KERSTKLANKEN Begin der emigratie naar DRIE EEUWEN GELEDEN Jan van Riebeeck heeft er drie eeuwen geleden wat groots verricht -DE ZEEREIS naar Indie ging vroeger om de Kaap". Dit bekende regeltje leren Hoe hei begon Kruiswoordpuzzle voorde Kerstdagen Puzzle-rubriek MAANDAG 24 DECEMBER 1951 ■Mi „Vrede op aarde" ERELD, die vervuld is van ïtter, in een samenleving, rd is door tegenstellingen, leid, die lijdt onder tot het ivoerde spanningen, klin. ■den van de engelenzang onwerkelijke hoon uit een ild. aarde? Vrede op deze on- arde die, naar het onheils- illerhande profeten van het haar ondergang tegemoet onder deze mensen, die :hter allerlei ijzeren en flu- jnen scheldwoorden en be oeroepen zonder ophouden? 3e volkeren, die niet vragen rakke krachten" van het inder ons woonde als liet :elijke Teken van God3 liefde, maar naar de krach- ivisies en luchtvloten en lens? gelie van de Kerstnacht is woord, een dierbare maar frase geworden voor de l van de millioenen voor hemelse ernst en waarheid werd: ..Alzo lief heeft God ;ehad, dat Hij zijn eniggebo- gegeven heeft opdat ieder, i gelooft, niet verloren ga, ig leven hebbe". 3 is vervuld van zoveel nn- dat men het Teken des izus van Nazareth gegeven, ziet. En dat is het oorneel ld: dat Hij gekomen is tot laar dat de ziinen Hem niet vaard als Leidsman en Be- het duister van hun gebro- Ware het een mens vergaan, hristus verging, hij zou zich ekeerd in rechtmatige toorn, [en overlatend aan het blin- n hartstocht en haat, strijd mg. is het Teken van Kerst- de liefde Gods sterker is 'aasheid der mensen. Dit is loodschap van Bethlehem: dheid Gods triomfeert over theid van Herodes, de lafheid s, de opgezweepte haat van olk en gans de wereld. Want kribbe van Bethlehem en kruis van Golgotha gloort it van de morgen der Op- - en in het lied van de i preludeert reeds de hemel- van de Pinksterwind. dan het vredeslied van de tijdelijk overstemd worden 'umoer van diplomaten en 3ch wordt zijn betekenis ver- het hart, dat open staat temmen der eeuwigheid. Het oren gaan in het vloekend het verwarrend klagen zan millioenen in angst en pijn, et laatste woord aan Hem, len is om te zoeken en zalig wat verloren was. een van Bethlehem, dat or- pgericht is als een signaal in onzer tijdelijkheid, wordt het eind der tijden, erkend [weerlegbare waarheid, dat oudende liefde, ons tot heil, over haat en tweedracht, 1 en verlorenheid. Dan, op de ag die komt, zullen de ber dragen en de heuvels heilig het volk, dat in duisternis zal een groot Licht zien. veranderen. Het leven treedt n sublieme scheikundige, die rleent aan vruchten en spe- ie geur geeft aan 'de roos. die koolzuur verandert in suiker en, aldus handelend, zuurstof opdat dieren de adem des t lach tig worden, nke aan een welhaast onzicht- ppel protoplasma, doorzichtig, g, in staat tot beweging, ener- tend aan de zon. Deze enkel cel. dit doorzichtige nevel- ruppeltje, bevat een kiem van en heeft macht dit leven uit aan elk levend ding, groot of t druppeltje is de oorsprong leven. De natuur heeft het le geschapen, want vuurgebla- ;sen en een