Achter de schermen van de Engelse verkiezingen Passiespelen trekken ongeveer 400.000 toeschouwers Texel, rijke een land met een geschiedenis Drie voordeuren Gebruik en misbruik van vHamines Hei Nieuwe Boek DINSDAG t FEBRUARI 1950 De hoofdkwartieren werken onder hoogspanning (Van onze corresopndent in Londen). Achter Engeland's drie belangrijkste voordeuren wordt koortsachtig ge werkt aan de voorbereidselen om een totaal van 1638 candidaten voor de 625 Lagerhuiszetels strijdvaardig te krijgen voor de felle campagnes, die van 8 Februari af, de dag waarop het parlement ontbonden wordt, over het gehele land zullen losbarsten. Op de hoofdkwartieren van de Labourpartjj en de Conservatieven is men althans tegenover de buitenwereld rotsvast overtuigd van Ren over winning voor de eigen partij. Kosten om de verkiezingscampagnes te doen slagen worden overigens niet gespaard. De kleinere Liberale partij ver trouwt erop, dat zij het aantal door haar in het Lagerhuis bezette zetels behooriyk zal kunnen uitbreiden en dus is iedereen vol goede hoop op een voor zjjn partij gunstige uitslag. gereedheid voor de veldslag, rood voor Labour, blauw voor de Conservatie ven en wit voor zijn eigen Liberalen. „Onze kans op succes? Wel, als we zouden winnen, zouden we een goede liberale regering kunnen produce ren. Maar in elk geval zijn we ervan overtuigd, dat we ons aantal zetels in het Lagerhuis behoorlijk zullen uitbreiden, al zijn het er nu nog maar elf." Zeer zeker heeft de Liberale Partij Voordeur nummer 1 is die van Transport House, het Labour Hoofd kwartier, een uit zeven verdiepingen bestaand massaal modern gebouw te Smith Square in Westminster, nabij de partlementsgebouwen. Door het gehele Transport House wordt ge werkt, dat de stukken eraf vliegen. Onophoudelijk rinkelen de telefoons en van alle kanten ratelen de schrijf machines. Een aantal veldbedden wordt reeds naar binnen gesjouwd, zodat men straks in het hpetst van de campagne dag en nacht in ploe gen zal kunnen doorwerken. Zelfs de theetrolley rijdt nu al driemaal zo hard als gewoonlijk door de gangen. Hoog in het gebouw, op de zesde verdieping, waar de duiven van West minster langs de ramen fladderen, troffen wij Labour's hoofdperschef aan, Arthur Bax, een roodharige energieke figuur, omringd door to rens van pamfletten, brochures en districtskaarten. „Wij vechten deze verkiezing op de principes van „werk voor ieder een, sociale verzekeringen en gelijke kansen voor iedereen". Hoe wij over de uitslag denken? Wij twijfelen niet aan ons succes. Wij hebben het vol ste vertrouwen in onze overwinning." Twee verdiepingen lager liepen wij nog even binnen bij de dynamische secretaris van de Labour Party, Mor gan Phillips, die de ziel van Trans port House is. Deze voormalige mijn werker uit Wales, die de fijne blauwe groefjes der kolenlidtekens glim lachend op zijn handen en gezicht aan wijst zo men dit in twijfel trekt, is de beste organisator, die de Labour Party ooit gehad heeft. Ook hij sprak zijn volle vertrouwen uit omtrent La bour's kansen. „Eén ding staat als een paal boven water," zei hij tegen ons, „en dat is, dat Labour straks zijn tweede vijfjarige regeringstermijn zal ingaan. Engeland's arbeiders weten wat wij voor hen gedaan hebben. Dat hebben de 35 tussentijdse verkiezingen wel bewezen, die wij alle hebben ge wonnen." Elegante secretaressen. Voor deur nummer 2, op enkele honderden meters afstand van Trans port House, bevindt zich schuin te