. „Moet die hele emmer er
in?" ontvalt me bij het zien'van
dit droogmakings-proces. Het
schijnt niet te moeten, want de
indringer wordt uit m'n arm ge
haald „Zo, dat zit er weer in",
is des dokters klare bescheid. Een
volgende dokter neemt de rechter
arm voor z'n rekening en geeft
twee kleine kerfjes met een pen
netje. „Doet u een beetje voor
zichtig, want ik heb last van hooi
koorts". kreunt een geplaagd re
cruut achter me.
onrust IN solo
Berichten uit Solo melden, dat de si
tuatie in en rond de stad na de groot
scheepse aanval van Zondag onrustig is
gebleven. Maandag. Dinsdag en Woens
dag werden de aanvallen op de stad
voortgezet.
Letterkundige verschijningen:
IGAT DE
ELLIMART
Nougat,
Aanvoer van gezouten haring
Nu de haringvisserij met het z.g.n. drijfwant
nog steeds schrale vangsten oplevert (immers er
zijn nachten, dat meerdere loggers niet meer
dan 6 5 7 kantjes per vaartuig vangen) zijn,
zoals de vorige week reeds door ons vermeld
werd, verscheidene loggers er toe overgegaan,
eveneens de haringtrawl mede aan boord te
nemen, waarmede overdag de visserij wordt
uitgeoefend. Aangezien de, haring, die met
laatstgenoemd vistuig wordt gevangen, aan boord
van de loggers eveneens grotendeels wordt ge
kaakt en tot pekelharing wordt verwerkt, doet
zich nu het geval voor, dat er door deze vaar
tuigen thans twee verschillende soorten pekel
haring wordt aangevoerd, n.l. de gewone pekel
haring, die met het drijfnet gevangen wordt en
de z.g.n. „Trawl- of trek-pekelharing", die
met de haringtrawl wordt buitgemaakt. En
daar de pekelharing, die met het drijfnet ge
vangen wordt, fijner van kwaliteit is, dan die
van de z.g.n. „trawl- of trekpekelharing", zijn
de prijzen hierdoor nogal verschillend.
Zo waren de prijzen van de pekelharing te
Katwijk verleden week Dinsdag o.a. als volgt:
maatjesharing (drijfnet) klein f 52—f 67 per
kantje; idem, (idem) groot f 29,30—f 39,90 per
kantje; idem (trek) klein f 37,20—f 49,— per
kantje; idem (idem) groot f 24,90—32,00 per
kantje.
Wat de aanvoer van gezouten (pekel- en
steurharing) haring in de week van 24 tot en
met 40 Juli betreft, deze bedroeg, volgens de
gegevens van de Dienst der Ned. Haringcon-
tróle, in totaal 13.361 kantjes, w.o. zich 12.461
1 antjes maatjes, 71 kantjes rolle en 829 kantjes
steurharing bevonden.
Niettegenstaande de aanvoer van pekelharing
tot nog toe belangrijk ten achter is bij die van
het vorige jaar op -dezelfde tijd, mogen wij, nu
de z.g.n. „trawl- of trekharing" aan boord van
de loggers, thans eveneens tot pekelharing wordt
verwerkt, zeer zeker binnenkort een aanmer
kelijk grotere aanvoer van dit product ver
wachten.
Het is nu eenmaal gewoonte, om on
der „vacantie-lectuur" te verstaan min
of meer luchtige boekjes, die men zon
der veel inspanning kan lezen en waar
in men veel vermaak kan scheppen. Ze
moeten liefst van een beknopt, handig
formaat zijn, dat men gemakkelijk in
de zak kan steken op een wandeling
naar het strand of door de bossen, en
ze moeten liefst niet zo kostbaar zijn,
dat men er hartzeer over heeft wan
neer men ze ergens vergeet, of wan
neer ze door een zomerse regenbui be
dorven worden.
