Jaarbe
Tijd is rijp voor nieuwe vredespoging in
het gevaarlijke Verre Oosten
STAFSMART
Loboio bepaali dat een vader (in Afrika
zijn eigen kinderen koopt
Soms moet een kind „papa" zeggen
tegen een vreemde vrouw!
Vreemd huwelijksrecht
bij de Bantoe s
HERSENGYMNASTIEK
Wat gebeurt er als
Peking weigert?
GHEDENCKKLANCK
KRUISWOORDPUZZLE
e Speelwagen,/
Wieringermeer zes jaar geleden..
Duitslanc
zee
Het bezoek
mind<
Plan voor
Duitse onth
Garantie voor
voor kolonie
VOOR VERGE
DA\
IN NEDERLAND IS HET in sommige
kringen gewoonte, dat een meisje,
als zij in het huwelijk treedt, een bruid
schat in geld of in andere vorm aan
brengt. Maar weet u dat menige neger
vrouw dit heel erg vindt? Want zij
zegt: Niet mijn ouders of ik moeten
geld of cadeaux geven, als ik een man
mijn hart en hand schenk, maar de
man moet zó blij zijn, dat hij mijn
familie een kostbaar geschenk geeft!
En hoe meer hij geeft, des te meer
toont hij, dat hij mij waardeert en er
prijs op stelt, met mij te trouwen. In
het Westen noemen we deze vorm van
trouwen wel „koophuwelijk". De man
koopt de vrouw van haar familie. Nu
is zo'n koophuweiijk in vele landen
der wereld een gebruikelijke vorm,
maar er bestaan ook huwelijkscontrac
ten, waarbij de man aan de familie
van de vrouw geld of goederen schenkt
om het recht te verkrijgen, zijn
eigen kinderen voor zich te laten wer
ken. Deze contracten vindt men vooral
bii de inboorlingen van Zuid-Afrika.
Ziï dragen de naam „loboio" of (in het
Nederlands) „kinderprijs".
DIJ de Bantoes aldus kan men ver-
scheidene stammen in Zuid-Afrika
samenvattend noemen zijn de kinde
ren van een echtpaar eigenlijk het
eigendom van het mannelijke hoofd
van de familie van de moeder dier
kinderen. Dit is daarom zo belangrijk,
omdat vee in de Bantoe maatschappij
van zo buitengewoon grote betekenis's,
ja. een maatstaf is voor rijkdom en
welvaart. En om dat vee te hoeden
zijn kinderen erg belangrijk. Wie over
voldoende kinderen kan beschikken, is
er verzekerd van, dat er op zijn vee ge
past kan worden. Hoe meer pikanien's
(kleine kinderen) en m'fan's (opge
schoten jongens en meisjes) een Bantoe
ter beschikking heeft, hoe beter zijn
be' ogen (d i. zijn veestapel) kunnen
wo'den verzorgd.
Sluit een jonge Bantoe een huwelijk,
dan moet hij natuurlijk ook aan zijn
toekomst denken. Want zou hij vader
worden, dan wil hij niet slechts de
zorg voor zijn kinderen hebben, maar
ook plezier van zijn kroost beleven.
Daarom gaat hij eens met zijn aan
staande schoonfamilie praten over de
„loboio" of „kinderprijs". Dit praten
komt hierop neer, dat hij vraagt, hoe
veel stuks vee hij moet geven om het
beschikkingsrecht over zijn kinderen te
verwerven, dus voor welke prijs ziin
schoonfamilie bereid is. van hun recht
op die kinderen onvoorwaardelijk af
stand te doen. Soms ook kan de huwe
lijkscandidaat slechts zoveel vee af
staan, dat hij een gedeeltelijk of be
perkt beschikkingsrecht over zijn
kroost verv <-it. Lange besprekingen
de Bantoes zijn breedsprakig! en
moeizame onderhandelingen worden
den gevoerd. De aanstaande echtgenoot
koopt dus geen vrouw, hij koopt als het
ware zijn eigen kinderen!
Vreemde consequenties
MAAR loboio heeft nog andere merk
waardige consequenties. Als de
vrouw in kwestie na enige tijd genoeg
van haar man krijgt en er met een an
der van door gaat, heeft de man recht
op de kinderen die de vrouw in haar
tweede huweliif of buiten echtelijk het
leven schenkt. Aldus staat bepaald
in het loboio contract, dat de man bij
zijn huwelijk afsloot. De bedrogen of
teleurgestelde Bantoe kan zijn vrouw
weliswaar niet dwingen, tot hem terug
te keren, maar al haar kinderen beho
ren hem toe, ongeacht of hijzelf dan
wel iemand anders de vader is.