genover Big Ben en verschaft toe gang tot Abbey House, Westminster, het hoofdkwartier van Churchill's Conservatieve Partij. Dit ouderwetse gebouw, dat vroeger een hotel was en een gewirwar van gangen, trapjes, portaaltjes en balconnetjes is, onder, gaat momenteel een grote schoon maak. Het is omgeven door grote stellages van werklieden, die het zwart aangeslagen roet van de ge vels afkrabben. Horen en zien ver gaat een ieder binnenin. Het lawaai van schrijfmachines, telefoons en flui tende telegram jongens wordt hier nog verhoogd door een brigade timmerlie den en stucadoors, die het interieur aan het opknappen zijn. Ook de Conservatieven hebben hun perschef zo hoog mogelijk in het ge bouw geïnstalleerd en wij vonden Churchill's propaganda-man eveneens op de zosde verdieping. Het is Gerald O'Brien, een langzaam sprekende ge zette figuur. Zijn kantoor is onberis pelijk ingericht en hij heeft een staf van modieus geklede secretaressen en elegante assistenten. Tegenover hem een soort conservatieve Boeddha, een enorme porceleinen buste van Chur chill. Aan O'Brien valt de moeilijke taak ten deel de propaganda te „ver kopen" van een partij, die er nog steeds niet in geslaagd is een con structief en positief programma aan z(jn kiezers voor te leggen en zich hoofdzakelijk beperkt tot een nega tieve anti-Labourcampagne. De voor naamste conservatieve leuzen zijn termen als „weg met alle Labourcon- tróles, weg met nationalisatie, leve het Empire". De heer O'Brien, die het klappen van de politieke zweep ove rigens goed kent, kan zich dan ook slechts hoofdzakelijk in cliché's en citaten uitdrukken. „Het zal een nek-aan-nek race wor den tegen Labour," voegde O'Brien er aan toe, „maar wij winnen het vast." Lege melkflessen. Een paar straten verder kwamen wij ten slotte bij de gemoedelijk uit ziende openstaande voordeur nummer 3, van de Liberale Party. Deze zetelt in drie omgebouwde herenhuizen. Be hoedzaam stapten wij over een do- zyn lege melkflessen heen op de drem pel. Van een perschef geen spoor Naar wij later ontdetken, zat deze in een kleine dependance aan de over kant van de straat! Wij liepen dus maar naar boven en de eerste de bes te achterkamer op de eerste verdie ping was raak. Wij stonden pardoes in de kamer van de vice-voorzitter van de Liberale Partij, de heer Ed ward Martell, een vriendelijke vijfti ger, die dit heel gewoon scheen te vinden. Het was een werkkamer waarop een generaal jaloers kon zijn Op een groot vierkant bureau stond een batterij telefoons, een dictat'oov en een enorm bord met ettelijke hon derden gekleurde vlaggespeldjes in ontegenzeggelijk de geringste kans op succes, het magerste propaganda- fonds en de kleinste propagandastaf van de drie genoemde partijen. Ach ter deze voordeur-met-de-melkflessen werken niet meer dan honderd man, een luttel aantal vergeleken met de duizendkoppige propagandamachines van Transport House en Abbey House. De rest. Volledigheidshalve vermelden wy nog, dat de voordeur der Kameraden te vinden is in King Street, op de hoek van de bekende Londense groente markt Covent Garden, hetgeen hen zeer zeker een strategisch voordeel zal opleveren voor wat betreft de ver- kiezings-ammunitie, in de vorm van de traditionele overrijpe tomaten. Het is nog de vraag of de Commu nistische Partij zqn twee zetels in het Lagerhuis zal kunnen vasthouden. Resteert dan nog slechts de party zonder Voordeur, de „Union Move- ment", alias Oswald Mosley's beruchte fascisten, die