Natuurlijk er zijn ook degelijke,
ernstige mensen, die hun vacantie nu
juist dé tijd vinden om hun klassieken
eens op te frissen, die met hun Sha
kespeare, hun Goethe, zelfs met hun
Homerus of Vergilius (die trouwens
ook allemaal wel in zakformaat te ver
krijgen zijn) de vacantie in gaan on
der de leus, dat ze nu eindelijk eens
tijd hebben om zich daarmee te ver
kwikken, en die de flodderboekjes en
detective-verhalen zelfs maar liever
(indien zij ze lezen) voor de gewone
avonden in hun werkzaam leven bewa
ren, omdat ze dan toch te moe zijn om
zich aan zwaardere kost te wagen.
Maar wat onze stationskiosken zo
bont maakt, en wat door de verstan
dige boekhandelaren thans een beetje
vooraan in de étalages wordt gescho
ven, dat is die massa van luchtige lec
tuur welke door de overgrote meerder
heid als speciaal geschikt voor de va
cantie wordt beschouwd. Al even
wel bedriegt de schijn soms ook hier.
Het kan de haastige koper van zo een
boekje-voor-in-de-trein overkomen dat
hij wanneer straks de volte in de
Diesel het hem tenminste mogelijk
maakt, bij zijn zakken te komen en het
er uit te halen ontdekt, toch wel wat
anders dan zo'n flutterig tijdpasserinkje
te hebben gekocht. Want enige grote
uitgevers zijn bij elkaar gestapt (x) en
hebben uit hun fondsen de gretigst ge
kochte „best sellers" bij elkaar gedaan
om er. wat men vroeger plechtig „een
bibliotheek" noemde en thans exacter
als „een reeks" betitelt, van te maken.
Zij redeneerden, dat zij allen onder
hun uitgaven wel enige boeken hadden
die zeer in het bijzonder de publieke
belangstelling hadden getrokken, en
dat het niet onaardig zou zijn, die nu
eens samen te doen in een uniforme
uitgave tegen een uniforme prijs. De
wijze van uitvoering moest die band
jes dan het uiterlijk van de hierboven
genoemde „vacantie-lectuur" geven en
de prijs f 1.90 moest die illusie
helnen versterken.
En nu weten we zeer wel, dat het
feit, dat een boek druk verkocht wordt,
nog volstrekt niet waarborgt dat het
ook een wezenlijk ..goed'' boek is, en
we willen ook in het geheel niet be
weren, dat alle boeken welke tot dus
ver in de Atlas-Reeks, zoals deze nieu
we uitvinding heet, verschenen op een
gelijk hoog peil staan, of zelfs dat een
enkel ervan op een bijzonder hoog peil
zou staan, maar over het algemeen is
deze serie toch wel aantrekkelijk en ze
brengt enkele goede dingen in de her-
innring terug.
Daar is in de eerste plaats Droom
koninkje van Herman Heijermans. Na
tuurlijk heeft men wel eens gedaan,
alsof het oeuvre van deze in 1924
overleden auteur „zijn tijd gehad heeft"
zoals het meeste werk van de Neder
landse realisten, maar dit fijne g,ij
het een tikje sentimentele boekje
over het leven van het mismaakte
Koertje met zijn grote fantasie laat
zich toch nog altijd goed lezen en men
kan slechter keuze doen dan dit om
het contact met Heijermans te vestigen
of te hernieuwen.
Van de Nederlandse romans in de
Atlasreeks is Droomkoninkje het beste,
maar in de gegeven omstandigheden
indien men zich in zijn vacantie ook
nog met Indonesische aangelegenheden
wil bezig houden (al hebben die op het
verre verleden van Coen's tijd betrek
king kan Vrouwen naar Jacatra van
A. den Hertog geen slechte keuze ge
noemd worden. En dan prijkt ook nog
in deze reeks Janmaats en Sinjeuren
van de gemakkelijk schrijvende K.
Norel, dat ook al met de vestiging van
ons koloniale rijk te maken heeft, al
speelt het verhaal dan in Amsterdam.
