Planologische dienst belemmert de
industrievestiging
Weerter postbode verzamelt trams
North State
Luchtslagen bij de
Yaloerïvier
Hoe komt kleine ondernemer aan
geld voor zijn bedrijf?
Geen fabrieken acbier de duinenrij
Bedrijfsleven ontevreden
Holiday Obrecht en zijn Haagse siraat
Al zijn nakomelingen zullen Jacob heten
Sluiswerken ie Harlingen naderen voltooiing
KERKELIJK NIEUWS
Complete rijtuigen in zijn achtertuin
Grote verzameling
platen en foto's
De Herstelbank voldoet
slechts ten dele
MARKT BARNEVELD
Mi cigarettes
VRIJDAG 18 APRIL 1951
Starre richtlijnen en grote plannen
(Van onze Haagse redacteur).
péN VAN DE voorwaarden voor Nederland om tot een sluitende betalings-
balans te komen, zo is ons de laaste tjjd van alle kanten voorgehouden,
uitbreiding van de productie, industrialisatie, verhoging van de export. Er
sjjn verscheidene ondernemers, die aan de verwezenlijking' van deze voor
waarden willen medewerken, die met plannen rondlopen om him fabriek te
vergroten, nieuwe artikelen te vervaardigen, of ergens een fabriek neer te
zetten. Dat is lofwaardig. Maar als zjj tot uitvoering van deze plannen komen,
sluiten zjj, vooral wanneer het industrievestiging betreft, op zoveel hinder
palen, waarschijnlijk overal in ons land, doch vooral in de provincie Zuid-
Holland, dat hun de lust dreigt te vergaan.
Dit waken voor ontspanningsgelegen
heden voor de dicht bevolkte streek is
op zichzelf zeer loffelijk, doch met dit
bebossingsplan zullen enorme bedra
gen gemoeid zijn en dan is het nog de
vraag, of hier een recreatiegebied met
voldoende aantrekkingskracht op de
bevolking geschapen zal kunnen wor
den. Heeft men niet de zee en de dui-
nE VESTIGING van een industrie is
namelijk gebonden aan vele facto
ren. Niet alleen heeft een fabrikant
rekening te houden met de mogelijkhe
den van een economische bedrijfsvoe
ring, maar ook en bovenal met de
richtlijnen, die hem bij de bouw van
een nieuw fabriekscomplex door de
Planologische Dienst worden voorge
schreven. Wij vragen ons af, of deze
richtlijnen niet te star zijn in een tijd,
waarin veel heilige huisjes terwille
van het algemene belang van ons land
omver geworpen moeten worden en of
zij niet eerder een belemmering vormen
voor de zo hoog nodige productiever
meerdering dan een aansporing daartoe.
Hoewel in het Oosten des lands meer
dan voldoende goedkope bouwgrond
te verkrijgen is, is het voor de middel
grote en kleinere, gespecialiseerde in
dustrie dikwijls van vitaal belang om
in het Westen van het land gevestigd
te zijn, aangezien daar haar belangen
liggen. Het is evenwel voor de middel
grote en kleine bedrijven vaak onmo
gelijk in het Westen te bouwen, om
dat hun daar een onwrikbaar halt
wordt toegeroepen door de Planologi
sche Dienst, die bepaalde richtlijnen
heeft opgesteld en er niet van wil af
wijken. Zelfs het feit, dat de minister
van Economische Zaken een tegen
overgesteld standpunt inneemt, ver
mag deze Dienst niet tot andere ge
dachten te brengen. Die Dienst maakt
nu eenmaal uit, waar een industrie al
of niet gevestigd mag worden. Dat
heeft reeds heel wat stagnatie in de
oprichting van nieuwe en de uitbrei
ding van bestaande bedrijven veroor
zaakt
Starre richtlijnen.