tot dusverre één candi- daat gesteld hebben, in het graaf schap Westmoreland, NW. Engeland. J7R BESTAAT, geloof ik, géén gebied van de medische wetenschap, waarop gedurende de laatste 40 jaren zó grote ontdekkingen zijn gedaan en zulke enorme vorderingen gemaakt als op dat van de voeding. De hele geschiede nis b.v. van de ontdekking der vitami nes, de veranderingen die, bij een te kort eraan, in het lichaam optreden, en de merkwaardige therapeutische re sultaten die men ermee kan bereiken dit alles is iets wat op de fantasie van het publiek zeer zeker wel een die pe indruk heeft moeten maken. Het gevolg is hiervan geweest dat niet al leen de fabricatie van alle soorten vi taminen tot een reusachtige industrie is uitgegroeid, maar dat ook door het publiek zeer dikwijls de beslissing over de noodzakelijkheid van een toediening ervan in eigen hand wordt genomen. Wanneer mensen last hebben van ver moeidheid, uitputting, gebrek aan eet lust, prikkel - arbeid of slapeloosheid, dan komen ze er al heel gauw toe dit alles toe te schrijven aan een veron derstelde „hypovitaminose" en het ver meende tekort dan zelf bij te gaan vullen. Laat ik begin nen met U te ver - tellen, dat in 'n land als Neder land, waar de voeding van de bevolking op een zo buitengewoon hoog peil staat, uitgesproken gevallen van ivitaminose door verkeerde voe ding, zoals beri -beri, scorbut of pella gra bijna niet meer voorkomen. Hoog stens zien wij doctoren sporadisch zo'n enkel geval bij een oude alleen wonen de man die geen vrouwelijke verzor ging heeft, o. bij mensen met een ab normale geestesgesteldheid, die het appelen (of meer), een appel of een andere vrucht en daarbij nog enige boterhammen dan is het practisch onmogelijk, dat hij aan een avitamino se zou kunnen lijden. In ieder geval waarin deze diagnose gesteld wordt of het vermoeden op een hypovitaminose wordt uitgesproken zal rren er niet mee mogen volstaan zon der meer het aanvullende vitamine preparaat voor te schrijven, maar zal men tevens een nauwkeurig onderzoek instellen hoe de voeding was en of daarbij niet grote fouten gemaakt wer den, of er een maagdarm-afwijking bestaat die de normale absorptie tegen gaat en dit dus eerst behandeld moet worden of er een toestand van ver hoogde stofwisseling, van te snelle groei of van zwangerschap bestaat. Kan mr mets van dat alles vinden, dan kan men er zeker van zijn dat er of een verborgen organische afwijking bestaat, óf dat er in de huiselijke om geving of bij het werk van de patiënt ongunstige factoren zijn, die tot psy chologische verschijnselen leiden, wel ke een hypovitaminose simuleren, wel ke in werkelijkheid niet bestaat. Dr. P. H. van der Hoog OOSTENRIJKSE MEISJES ALS HUISHOUDELIJKE HULPEN De Oostenrijkse regering zal haar medewerking verlenen om in ons land een aantal Oostenrijkse meisjes tewerk te doen stellen. Zij zullen via de Ar- beidsbureaux worden geplaatst als huishoudelijke hulpen. De Nederlandse Spoorwegen be reiden in samenwerking met de Bond van Automobiel- en Garagebedrijven een regeling voor, waarbij het in een hun voorgeschreven voedsel weigeren. I aantal steden mogelijk zal zijn, bij be- Wel kunnen dergelijke toestanden zich in het verloop van andere afwijkingen ontwikkelen, b.v. tengevolge van een maagdarmziekte, waardoor de spijsver tering en de absorptie geleden hebben, of gedurende de zwangerschap, het zo gen, een te snelle groei of een sterk verhoogde stofwisseling. Voor normale