zouteloze zee kon- iertoe benodigde voorwaarden veren. En wie zon het dan hier hebben gebracht? Zalmen en palingen Iet instinct der dieren spreekt gbaar van een goede Schep- ït zonder dit instinct zouden ;ren hulpeloze schepsels ge in. ige zalm verblijft jarenlang ui m dan terug te keren naar zijn 'ier en de reis te ondernemen plek waar de bepaalde zij- n de rivier uitmondt, waar da lm ter wereld kwam. het dat hem terugbrengt juist „eigenste" plek? Als ge hem igt naar een andere zijrivier, ïerkt hij onmiddellijk dat hij koers is en hij zal zich zijn ugbanen naar de hoofdstroom an. tegen de stroom op, zij i ing te bereiken, loeilijker is het raadsel van de p te lossen. Deze wonderlijke trekken, zodra ze geslachtsrijp uit hun poelen, plassen en ri- veral ter wereld die uit En igen duizenden mijlen af door in zonder uitzondering naar grondeloze dienten bij Ber- )aar baren ze en sterven. De talinkjes of aalties. die geen kennis kunnen bezitten, zou zgen. dan dat ze zich in een lestenij bevinden, gaan niette ug en vinden h< weg niet naar dezelfde waterplek waar Iers bandaan kwamen maa" Tïiörsn of Un-e-on zoda* overal de wate- jd bevolkt zijn met palingen- (Zie elders vervolg) elke Nederlandse jongen en ieder Nederlands meisje al vroeg. Hieruit blijkt hoezeer de zuidpunt van Afrika voor onze vroegere overzese handel van belang moet zijn geweest. Het mag daarom wel enigszins verbazingwekkend worden genoemd dat de Oostindische Compagnie, die reeds vanaf het begin der zestiende eeuw het monopolie bezat voor de vaart op Indie, pas in het midden der zeven tiende eeuw besloot een nederzetting aan Kaap de Goede Hoop te stichten. Lang voordat Jan van Riebeeck met zijn kleine bezettingsvloot op 24 December 1651 de rede van Texel verliet, werd Zuid-Afrika dus regelmatig door Indic-vaarders bezocht, waaronder vele Engelsen. pE ENGELSEN waren de eersten, die in Zuid-Afrika een nederzetting trachtten te vestigen. Zij deden dit op vreemde wijze, die in vroeger dagen heel normaal en zelfs menslievend werd gevonden. Men verleende in En geland in 1614 gratie aan een zeveniai moordenaars, die tot de doodstraf wa ren veroprdeeld. Hun straf werd ver anderd in verbanning naar een onbe woond gebied, waarvoor Zuid-Afrnca werd gekozen. De zeven mannen werden zonder vorm van proces in de Tafelbaai aan land gezet, met enig voedsel en een zeilboot en moesten zich verder maar zien te redden. Huisvesting was er met, het landschap was wild en woest en ae vrijwel ongewapende mannen werden voortdurend overvallen door leeuwen, slangen en inboorlingen. Hun leven was zo ondraaglijk, dat drie van hen bfj aankomst van het eerstvolgend schip op weg naar het vaderland de kapitein smeekten om mee terug te mogen. Ze lieten zich in het vaderland nog liever ophangen dan langer in dit verschrik kelijke oord te moeten blijven. De ove rige vier waren toen reeds omgekomen bij een poging om per vlot het aan komende schip te bereiken. De Zuid kust van Afrika was een zeer onher bergzaam oord in die dagen. Jan van Riebeecks eerste kennisma king met het land waaraan