De voornaamste van deze richtlijnen
is, dat men elke bevolkingskem zich
concentrisch wil laten uitbreiden. Te
vens heeft men de grens der uitbrei
ding van elke afzonderlijke kern (stad
of dorp) vastgesteld. Bijgevolg is het
ook de Planologische Dienst, die de
grond voor industrieterrein aanwijst.
Niet zelden zijn de gevallen, waarin
grond voor industrievestiging werd
bestemd, die daarvoor totaal onge
schikt is vanwege de slechte bodem
gesteldheid.
Nu liggen er achter de duinenrij in
het Westen vele stukken zandgrond,
die b(j uitstek geschikt zijn voor in
dustrieterrein. Voor land- of tuinbouw
of voor veeteelt komen zij meestal
niet in aanmerking en voor de bloem
bollencultuur kunnen zij geen dienst
doen. Economisch zou het volledig ver
antwoord zfln om er ten behoeve van
de industrie te bouwen. De Planologi
sche Dienst zegt echter „neen" en blijft
„neen" zeggen, hoewel deze gronden
niet duur zijn, er niet behoeft te wor
den geheld, de aan- en afvoerwegen
in prima staat verkeren en de fabri
kanten er te midden van huw klanten
zitten, waardoor de transportkosten
worden gedrukt.
Wij vernamen, dat de bedoeling van
de Planologische Dienst is, deze ge
bieden, gelegen tussen Den Haag en
Haarlem, te bestemmen voor recreatie
oord. Hü heeft gedacht aan bebossing.
Een soort Amsterdams bosplan dus in
groot formaat 1
en vlak bij?
Grote hinder
In Nederland zijn verschillende ge
specialiseerde industrieën, die hoewel
zij geen massaproducten vervaardigen
in een dringende behoefte voorzien.
Reeds lang zouden zij tot bouwen van
fabriekscomplexen zijn overgegaan, als
zij niet waren doodgelopen op de bar
ricade van de richtlijnen van de Pla
nologische Dienst, welk nuttig werk
deze overigens ook moge verrichten.
Zij zijn weggedrongen naar plaatsen,
die veel minder geschikt geacht wor
den. Ons land schreeuwt om opvoe
ring van de productie en om export,
om alles wat ons uit onze moeilijke
positie zou kunnen redden. Neen, zegt
de Planologische Dienst: geen indus
trievestiging op terreinen, die het be
drijfsleven zelf daarvoor uitermate
geschikt acht, maar waaraan door ons
een andere bestemming is gegeven.
Neen, zegt deze Dienst, wiens taak het
zou moeten zijn het kleine beschikbare
grondoppervlak zo economisch moge
lijk te verdelen en de productiekosten
tot het uiterste te beperken; geen fa
brieken op de stukken zandgrond ach
ter de duinenrij. Want dat strookt niet
met onze richtlijnen voor het recrea
tie-oord in spé.
Is het wonder, dat cr in de kringen
van het bedrijfsleven heel wat onte
vredenheid en teleurstelling heerst
over de starheid, waarmede de Plano
logische Dienst in deze tijd zijn richt
lijnen hanteert?
(Van onze Haagse redacteur)
£)EZE week bracht één van Ne
derlands grootste reisbureaux
het eerste gezelschap Amerikaan
se touristen naar ons land. Het
gezelschap is nog maar klein,
18 personen, maar het is ver
vuld van een vurige belang
stelling voor alles wat Nederland
het biedt. Een der Amerikanen
luistert naar de naam Holiday
Obrecht. Bij zijn aankomst in
de residentie vernam hij, dat Den
Haag een straat genoemd naar
de Utrechtse componist Jacob
Obrecht bezit. Van toen af aan
kende hij geen rust of hij moest
en zou deze straat zien. Zijn ver
langen werd ingewilligd en wat
meer is, hij werd door de bewo
ners van het huis, waarop het
bordje met de naam Obrecht-
straat is bevestigd, op vorstelijke
wijze ontvangen. Onder het genot
van een goed kopje echt-Neder
landse thee in Amerika wordt
weinig thee gedronken pro
beerden de gastvrije familie en
de heer Holiday Obrecht uit te
zoeken of hij van Nederlandse
afkomst was. Zekerheid daarom
trent werd niet verkregen, maar
de Amerikaan ontstak in zo grote
geestdrift over de Obrechtstraat
en de Nederlanders, dat hij zwoer,
dat voortaan al zijn nakomelin
gen Jacob Obrecht zullen heten.
