Churchill en de apen van Gibraltar
Hoe Texel hei Sunderklaasfeest vierde
LAATSTE NIEUWS
Weer een treinongeluk
in Belgie
Bergen
Ongeoorloofde handel
in wild
fen der amusantste episoden uit de
historie van de tweede wereldoorlog
Wat traditie en bijgeloof
vermogen
Per jaar moeten 15000
agrariërs emigreren
kerkelijk nieuws
Marktberichten
DONDERDAG 14 DECEMBER 1950
(Ongecorrigeerd)
Zes arbeiders kwamen om
E«n electrische trein van de ljjn
BrusselAntwerpen heeft Woensdag
avond omstreeks 11 uur in de omge
ving van Contich (Antwerpen) een
groep van zeven Belgische arbeiders
aangereden. Zes van hen werden op
slag gedood, de zevende is in het hos
pitaal aan zijn verwondingen overleden.
Volgens de eerste berichten werkte»
de seinen normaal bij het naderen van
de trein, doch op hetzelfde ogenblik
reed de sneltrein AmsterdamParijs
voorbij. Ten gevolge van de rook van
de sneltrein hebben de arbeiders de
electrische trein niet zien naderen.
R.I.S. ZOEKT STEUN BI)
AZIATISCHE LANDEN
Het dagblad „Merdeka" vernam uit
kringen, die in nauw contact staan met
de regering der Republiek Indonesië,
dat van Indonesische zijde informeel
contact zal worden opgenomen met
andere Aziatische landen voor het ver
krijgen van „backing" in de kwestie»
Irian, aangezien het wel duidelijk is,
dat een dergelijke steun van geen
enkel Westers land te verkrijgen is.
Kerkorgelbouwer Flentrop
overleden
De heer H. W. Flentrop, die bekend
heid verwierf als kerkorgelbouwer, is
op 84-jarige leeftijd te Purmerend
overleden. Sinds zeven jaar was de
oud-Zaandammer in het rusthuis te
Purmerend opgenomen, waar hij veer
tien dagen geleden nog het laatste
huisconcert gaf. Hij is vijftig jaar or
ganist van de Westzij der kerk te Zaan
dam geweest.
Von Steiger president van
Zwitserland in 1951
Eduard von Steiger is in een gecom
bineerde parlementszitting voor 1951
tot Bondspresident van Zwitserland
gekozen. De 69-jarige Von Steiger, die
de enige candidaat was, is minister
van Justitie en Politie en bekleedde in
1950 het vice-premierschap in het ka
binet.
DE f 50.000
Bij de heden gehouden trekking der
Staatsloterij is de f 50.000 gevallen op
no. 9719. De f 25.000 viel op no. 12850.
NOORDERMARKTBOND. 14 Dec. 1950.
3300 kg aardappelen, Eigenheimers 9,10;
2.000 kg uien 4,106, drielingen 8,10; 3500
kg andijvie 14,10—21,70; 10.000 kg rod«
kool 4,8011,40; 4.000 kg groene kool 5
8,50; 67.000 kg Succes witte kool 45,50;
Denen 4,50—5,60 3200 kg bieten A 9,80, B
6,60.
WARMENHUIZEN, 13 Dec. - 42.700 kg
rode kool 5—11,60; 6900 kg gele kool 4,50—
7; 32.700 kg witte kool 4,60—5,20; 300 kg
groene kool 6; 2020 kg andijvie 16,40—18,10;
2300 kg bieten 6,20; 400 kg uien 6,30—6,60.
OBDAM, 13 Dec. - 800 kg' bieten A 9.20
7000 kg uien 4.50—6, grpve 5.40—6.60, drie
lingen 8.10, nep 13; 13.500 kg savoye kool
5.40-6.40; 3000 kg gele kool A 4.50-4.80»
B 3.70; 450 kg spruiten 31—39.
HEM, 13 Dec. Late aardappelen 10—12,
bloemkool B 21-41. BII 8-24, stek 4.50-12;
uien 3.50—5.60; groene kool 5—5.80; gele kool
5.20—5.70; rode kool 4—12.20; boerekool 6—
11; spruitkool 22—41; ramenas 13; knolbiet
A 8.90—9.20; Winterjan 22—33; Goudreinet
17—26; Alicante 50—80.