zijn naam voor altijd zou worden verDonaen, vond plaats in 1649 toen hij uit India terugkeerde. Hij had reeds een veelbe wogen leven achter de rug. Zijn vader was een zeevaarder, die reeds op jonge leeftijd omkwam. Als jongen van 1U jaar verloor Jan ook zijn moeaer, aie van goede huize was. Zijn grooivader gaf hem een opleiding voor dokter. Reeds op 21-jarige leeftijd ging hr) ln dienst der Oostindische Compagnie naar Indie. Onderweg ging het scaip waarmee hij reisde verloren. Met veel moeite wist hij de kust van Sierra oe Leone te bereiken. Na een moeilijke reis van 18 maanden kwam hij in Indie aan, waar hij zich ontpopte als een goed koopman en een uitstekende be stuurder. WILDERNIS. - Een van de fraai ste badplaatsen in de Kaapprovin cie, niet ver van de plaats waar Jan van Riebeeck driehonderd jaar geleden voet aan wal zette. heim. De buitenwereld wist niet beter of Van Riebeeck ging naar Indie en er werd dan ook voor 18 maanden pro viand aan Ipoord genomen. Op 24 December 1651 verliet Jan van Riebeeck bij gunstige wind de reae van Texel. Hij had een voorspoedige reis, want de Engelsen lieten hem met rust Op het matje, DEN GROOT AANTAL kooplieden maakte zich echter in die dagen schuldig aan privéhandel, die door «e compagnie streng was verboden. Ook Jan van Riebeeck werd de verleiding te sterk en toen dit de hoge heren m Nederland ter ore kwam werd Mj teruggeroepen. Van Riebeeck. die graag in India was gebleven, nam zien voor alle moeite te doen om terug v* keren en reeds op de terugreis naar nei vaderland zag hij in Zuid-Afrika daar voor een gelegenheid. Aan Kaap de Goede Hoop lag een schip, dat als verloren moest worden beschouwd. Bij de pogingen om oe lading te redden maakte Van Riebeeck KAAPSTAD. - Het parlementsgebouw, waar de vertegenwoordigers van de Unie vergaderen. kennis met het land en zijn bewoners en zag hij eveneens dat de grond neel geschikt zou zijn voor de verbouw van groente en fruit. Verse groente en vruchten waren onontbeerlijk ter be strijding van het vitaminen-gebrek, waardoor het sterftecijfer op oe sche pen van en naar Indie zo hoog was. In het vaderland teruggekeerd, maak te Van Riebeeck rapport op van zijn bevindingen. De bestuurders van de compagnie zochten al sinds 1629 naar een gelegenheid om aan de Kaap vaste voet te krijgen. Met moeite lieten zij zich overhalen Jan van Riebeeck een opdracht te geven tot het bouwen van een fort aan de Zuidpunt van Afrikp. omdat hij nu eenmaal hun vertrouwen min of meer had verloren. Zijn kennis van zaken, zijn ijver en zijn bestuur derscapaciteiten gaven ten siotte oe doorslag. Hij kreeg het commando over vijf schepen waarvan er drie mei spoed zouden vertrekken, terwijl er twee zouden nakomen. Op weg. rip DE NEGENTIENDE December 1651 ging Van Riebeeck aan boord van zijn schip „De Drommedaris". In zijn ge- gezelschap bevonden zich zijn vrouw Maria de la Quellerie een predikants dochter met wie hij in 1649 was ge huwd zijn zoontje Lambertus en zijn twee nichtjes, die waarschijnlijk mee gingen om zijn vrouw te assisteren. Ook de tuinman Boom