De sluiswerken te Harlingen aan
het einde van het nieuwe kanaal,
dat van Groningen over Leeuwar
den loopt, zijn nagenoeg voltooid.
Zij vormen een onderdeel van de
werken ter verbetering van de
vaarwegen in Friesland. Een over
zicht van de nieuwe sluizen, welke
op 30 Mei a.s. officieel geopend
zullen worden. Links de 12 meter
brede en rechts 6 meter brede
sluis.
Ned. Herv. Kerk.
Beroepen te Giesen—Rijswijk: W. J.
Hottinga te Vuren en Dalem. Be
dankt voor Maarsen: A. L. van der
Smit te Onstwedde; voor Westbroek: H. K.
van Wingerden te Kokkenga.
Gereformeerde Kerken.
Beroepen te Paesens (Fr.): J. J.
Goumare, cand. te Rotterdam-Z.
Gereform. Kerken (onderh. art. 31 K.O.)
Tweetal te HattemR. H. Bremmer
te Zwolle en J. Waagmeester te Baarn.
Aangenomen naar Zalk en Voecate:
L. Moes te Blokzijl, die bedankte voor
Wijnjeterp.
Christ, Gereform. Kerken.
Bedankt voor Noordeloos: A. Hilbers
te Oud Beierland.
Ruim twintig Noordelijke
straaljagers vernield
Het voornaamste nieuws van het
Koreaanse strijdtoneel heeft betrek
king op twee luchtslagen boven het
gebied nabij de Mandsjoerijse grens.
In de loop van deze gevechten zijn
twee en twintig Russische straal
jagers omlaaggeschoten. Het eerste
van deze gevechten werd gekwalifi
ceerd als het grootste uit de geschie
denis.
De Amerikanen bombardeerden met
twee en zeventig straalvliegtuigen van
't type Sabre en Thunder jet en veertig
Superforten vroeg in de ochtend het
gebied nabij de Yaloerivier, de grens
die Mandsjoerije van Korea scheidt,
toen uit Mandsjoerije tachtig straalja
gers van Russische makelij kwamen
aansnellen. Onmiddellijk gingen de
Amerikaanse jagers tot de aanval over.
terwijl de bommenwerpers intussen
doorvlogen en hun last neerwierpen
in de omgeving van Sinoeidjoe. Een
fel gevecht ontwikkelde zich in de loop
waarvan twee en twintig Russische
machines werden vernield of zwaar
beschadigd. Van de jagers werd er geen
enkele beschadigd, van de Superforten
liepen twee schade op; zij konden
echter hun basis bereiken.
Naar verluidt is onder de Noorde
lijke legers en de burgerbevolking in
Korea een epidemie van pokken en
typhus uitgebroken.
(Van onze speciale verslaggever).
J)IE BRIEVENBESTELLER in het midden-Limburgse stadje Weert mag
nog van geluk spreken, dat hij gedurende zjjn jongensjaren niet gewoond
heeft aan een grote haven, aan een brede waterweg, in de buurt van mas
sale dokken of bij een uitgestrekte scheepswerf. Want dan zou zjjn belang
stelling zich waarschijnlijk van jongs af gericht hebben op enorme koop
vaardij- en passagiersschepen, op machtige Oceaanstomers en op massieve
oorlogsbodems. Dan zou hij in zijn verzamelwoede misschien allerlei boten
hebben willen vergaren; en leg op een klein lapje grond achter een eenvou
dige woning aan de buitenkant van Weert maar eens een groot bassin aan,
waarin eens een afgedankte „Oranje", een „Willem Buys" of „Karei Door
man" zouden dobberen. En hoe had hjj ze naar het landelijke plaatsje moeten
krijgen?
tramplaatjes en tenslotte was hij de
gelukkige bezitter van een uitgebreide
foto-album met krantenknipsels. Zijn
verzameling afbeeldingen groeide; hij
J-JET kost trou
wens al moeite
genoeg met oude
tramwagens. De
thans 35-jarige be
steller van de P.T.
