Kan Koning Faroek zijn troon redden?
Egyptisch vorst bezit zes nachtclubs
Waarschuwing
van Aga Khan
„Het GAAT OM MEER DAN OM EEN AARDIG 16-JARIG MEISJE", zei de Amerikaanse
reporter, die onlangs uit Cairo was uitgewezen en die wij thans in een Parijse bar troffen om iets naders
over Koning Faroeks laatste lieldes -affaire te vernemen. „De toekomst van de Nijl-dynastie staat op het
spel en met haar de plaats, die Egypte tussen de Arabische volkeren zal innemen. Alles hangt at van
het feit, of Faroek uit de gebeurtenissen van de laatste weken voldoende lering zal trekken. Zo niet,
dan zal hij zich moeten voorbereiden op een politieke terugslag, waarvan de overweldigende verkiezings
zege van de koningsvijandige Wafd-partij op 7 Januari slechts een voorspel was".
De geheimen van Halfway House
Dat was niet zo eenvoudig als het
klonk. De uitverkorene behoefde
weliswaar geen prinses te zijn, maar
moest toch minstens tot een aanzien
lijke Mohammedaanse familie beho
ren. Zij moest jong en knap zijn en een
westerse opvoeding genoten hebben
voorwaarden, die Faroeks keus auto
matisch tot een paar dozijn eandidaten
beperkten. Dit was de toestand op de
4e December 1949, toen de hofjuwe
lier Achmed Nagib Pascha hem ach
ter een etalageruit in de Malakistraat
op de jonge miss Narriman Sadek op
merkzaam maakte. De pers had haar
portret gepubliceerd en het aan
staande huwelijk met de U.N.O.-amb
tenaar Zaki Hachem als „Huwelijk
van het Jaar" aangekondigd. Haar
vader Hussein Fahmi Sadek, secreta
ris-generaal van het ministerie van
Verkeer, was een bekend ingenieur,
die vroeger zes jaar bij een bouw
onderneming in Manchester had ge
werkt. Hij had reeds enige honder
den uitnodigingen voor een receptie
ter ere van het bruidspaar op 8 De
cember verzonden.
Hier gaai alles op
rolletjes
DIT WOELIGE LEVEN
In de modder
ZATERDAG 11 MAART 1950
Onze zegsman wees erop, dat het sensationele perstelegram over Faroeks „bruidroof" in feite de zaak
slechts in geringe mate raakt. In werkelijkheid gaat het om een bijna vertwijfelde poging van de monarch
zich van de ondergang te redden. De levenswandel van Koning Faroek dreigt langzaam maar zeker zijn
gezondheid te ruïneren. Bijna iedere nacht fcezoekt hij een van zijn zes cabarets „om zijn zaken te controleren".
JJE GEBROEDERS SOUSSE, drie sluwé Grieken, die van de handel in oude
metalen naar de vermaaksindustrie overgingen, nemen de koninklijke
zaken waar. Zi\j lieten een bijna eindeloze rij van zangeressen en danseressen
aan Zjjne Majesteit voorbij trekken. In al zjjn etablissementen werd steeds
een tafel voor hem gereserveerd, daar de koning meestal onaangediend ver
scheen, gewoonlijk in gezelschap van zijn secretaris Pulu Bey, die door vete
Egyptenaren als zjjn zwarte ziel beschouwd wordt. Ais één van de kunste
naressen bjj de koning in de smaak viel, wenkte hij eenvoudig de manager
en fluisterde: „Zeg haar, dat zjj om middernacht voor een privé-voorstelling
in Halfway House verwacht wordt". Weinige meisjes waagden het de uit
nodiging van een chef, wie niet alleen het lokaal, maar het gehele land
toebehoort, af te slaan!