mensen, die zich normaal voeden, is de extra toevoer van vitamineprepara ten dus geheel overbodig. Ze doen mis schien geen kwaad, maar zeker geen goed en zijn dus in zulke gevallen on economisch. Wanneer zich bij 'n patiënt dusdanige verschijnselen voordoen, dat men het recht heeft aan een tekort van één bepaalde viatamine te gaan den ken, dan komt het maar zelden voor dat dit berust op een voedingsfout ten opzichte van die éne vitamine alleen. Bijna altijd blijkt het dan, dat de voe ding ook in andere opzichten grote te kortkomingen heeft. Met 'n toediening van die éne vitamine in kwestie komt men er dan niet. Het is b.v. gebleken, dat men bij arme. slecht gevoede schoolkinderen, die aan een duidelijke A en D avitaminose leden, bijna geen succes had wanneer men hun zonder meer een vitamine A en D preparaat gaf, maar wel de prachtigste resulta ten als ze een liter melk per dag kre gen (dat vil dus zeggen: behalve die vitaminen ook eiwitten en bepaalde voedingszouten)En de psychologische invloed die van een vitamine-toedie ning uitgaat bleek duidelijk uit de gun stige rapporten, die onderwijzers uit brachten betreffende kinderen van wie zij meenden c'at ze met vitamine-prepa raten waren bijgevoed. terwijl dit in werkelijkheid maar een controle-pre paraat zo.ider enige waarde was ge weest. Eén van de belangrijkste ontdekkin gen van de laatste tijd is wel het feit, dat sommige vitaminen in ons eigen darmkanaal door de Zich daar bevin dende bacterieën worden gevormd. Daaruit blijkt hoe moeilijk het is om vast te stellen, hoeveel vitaminen van elke soort een mens nodig heeft om gezond te blijven. Geeft men iemand een dieet, dat absoluut geen vitamine A en C bevat, dan duurt het dikwijls maanden voordat zich de duidelijke te kenen van een avitaminose ontwikke len. En deze symptomen verdwijnen weer na toevoeging van een hoeveel heid votaminen. die veel geringer is dan volgens het boekje vereist zou zijn. Het, als een vorm van routine, aan zichzelf of anderen voorschrijven van een vitamine-preparaat om op die ma nier een blijvende goede gezondheid te waarborgen en een hypovitaminose te voorkomen is een vorm van dwaas heid en onverstand. Wanneer een patiënt bij ons komt, die dagelijks een stukje vlees of vis gebruikt, 40 of 50 gram boter of mar «arine. een ei of een stukje -aas (15 gr.). 1/4 liter 'k 'of meer' een ze j ket'e hóeveelh, groenten, 3 a 4 aard paalde garages een auto zonder chauf feur te huren. - Een Albanese rechtbank heeft een aantal uit Griekenland naar Albanië gezonden z.g. diversionisten gevonnist. Een man kreeg de doodstraf, een ander tien jaar dwangarbeid. Een commissie van leden der Tweede Kamer, die de vijf voornaam ste fracties vertegenwoordigt, zal bin nenkort een oriëntatiebezoek aan West-Duitsland brengen. De Podium Reeks. - Uitg. De Driehoek, 's-Graveland. De Driehoek heeft een serie hand zame, goedkope boekjes op stapel ge zet. Totdusver zijn er ons vier ter be spreking gezonden. Het beste is dat van S. Vestdyk: „De Fantasie", tien korte novellen van merendeels grote schoonheid. Merkwaardig is het ver haal van Til Brugman „De houten Christus"; zeer zwak achten wij de gedichtenbundel van J. B. Charles „Zendstation" en van sterke bekoring is de novellenbundel van Sjoerd Lei- ker: „Buitengaats". Het streven van de uitgeefster, om het werk van Neder landse schrijvers op deze wijze bin nen ieders bereik te brengen, verdient dankbare waardering. „Wat is dat? Encyclopedie voor