T., B. Kühne, werd
in de Perponcher-
straat in Den
Haag geboren,
waar hij in zijn
prille jeugd vol be
wondering was
voor de electrische
trams en de
stoomtram in zijn
omgeving. Op zes
jarige leeftijd ver
huisde hij naar
Utrecht, waar hi;
getroffen werd
door blauwgc-
kleurde trams en
door de gele tram
naar Zeist, die met
igwagens reed. Al
jong begon hij an
sichtkaarten te
verzamelen, waar
op trams stonden
afgebeeld. Hij be
schikte na enige
tjjd over een col
lectie ingeplakte
schafte zich briefordners aan, waarin
hij zijn materiaal, gerangschikt naar de
verschillende hoofdsteden van de lan
den, bewaarde en na de tweede We
reldoorlog legde hij een kaartsysteem
aan van8500 kaarten alle voorzien
van een tramfoto. Hij heeft plaatjes
van velerlei soorten Nederlandse tram,
buitenlandse trams, paarden- en elec
trische trams, stoomtrams, versierde
trams, enz.
Bestellcrsbroek en trampet.
Vooraf van onze komst verwittigd,
ontvangt de heer Kühne ons, gekleed
in zijn bestellersbroek en een confec-
tiejasje en.l.. met een trampet op. Hij
wil in stijl blijven.
„Komt U even op mijn kantoor", no
digt hij en hij gaat ons voor in een
oud stedelijk tramrijtuig in zijn tuintje,
een vreemde verschijning in de lande
lijke, Limburgse rust. Er staat een
soort bureautje in de wagen, in rekken
staan zijn kaartenbakken en liggen
boeken en paperassen. Overal, waar hij
nog een leeg plekje aan de wanden
kon ontdekken, heeft de merkwaardi
ge verzamelaar émaille bordjes met
voor trampassagiers bestemde opschrif
ten aangebracht. Er hangen papieren
aankondigingen en waarschuwingen
dienstregelingen, enz. Want niet alleen
afbeeldingen oefenen een grote aan
trekkingskracht op deze brievenbestel
ler uit. alles, wat maar enigszins met
de tram te maken heeft, is van zijn ga
ding, tot complete rijtuigen toe, waar
van er nu drie in zijn tuin op werke
lijke rails staan opgesteld.
„Dat alles kost me een aardige
cent", bekent de heer Kühne.
„Van mijn salaris als postbode kan
dat niet af Daarom vraag ik aan allen,
die mijn tramwegverzameling komen
bekijken en dat zijn er al heel wat
geweest een onderhoudsbijdrage
waarvoor ik een kaartje afgeef".
Aan de andere kant poogt deze amb
tenaar van de P. T. T., die zijn verza
meling als liefhebberij begon en die
nog altijd van zijn hobbie spreekt
zijn collectie thans te exploiteren.
Een tram voor t ?5
„Hoe bent U eigenlijk aan Uw tram
rijtuigen gekomen?" vragen wij.
„De N. B. M. had mij een paarden
rijtuig toegezegd", antwoordt de heer
Leningen en investeringen gaan vrijwel
alleen naar grote zaken
(Door onze economische medewerker)
„HERSTELBANK" en „Participatie Maatschappij" zijn twee namen, die de
lezers wel eens zullen zijn tegengekomen doch die ze waarschijnlijk toch
niet direct zullen kunnen thuisbrengen. Het zijn geen particuliere organen maar
toch ook weer geen overheidslichamen: ze zweven er min of meer tussen in. Zij
bewegen zich op het terrein van de geld- en kapitaalvoorziening, het zijn dus een
soort banken. Misschien is men van mening, dat de gewone banken wel voor
de geldvoorziening zorgen. Dit is echter niet zo. Die lenen de ontvangen gelden
alleen uit op korte termijn: voor aankoop van grondstoffen, voor het betalen
van leveranciers, kortom, om het bedrijf gaande te kunnen houden. Wil de
ondernemer zijn bedrijf uitbreiden of vernieuwen, dan heeft hij geld op lange
termijn nodig.
