Kwari der bevolking is gepensionneerd
Waterleiding kon groei niet bijhouden
Liefdewerk van de
Broeders van Lourdes
DE St. Willibrordusstichting in Heiloo
beschikt over een prachtig gebouw,
harmonieus in zijn lijnen, hecht in zijn
grondslag. Wij geloven te mogen zeg
gen, dat het werk, binnen deze muren
verricht, deze uiterlijke schoonheid
echter verre overtreft. Het is een stuk
liefdewerk waarvoor hier in 1929 de
grondslag gelegd werd door de Congre
gatie van de Broeders van O. L. Vrou
we van Lourdes, die in Dongen lN.-
Br.) hun Moederhuis hebben. Het werk
omvat de behandeling en verpleging
van geestelijk gestoorden. Het aantal
patiënten uitsluitend mannen, en al
len, van Rooms Katholieken huize, om
dat het een zuiver R.K. instelling is
bedraagt op het ogenblik achthonderd.
Wij opvoeders
De historie van oude
geslachten
De naam
De oude Willebrordusput: zevenzijdig
Man van formaa1.
Achthonderd gestoorden van geest
ZATERDAG 39 SEPTEMBER 1951
HEI LOO - DORP VAN BOS EN TUINEN
ster is een stukje ongerepte natuur ge
bleven. in v. elks een rum men o.'.ü
koetshuis en een boerderij vindt. De
naam van het geslacht Van der Feon
de Lille is er nog steeds aan verbonden.
Nyenburgh, even bezijden de straatweg,
kort Onder Alkmaar, is het oude jacht
huis van de familie Van Foreest. Voorts
kende Heiloo in vroeger jaren nog de
buitenplaatsen Kranenbroek en Ype-
steyn. Het laatste was gelegen on de
plek, waar thans de Willibrordusstich-
ting gevestigd is.
De grote verkeersweg dwars door
Heiloo is precies de scheidslijn tussen
hoogland en laagland. Het hoogland
aan de Westzijde, het laagland aan de
Oostkant. Vindt men aan de Westkant
de vele tuindersbedrijveit en -bedrijfjes,
de uitgestrekte weidevelden aan de
Oostkant duiden op veehouderij. En zo
is het ook. Ook dit aspect van ons
maatschappelijk leven vond in Heiloo
een goede voedingsbodem. Zelfs voor
een akkerbouwbedrijf bleek hier nog
een degelijke grondslag aanwezig.
Ook heeft Heiloo wat industrie. Daar
is aan het begin van de Zeeweg een
speelgoedfabriek, waar poppen en ted
dybeertjes aan de lopende band ge
maakt worden. Vlakbij het kapelletje
van O.L.V. ter Nood de bedevaart
plaats is een metaalwerenbedrijf,
waar stempelwerk gemaakt wordt. En
voorts is er een meubelfabriek voor
kantoorinrichtingen, een weefbedrijf en
een schuurpapierfabriek. l-Toewel Hei
loo niet veel bollengrond heeft, is de
bollenhandel een van de voornaamste
bronnen van bestaan. De hier gevestig
de handelshuizen hebben teeltcontrac
ten lopen met tuinders elders in de
provincie. Dat ook de zaadhandel hier
vertegenwoordigd is, spreekt haast voor
zich zelf.
WIE Heiloo oppervlakkig bekijkt, zou
vermoeden, dat het arbeidersele
ment in deze gemeenschap ontbreekt.
Dit vermoeden is niet juist, hoewel de
in Heiloo gevestigde nijverheidsbedrij-
ven niet zo bijster veel werkgelegen
heid aan loontrekkenden bieden. Vele
hier wonende arbeiders vinden echter
werk in de Zaanse fabrieken en aan
de Hoogovens. Merkwaardig is dat deze
arbeiders Heiloo als woonplaats verko
zen, terwijl de kantoormensen uit de
Zaanstreek en Amsterdam lange tijd
woonplaats in Castricum zochten. Hier
in is enige kentering te bespeuren, om
dat het zo langzamerhand wel bekend
is geworden, dat Heiloo uitermate goed
kope grond beschikbaar heeft voor
eigenbouw. Symptoom van die veran
dering is ongetwijfeld de belangrijke
nieuwe wijk even bezijden de Zeeweg,
die hier in weinige jaren tijds uit de
grond gerezen is, en die practisch geen
huurhuizen tolt.