jongeren"; deel I. - Uitg. Hol- landia, Baarn. Van de bekende, algemeen gewaar deerde Encyclopedie voor jongeren verscheen thans het' eerste deel (A tot Fauna) in derde druk. Dit uitnemend geïllustreerde en op best papier ge drukte werk werd samengesteld onder redactie van mevrouw R. de Ruyter van der Feer, onder leiding van dr. J A vor der Hake. De samenstellers hebben alle eer van hun werk! Dat van dit werk de derde druk ter perse ging, is wel het beste bewijs voor het feit, dat deze jeugd-encyclopedie aan strenge eisen voldoet. Men kan zich moeilijk een beter en leerzamer ge schenk voor opgroeiende jongeren denken dan dit naslagwerk, dat op duizenderlei vragen een afdoende ant woord geeft. En dat op de meest pret tige en wetenschappelijk verantwoorde wijze. Bijzonder goed zijn de kleuren platen. „Boeven en Burgers" door Fran- gois Pauwels; uitg. A. J. G. Strengholt, Amsterdam. In kloek formaat en uitstekende ty pografische verzorging brengt de uit gever het verzamelde proza van de bekende voorvechter voor menswaar diger strafmethoden, de schrijvende advocaat Pauwels. Sinds een kwait eeuw geleden zijn eerste werk ver scheen, heeft Pauwels zich op dit ge bied een naam verworven. Meer nog dan de dichter waarderen wij de strijdbare, diep in de psyche van de aan het randgebied der samenleving verkerende burgers en boeven doorge drongen prozaist. Pauwels, die boeiend weet te vertellen uit het wereldje van misdaad en recht, heeft iets te zeggen. Iets, dat ons allen aangaat. Vandaar dat wij deze nieuwe uitgave van zijn werk van harte welkom heten. „Vogels onderweg" door L. Tin bergen; uitg. Scheltema en Holkema, Amsterdam. In de serie Van eigen Erf verscheen dit kleine, maar zeer instructieve en rijk geïllustreerde werkje over de vogeltrek in ons land, gezien in sa menhang met landschap, weer en wind. Degelijk en zeer verhelderend TWEE NEDERLANDERS IN DENE MARKEN WEGENS SMOKKEL VEROORDEELD Twee Nederlanders, die ervan be schuldigd waren 420 horloges in een reserveband Denemarken te hebben binnengesmokkeld, zijn in Kopenhagen veroordeeld tot respectievelijk tachtig en veertig dagen gevangenisstraf. De horloges alsmede een bedrag van 10.900 kronen zijn in beslag genomen. Oberammergau, dorp in extase Va onze reizende redaucter Anton Preisinger en Annemie Mayrdie de rollen van Christus en Maria zullen vervullen in de Oberammergauer Passiespelen, die deze zomer weer zullen worden gehouden, zitten tegenover mij. Zij drinken rode wijn en breken brood. Een sigaret hebben zij beide geweigerd en af en toe dwalen hun dro merige blikken af naar Hans Schwaighofer, de Judas van dit, jaar, die zich te goed doet aan bier met worstjes en er een reusachtige pijp bij smoort. Hij spreekt en lacht luidruchtig. Het verschil in gedrag is geen toeval. Het gehele dorp leeft in vervoering, elkeenspeelt nu reeds de rol, die hem toebedeeld is in de Spelen. Elkeen, dat wil zeggen veertienhonderd dorpelingen van de tienduizend. Een groot deel van die veertienhonderd zijn volwassen mannen. Zij hebben hun hoofdhaar en hun baard laten groeien. Men kan dan ook geen drie stap pen doen of men komt zulk een langharige baardige Oberammergauer tegen. Alois Lang, de hotelhouder, onder wiens dak ik vertoef, is de proloogspreker dit jaar. Een prachtige kop. In 1930 en 1934 heeft hij de Christus gespeeld, tiaar nu is hij te oud (59 jaar) en ie dik. De postbode, die vanmiddag de brie ven heeft gebracht, wedijvert met hem in Oosterse