De Economische Politierechter te Alkmaar,
rar. J. A. Markus, veroordeelde gisteren de Ber
gense jager Pieter R. tot f 25,— subs, tieu
dagen, omdat deze een hoeveelheid konijnen
verkocht had aan een bloemenhandelaar, die
uiteraard geen erkenning had om in wild te
mogen handelen. De eis was f 35,— subs, vijf
tien dagen.
De bloemenhandelaar, wiens wijze van han
delen door de officier schadelijk werd geacht
voor de volksgezondheid, hoorde f 45,— subs,
twintig dagen tegen zich eisen. De uitspraak
was f 35,— subs, vijftien dagen.
Bergen kocht kunstwerken
aan
Uit de werken, welke door leden van
het Kunstenaars-Centrum Berg <n wa
ren ingezonden voor de jaarlijkse aan
koop door het gemeentebestuur, wer
den de volgende werken uitgekozen:
een tekening van Jan Ponstijn; een te
kening van Dirk Vis (jongensportret)
en een houten doos van Marijke Vis
ser (met afbeelding reigers).
Het ingezonden werk zal dit week
einde te bezichtigen zijn in de Kunst
hal van „De Rustende Jager".
Een sigareiienaansieker
zonder vuursteentjes
EEN Britse firma heeft een siga
rettenaansteker vervaardigd,
die zonder vuursteentje werkt
De aansteker is voorzien van
enige kleine batterijtjes en heeft
een pitje, gemaakt van asbest,
dat in een reservoir voor ben
zine past en waaraan aan de an-
deze zijde een handvat is beves
tigd. Bij het uittrekken van de
pit springt een vonk over, waar
door de pit begint te branden. De
aansteker, die ongeveer twee mi
nuten achtereen blijft branden,
is geschikt zowel voor gebruik
door rokers als in het huishou
den.
Wat in de memoires vergeten werd:
lN
DE LENTE van het jaar 1943 werd
Sir Alan Brooke, chef van de Gene
se Staf van het Britse Imperium, op
,rn nacht om twee uur door een drill
ed, geheim staatstelegram in zijn
sfoap gestoord. De Duitse Weermacht
,tond diep in Rusland, de geallieerde
opmars in Italië verliep niet al te vlot
(n j„ alle rapporten van de Intelligen-
,e Service was sprake van Hitiers ko
mende terreurwapen de V-l. Dus
brak Sir Alan het telegram open
rol sombere voorgevoelens. Welke ca
tastrofe had zich ditmaal weer voltrok
ken?
Hij las:
i „Hoor met spijt, dat apen uitsterven
- stop Neem onverwijld tegenmaat-
\uyelen stop Churchill".
Churchill bevond zich op dat mo
ment in Marakesch in Marokko, om te
herstellen van een aanval van influen
za. Zijn telegram had klaarblijkelijk
betrekking op de apen van Gibraltar,
welker verzorging sinds tweehonderd
jaar tot de beste tradities van het
Britse Imperium behoorde. Een oud
tpretkwoord zei, dat de Engelsen van
de Rots van Gibraltar zouden worden
verdreven op de dag, waarop de apen
verdwenen. Daarom was het welhaast
ten nationale plicht, ervoor te zorgen,
dat de dieren de oorlog zouden over
leven.
Hoe waren die apen eigenlijk naar
Gibraltar gekomen? De kale rots was
van nature geen plaats, waar ze zich
vrijwillig zouden hebben gevestigd.
Blijkbaar kwamen ze oorspronkelijk
uil Marokko en de zoölogen breken
zich nog altijd het hoofd over het pro
bleem, hoe de dieren er in zijn ge
slaagd, de Straat van Gibraltar over te
steken. Volgens sommige theorieën
zijn ze door de Moren, die meer dan
duizend jaar geleden Spanje binnen
vielen. als huisdieren meegebracht. Een
andere, ietwat fantastischer lezing is,
dat een troepje rondzwervende apen
in een tunnel onder de zee-engte, die
kfrika van Europa scheidt, verdwaald
zou zijn en ten slotte aan de Europese
zijde te voorschijn zou zijn gekomen.