Centraal punt van de inrichting is de
kliniek voor opname en behandeling.
Voor de verpleging van de lichte ge
vallen, o.a. de groep der neurosen, is
er de z.g. sanatorium-afdeling. De neu
rosen vertonen een vorm van gestoord
heid, waarbij de samenhang der per
soonlijkheid nog niet verbroken is. Deze
patiënten zijn zich dus hun abnormale
gedrag volkomen bewust, maar missen
eenvoudig de kracht om er zich van te
bevrijden. Een vorm van neurosie is b.v.
angst, die tot een obsessie wordt. Op
„Het leven stelt aan de mensen,
vooral de jonge mensen, enorm
zware eisen", zei dr. J. D. Desmet,
directeur-geneesheer van de St.
Willibrordusstichting. Wil men in
de opvoeding van zijn kinderen
geen fouten maken, dan dient men
over een dosis wetenschappelijke
kennis en een inzicht te beschik
ken, die een normaal ouderpaar
nauwelijks meer kan opbrengen.
De moderne maatschappij is zo
gecompliceerd, dat van de ouders
en opvoeders haast het onmoge
lijke wordt geëist".
dezulken wordt toegepast de z.g. psy
chotherapie, die staat tegenover de bio
logische behandelingsmethode.
In het niet-klinische gedeelte der in
richting worden de chronische patiën
ten opgenomen. Er wordt naar gestreefd
deze mensen gestichts-sociaal te maken.
Allen werken en leven in een sfeer van
rust, orde en gezelligheid. Voorheen
meende men, dat deze patiënten alleen
met dwangmiddelen te regeren waren.
Een enorme verandering in behande
lingswijze heeft echter gebracht het
inzicht, dat iemand, die krankzinnig is,
wel degelijk verantwoordelijkheid kan
dragen. Voorheen was het zo, dat deze
patiënten verre werden gehouden van
gevaarsbronnen. Een hamer, een mes,
of zoiets dergelijks hield men uit de
buurt van deze patiënten. Tegenwoor
dig worden al deze mensen bewust met
deze gevaren in aanraking gebracht,
wordt hun dus weer een stuk eigen
Verantwoordelijkheid gegeven. Tot de
ze werktherapie behoort ook de beoefe
ning van de zwemsport. De inrichting
heeft een eigen zwembad, waar in
ploegverband wordt gezwommen. Gym
nastiek en spel worden op zeer weten
schappelijke manier toegepast. Deze
„lessen" dienen ertoe om de mensen
orde bij te brengen, tot reageren te
brengen, kortom uit hun isolement te
halen. De gymnastiekleraar heet hier
niet meer gymnastiekleraar, maar be
wegingstherapeut.
WETHOUDER R.US
reet deel uit van de noodraad en wel
dra liet deze inmiddels al zcsticja.' ge
zich ook nog een wethoudersportefeuil
le onder de arm duwen. In die kwaliteit
heeft hij veel kunnen bijdragen tot de
dorpsuitbreiding, een terrein, dat hem
overigens als aannemer uitermate ver
trouwd was. Er is veel bouwactiviteit
in Heiloo. Behalve de villabouw in het
Blockhovepark en aan de Zeeweg, zien
we ook nog een hofje voor ouden van
dagen verrijzen, waar het aanstonds
goed wonen zal zijn.
Het zijn 23 woningen en een hoofdge
bouw. In het hoofdgebouw zal een cen
trale keuken gevestigd zijn, en verder
een bad- en douchegelegenheid, alsmede
een gelegenheid, waar de was gedaan
kan worden.
Wethouder Rus is een figuur, waar
burgemeester Kalff ongetwijfeld veel
steun aan heeft wanneer er iets tot
stand gebracht moet worden. Maar hij
is een niet gemakkelijke baas voor wie
hem tégen zich hebben
Even weg
Overgeliookt
Haal de spons er overl
(Advertentie, Ing. Med.)
KJAfcCBOUEN/
lN 6AA5BAKJCElV
-
OVE12 EMKEC-E MAAWDE^
BUJEIEM 1Z-E IK/
AU*)EJ5.II<A.
king. Er liggen dus betrekkelijk nau
we aftakkingen van de hoofdbuis door
de dorpsstraten naar de buitenwijken.