(de overheid bezit 51% van het kapi
taal) met het doel die bedrijven aan
credieten te helpen, welke voor de na
tionale welvaart van belang zijn en die
elders niet aan kapitaal kunnen komen.
Zware eisen.
1AE EISEN, die de Herstelbank stelt,
zijn zwaar. Enerzijds is zulks natuur
lijk te begrijpen, omdat zij niet licht
vaardig geld mag geven en zodoende
de kans mag lopen zich een strop op de
hals te halen. Anderzijds betekent het
strak aanhalen van de lijn, dat de
meeste kleine bedrijven eenvoudig geen
kans maken op credieten.
Van het op 31 December 1950 uit
staande bedrag ad. f 256 millioen was
f 5 millioen gegeven aan 127 onderne
mingen, die credieten van minder dan
f 100.000 hadden: 99 ondernemingen
hadden credieten van f 100.000 tot
f 500.000 (in totaal f 23 millioen) en 70
ondernemingen moesten credieten heb
ben van meer dan f millioen, hetgeen
met elkaar f 228 millioen vergde.
Uit deze splitsing blijkt wel, dat d*
kleine zakenman met de Herstelbank
heel weinig zaken doet. De directie de
zer bank voelt dat ook als een gemis;
daarom overweegt zij in het pas ver
schenen jaarverslag over 1950 een nieu
we credietvorm en wel in die zin, dat
de Herstelbank credieten verstrekt, die
zjillen worden achtergesteld bij bepaal
de crediteuren, zodat ze niet zo snel
worden opgevraagd.
Participatie.
JN bepaalde gevallen wordt er een ren
te geheven, die afhankelijk zal zijn
van de bedrijfsresultaten. Het is de be
doeling als alles doorgaat, dat deze tus
sen de normale credieten en kapitaal-
deelneming in liggende credieten in
samenwerking met de grote banken zul
len worden verstrekt. Hoe eerder men
hiertoe zal besluiten, hoe beter.
We hebben tot nu toe steeds gespro
ken over credietverlening, dus over het
uitlenen van geld, dat weer moet wor
den terugbetaald. Mogelijk is natuurlijk
ook, dat een geldverschaffend orgaan
deelneemt oftewel participeert in het
kapitaal van een geldzoekende onder
neming .Die kapitaalverstrekker wordt
dan geen schuldeiser doch mede-eige
naar.
Dit is het werk van de Nederlandse
Participatie Mij., een dochteronderne
ming, die mede is opgericht door de
Herstelbank en waarvan het kapitaal
verder is verstrekt door levensverzeke
ringmaatschappijen, pensioenfondsen,
enz. Ook hier blijkt echter, dat de ka
pitaaldeelneming in het merendeel van
de gevallen de f 100.000 te boven gaat.
Slechts in 3 van de in totaal 30 kapi
taaldeelnemingen gaat het om kleine
re bedragen. Weer komen de kleintjes
dus niet aan de beurt, hetgeen een re
den te meer is om op zo spoedig moge
lijke verwezenlijking van de plannen
van de Herstelbank te hopen.
CR WAREN na 1945 vele ondernemers,
die deze weg wilden inslaan. Zij
kunnen natuurlijk een beroep doen op
de geldbezitters en aandelen gaan uit
geven. Doch dit gaat niet zo heel ge
makkelijk, daar een onderneming, wil
len haar aandelen op de Amsterdamse
beurs genoteerd worden, minstens voor
f 500.000 aan kapitaal moet uitgeven.