Norel heeft een vast publiek, dat on
getwijfeld met genoegen dit boek in
zijn nieuwe, goedkope, uitvoering zal
begroeten, en dat zich eerder aange-
troken dan afgestoten voelt door zijn
wel wat simpele ferme-jongens-stoere-
knapeiï-aanpak der problematiek van
zijn sujetten.
Chinese Handwassing is de naam van
een Chinese wasserij in het Antwerpse
havenkwartier, waar allerlei andere
zaken dan het behandelen van vuil
linnengoed worden bedreven en die
mr. A. Roothaert het middelpunt laat
zijn van een detective-geschiedenis
waarin zowel vermiste diamanten als
een handel in blanke slavinnen een rol
spelen, zodat de liefhebber dubbele
waar voor zijn geld krijgt.
Met De Bridgeclub van Oom Sorry
compareert F. de Sinclair in de reeks,
wat ons eigenlijk een beetje verwon
dert, want de humor van deze soort
had, dacht ons, zijn tijd nu toch wèl
gehad, al willen we eerlijk bekennen
in jonger en onschuldiger jaren ons
heus wel met De Sinclair vermaakt
te hebben.
Heel dikwijls getuigen buitenlandse
romans van een, zo niet hoger, dan
toch breder visie op de problemen die
een mensenhart beroeren kunnen, of
die zelfs een hele samenleving raken.
Zo is het met de vertaalde romans in
deze Atlas-reeks ook. Carrière van
Ference Körmendie is een boek van
gans andere allure dan de hiervóór be
sprokene. Het is een drama van ont
wortelde jeugd na de vorige oorlog, en
dan speciaal van de Boedapester jonge
mensen die aanzienlijk meer élan,
maar beduidend minder doorzettings
vermogen hebben dan de nuchterder
Noorderlingen. Het boek is Körmen
die's grootste succes gebleven, en het
merkwaardige is, dat men het na de
laatste oorlog toch nog altijd met be
langstelling leest en er zelfs de pijn
lijke sensatie bij op doet, dat er, on
danks alle goede wil en alle nobele
voornemens, na twee oorlogen toch
niet zo heel veel veranderd is in de
psyche van de mens behalve dan mis
schien, dat de Nederlandse jongelui
van thans wat meer op de Boedapester
gedesillusionneerden van destijds zijn
gaan lijken, hetgeen men kwalijk een
vooruitgang kan noemen.
Ook Twee'Levenden en een Dode
van S. Christiansen is een boek met
vaart en vol verrassing en al moge
Drie Kameraden niet de beste schep
ping van Remarque zijn, ook dit boek
van de vorige na-oorlogse periode
heeft aan het huidige geslacht iets te
zeggen.
Chirurg van de Italiaanse professor
Majocchi zal menigeen misschien wat
te eenzijdig medisch georiënteerd zijn
en wat ai te veel ziektegeschiedenissen
bevatten. Hoewel, wanneer men nagaat
hoe graag allerlei mensen van hun
eigen ziekten verhalen, dan behoeft
het minder te verwonderen, dat dit
boek, dat overigens een scherpe reeks
beelden uit het leven van een chirurg
geeft, zo'n succes gehad heeft.
Tenslotte brengt de reeks Uit de
Wereld van het Onbewuste van Phyl
lis Bottome, die beroemdheid verwierf
met haar werk In de Smeltkroes, en
zich hier met de geestelijke wisselwer
king tussen dokters en verpleegsters
enerzijds en verpleegden anderzijds in
een krankzinnigengesticht bezig houdt.