nam zijn vrouw mee, zodat men in het nieuwe land al direct op vier vrouwelijke krachten kon rege nen. De twee andere schepen ondci Van Riebeecks bevel heetten de Reyer" en de „Goede Hoop". Later zouden nog volgen de „Walvis" en de Olifant". Men hield het werkelijke doel van de reis zoveel mogelijk ge en hü ontmoette onderweg slechts éên zeerover, die wel in zijn buurt Kwam, doch hem niet durfde aan te vallen. Ook uit zijn logbok bleek dat zijn moeilijkheden niet al te groot zijn ge weest. Het vermeldde geen enkele harde storm en er werden slechts twee doden in geregistreerd. Voor die dagen was dit getal ongehoord laag, in aan merking genomen het gebrek aan drinkwater en gezond voedsel, waar mee men op zo'n reis moest rekenen. De twee nagezonden schepen naar de Kaap registreerden onderweg samen liefst 130 doden en dit was geen bij zonder slechte uitzondering voor die tijd. QF Zondag 7 April 1652 bereikten de eerste Nederlandse emigranten Zuid- Afrika. In naam der Compagnie nam Jan van Riebeeck bezit van de kust strook. Er wachtte hem een tijd van strijd en ongekend werken. Na lange wrijving kreeg hij het ver trouwen der inboorlingen. Door zijn grote plichtsbetrachting en werkkracht werd Van Riebeeck ongeveer tien jaar later opnieuw in de gelegenheid gesteld naar zijn geliefd India te gaan. Bij zijn vertrek had hij de Nederlandse naam voorgoed gehecht aan Zuid-Afrika. Zijn goede kwaliteiten als één der pioniers onder de emigranten kunnen een voor beeld zijn voor hen, die in onze tijd op weg gaan naar een nieuw vaderland. Zijn zinsp. ;uk houdt het geheim en de garantie in voor het slagen van elke emigratie: „Die avancement soeckt sal geen naersticheyt sparen". Horizontaal: 1 ingebeeld, 6 plaats, 11 kledingstuk, 12 meisjesnaam, 13 den lezer heil, 15 grasland, 17 droesem, 18 Spaans veldheer, 20 maat, 21 rivier in Nederland, 22 wat gesproken wordt, 24 voertuig, 25 kloosterling, 27 vervoers maatschappij, 28 lidwoord, 29 plaats op Sardinië, 30 hetzelfde, 31 edelsteen, 34 vaartuig, 36 riviertje, 37 wat nog niet bekend was, 40 bijbels fig„ 42 roemrijke gedachtenis, 43 Frans lidwoord, 44 Ver. Staten, 45 Portugese munt, 47 onbep.- vrn.wrd., 49 jongensnaam, 50 gerecht, 54 voorzetsel, 56 niet even, 57 sprookjes- fig., 58 eilandbewoner, 61 jong dier, 63 heilige, 64 Myth.fig., 66 bijwoord, 67 verschijning, 69 Myth.fig., 71 klein ver trek, 73 paard, 74 bevel, 75 maat, 76 voorzetsel, 78 dierenverblijf, 80 insect, 81 stad in Albanië, 83 en andere, 84 pers-bureau, 85 Turkse munt, 87 dier, 88 vis, 92 polder, 93 plaats in Gelder land, 94 de oudste. Verticaal: 1 onbep. voornw.wrd, 2 betaald antwoord, 4 muziekterm, 5 klokjes in de Haarlemse Grote Kerk, 7 vreemde munt, 8 voor de vuist, 9 niet begroeid, 10 hoort in de Kerstboom, 14 voertuig, 16 riviertje, 19 heden, 23 spil, 26 bruto, 30 dierengeluid, 32 muziek stuk, 33 trommelslager, 34 belooft een witte Kerst, 35 muzieknoot, 38 zie 47 gever, 60 Myth.fig., 62 wroeter, 65 dier, lekkernij, 91 nummer. Bij juiste invul bon, 39 soort stof, 41 Frans lidwoord, 68 ambtshalve, 70 dwaas, 72 