VIALFWAY HOUSE is een ultra-mo
derne villa, die Faroek aan de
straatweg tussen Cairo en Alexandrie
heeft laten bouwen. De bezitting ligt
midden in de woestijn en wordt door
een schare discrete dienaars streng
bewaakt. De inrichting van het huis
is enig in Egypte: naast talrijke prach
tige salons bevat ze acht badkamers
uit glas en marmer, alsmede twaalf
slaapkamers met wanden en zoldering
van spiegels. In deze schitterende om
geving organiseerde de koning dui
tend en een gelagen. Zijn feesten wer
den het stadsgesprek van Cairo en het
volk vertelt zelfs, dat hij bij gelegen
heid hele troepen revuegirls in zijn
lustslot ontving en hen uitnodigde
voor hem te dansen, zoals Allah de
meisjes geschapen had.
De monarch is geen Arabier, noch
een afstammeling van de Pharaos. Hij
stamt uit een Arabisch geslacht met
uitzondering van een over-grootvader
Joseph Sève, die met het leger van
Napoleon naar Egypte gekomen was.
De uitspattingen van de koning zijn
dan ook nauwelijks aan Oosterse tra
dities toe te schrijven en blijkbaar wist
hij dat zelf ook. „De koning was veel
te Intelligent, om niet te weten, dat
hfl zichzelf en het land schade berok
kende", aldus onze verslaggever. „Hij
zag in, dat zijn privéleven in belang
rijke mate schuld droeg aan de zware
nederlaag in Palestina. Daarom zocht
hij nauwgezet naar een nieuwe gema
lin, die betoverend genoeg was om hem
tot een normaal leven terug te leiden.
Zijn omgeving had de opdracht niet
alleen naar aardige nachtvlinders uit
to kijken, maar tevens naar een pas
sende koningin".
Narriman Sadek
Wat in de volgende dagen gebeur
de, is ondertussen het onderwerp van
talloze berichten, dementis en tegen-
dementis geworden. Het feit blijft
echter bestaan, dat de receptie voor
miss Sadek werd afgelast en in de
zelfde week, waarop Faroeks oog op
haar viel, haar verloving werd ver
broken. Verder is nooit officieel be
streden, dat de koning Narriman wil
trouwen. Integendeel, alles wijst erop,
dat hjj, niettegenstaande de protes
ten van zijn familie en de verbijstering
van de wereldopinie, bij zjjn plan blijft.
„De jonge heerser stelde zich slechts
KONING FAROEK
op de tweesprong
een enkele vraag," vertelde ons de
uit Cairo uitgewezen reporter. „Wiens
geluk is belangrijker voor Egypte
dat van een gewoon diplomaat, of het
geluk van Faroek I, Koning van
Misr, Heer van Nubie en de Soedan,
Gebieder van Kordofar en Dafur?" De
koning was zo overtuigd van zijn goed
recht, dat hij eerlijk verrast was toen
men hem in het buitenland een „lief
despiraat" noemde".
ModernEgypte
FAWZIA
boze geruchten
QM HET STANDPUNT van de ko
ning te begrijpen, mag men niet
vergeten, dat Egypte nog steeds op
een Pyramide lijkt: het bestaat uit de
Koning, een klein aantal machtige
families en millioenen halfverhongerde
Fellahs. De kranten noemen Faroek
nooit anders dan de „Verheven Heer
ser". Faroek is zeer corpulent gewor
den, omdat zjjn volk alleen mannen
van hoog gewicht respecteert. Twin
tig procent van de grond behoort tot
zijn privé-eigendom, 28 procent is in
handen van 12.400 grootgrondbezit
ters, de overige 52 procent wordt ver
deeld onder 2.300.000 kleine boeren. De
overige 17.000.000 boeren bezitten in
het geheel niets. Het gemiddelde inko
men in Egypte bedraagt 208 Neder
landse guldensper jaar.
Temidden van deze massale ellende
ontvouwen Faroek en zijn feodale he
ren een schreeuwende luxe. Het Ab-
din Paleis, de koninklijke residentie,
is driemaal zo groot als het Bucking
ham Palace te Londen. Bovendien be
zit de koning vier zomer-paleizen, een
Nijl-jacht, veertien Packards, tien
Rolls Royces (alle in verschillende
Kleuren), alsmede een privé-vliegtuig
in Heliopolis, waar steeds een machi
ne voor de start gereed staat. Een
elite-garde van sterke reuzen waakt
over zijn leven. Een beëdigde „voor
proever" proeft al zijn spijzen. Hij ver
laat nooit het paleis zonder een escor
te van 24 motorrijders.