Kleinere zaken komen dus al nooit
voor aandelenuitgifte (ook emissie ge
noemd) in aanmerking.
En het zijn juist die kleintjes, die de
ruggegraat vormen van onze economi
sche apparatuur. Vaak vernemen wij
van bedrijfsleiders, dat zij een goed
product maken, dat zij meer mensen
tewerk willen stellen, dat zij willen
uitbreiden, doch dat zij geen kans zien
aan kapitaal te komen. Van al die plan
nen komt dan niets terecht.
In October 1945 werd in samenwer
king tussen de regering en particuliere
instellingen de Herstelbank opgericht
Kühne. „Maar zij liet nog al lang ip
zich wachten. Inmiddels verzocht ik
aan de gemeente Amsterdam mij een
seintje te geven, als zij een oude wa
gen over had. Vlissingen en Middelburg
en nog enkele andere plaatsen beloof
den mij een tramwagen. Eindelijk
kreeg ik er een van Amsterdam voor
f 25 met alles wat erbij en aan hoort.
Van de N. B. M. ontving ik vervol
gens een heetwater-motorrijtuig, dat
van Zeist naar Utrecht gelopen had.
Ik wilde er graag een nieuwe wagen
bij hebben en kreeg een rijtuig uit
Haarlem van de N. Z. H. Deze wagen
heb ik ingericht voor mijn collectie
lampen, borden, koersborden, enz."
„Het zal geen gemakkelijk werk ge
weest zijn, al dat materieel in Uw tuin
te krijgen", veronderstellen wij.
„Tot nu toe hebben de Nederlandse
Spoorwegen, die pleizier hebben in mijn
verzameling, de rijtuigen belangeloos
naar Weert vervoerd. Op een grote
vrachtauto zijn ze van het station naar
mijn woning gebracht. Dezer dagen
krijg ik er een open rijtuig bij van do
opgeheven lijn UtrechtZeist, een
kleine twee-asser. Er komen ook rails
en wissels mee".
Op 17 Juni van het vorige jaar heeft
de heer Kühne de zaken officieel ter
bezichtiging van het publiek gesteld
Hij loopt thans met het plan rond om
zijn „museum" om te zetten in de
Stichting Nederlands Trammuseum.
Tot nu toe zijn er ongeveer 600 be
zoekers geweest, waarvan een derde
gedeelte uit Weert en de rest van ei
ders. Ook uit het buitenland zijn al
eens belangstellenden naar zijn verza
meling komen kijken, zo vertelt hij met
trots.
Tramlijn van 80 meter
Ook wij lopen met hem de wagens
door en ondertussen deelt hij nog mee,
dat hij niet meer dan vijf rijtuigen in
totaal wil hebben; dat zijn lijntje 80
meter lang is en volkomen waterpas
ligt, hoewel de tuin schuin oploopt en
dat er 12 k 13 ton rails in verwerkt Is
Het wemelt van bordjes in de wa
gens, zoals „Kinderen beneden drie
jaar kunnen kosteloos vervoerd wor
den, doch moeten bij plaatsgebrek op
de schoot worden genomen" en „Het
zitten op de rand der spatschermen en
het zitten op of leunen tegen de af
sluithekken en kettingen is, wegens
mogelijk gevaar, verboden" of „Opge
let! Zonder geldig plaatsbewijs betaalt
ge 'n extra prijs van 50 cent".
PLUIM VEEMARKT: Gistermorgen trage
handel. Vooral met de oude kippen wild©
het niet vlotten. Ook de buitengewoon gro
te aanvoer fokhanen kon niet helemaal ge
plaatst worden. Een grote handicap wai
ook, dat er niet gekocht werd voor de
uitvoer naar Italië. Een en ander' drukte
de prijzen. Er was al een aardige aanvoer
jonge hennetjes, maar er was niet veel
vraag naar. De handel in zware jonge
hanen was redelijk. Totale aanvoer circa
32.500 stuks.