Bij de Ba'soetos (een der Bantoe
stammen) valt het oudste kind altiid
buiten de loboio overeenkomst. Dit
kind wordt steeds (reeds vóór de ge
boorte) aan de ouders der vrouw ge
geven. In gevallen, dat de vrouw kin
derloos bliift, kan de man alweer:
op pvond van de loboio overeenkomst
verlangen, dat een iongere zuster van
zijn vrouw bii h»m in huis komt wo
nen. De kinderc". uh de ion"ere zuster
(efeoren, komen dan naar loboio recht
^JONDERLIJKE gebruiken vindt
men in vele landen. Hoe won
derlijk zij wel zijn, weten maar
weinigen. „Loboio" spant stellig
de kroon wafèwonderlijkheid be
treft op het punt van huwelijkse
voorwaarden. Geen Nederlands
notaris zou zo'n Lobolo-contract
willen opstellen!
ter beschikking van de wettige vrouw
(tevens oudere zuster der moeder) van
de man, dus van hun tante.
Verkoop der kinderen.
Zo'n lobolo-contract behoeft niet ge
bonden te zijn aan een huwelijk. Ook
een willekeurige derde kan zich door
het sluiten van een loboio overeen
komst interesseren in de nakomeling
schap van een op trouwen staand
paartje. Zo kan bij de stam der Ba'wen-
da een vrouw „loboio", als regel in de
vorm van een aantal stuks vee, betalen
voor een andere vrouw, en daarmede
(op grond dus van dit koopcontract)
bepalen, wie de „wettelijke" vader is
van de latere kinderen dier vrouw,
voor wie betaald wordt! De ouders der
moeder raken dus hun recht op de kin
deren kwijt; de vrouw, die loboio of de
kinderprijs betaald heeft, verwerft het
beschikkingsrecht over die kinderen.
Inderdaad komt het voor, dat Ba'wenda-
druipneusjes „vader" moeten zeggen en
ook werkelijk zeggen tegen een vrouw,
die helemaal niet tot de familie be
hoort, laat staan de vader is. Doch de
banden van het lobolo-contract zijn
sterker dan die van het bloed bij de
Bantoes!
Andere stammen weer- kennen de
rechtsregel, dat de broeders van een
gestorven echtgenoot diens vrouwen
erven, maar zo er uit het samenwonen
van die broeders en de vrouwen van
de overledene kinderen worden gebo
ren, dan gelden deze als kinderen van
de overledene. Trouwt bij voorbeeld
een jongere broeder van de overle
dene met diens weduwe en wordt er
uit dit huwelijk een zoon geboren, dan
is deze zoon de wettige erfgenaam
van zijn overleden oom. als ware hij
diens zoon geweest. En wordt deze
zoon (uit tweede huwelijk) later hoofd
van de familie, dan moet zijn „natuur
lijke" vader hem eerbied bewijzen en
doen alsof zijn zoon (het familiehoofd)
niet zijn zoon is maar die van zijn ge
storven broeder, dus zijn neef is.
JTERST in later tijd hebben de beoefe
naars der volkenkunde en aardrijks
kunde precies de betekenis van die
loboio contracten leren kermen. Tevens
hebben zij ontdekt, dat soortgelijke
overeenkomsten ook elders op aarde
hebben bestaan of nog bestaan, bij
voorbeeld in de Oostelijke delen van
Azie en hier en daar in Europa. Geluk
kig echter bestaan dergelijke wonder
lijke contracten in Nederland niet
meer, want wij zouden het toch wel
erg „tegennatuurlijk" vinden, als onze
zoons en dochters, onze pikanien's en
m'fan's, pappa of vader zouden moe
ten zeggen tegen een vrouw, die ons,
toen wij trouwden,, een paar koeien
nad geschonken.
door
BOB WALLAGH
Een van onze lezers heeft een
aardig grapje ingestuurd, dat we
hier graag laten volgen:
Een eiland ligt midden in een
breed water, zóó breed, dat het
onmogelijk over te zwemmen is
Er zijn ook geen bootjes of vlieg
tuigen voorhanden om de vaste
wal te bereiken. De enige verbin
ding met het vaste land is een
schipbrug. Indien die brug nu eens
„weg" was, hoe moet men dan de
overkant bereiken?