Die nauwe pijpleiding kan onmogelijk
zoveel water doorlaten, dat ook de aan
geslotenen aan het eind ervan voldoen
de water overhouden op tijdstippen dat
Het zijn zo maar enkele aspecten van
deze ijverige gemeenschap. Niets .'.ei-
den we over het Natuurreservaat, dat
Heilooërbos heet, en dat in de dertiger
jaren recreatieoord werd voor de be
volking van Alkmaar en Heiloo samen,
dus voor zo'n vijftigduizend mensen.
Voor driehonderdduizend gulden is het
gekocht van de familie Van Foreest. het
eeuwenoude geslacht, dat de statige bui
tenplaats Neyenburgh bewoont. De ge
meenten Heiloo en Alkmaar en de pro
vincie partieipieerden elk voor een ton
in deze koopsom. Het bos werd na de
koop geschonken aan de Vereniging
tot behoud van Natuurmonumenten.
Twaalf bunder aan de Noordrand van
Hen-ex?
MeT wi-rre KeKioje.
VOORZOVER ONS BEKEND, zyn er geen statistieken, waarvan ge de ge
middelde leeftijd van de bevolking van Nederlandse gemeenten kunt af
lezen. Wanneer de geleerden hiernaar mochten gaan speuren, zullen ze
ontdekken, dat Heiloo een opmerkelijk hoog gemiddelde heeft. Op een
Eielental, dat de elfduizend benadert, kunnen hier zo'n drieduizend gepension-
neerden geteld worden. Gepensionneerden en kleine rentetrekkers, die dit bos-
«n tuinrijke oord verkozen om er een rustige levensavond te genieten. Het
gemeentebestuur van Heiloo dit rustieke oord een paar kilometer bezuiden
Alkmaar houdt deze belangstelling der ouderen (en dus wijzeren) voor zijn
gemeente in ere. Het laat practisch geen woningen bouwen op terreinen, die
minder dan dertig meter diep zijn. Dusdoende wordt het landelijk karakter van
het opmerkelijk snel groeiende dorp gehandhaafd, maar wordt tevens gelegen
heid geboden aan wie er tyd voor en liefhebberij in hebben, wat tuinwerk te
▼errichten op eigen grond. En wat verlangt een gepensionneerde tot zijn ont
spanning méér dan zo'n luttele tegemoetkomendheid?
Opmerkelijk snelgroeiend, dat is Hei
loo. In 1930 telde het mooie dorp nog
slechts 4546 zielen, thans ruim 10.700.
Zodanige groei brengt aparte problemen
mee. Niet alleen op het stuk der woon
ruimtevoorziening, maar ook op dat der
....watervoorziening. Wie een beetje
•an de peripherie van de gemeente
woont, kan het aan zijn waterleiding
bemerken of het wasdag is, of een op
merkelijk droge zomer. Bij de aanleg
van de waterleiding is nimmer gerekend
op zo snelle toeneming van de bevol-
iedereen zo ongeveer aan het spoelen
en plassen geslagen is. En wanneer het
ongeluk wil, dat er ergens brand is,
zuigt de brandweer in minder dan geen
tijd de nauwe pijpleiding leeg met de
krachtige zuigpompen van de heden
daagse brandspuit. Vernieuwing van de
gehele leiding, zoals wenselijk zou zijn,
vergt echter een zodanig bedrag, dat
bevoegde instanties hier niet direct toe
kunnen besluiten.
Wie Heiloo zegt, denkt behalve aan
bossen, tuinen en gepensionneerden nog
aan wat anders. In de eerste plaats aan
dat schone bouwwerk der St. Willibror
dusstichting, de psychiatrische inrich
ting, wa,ar zo'n achthonderd patiënten
met liefde en zorg omringd worden.
Anderen zullen bij het noemen van de
naam Heiloo denken aan de Runxputte,
waarheen jaarlijks in de maanden Mei
tot September duizenden pelgrims ter
bedevaart trekken. Mensen met liefde
voor de historie zullen zich onmiddel
lijk dat kortelings van gemeentewege
herstelde kleinood-uit-grijs-verleden de
St. Willebrordusput achter het Witte
(Hervormde) kerkje voor de geest ha
len, of wel in gedachten verwijlen op
de fraaie landgoederen Ter Coulster en
Nyenburgh, waar de geschiedenis ge
schreven werd van enkele voorname
geslachten.