gelaatsuitdrukkingen; hij zal straks „een man uit de menigte" voorstellen. Oberamergau is een oorspronkelijk door Kelten bewoonde eeuwenoude nederzetting; de namen Ammer (het riviertje) en Kofel (de berg) wijzen daarop. In de late Middeleeuwen werd het dorp in het Beierse Rijk opgeno men. Het ontwikkelde zich tot een handelscentrum met eigen filialen zo wel te Petersburg als te Amster dam, zowel te Madrid als te Gronin gen. In het begin van de zeventiende eeuw dreigde de welvaart van het bloeiende dorp te gronde te gaan. Zwervende soldaten brachten de pest over de Duitse landen. De plaatselijke overheid van Oberammergau nu liet wachten uitzetten op alle toegangswe gen om iedereen te beletten het dorp binnen te komen. Een inwoner van het dorp echter, die in 't naburige Eschen- lohe werkzaam was, en niet naar huis mocht, kreeg last van heimwee en wist via binnenpaden het dorp en zijn gezin te bereiken. Hij droeg echter de be smettingsbacillen bij zich en zo bracht hij de gevreesde ziekte in 'het dorp. Binnen korte tijd waren 84 personen aangetast; de man, die hiervoor ver antwoordelijk was, viel het eerst als slachtoffer. Toen, zo vertellen de oude kronie ken van het dorp, begaf de gehele ge meenteraad van het dorp zich naar de kerk, zonk op de knieën voor het al taar en smeekte om verlossing van de plaag, de gelofte afleggend elxe tien jaar het lijden van Christus te zullen uitbeelden. Op dat ogenblik trad het herstel in voor alle zieken in het dorp en er stierf er geen meer aan de pest. Dit nu gebeurde in 1632 en twee jaar later voerden de Oberammergauers De 20-jarige leerlinge van de hout- snijschool Annemie Mayr, die voor Maria zal spelen. HET NIEUWE BOEK Fraai werk, dai vertelt van zware strijd en ruige avonturen Sinds „meester" Jac. P. Thijsse er met zijn schoolklas op uit trok om de jeugd te laten zien en te vertellen van de schoonheid, waarmede de natuur hun eiland zo rijk gezegend heeft, werd de aantrekkelijkheid van Texel en dat in vele opzichten! weldra zó bekend, dat men ging spreken van de parel der Wadden eilanden. De vermaardheid van de vogelrijkdom van het eiland trok zelfs vele buitenlandse onderzoekers. Texel heeft het thans reeds zover gebracht, dat het tot een der eerste vacantie-oorden van ons land gerekend mag worden. „ordre te stellen" op de vloot? Voor de beroemde vierdaagse zeeslag lag onze oorlogsvloot in het gezicht van Oude- schild op gunstige wind te wachten. Het was de grootste scheepsmacht, die ooit een Nederlandse haven had ver- Het is duidelijk, dat in de loop der jaren heel wat literatuur en films! over dit eiland is uitgekomen. Het werk, dat wij thans te bespreken heb ben mag dan als laatste aan de litera tuurlijst zijn toegevoegd, het minst be langrijkste is het zeker niet. Integen deel! het is buitengewoon geslaagd en het tegendeel van wat men dikwijls krijgt opgedist als een auteur zich zet aan het beschrijven van „land en volk in de loop der eeuwen" Reeds de eer ste hoofdstukken, die vertellen over de oudste geschiedenis van Texel en de Noordkop van Noord-Holland, het bouw en afbraakwerk van de zee, is uitermate boeiend. En men blijft lezen over de Hoekse en Kabeljauwse twis ten, de martelaars der Hervorming, de Watergeuzen, die met de bagijntjes verre van zachtzinnig omsprongen en verontwaardigde Katholieken, die de schout n een deken naaiden. De rede van Texel wordt in de algemene va derlandse geschiedenis herhaaldelijk genoemd. Het is dan ook geen wonder, dat