Deze oosterse praal bewijst echter
steeds minder de werkelijke machts
verhoudingen. Er was een tijd, dat
Faroek sterk genoeg was om zijn wil
tegen die van het volk door te zet
ten en slechts met mannen te rege
ren. die hem pasten. Dat deze tijd
thans voorbij is, heeft de Koning
hoofdzakelijk aan zijn eigen fouten te
wijten. De grootste dwaasheid beging
hij in het jaar 1942, toen de vorst in
een zege van de as-mogendheden ge
loofde en de anti-Engelse politicus Ali
•Maher tot minister-president be
noemde. Het was in de tjjd, toen Rom
mel voor de poorten van Cairo stond
en de minister-president onderwezen
moest worden in het Britse verdedi
gingsplan voor Egypte. Ali Maher be
zat echter goéde vrienden in de Ita
liaanse kolonie van Cairo en kort na
dat hij in vertrouwen genomen was,
werd een copie van de Engelse plan
nen in de jaszak van een gesneuvelde
Italiaanse staf-officier gevonden.
Deze vondst had een serie snelle in
grijpende maatregelen ten gevolge.
Kiezen of delen
DE VOLGENDE MORGEN gingen de
Britse gezant Sir Miles Limpson
(de latere Lord Killearn) en luitenant-
generaal Robert G. W. H. Stone bjj
Koning Faroek in het Abdin Paleis op
audiëntie. „Uwe majesteit heeft de
keus tussen twee dingen, deelde Sir
Miles de monarch mede. „Of U ont
zet Ali Maher Pascha onmiddelljjk
uit zijn ambt, of u stapt nog vóór zons
ondergang in een vliegtuig naar Zuid-
Afrika als ex-koning van Egypte". Bjj
deze woorden trok hij een gordjjn ter
zijde en wees op een afdeling Britse
tanks en Nieuw Zeelandse troepen, die
het paleis omsingeld hadden.
„U laat mij geen keus, maar ik zal
het nooit vergeten," zei de koning en
met een asgrauw gezicht ondertekende
hij de benoeming van zijn oude vjjand
Nahas Pascha tot premier. Ooggetui
gen berichten, dat Faroek uren na dit
onderhoud nog door zijn paleis liep en
waardevolle porceleinen vazen kapot
smeet.
Vanaf dit ogenblik had de „Ver
heven Heerser" niets anders in de zin,
dan zich op Nahas Pascha te wreken;
en toen in 1944 de Engelsen vertrok
ken, joeg hij hem 's nachts weg onder
het voorwendsel, dat hij „niet langer
de meerderheid van het volk verte
genwoordigde".' Het tegendeel was
waar, want Nahas Paschas Wafd-
partij was de enige politieke bewe
ging in Egypte, die voorstander was
van sociale hervormingen en een be
tere opvoeding van de massa. Doch
Faroek was nog sterk genoeg om zjjn
autocratie te verlengen en één van
zijn lakeien Nakroshy Passcha, tot re
geringschef te benoemen. Van nu af
aan bekommerde hij zich steeds min
der om de staatszaken en gaf hij zich
weer over aan een bandeloos leven.
Hij bracht zijn dagen in gezelschap
van schone vrouwen door in de Ko
ninklijke Automobiel Club en in de
exclusieve Gezirak Sporting Club. Het
duurde niet lang of allerlei dolle ge
ruchten over het privé-leven van de
vorst deden de ronde.