Deze vraag lijkt natuurlijk moei
lijker dan hij is, want het ant
woord is: over die weg natuurlijk.'
En hier volgen de nieuwe vragen:
1. Noemt U eens drie voorbeelden
van artikelen die beslist niet
voor geld te koop zqjn.
2. Wat is het nationale embleem
van Canada?
3. Wat is de oorsprong van het
dragen van een lint om een
herenhoed?
4. Welk voorbeeld van radon' kent
U in de natuur?
5. Welke vrouw in de Griekse
Mythologie had bronzen klau
wen en hoofdhaar van slangen?
6. Wat is het principiële verschil
in de samenstelling van een
symfonie-orkest en een mili
taire kapel?
7. Welke drie talen worden of
ficieel in Zwitserland gebruikt?
S. Welk volk heeft het cijfer 0
uitgevonden?
9. Welke spier van het menselijk
lichaam reageert het snelst?
10. Hoe lang duurt het voor de zon
één maal om de aarde gedraaid
is?
(Voor de antwoorden zie men ons
blad van Dinsdag).
(Van onze diplomatieke medewerker)
fJOODZAKELIJK EN MOEDIG, aldus moet Trumans besluit om generaal Mac
Arthur van al zijn functies te ontheffen gekenmerkt worden. Noodzakelijk,
omdat een regering, op straffe van het land naar de dictatuur te voeren, niet
kan gedogen, dat een militair haar politieke richtlijnen eenvoudig in de wind
slaat. Noodzakelijk ook, omdat het optreden van generaal MacArthur tot een
diepgaand meningsverschil dreigde te leiden tussen Amerika en de andere leden
der Verenigde Naties, die zich tegen de communistische aggressie in Korea ver
zetten. Moedig was het besluit, omdat MacArthur, ongetwijfeld een der grootste
militaire aanvoerders uit de Amerikaanse geschiedenis, in zijn vaderland een
enorme populariteit bezit. Door deze man, met wiens politieke inzichten velen
in Amerika het eens zijn, te ontslaan, heeft de president zijn tegenstanders, die
hem zowel in het Congres als daarbuiten het regeren toch al moeilijk genoeg
maken, een nieuw wapen in handen gegeven.
zijn, dat de Verenigde Naties in Korea
niet de uitvoerder zijn van een impe
rialistische Amerikaanse politiek.
MAAR WAT, indien Peking onver
zoenlijk blijft? De Verenigde Naties
kunnen, willen zij haar eigen doodvon
r\E KRACHT van dit wapen is nau-
welijks te overschatten en het kan
onder zekere omstandigheden
zelfs dodelijk voor president Truman
blijken te zijn. Het ontslag van gene
raal MacArthur. aldus moet men dui
delijk vaststellen, lost op zichzelf de
Koreaanse kwestie in geen enkel op
zicht op. Nu als tevoren ontbreekt het
ten aanzien van Korea aan een duide
lijke omschrijvin van de politieke doel
einden der Verenigde Naties. In zekere
zin is generaal MacArthur daar het
slachtoffer van geworden. De oorlog is
de voortzetting van de politiek met an
dere middelen en waar een politiek
doel ontbrak moest een man als Mac
Arthur, met zeer duidelijke, zij het
misschien ook onjuiste inzichten op dit
punt, wel in de verleiding komen, zijn
oordeel geldend te maken.
President Trumans eerstkoiriénde
taak zal nu moeten zijn, tezamen met
de Britten en de andere in Korea strij
dende volken, een beginselverklaring
van de Verenigde Naties over de doel
einden in Korea af te leggen. Deze be
ginselverklaring zal gerieft moeten zijn
op het tot stand brengen van een sta
ker van .et vuren en het openen van
onderhandelingen, die, willen zij succes
hebben, aan de ene zijde niet mogen
uitdraaien op een nieuw „München" en
aan de andere zijde zullen moeten tege
moetkomen aan bepaalde verlangens
der Chinese communisten.
Juist nu generaal MacArthur ontsla
gen is. schjjnt de tijd voor zulk een be
gin:' :V- :g rijp. Voor de Chinezen
moet daarin immers een bewijs gelegen
met ongerechtvaardigd grote concessies
aan de Chinese communisten. Evenmin
kunnen zij te eeuwigen dage doorgaan
met het voeren van een oorlog met be
perkte middelen in Korea. De Chinezen
verkeren in dit opzicht in een veel gun
stiger positie. Dat is hun kracht, die
MacArthur wilde en meende te kun
nen breken.