bijbels fig., ling vórmen de nummers 3 en 6 vert. 46 laatstleden, 48 Chin, munt, 51 sein, 76 familielid, 77 meisjesnaam, 79 Euro- een wens.' 52 wording, 53 bezoeker van heilige peaan, 82 Germaans teken, 85 rivier in (Voor de oplossing zie men ons blad plaatsen, 55 pleisterplaats, 59 goede Italië, 86 Mythiig., 89 jongensnaam, 90 van Donderdag), DINSDAG 25 DECEMBER (Eerste Kerstdag) HILVERSUM I, 402 m.: 7.30 NCRV, 8.30 IKOR, 9.30 KRO, 17.00 NCRV, 19.45— 24.00 KRO. 7.30 Kerstzangdienst. 8.30 Morgengebed. 9.30 Nieuws en Waterstan- 'den. 9.45 Kinderkoor. 9.55 Hoogmis. 11.30 Kinderkoor. 11.45 Kamermuziek. 12.15 Amusementsorkest. 12.40 Gram.platen. 12.45 Kersttoespraak Z. H. de Paus. 13.00 Nieuws, weerberichten en katholiek nieuws. 13.10 Residentie-orkest en Oratoriumver eniging. 14.00 Kerstvertelling. 14.15 Bari ton, declamatie en piano. 15.20 Voor de kinderen. 16.00 Voor de zieken. 16.30 Ves pers. 17.00 Vrije Evangelische Kerkdienst. 18.30 Kerstconcert. 19.30 Nieuws en weer berichten. 19.45 £)e gewone man zegt er 't zijne van. 19.50 Gram.muziek. 20.10 Radio Philharmonisch Orkest en solist. 21.25 „Het nieuwe lied", Kerstfantasie. 22.05 Strijkkwartet. 22.25 Gram.muziek. 22.45 Avondgebed en Liturgische kalender. 23.00 Nieuws. 23.1524.00 Gram.muziek. HILVERSUM II, 298 m.: 8.00 AVRO. 10.00 VPRO, 12.00—24.00 AVRO. 8.00 Nieuws. 8.15 Gram.muziek. 8.40 Kinder koor. 9.00 Morgenwijding. 9.15 Orgelcon cert. 9.30 Alt en gitaar. 10.00 Vrouwen koor en solisten. 10.30 Kerkdienst. 12.00 Kerstklokken. 12.10 Koorconcert. 12.35 Kerstgroet. 12.45 Groeten van emigran ten. 13.00 Nieuws en weerberichten 13.05 Mededelingen of gram.muziek. 13.10 Ex ctuise muziek. 13.40 Voordracht. 14.00 „L'Enfance du Christ", trilogie sacré. 15.40 Zangdeclamatie. 16.00 Onze Amerikaanse buren. 16.30 Verzoekprogramma. 17.15 Kerstliederen. 18.00 Nieuws. 18.15 Gram. muziek. 18.55 Voor de kinderen. 19.00 Orgel en viool. 19.15 Paris vous parle. 19.20 Pianorecital. 19.45 Groeten van emi granten. 20.00 Nieuws. 20.05 Strijkorkest. 20.45 „De tuin van het Paradijs", hoor spel. 21.25 Kamerorkest. 21.45 Kerstliede ren. 22.30 Kamerokest en solisten. 23.00 Nieuws. 23.15—24.00 Gram.muziek. Experimenteel Televisie-programma van de KRO. 20.15—21.45: „Kermisvolk op Kerstmis", spel. WOENSDAG 26 DECEMBER (Tweede Kerstdag) HILVERSUM I, 402 m.: 8.00 KRO, 9.30 —24.00 NCRV. 8.00 Nieuws en weer berichten. 8.15 Gram.muziek. 8.25 Hoog mis. 9.30 Nieuws en weerberichten. 9.45 Gewijde muziek. 10.00 Gereformeerde kerkdienst. 11.30 Gewijde muziek. 12.00 Instrumentaal Sextet. 12.30 Meisjeskoor en harp. 12.59 Klokgelui. 13.00 Nieuws en weerberichten. 13.05 Protestants Interker kelijk Thuisfront. 13.20 Marinierskapel en solist. 14.00 Voor de jeugd. 