De tijd was echter ook aan het
werkzame deel van het Egyptische
volk niet ongemerkt voorbij gegaan
en Nahas Pascha zorgde er voor, dat
het steeds ongeduldiger werd. Gelijk
tijdig keerde de fanatieke orthodoxe
Moslem Broederschap, die 80.000 aan
hangers telde, zich tegen het regime
en de scandaleuze levenswandel van
de heerser. Op een morgen, toen hij
uit één van zijn nachtclubs naar huis
Leden van een Engelse rolschaat
sersclub hebben een oefentocht
ondernomen van 45 km, die over
een paar weken zal worden ge
volgd door een wedstrijd van
Leeds naar York, welke afstand 40
km bedraagt. De leden van deze
club zijn nog veel meer van plan.
Zij willen deze zomer een rol-
schaats-vacantietocht maken van
Leeds naar Parijs. Een 14-jarig
meisje, dat ook lid van de club is,
voorziet haar clubgenoten onder
weg van verversingen.
NARRIMAN SADEK
....Oosterse gratie....
keerde, werd Faroek telefonisch mede
gedeeld, dat zijn eerste minister No-
krashy Pascha door Moslem-broeders
vermoord was. Om de toenemende
volkswoede van zich af te wenden,
greep Faroek naar een oud beproefd
middel: oorlog. Hij stuurde zijn slecht
getrainde en uitgeruste leger tegen
Israel in het veld met de hoop door
een snelle zege zijn prestige te her
winnen. Maar, terwijl zijn soldaten aan
het Negeb-front als houtduiven wer
den neergeschoten, ging hij verder op
de vrouwenjacht en nam uitgere
kend op dit tijdstip 'n Israelietische
maitresse.
Verlaten
pAROEKS cynisme en de mislukte
krjjgsoperatie in Palestina brach
ten nu echter ook de hogere kringen
tegen hem in verzet en niet in de laat
ste plaats de arme Koningin Farida,
die hem drie dochters geschonken had.
Op een avond, in de vorige winter wei
gerde zjj aan zjjn zjjde in het open
baar te verschijnen. Twee weken la
ter liet hjj zich van haar scheiden on
der het voorwendsel, dat zjj hem geen
zoon geboren had. Tegelijkertijd ver
bood de koning haar echter opnieuw
te trouwen, daar hij vreesde, dat zjj
bjj een andere man een zoon zou ba
ren en hiermede het volk zou tonen,
dat hij zich het gemis van een man
nelijke erfgenaam zelf toe te schrjjven
had.
Kort daarna kwam zijn knappe zus
ter Fawzia uit Iran terug, alwaar
haar huwelijk met de Sjah eveneens
schipbreuk geleden had. Toen Faroek
haar op het vliegveld met warme
tederheidsbetuigingen ontving, duurde
het niet lang, of de hoofdstad vulde
zich opnieuw met boosaardige ge
ruchten. Hassan El Banna, de leider
van de Moslem Broederschap, ging
zelfs zo ver om er in een rede op te
zinspelen, dat Faroek en Fawzia méér
zouden zijn dan alleen maar broer en
zuster. De agitator werd enkele we
ken later in een straatgevecht ge
dood, maar het gerucht verstomde
niet en ondermijnde het koninklijk
prestige.0 Het schandaal om Narriman
Sadek was slechts de top van een
lange ontwikkeling en bij de verkie
zingen in Januari zag Faroek zich
door de gehele wereld verlaten. Zon
der Koningin, zonder de sympathie
zelfs van de rijke burgers en zonder
steun van het leger, dat hem verant
woordelijk stelde voor de nederlaag
in Palestina, had hij de volkswil niets
concreets te bieden. De koning besloot
eieren voor zijn geld te kiezen, toen
het Egyptische volk op 7 Januari zijn
aartsvijand Nahas Pascha weer aan de
macht bracht.
Aga Khan voorspelt
^FGEZIEN van het feit of Faroek
en miss Sadek zullen trouwen of
niet, zal hij zich in de eerstvolgende
maanden grondig moeten veranderen.
Het sterftecijfer in Egypte is het
hoogste ter wereld. Ieder vijfde kind
bereikt zelfs niet zijn eerste verjaar
dag. De meeste gezinnen kunnen zich
maar eens of twee maal per jaar
vlees veroorloven. Tachtig tot negen
tig procent van de bevolking is anal-
phabeet. Negentig procent lijdt aan
een oogziekte. Nahas Pascha en zijn
Wafd-partij zijn vastbesloten deze
misstanden te verbeteren.