Weigert Peking de hand. die het
thans opnieuw toegestoken zal krijgen,
dan komen de Verenigde Naties in een
vei schrikkelijke impasse te verkeren en
het kan niet anders, o' in het bijzonder
de Amerikanen zullen zich in dat ge
val afvragen, of de door MacArthur
bevolen oplossing niet toch de enige uit
weg is. De komende dagen en weken
moeten dus leren, of de generaal niet
alsnog gelegenheid zal krijgen, opnieuw
een grote rol in de internationale poli
nis niet tekenen, de vrede niet kopen tiek en die van zijn vaderland te spelen.
Ons lant, dat in den ouden tyd een oord van spinsters was,
van brave lieden, stuck veur stuck, treedt thansch in and'ren pas.
Vermaeckte men sich vroegher hier met sangh en snaarenspel,
Het vroom Begyntjen is hier nu gheheel niet meer in tel.
Sit Manus Oly in 't ghevangh (van loopers reets ontdaen).
Nu kondight sich een ander kwaed in 't kleyne lantjen aen.
Het gaet niet om een Kroningssteen (daer is men reets van af),
Maer om niet minder dan 'n symbool: 'n roode brandweerstaf.
In Alckmaer light der dieven haerd, want daer is hunne buyt
Reets driemael sleept' een onverlaet de staf syn schuylplaets uyb!
Het arme plaetsje Oterleeck, dat sonder staf niet can,
Boodt Alckmaer onlanghs dit besit in arren moede an.
En daer dit volt ons kleyn ghemoet hangt nu den armen staf:
Als lockend tot degheen die durft: comt haelt my hier maer af!
De diefstal gaet dan binnencort gheheel naer Reglement,
Dat elck, die snoode plannen heeft nu reets van buyten kent.
Er is een Staf-steel-staf ghevormdt, een grypgraeg comité.
En ghy. o arme Brandweerstaf, syt vooghelvry daermee.
Men leydt Uw hoeder om den tuyn, naer d' letter van de Wet
En selve wordt ghe (sie lid 6) naer reglement ontset.
Sooveer is Hollant afghedaeld: ghe syt myn tranen waerd,
Want selfs symbolen blyven thansch der snoodaerds niet ghespaerd.
Waert ghe by elcken brant present, het rood ghelaet verhit;
Siracks brandt ghe self in eed'len toorn, in 's listigaerds besit!
THOMAS&IUS.
ZATERDAG 14 APRIL 1951
Het jongste nummer van de Speel
wagen, tijdschrift, gewijd aan de his
torische schoonheid, folklore en ge
schiedenis van Noord-Holland boven
het IJ en uitgegeven door de histori
sche genootschappen in Hollands Noor
derkwartier. bevat opnieuw een aantal
boeiende bijdragen, waarvan wij noe
men het interessante artikel „Gesprek
met een plattelandsvrouw" van Hans
Plaat, dat werd geïnspireerd op de ten
toonstelling „Goede kleding", welke
onlangs door de Bond van Plattelands
vrouwen te Alkmaar werd gehouden.
C. Oud schrijft over de tijd toen er nog
Noorse driemasters met hout naar Pur-
merend kwamen. Mr. N. W. A. van Eijk
vertelt twee aardige Texelse legenden.
Het hoofdmenu van dit nummer wordt
gevormd door het uitgebreide en uit
stekend gedocumenteerde en geïllu
streerde artikel „Het vrouwencostuum
in West Friesland", waarvoor de ge
gevens kwamen uit de nagelaten be
scheiden van mevr. C. Kerkmeijer
De Regt. Met de gebruikelijke rubrie
ken „Allemanswerk" en „In de Spiegel
van de Speelwagen", wordt dit attrac
tieve nummer besloten.
OMSCHRIJVINGEN
HORIZONTAAL 1. Auto-repara-
tie-inrichting. 6. vis, 11. Engels bier, 12.
de gezamenlijke militaire sterkte, 13
vreemd geldstukje, 14. keer, 16. strook,
18. deel van een wiel, 20. radio-onder-
deel, 22. voorzetsel, 23. Oosters kleed,
25 saamgepakte massa, 27. stijf stug,
28. meisjesnaam, 30. veter, 32. voeg
woord, 33. achting, 34. verheugd, 35. ga!