de schrijver aan de vele banden, die het eiland met de zee verbonden, grote aandacht schenkt. Waren het Houtman en de Keyser niet, die in 1594 van Texels rede vertrokken voor de eerste ..schipvaart" der Hollanders naar het verre rndie? Kwamen De Ruyter en Tromp niet vele malen net het .Herenjacht" naar Texel gezeild om laten! Zij bestond uit 84 schepen, telde 4600 kanonnen en had aan boord niet minder dan 22.000 koppen. Oude brieven vertellen hoe Texe laars met de bemanning van koopvaar ders door piraten als slaven in „Turks Noord-Afrika" werden verkocht. In 1697 ontving de kerkeraad van Den Hoorn tien gulden en dertien stuivers, teruggestort geld van een slaaf, die ge storven was.en in 1724 komt een bedankbrief binnen van een jongeman uit Wieringen, die men hadden willen vrijkopen, maar die waarschijnlijk doo. de vlucht zijn lot in eigen hand had genomen. Toen in de Franse tijd de haven werken van Nieuwediep 'Den Helder) werden aangelegd en in 1825 het Noordhollands Kanaal gereed was ge komen. had het eiland zijn betekenis voor de scheepvaart verloren. Het loodswezen dat nog lang als parti culier beroep werd uitgeoefend, le verde de zeedorpen Den Hoorn en Oudeschild echt-tot in de eerste helft van de negentiende eeuw belangrijke ■nkomsten op. Het bekende „Loods- nansduin" bij Den Hoorn herinnert tot op heden nog aan deze goede en ook avontuurlijke tijd. Menige loods werd, na zijn uitstekende diensten te hebben verleend, over boord geworpen als de kapitein de de man toekomende belo ning niet wenste te betalen. Dat een loods op deze gevaarlijke kusten geen overbodige luxe was, wordt in een apart hoofdstuk verteld. In de loop der eeuwen strandden dui zenden schepen op de Texelse kust en tienduizenden zeelieden verloren er het leven. De strandvonderijlijsten ver tellen er van. Lqst 68 van het jaar 1367 vermeldt: „Elfhondert verrots linnen lakens en 60 stucke boe ende gheyte- vellen". Op 3 November 1638 strandden met een Zuidwesterstorm 35 grote schepen op Texel en op 18 December 1660 ble ven van 155 schepen op de rede er slechts 38 voor anker liggen. In 1683 werden acht oorlogsschepen bij hun te rugkeer met rijkgeladen koopvaarders voor de Texelse kust door een zware storm overvallen. De oorlogsschepen gingen allen te gronde. Van de Woer den, een schip met 72 stukken en 350 koppen, brachten slechts 58 opvaren den er het leven af. Kapitein Johan de Witte, een schoonzoon van De Ruyter, behoorde tot de omgekomenen. Ook over latere jaren als de bevol king zich meer moet toeleggen op vee teelt het beroemde schaap! en visserij deelt de schrijver boeiende we tenswaardigheden mede. Aan de eigen aardige volksgebruiken, waarvan er vele tot op de huidige dag zijn be waard gebleven is uiteraard bijzondere aandacht besteed. De talrijke illustra ties zijn evenals de gehele typographic van dit boek uitstekend verzorgd. Het werk Texel van de heer J. A. van der Vlis. dat een uitgave is van de C.V. v.h. C. de Boer Jr. te Amsterdam wensen wij in handen van elke Texe laar en elke bezoeker van het eiland, die het aangename van dat bezoek door de uit dit boek te putten kennis zeer kan vergroten.. Het zal een ieder, die van dit stukje Nederland meer wil weten in genen dele teleurstellen. W. K. De 37-jarige hotelhouder Anton Preisinger, die in de komende Passiespelen de rol van Christus zal vervullen. voor het eerst een passiespel op in de kerk. Passiespelen werden sedert vele eeu wen door geheel Europa