De koning kan ook in de toekomst
deze sociale hervormingen tegenwer
ken, of hij kan bjj de verwerkeljjking
ervan een krachtige steun zijn. Als hjj
in zjjn houding volhardt en ook ver
der meer aan zjjn nachtclubs dan aan
zijn land denkt, dan zal waarschjjnljjk
bewaarheid worden, wat de Aga Khan
hem tjjdens een bezoek aan Cairo in
December heeft voorspeld: hij zal zjjn
troon verliezen. Helpt hij daarentegen
mede en de ijver waarmee hjj de
laatste weken achter elkander Lord
KONINGIN FfiRIDA
verstoten
Mountbatten, de Hertog van Edin
burgh en Ernest Bevin heeft ontvan
gen, schijnt op een verbetering te dul
den dan kan uit de 30-jarige jonge
man misschien toch nog een monarch
groeien, die zijn naam met ere draagt.
De naam Faroek betekent n.l. hoe
vreemd het ook moge klinken „Hjj,
die zorgvuldig onderscheid maakt tus
sen recht en onrecht".
Nadruk verboden. Copyright
Ver. Noordhollandse Dagbladen
(Vervolg van kolom 6)
meen belang in precaire kwesties als
deze stellig niet gediend.
Het is verkeerd te veronderstellen,
dat alle illegale werkers genieten
kunnen worden naar de maatstaf van
onbaatzuchtige heiligen. Het is óók
verkeerd, een oordeel te vellen over
mensen, die in handen van de S.D.
méér vertelden dan zij van plan waren
Maar het meest verkeerd van alles
ls, dat er rond volksvertegenwoordi
gers en politieke figuren duistere ge
ruchten voortleven, die te maken
hebben met het doodschieten van goe
de vaderlanders. Zolang er openlijk
gesproken wordt van samenwerking
met louche collaborateurs en van mo
gelijk verraad is er iets niet in orde.
Van tweeën één: die praatjes moe
ten door radicale weerlegging de we
reld uit óf de mensen, op wie ze be
trekking hebben, moeten het open
bare leven uit. Zo hier sprake is van
laster, dan dient de lasteraars het
zwijgen te worden opgelegd. Maar zo
hier sprake is van verschrikkelijke
waarheid, dan dient aan de hoog te
paard zittende schuldigen het zwijgen
te worden opgelegd.
In ieder geval: aan de onzekerheid
moet een einde komen. Hoe eerder, hoe
beter!
JEREMIA BLOM.
yOOR de Amsterdamse rechtbank
heeft een civiele procedure ge
diend: de bestuurders van Het Parool
contra de Telegraaf-journalist Luns
hof. Lunshof heeft een brochure ge
schreven, waarin hij nogal wat on
frisse dingen zegt van de heren Van
Heuven Goedhart en Frans Goedhart,
beiden politici van zekere bekendheid
en respectievelijk hoofdredacteur en
medebestuurder van Het Parool. Door
die brochure heeft Het Parool schade
geleden, zo beweert de eisende partij,
en derhalve wordt er een schadever
goeding gevraagd van driehonderddui
zend gulden.
Het gaat hier in feite om een strijd
tussen Het Parool en De Telegraaf.
Lunshof heeft met zijn publicatie na
tuurlijk onder meer bedoeld te zeg
gen: die Paroolheren zitten in ons
gebouw te bazen en ze slaan zich op
de borst als geheide illegale strijders
maar het zijn op de keper be
schouwd zulke lekkere jongens niet.