(Engels), 36. iets nuttigen, 38. omroep
vereniging, 40. soort groente, 44 boos
aardige vreugd, 47. kledingstuk, 49.
Europeaan, 51. uurwerk, 53 metaai
(Frans), 54. uniform, 55. godsdienst, 56.
delen van het hoofd, 58. wat modern
is, 60. kledingstuk, 61. hoofddeksel, 62.
Europeaan.
VERTICAAL: 1. hoffeest, 2. reeds, 3.
belemmering, 4. schittering, 5. verharde
huid, 6 pit, 7. grote vogel, 8. meisjes
speelgoed, 9. bijwoord, 10. helder-fris,
15. gewennen, 17. mooie eigenschap, 19.
spanwerk van een dak, 21. gelofte, 22.
ontwikkeld insect, 24. bijwoord, 26. on»
inziens, 27 temperatuur, 28 woonschip,
29. stad in Finland, 31. alleen spel, 37.
stekelige diertjes, 39 draaiende hand
beweging, 41. half edelgesteente, 41
wereldtaal, 43. familielid, 45. elpen
been, 46. bouwland, 48. aldus. 49. meis
jesnaam, 50. verpakking, 52. voor
schrift - regel, 57. maanstand, 59. otim
inziens.
Voor de oplossingen zie men ons blad
van Dinsdag.
HET IS 17 APRIL ZES JAAR GELEDEN, dat de Wieringermeerpolder door do
Duitsers onder water werd gezet. De eens zo welvarende polder leverde na
deze schanddaad een trieste aanblik op. Boerderijen en huizen stonden diep in
het water (onderste foto). Het herstelwerk is echter energiek aangepakt. De
gaten in de polderdijk werden gedicht, men pompte het water weg en bouwde
noodwoningen en noodstallen, om althans in de meest dringende behoeften
enigermate te voorzien (middelste foto). Reeds is er heel wat schade definitief
hersteld. Maar toch kan men nog hier en daar verwoeste boerderijen legen-
komen (bovenste foto).
H
„UET beeld van de zoj
ge afdelingen werdt
«erveerdheid merkbaar
Aldus de directeur van
gisterochtend te Utrecht
juist gesloten 56e Jaarbi
UET juiste aantal bi
het ogenblik nog me
Maar aan de hand van
gevens kan het op circ
dan bij de vorige beu:
steld. Voor een groot
wijten aan het slechte
aan de beperking, die
bedrijven zich uit het
zuiniging hadden opg
het aantal deelnemersk
Als gunstige factor zij
dat het slechte weer sel
gewerkt op het gehalte
kers, dat ditmaal voor
deel uit direct geinteressi
del en nijverheid bestoni
De gang van zaken
algemeen beinvloed doe
economische omstandig!)
prijsstijgingen, de voorr
schaarste aan bepaalde
de nonferro-metalen en
van het geld. Een en ai
kopers tot voorzichtighs
kopen en leidde bij de
verschillende gevallen
ceren van de verkreger
merkelijk groot was
tenlandse bezoekers u
schillende landen. Vo
Engelse en Belgische
belangstelling getoo
eerst verschenen ook
beurs met een totaal
derd bezoekers.
Belangstelli
MOOR wat betreft de
zendingen was het
tielafdeling die zeer
ling trok. Reeds op
werd er voor een mil
goederen omgezet. D«
goederen trok zeer de
werden o.a. door Dui
orders op de Nederlan
plaatst. Niet minder
succes in de medische
tische afdelingen die
Kosten belopen
mark
Een ECA-commissie
nen, waarin Amerika
deskundigen zitting
veelomvattend plan
hulp aan de vluchtel
West-Duitsland. De
twaalf-en-een-half n
raamd. Het plan voi
wen van 1.200.000 w
we verdeling der vlu
Duitse staten naar g
gelijkheid hunner opn
beidsproces. Het verse
aan ongeveer zeshonc
drevenen en een aant.
gelen. De kosten zuil
worden verdeeld.
Bij de Tweede Ka:
een wetsontwerp tot
begroting 1951 van he
scciale zaken. Hierin
riepost voorgesteld
rente en aflossing,
voor negen tienden
f 2.500.000, aangegaai
van Nederlandse lar
tigd op de Fazenda
meente Mogi Mirim
Brazilië) ten behoey
ring van deze kolon
Parijs vond di
tevens elegant
kettinkje, waar
van 'een klem
aan de tas 1