Volslagen apenspul.
Hoe dan ook, de macacs sylvana.
Linnaeus ze eenmaal noemde,
ebben de lange reeks veroveraars van
Sibraltar al verscheidene eeuwen lang
iet leven zuur gemaakt. Ze hebben
geen staart, zijn geelgroen van kleur
l wegen in volwassen staat ongeveer
zestig pond en zijn, wat hun geestes
gesteldheid betreft manisch-depressief
zoiets van „himmelhoch jauchzend,
zum Tode betrübt". Hpt is vaak voor
gevallen, zo vertelt Die Weltwoche,
waaraan we dit ontlenen, dat zij uit
hun holen in de rots naar omlaag
klauterden, de straten van Gibraltar
in. en de hele stad onveilig maakten.
Zij richtten vernielingen aan in levens
middelenwinkels, plunderden uitstal
lingen, sloegen kinderen om de oren
en knepen jonge meisjes in de benen
De eerste Britse gouverneur van Gi
braltar schreef met bittere humor
Haar Londen, dat hij het plan had. de
dieren inkomstenbelasting op te leg
gen. Een paar jaar geleden presen
teerde een officier de Admiraliteit in
Londen een rekening van zestig Pond
Sterling voor het herstel van schade,
die een horde apen in zijn verblijf had
aangericht. De troep was zestig dieren
sterk opgekomen, had het dak van zijn
villa gesloopt, de boomgaard geplun
derd en het hek kapotgetrokken. On
geveer tezelfdertijd beklaagde een
eerste luitenant van de Royal Engi
neers er zich over, dat een aap zijn
uniformbroek had gestolen.
Staatscommissie adviseert
Centraal orgaan noodzakelijk
Een door de minister van Sociale Za
ken ingestelde commissie, die advies
had uit te brengen omtrent het vraag
stuk der landbouw-emigratie en de
daarvoor benodigde organisatie, heeft
dezer dagen haar rapport uitgebraent
Daarin wordt het wenselijk genoemd,
dat wordt gestreefd naar een regelma
tige stroom van emigranten uit de
agrarische beroepsbevolking van on
geveer vijftienduizend mannelijke a:
beidskrachten per jaar met de bij nar
behorende gezinnen. Ook zal moeten
worden gestreefd naar het verkrijgen
van goede vestigingsmogelijkheden in
het buitenland.
Om de te nemen maatregelen te doen
slagen is een centraal punt nodig,
Waarop een uitgebreide documentatie
kan worden bijeengebracht. Het dient
een gemengd orgaan van overheid en
maatschappelijke organisaties te ziin.
dat beide zijden zijn gegevens ontvangt
Gereformeerde Kerken.
Beroepen te WHdervank: S. Gre-
vitif i. Ziwikze®.
Het gevoel voor traditie van de Brit
ten en hun bijgeloof waren ech
ter zo sterk, dat ze zo langzamerhand
een formeel bureau voor de apen
stichtten. Daar de dieren woonden op
de winderige hoogten, waar de En
gelse artillerie-opstellingen waren ge
maakt, werd het beheer aan de toen
malige commandant van het regiment
artillerie opgedragen. Deze beklagens
waardige officier voerde hij zijn titel
in alle officiële documenten de aan
duiding O.A., Opzichter der Apen
kolonie. Hij moest de dieren met noten
bananen en sinaasappelen voeren, en
ervoor zorgen, dat ze op koude win
terdagen voldoende whisky kregen.
Ook moest hij liet Colonial Office te
Londen geregeld rapport uitbrengen
over de welstand zijner pleegkinde
ren en iedere gezinsuitbreiding zorg
vuldig noteren. De doopnamen, die hij
hun gaf, waren gewoonlijk die van
hoge Britse persoonlijkheden.
Ministerie in rep en roer.