Ze hebben samengewerkt met een
aartscollaborateur als Meyer Schwen-
cke, met wie Frans Goedhart naar
hij zelf schriftelijk verklaart ge
durende de laatste oorlogsjaren iedere
week contact had en Van Heuven
Goedhart heeft in Londen de bijzon
dere rechtspleging zodanig veranderd,
dat ook het vermogen van overlede
nen (o.a. van de Telegraaf eigenaar
Holdert) onder beheer kon worden
gezet. En van het bevrijde Brabant
uit stuurde Van Heuven, tegen de be
velen der regering in, een adellijke koe
rierster met brieven naar Amster
dam, waarin hij zijn positie aan Het
Parool regelde. Dat er een paar mede
werkers van Meyer Schwencke een rol
speelden bij de oprichting van Het
Parool als dagblad in 1945, en dat
deze V-man van de SD zelf als orga
nisator van Parool-edities optrad ver
zuimt Lunshof natuurlijk evenmin te
vermelden. Het komt in zijn Tele-
graaf-kraam te pas; vermoedelijk
min of meer als dweil om het eigen
vloertje schoon te vegen.
Het is, als ge 't mij vraagt, alle
maal nogal modderig en weinig ver
heffend. Weinig verheffend aan beide
zijden. En voorzover het een rel be
treft, die gebruikt wordt in de
ook lang niet frisse krantenstrijd
op de Nieuwe Zijds Voorburgwal, kun
nen we er het zwijgen toe doen. Laten
de heren onderling uitmaken, wie de
meeste boter op het hoofd heeft!
Iets anders is, dat in het pleidooi
van Lunshofs verdediger dingen zijn
gezegd, die de publieke zaak raken.
Dit geldt met name datgene, wat ge
zegd werd over het lid der Tweede
Kamer, lid van het Stichtingsbestuur
van Het Parool, de heer Frans Goed
hart. De heer Goedhart, die vroeger
redacteur was van de communistische
Tribune, heeft zich reeds in 1940 met
terdaad verzet tegen de Duitse in
dringers. Hij was de oprichter van de
„Nieuwsbrieven", waaruit later Het
Parool is ontstaan. Het dagblad
draagt dan ook nog steeds in de kop
de trotse woorden: „Opgericht in het
oorlogsjaar 1940 door Pieter 't Hoen"
(de illegale naam van Frans Goed
hart). Dat jaartal 1940 draagt Het
Parool met recht en reden als een
ereteken.
Nu is de naam van Frans Goed
hart echter gemengd geworden in ten
geruchtmakende serie arrestaties in
oorlogstijd, als gevolg waarvan doden
zijn gevallen. Hijzelf verklaart, b(J
zijn arrestatie door de Duitsers een
zakboekje bij zich te hebben gedra
gen, waarin veel namen van illegale
werkers stonden genoteerd. De advo
caat van Het Parool noemde dit m
het geding contra Lunshof een kapi
tale fout van Goedhart, maar hij ont-
kende, dat Goedhart een verrader is
geweest.
Daartegenover zegt de advocaat
van Lunshof, volgens een krantenver
slag, dat er aan het bestaan van dit
zakboekje gerechte twijfel is gerezen.
Er is zelfs kwaad vermoeden ge
rezen en wel door een laatste
brief, die de ter dood veroordeelde
Lex Althof (één der slachtoffers van
Anton van der Waals) op de dag
vóór zijn fusillering heeft geschre
ven. Lex Althof, die contacten had in
de Paroolkringen, schrijft in deze
brief, dat de Duitsers alles wisten van
Het Parool. „Frans Goedhart en De
Tello waren blijkbaar gedwongen ge
weest alles te bekennen. Ten slotte
geconfronteerd met Goedhart, die toen
in mijn bijzijn zijn bekentenis her
haalde".
Lex Althof is evenals de vele
andere illegale werkers uit dit drama
ter dood gebracht. Hij kan niet
meer getuigen. Maar het wordt, nu
deze dingen in een civiel proces zo
met nadruk naar voren komen, hoog
tijd, dat er klaarheid wordt gescha
pen rond de figuren van Frans Goed
hart, het Kamerlid, en Van Heuven
Goedhart, die in Londen minister was
en die thans ons land vertegenwoor
digt in Lake Success, Zij hebben daar
recht op en het land heeft daar recht
op. Met doodzwijgen wordt het alge-
(Zie vervolg kolom 5)