Maar van Phyllis Bottome is toch nog
een beter en gaver boek verschenen in
een andere reeks, n.l. de Pyramide-zak-
ïomans, welks de uitgeverij De Drie
hoek te 's-Graveland de wereld in
stuurt. De wijze van uitgave is vrijwel
gelijk aan die van de Atlas-reeks, de
prijs is echter lager, n.l. f 1 en als de
Driehoek al zijn plannen uitvoert, dan
zal men er te kust en te keur kunnen
gaan, maar voorlopig bepaalt de on
derneming zich hoofdzakelijk tot de
tectiveverhalen, „thrillers" e.d.. met
een opzet die men maar niet op de ke
per moet beschouwen wanneer men
wat nuchter-critisch is aangelegd en al
gauw vindt, dat al die omhaal en grie
zeligheid tamelijk overbodig of onlo
gisch zijn maar waarin een kinderlijk
gemoed toch veel vermaak schijnt te
scheppen, omdat er zo. veel te grieze
len valt (Wat ons betreft: het begin
en het einde van jtlle wijsheid
op het gebied van thrillers worden nog
altijd gevormd door de Hond van de
Baskervilles. maar Sherlock Holmes is,
menen we. uit de mode).
Van wat De Driehoek ons zond lo
pen twee boeken er uit. Langs de We
gen, dat bewijzen komt dat Stijn Streu-
vels het nog altijd doet, en Puinpi-
raatjes van Phyllis Bottome. Wie be
hoefte aan „thrillers" heeft, zou die
per slot met het boek van Phyllis Bot
tome kunnen bevredigen, met dit on
derscheid, dan, dat haar verhaal op
pijnlijke werkelijkheid berust, n.l. het
lot van kinderen in het gebombardeer
de Londen. Zo langzamerhand begint
het wel door te dringen, wat de Brit
se hoofdstad gedurende de maanden
van wat de Engelsen de „Blitz" noe
men, de geconcentreerde Duitse lucht
aanvallen, te doorstaan heeft gehad.
Hoe meer men zich daarin verdiept,
des te groter wordt de eerbied voor
het stugge Britse uithoudingsvermo
gen, maar zoveel te groter wordt ook
de belangstelling voor die bijzondere
eigenschappen waarover dit merk
waardige ras moet beschikt hebben om
in die hopeloos schijnende tijd, toen
Engeland alleen tegen de halve wereld
moest vechten, de kop ervóór te hou
den. Men zou daar lang en breed over
kunnen filosoferen, maar men kan
ook dit boekje lezen, dat alleen maar
vertelt over enige volkskinderen, die
midden in die puinchaos dreigen te
verwilderen, maar die toch het in
stinct van de goede weg behouden
Wil men in de beschrijving der reac
ties van de dappere kleine Ben Bar
ton en zijn wat oudere vriendinnetje
Emmie Corrigan op de afgrijselijke
bombardementen, welke laatstgenoem
de zelfs met één slag van haar niet
zeer sympathieke familie berooft, een
kleine overmaat van sentimentaliteit
zien? Het zij zo; een dergelijke senti
mentaliteit is één der bouwstenen van
de Britse onverzettelijkheid geweest.
In elk geval het is een mooi en dik
wijls fijn boekje De vertaling van J
Ernst vormt een gunstige uitzondering
op de grotendeels slechte, anonieme,
vertalingen der andere werkjes in de
reeks. Voor het cockney der Londena
ren vond hij een nogal geslaagd equiva
lent en voor het overige blijkt Ernst
Engels enNederlands te kennen
Volledigheidshalve noemen we nog
even de titels der andere boeken van
de Pyramide-reeks, welke ons werden
gezonden.
Claude Houghton: De dodende Droom,
mysterieverhaal; Mary Collins: De
Mist komt op, mysterieroman: Norman
Deane: De Lamme, spionnageroman;
John Creasy: Het Dal der Verschrik
king, spionnageroman; Margot Bennet:
Waar bleef het Visje? humoristische
speurdersroman.
Wat Querido al lang geleden met zijn
Salamanderreeks begon, wordt dus nu
door een aantal andere uitgevers voort
gezet: het brengen van een goed en
goedkoop boek. Maar het gemiddelde
Salamander-peil hebben deze series
toch over het algemeen niet, en spe
ciaal De Driehoek dreigt toch wel erg
af te glijden naar het populaire in de
verkeerde zin. W. E.