£JANK ZIJ deze ontroerende zorgen
bevonden de apen van Gibraltar zich
op het moment, dat de oorlog uitbrak,
in blakende welstand. Toen echter werd
plotseling de vooruitgang van twee
eeuwen teniet gedaan. De oorlogspsy
chose, die op de rots heerste, greep de
arme dieren hevig aan. Als er luchtaan
vallen waren ondernomen, kwamen ze
dagenlang niet van hun plaats, beten op
hun nagels en zaten kwaad te moppe
ren. Ze lieten hun eten staan en als
ze kouvatten, reageerden ze zelfs niet
op whisky. Het ergst van al: er wer
den geen jongen meer geboren. De
O.A. deed alles wat in zijn vermogen
lag, om hun het leven aangenaam te
maken. Hij had echter in die dagen ook
nog wel eens wat anders te doen. Zo
kwam het, dat in het voorjaar van 1943
de apenkolonie, die een^, uit tweehon
derd gezonde dieren had bestaan, nog
slechts een zestal armzalige beesten
telde.
Toen dit Churchill ter ore kwam. zet
te hij zich vastbesloten aan de oplos
sing van de apencrisis. Na zijn drin
gend telegram trad Sir Alan Brooke
terstond met overste Oliver Stanley, de
staatssecretaris van Koloniën in ver
binding. Een levendige uitwisseling van
brieven, verzoeken, orders en tengen-
orders volgde; deze hield gedurende de
gehele oorlog aan. Zelfs werden er,
behalve de voornaamste Britse hoog
waardigheidsbekleders ook twee bui
tenlandse regeringen in betrakken. Deze
documenten, die de heer CÏiurchill in
zijn memoires heeft vergeten te vermel
den, vormen een uniek en leerzaam
beeld van het Britse karakter. Hier
volgen enige boodschappen;
Telegram van de staatssecretaris aan
de gouverneur van Gibraltar:
Premier is over apencrisis zeer be
zorgd stop hij wenst dat apen onder
geen voorwaarde uitsterven stop Stan
ley.
Memorandum van de gouverneur
aan de directeur der kolonie in Gi
braltar:
Het voortbestaan van de rotsapen is
voor de premier een zaak van de
grootste persoonlijke belangstelling.
Boodschap van de directeur der ko
lonie aan de O.A., Gibraltar:
In opdracht van de eerste minister
verzoek ik u, alle sterfgevallen onder
de apen onmiddellijk te mijner kenni
te brengen.
Brief van de directeur der kolonie
aan de Britse consul te Rabat (Frans-
Marokko) en Tetoean (Spaans-Ma-
rokko)
„Met enige aarzeling richt ik mij tot
u met een verzoek, wat u waarschijn
lijk triviaal zal voorkomen. Maar gij
zijt wellicht op de hoogte van de oer
oude traditie hier in Gibraltar. Wij
zouden u uitermate dankbaar zijn
wanneer u ons enige nieuwe apen
zoudt willen zenden om het even of
het mannelijke of vrouwelijke dieren
zijn".
Overal... apen!
RET WAS een zeer delicate taak, om
apen in goede conditie te vangen.
Et verliepen dan ook verscheidene we
ken, voordat de consul in Rabat gast
vrijheid moest verlenen aan een men-
senetende reuzenaap. De Fransen, die
het dier zonden, hingen het een kaartje
om de hals met het opschrift: „Wij ho
pen, dat djt lieftallige schepsel een
trouwe onderdaan van uw moge blij
ken te zijn".
Kort daarop was de consul in Tetoean
in staat, de directeur der kolonie in
Gibraltar mede te delen: „Dit is een
roemrijke dag. Eerst de berichten over
onze overwinning in Italië, en nu de
blijde mededeling, dat twee nieuwe
apen uit het gebergte onderweg zijn".
Toen zo langzamerhand steeds meer
apen de consulaten gingen bevolken, in
afwachting van hun transport door de
lucht naar Gibraltar, viel er al vrij
spoedig een wat somberder toon in de
correspondentie te beluisteren. „Zo
gauw wij er een ontvangen", schreef de
consul te Rabat met die typisch Engel
se terughoudendheid, „voelen wij de
innige wens in ons opkomen, om er
spoedig weer van verlost te worden.
Feitelijk is ons consulaat niet al te
best ingericht op het herbergen van
een of meer levenslustige volwassen
apen."
De geallieerde vliegvelden in Marok
ko kregen toen bevel, voorrang te ver
lenen aan d« verzending ven de apen
Sinsdien werd het lot van de consul.-
ietwat draaglijker.