Van tweërlei aard kan ten slotte de
belangstelling zijn, die gewekt wordt,
wanneer gedacht wordt aan al die keu
rig afgeperkte bollenvelden en slatuin
tjes ten Westen van de grote verkeers
weg AlkmaarAmsterdamDen Haag
tussen Heiloo en Limmen. Men kan er
aan denken, omdat men eenmaal op
een prille voorjaarsdag getroffen werd
door de frisse fleurigheid van deze
velden, ofwel, omdat men achter deze
velden de strak-zakelijke sfeer weet van
een rijke deviezenbron, die ook Heiloo
in haar weelde doet delen.
J^oe komt men aan de naam
Heiloo Volgens de overleve
ring is het, voorvoegsel Hei een
samentrekking van Heilig. Loo is
't Middelnederlandse woord voor
hos. Heiloo is dus Heilig bos.
Het begrip Heilig duidt niet op
het feit, dat de eerste Christ en-
prediker Willebrordus hier een
maal zijn woord verkondde, maar
moet een herinnering zijn uit de
oude Germaanse tijd.
het bos werd er aan onttrokken voor
de stichting van een villapark. Dat
park heeft bekendheid gekregen on
der de naam Blockhovepark. Van het
Heilooërbos bleef ruim vijftig ha. over.
JO OMSTREEKS de jaren 1870—'80
telde Heiloo nog maar een achthon
derd inwoners. Een zo kleine gemeen
schap van in hoofdzaak tuinders heeft
weinig eigen historie geschreven. Haar
historie is dan ook eigenlijk de historie
van de geslachten, die hier hun uitge
strekte landgoederen hat den. Ter Coul-
kaifé
IIET onlangs gerestaureerde „Willebrordusputje", ten Westen van de Hervormde
kerk van Heiloozou volgens de overlevering omstreeks het jaar 695 ge
graven zijn door de eerste Christenprediker Willibrordus. Er zijn echter geen
authentieke stukken opi te bewijzen, dat deze overlevering juist 'is, maar dit-
doet niets af aan de historische waarde van deze plek. Die historische waarde
hebben kenners kunnen terugvinden in de merkwaardigheid, dat het een zeven-
zijdige put is. Meestal telt men bij de bouw een even aantal zijden. Hier echter
zevenhet heilig getal dus. Een van die zijden is gevormd door een priester
zerk, die te herkennen is aan de miskelk, die aan het hoofdeinde is ingebeiteld.
Eenmaal moet bij dit putje ook een oude stenen doodkist gestaan hebben, die
gebruikt werd als drinkbak voor de paarden. Op oude prentjes komt deze kist
voor Op wonderlijke en onnaspeurlijke wijze is deze bak verdwenen. Het ge
meentebestuur heeft er nog nasporingen naar gedaan en daartoe o.a. geschreven
naar het Oudheidkundig museum te Leiden. Resultaat heeft dit echter niet ge
had. Zodat de Heilooérs het waarschijnlijk w>el zonder dit historische attribuut
zullen moeten blijven stellen. Tenzij natuurlijk een van onze lezers er raad
op zouden weten
TEDERE gemeenschap heeft haar mar
kante figuren. Wethouder J. Rus is
zulk een figuur voor Heiloo. Zijn woord
heeft in gemeenteraad en college van
B. en W. groot gezag. En ook daarbui
ten. Als vertegenwoordiger van de Par
tij van de Arbeid maakt hij deel uit
van het gemeentebestuur. Zijn ijver
voor het welzijn der dorpsgemeenschap
dateert al van vóór de oorlog. Hij is
het geweest, die in de dertiger jaren
Heiloo zijn Blockhovepark bezorgde,
die villawijk, waarop het genabuiude
Alkmaar zo nu en dan een jaloerse blik
kan werpen. Met een van de heren Van
Foreest heeft de heer Rus in dit park
de blokhuisbouw geïntroduceerd. Hou
ten landhuizen uit Silezië, die kant en
klaar geïmporteerd werden. De eerste
woning was bestemd voor de familie
De Lange, die eigenares is van de grond,
waarop het villapark gesticht werd.
Het werd „Blockhove" gedoopt, een
naam, die weldra voor het gehele park
zou gaan gelden.
Ook in de koop van het Heilooër bos
en de openstelling van dit gebied als
recreatieoord heeft dc heer Rus een
werkzaam aandeel gehad. Het is goed
deels aan zijn talent als onderhande
laar te danken, dat de familie Van Fo
reest ten slotte tot verkoop bereid was.
Na de oorlog maakte dc heer Rus di-