(x) Het zijn: H. W. J. Becht, Amsterdam;
A. W. Bruna en Zoon's Uitgevers-Mij., Utrecht;
Van Holkema en Warendorf, Amsterdam; A.
W. Sijthoff's Uitgevers-Mij., Leiden; A. M. C.
Stok, Zuidhollandse Uitgers-Mij., Den Haag.
Correspondentie-adres: Brigittenrtraat 7, Utrecht
Van sportwereld en tuinen.
Bij de N.V. Uitgevers Mij. Kosmos te
Amsterdam is in de serie „Weten en
Kunnen" een nieuw boekje verschenen:
„Tennis" door C. Vreedenburgh. Het is
geschreven voor beginners en leken,
die, als ze het gelezen hebben, er ze
ker veel uit geleerd zullen hebben. Het
werkje is verlucht met verschillende
foto's. Bij dezelfde Uitgevers Mij. is
verschenen „Borders in kleine tuinen"
door A. C. MullerIdzerda. Het be
handelt de aanleg van de border, het
onderhoud, kleurencombinatie's enz.
enz. Het werkje is aantrekkelijk uitge
voerd met verscheidene foto's en teke
ningen. Voor de plantenliefhebbers een
ware aanwinst.
Herman Melville: Typee
Uitg. v.h. C. de Boer Jr., Am
sterdam.
In de uitstekend bekend staande Bi
bliotheek der Zeven Zeeën verscheen,
in een vertaling van A. P. A. Wilie-
hoordse, het meesterwerk van Melville,
dat zijn avonturen in de vreemde we
reld van de Markiezen-archipel bevat.
En wat voor avonturen! Gedeserteerd
van het schip, waarmee hij door de
Zuidzee vaart, alleen gelaten door zijn
makker in de gevaarlijke vallei van
Typee, waar een kannibalenstam zijn
bizarre leven leeft, verdoolt hij in een
labyrinth van gevaren en romantiek.
Zó vreemd zijn z'n belevenissen dat
iren hem als hij veilig in Amerika
is weergekeerd, niet wenst te geloven,
maar als dan Toby, zijn verdwenen
reisgezel, te goeder uur opduikt en al
de verhalen, bevestigt met het gezag
van een ooggetuige, dan wordt het
boek van Melville een ware sensatie.
En dat valt om meer dan één reden
niet te verwonderen. Want deze avon
turier weet wat vertellen is en hij ver
staat te schrijven. Wie door deze avon
turenroman geboeid wordt (en dat zal
ieder zijn. die het boek leest) moet
zich steeds weer opnieuw realiseren,
dat dit een reisrapport is en geen ver
zinsel. Temidden van de vele zwoele,
in psychologische moerassen ontstane
mode-boeken, is een boek als dat van
Melville een ware verademing. Het
werd uitgegeven met goede houtsneden
van Rein Snapper.
Martin Bxiber: „Aleer de Mes
sias komt", uitgave De Drie
hoek, 's-Graveland. (Vertaling
Dr. Juliette Binger.)
Martin Buber is een geleerde, maar
deze roman is toch niet zijn eerste
'oellitrische werk. In 1878 te Wenen
geboren. Zionist, werd hij in 1938
hoogleraar In de sociologie te Jeruza
lem. Hij heeft veel wetenschappelijk
werk op zijn naam staan, waaronder
,Vom Geist des Judentums" (1916) en
,.lch und Du" (1923), evenals de voor
treffelijke Bijbelvertaling (met Franz
Rosenzweig) wereldberoemd zijn. Bu
ber munt uit door grote strijdbaar,
heid, gepaard aan diepe wijsheid, en
dat verleent aan zijn woorden vurig
heid en diepte. Ook in deze nieuwste
roman: Aleer de Messias komt, spe
lend in Polen onder het Napoleon
tisch bewind. Hij schrijft een stijl,
waarin men de geleerde onmiddellijk
herkent door het bijna essayistisch
proza, mozaiekachtig opgezet, met zin
nen die de verhaaltrant bezitten van
de vorige of het begin van deze eeuw.