Churchill inspecteert de apen.
jn HET JAAR 1944 ondernam Chur
chill, (lie intussen weer geheel her
steld was, een inspectiereis naar Gi
braltar. Reeds in de eerste ogenblik
ken van zijn verblijf gaf hij uiting aan
zijn wens, zelf de toestand der apen
in ogenschouw te nemen. Tot zijn ge
ruststelling trof hij een dozijn dieren
aan, van welke de meeste zich zeer
op huil gemak schenen te voelen. Een
aantal wijfjes had weer jongen ge
kregen en Churchill vond in het dag
boek van de O.A. allerlei blijde ge
beurtenissen vermeld.
„Daisy," las de premier met zicht
bare voldoening, „schonk de troep op
13 Juni, 's morgens om 10.10 een flin
ke jongedame. Eileen en Joan zullen
wel spoedig huwbaar zijnBlijk
baar neemt de troep deel aan het aan
de verzorging der jongen verbonden
werk. Wanneer Beatrice klaar is met
het zogen van haar baby, geeft zij
deze aan Bessy, die hem teruggeeft,
wanneer haar dit wordt verzocht. Dit
is zeer interessant, daar de moeder ge-
woonijk wild wordt, wanneer iemand
haar kind aanraakt. Zelfs de manne
tjes leggen, een zekere reserve aan de
dag tegenover moeders met zuigelin
genPeggy is als verzorgster van
Belinda's baby ontslagen. In plaats
daarvan verzorgt vader Stanley de
baby zelf. Deze neemt nu rijlessen op
de rug van zijn verzorger."
Churchill gaf bevel, dat het aantal
apen in de toekomst nimmer meer be
neden de vier en twintig mocht komen
De Britse consuls werd verzocht, hun
inspanningen te verdubbelen. Het
resultaat is, dat op het ogenblik op de
rots van Gibraltar wederom vijftig wel
geschapen apen wonen en dat steeds
tenminste twaalf van de wijfjes in
blijde verwachting zijn. De jaloezie
van de mannetjes is zo groot, dat zij
vaak proberen een soort privé-harem
te stichten en alle andere apen af
rammelen, die het wagen, zelfs maar-
naar de dames te kijken. De strijd om
de leden der andere sexe blijft door
gaans beperkt tot de beide sterkste
leden van de troep. Voor en aleer zij
de beslissende strijd met elkaar aan
binden, moet de troep in twee groepen
worden verdeeld. Dat gebeurt, door
dat men twee voederplaatsen inricht
die een behoorlijk eind van elkaar
verwijderd zijn.
Soldaat Portloek en zijn pleeg
kinderen.
"pEGENW OORDIG komen de apen
nog maar zeiden in de "straten van
Gibraltar, daar men een systeem van
voederen heeft ingesteld, dat de voor
naamste oorzaak van hun zwerflust
heeft weggenomen. De maaltijden wor
den iedere dag op dezelfde tijd en
plaats uitgereikt, hoog op de rots en
verwijderd van elke bewoonde plek.
De man, die met deze taak is belast,
is de artillerist Wilfred Portloek, die
reeds de heift van zijn veertig levens
jaren in diepe vriendschap met de
apen verbonden is. Terwijl de O.A.,
zijn chef, zich met de grote lijnen van
de verzorging bezighoudt, neemt Port
loek de details van diëet, opvoeding en
verloskunde voor zijn rekening. Hij is
zo doorkneed in de psychologie van
de apen, dat hij ontheven is van alle
de dagelijkse verplichtingen van een
artilleriesoldaat, om zich geheel en al
te kunnen wijden aan de hartstocht
van zijn leven. Zijn kameraden zeg
gen, dat hij niet slechts de taal van
de apen verstaat en spreekt, maar
ook als een aap denkt en soms zelfs
voelt.