opgevoerd, zo dat het niet moeilijk was een tekst te vinden. Men stelde er een samen uit een manuscript van de pastoor van Weilheim anno 1600 en uit een veel ouder handschrift (pl.m. 1450), be- 'waard in het Benediktijner klooster van St. Ulric en Afra te Augsburg. La ter werden er liederen van Sebastian Wild, een meesterzanger uit? Augsburg, aan toegevoegd. Voor de opvoering van 1750 schreef pater Ferdinand Rosner een nieuwe tekst aan de hand van de oude. Na 1800 heeft pater Ottmar Weiss de tekst meer gemoderniseerd en dat is tussen 1850 en 1860 nog eens gebeurd door de pastoor van Oberammergau, Alois Daisenberger. Pas in 1810 is er muziek aan de Passiespelen toegevoegd op voorstel van de dorpsschoolmees ter Rochus Diedler, die een compositie aanbood. Nadat hij haar zelf enige ma len had veranderd heeft men zijn mu ziek met de tekst van Weiss gehand haafd. Aanvankelijk speelde men in de kerk, later op een verhoging op het kerkhof, weer later op een weide bui ten het dorp, waar een openlucht theater werd ingericht. Pas in 1930 zaten de 5200 toeschouwers voor het eerst overdekt. Er wordt echter nog steeds in de openlucht gespeeld zon der voetlicht, schmink, pruiken of an dere attributen. De achtergrond is in Romeinse stijl, waarachter de Beierse Voor-Alpen oprijzen. Alle gewaden zijn uit Levantijnse wollen stoffen ver vaardigd, in Oberammergau genaaid en geborduurd, voor het merendeel in lichte pasteltinten geverfd. De gelofte der Oberammergauers is meer dan driehonderd jaar oud, maar hun nazaten anno 1950 voelen zich nog steeds niet ontheven van de plicht haar na te komen. Zij legt weliswaar een zware last op de schouders der spelers, die maandenlang vrijwel niets anders doen dan instuderen en opvoeren de eigenlijke voorstellingen beginnen dit jaar op 18 Mei en duren voort tot in September, zij legt wel de zwaarste last op Preising r, die het 40 kg we gende kruis moet torsen en er daarna 28 minuten lang, weer of geen weer, bijna ongekleed aan moet hangen. Deze plicht is echter in de ogen der Ober ammergauers geen droeve plicht. Inte gendeel, zij vervullen hun taak met overgave, zij leven de gehele zomer in vervoering, in trance, in extase zou ik willen zeggen. Maai- tegelijkertijd in het besef, dat de belangstelling der buitenstaanders hun faam is zelfs tot Zuid-Amerika doorgedrongen hun belangrijkste bestaansbron is. Hun handelshuizen zijn er niet meer, nijver heid kennen zij niet, landbouw bete kent er weinig. Oberammergau bestaat van toerisme, de Spelen en de handel in houtsnijwerk (Er is een houtsnü- school, die bekostigd wordt uit de ba ten van de Passieschouwburg). Dr. Raimund Lang, burgemeester van het' dorp, vertelde mij, dat de ge meente een millioen mark had moeten lenen om alle oorlogsschade te herstel len: rente 6.5 pet. disagio 3 pet. Dat vond hij bar erg. Laag geschat laat elke bezoeker aan het dorp er deze zo mer 80 mark achter. Nu ben ik zo on bescheiden geweest een rekensommetje te maken. In 1930 en 1934 zijn er 400.000 bezoekers geweest Dit jaar verwacht men er, gezien het Heilige Jaar, zeker niet minder Tk kwam derhalve tot de slotsom, dat men dit jaar op een bruto- ontvangst van 32 millioen mark rekent. Gemiddeld is dat 16.000 mark per ge zin. Daarkan men dus weer een jaar of wat op teren. Het spel is (ook) bu siness geworden. Ik geloof, dat dr. Lang zich geen zorgen behoeft te ma ken over zqn dure lening.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1950 | | pagina 5