Portloek beweert, dat de apen on
derling net zoveel verschillen als men
sen. Sommige van zijn pleegkinderen
zijn altijd goedgemutst en hulpvaar
dig, anderen hebben neiging tot pie
keren en zijn grote egoïsten. Hij kan
het slechtst overweg met een reus
achtige, gorilla-achtige aap, die geen
gelegenheid voorbij laat gaan om hem
een poets te bakken. Een bezoeker,
die Portloek kortelings vergezelde,
toen hij een tros bananen naar een
voederplaats droeg', vertelde, hoe deze
angstaanjagende reus plotseling ach
ter een rots vandaan sprong, de sol
daat de bananen uit de armen rukte
en schaterend van leedvermaak het
.struikgewas instormde. Portloek ging
het dier achterna en spoedig hoorde
de bezoeker nog slechts van verre de
boze uitroep: „Kom terug, Winston!
Kom hier, Winston, kwajongen!"
Beurs Middenmeer
MIDDENMEER, 13 Dec. 1950. Tarwe
21—23,50; gerst 28—30; haver 27—28,75;
rogge 27—29,50; duivenbonen 30—35; capu-
cijners 5569; groene erwten 3840;
schokkererwten 3643; bruine bonen 45
55; koolzaad 59—60,50; karwijzaad 120
140; blauw maanzaad 130145. Aardap
pelen: poortaardappelen maat 28-35 bin
nenland 1733, export 2030; maat
35-45 binnenland 1628, export idem:
boven maat 45 export 1417; consump
tieaardappelen binnenland 710,50, ex
port 8—10.
Ov/PrTirht' Handel in pootgoed ma-
ten 28-35 en 35-45 export
vlot, boven 45 matig. Consumptie-aardap
pelen export en binnenland matig. Vlas
voorverkoop nieuwe oogst verhuur per ha
1150 bij verminderde vraag. Hooi en
stro geperst: wit hooi 95105, rode kla-
verhooi 90100, lucerne hooi 100110, ha-
verstro 4042, gerstestro en tarwestro 40
44, roggestro 3740, groene erwtenstro 48
55, ander erwenstro 3040; voederbieten
met hoog gehalte 2022, suikerbieten 29—
3r suikerbieten-koppen 2022; voeraard-
appelen 3,754,50. Nog steeds veel vraag
naar stro, waardoor weer hoge prijzen.
ALKMAARSE EXPORTVEILING, 13
Dec. 1950. spruiten 1539, extra 4552;
prei 1123; boerekool 6,5019; knolselde
rij 1917,50; witlof 2045; tomaten 38
andijvie 5,5025,50; sla 8; gele kool 4,50—
6,50: rode kool 49,30; groene kool 5—
6,80; bieten 6—9; worteltjes 2031; uien
39; aardappelen 7,509; selderie 5,50
11; peterselie 24; appels 1217 (moes);
druiven 8793.
LANGEDIJKER GROENTENCENTRALE,
14 Dec. - 1700 kg bieten B 6.20; 19.000 kg
uien 4,40—6, grove 5,40-6,80, drielingen 7,30
—8,40 en nep 9.90—11,20; 5000 kg andijvie
9—15,20; 25.000 kg groene kool 5—9,70;
14.000 kg gele kool 4,50—6,10; 85.000 kg
refde kool' 5—12; 25.000 kg witte kool: Succes
4—5,20 en Deense 5,20—5,60. Doorgedraaid:
4500 kg gele kool.
ÖNP&f? be DONKERE NACHTHEMEL. VAW
TEXEL ONTROLDE. 2'CH ESN (JITSUNOK?
FEE^T
-SlSfj MSCHlEi.56^)
AtfS PH36ELMEÊTJE. EN 2N
vRouWtje.
EEM SFiVwSe SïTHOVE -
CobP VAN SANTEV
NA AflOOP YONOEW WS.
NS-rry wuis
KNAPPER.
i
O. mets
-...ve»L setyKSr
CCyj, v.r>. Koele CiooJ)
-■OUD s^mzeiis vCouwogi
HET 8CAWPEM6E PCbJ?i.SgM
VAty TEXEL! LolT SOK 02 lO-JARiet OAV
Dïs PONT &oS|C! «ARLOV XuyPÈ»2.
MET ^ONBgRiCLAA'SPEesT OuuKDE.
TOT VROElS KV DE MO&aEN/ ENV
IS VOOR MN COUHoA DE REPORTES
En VOOR M<j EEN PuüSE kort
na^Hje. wesST"5-
-Atê^SSÊÊÊmMi»