15.00 „Weih- PUZZLE 321. WELKE PLAATSNAMEN KUNT GIJ VORMEN? Onze puzzle-liefhebers vinden hier onder 92 lettergrepen. Van deze letter grepen kunnen de namen worden ge vormd van 25 plaatsen, waarvan er vijf in het buitenland gezocht moeten wor den. Lettergrepen: a am ap as bas bel ber bo chem ei dam de de de de de den den den dum ga ge ge ge gen gen gra har hil hoe hui ka kan ke ke ken ker ker kes la len Ier li ling ma me men/ner mo mul mus naai nal ne ner nin nis pa pan pin pol ra ren ro roos rijp sa se se se sel sum te tel ter to tra va ve ve ven ver wa war wis wol won ze zen zo zoe Oplossingen (per briefkaart) tot en met Vrijdag eerste post aan de Redactie van dit blad. Onder de inzen ders van twee goede oplossingen (van deze puzzle en die van Zaterdag) wordt weer een prijs van f 5 verloot). nachtsoratorium". Bach. 16.30 Kerstfeest der Bejaarden. 17.30 R.V.U.: Dr. J. C. A. Fetter: „Het risico van Kerstmis". 18.00 Nieuws. 18.15 Amusementsensemble. 18.45 Koorzang en orgel. 19.15 Boekbespreking. 19.30 Gram.muziek. 19.40 Badiokrant. 20.00 Nieuws en weerberichten. 20.10 Kamer orkest en solist. 21.05 „Wereldregering", causerie. 21.35 Kerkkoren en orgel. 22.15 „Dit wonderbaarlijk kind", Kerstdeclama- torium. 23.00 Nieuws. 23.15—24.00 Gram. muziek. HILVERSUM II, 298 m.: 8.00 VARA, JO.Op VPRO, 12.00—24.00 VARA. 8.00 Kerstklokken. 8.01 Nieuws en weerberich ten. 8.1& Oud-Nederlandse Kerstliederen. 8.35 Orgel, harp en cello. 9.00 Voordracht. 9.2.5 Strijkorkest en carillon. 10.00 Kerst vieringen in het buitenland. 10.30 Kerk dienst. 12.00 Negro-spirituals. 12.30 Land en Tuinbouwmededelingen. 12.33 Groeten van emigranten. 13.00 Nieuws. 13.05 Kerst krant. 13.50 Regeringsuitzending: Hella Haasse: „Kinderjaren in Indonesië. 14.00 Studentenkoor. 14.25 „Schaduwen over Atlantis", hoorspel. 15.05 Gram.muziek. 15.35 Concertgebouworkest en solist. 16.20 Voor de zieken (Nederland—Zwitserland). 17.00 Voordracht. 17.20 Kerstmis in Ko penhagen en Hilversum. 18.00 Nieuws. 18.15 Groeten van emigranten. 18.45 Amu sementsmuziek. 19.10 „Een vechter voor de vrede", klankbeeld. 19.30 Strijkkwar tet. 20.00 Nieuws. 20.05 Vocaal ensemble. 20.30 Cabaret. 21.30 Omroeporkest. 22.00 „Bruidstranen", hoorspel. 22.40 Dans muziek. 23.00 Nieuws. 23.15—24.00 Dans muziek. DONDERDAG 27 DECEMBER HILVERSUM I, 402 m.: 7.00 KRO, 10.00 NCRV. 11.00 KRO. 14.00-24.00 NCRV. 7.00 Nieuws. 7.15 Morgengebed en Liturgische kalender. 7.30 Zenderslui ting. 9.00 Nieuws. 9.10 Voor de huisvrouw. 9.30 Waterstanden. 9.35 Gram.muziek. 10.00 Gewijde muziek. 10.30 Morgendienst. 11.00 Voor de zieken. 11.45 Gram.muziek. 12.00 Angelus. 12.03 Gram.muziek. (12.30 12.33 Land- en Tuinbouwmededelingen.) 12.55 Zonnewijzer. 13.00 Nieuws en katho liek nieuws. 13.20 Kamerokest. 14.00 Gram.muziek. 14.45 Voor de vrouw. 15.15 Pianokwintet. 15.50 Gram.muziek. 16.00 Bijbellezing. 16.30 Zendersluiting. 18.00 Nieuws. 18.15 Voor de jeugd. 18.40 „Op de stelling". 18.50 Gram.muziek. 19.05 Levensvragen van allerlei aard en een pastoraal antwoord. 19.20 Verzoekpro gramma. 19.40 Radiokrant. 20.00 Nieuws en weerberichten. 20.10 Gevarieerd pro gramma. 22.15 Buitenlands overzicht. 22.35 Gram.muziek. 22.45 Avondoverdenking, 23.00 Nieuws. 23.1524.00 Gram.muziek. HILVERSUM II, 298 m.: 7.00—24.00 AVRO. 7.00 Nieuws. 7.15 Ochtendgym nastiek. 7.30 Zendersluiting. 9.00 Nieuws. 9.10 Morgenwijding. 9.25 Gram.muziek. 3.30 „De Groenteman". 9.35 Gram.muziek. 10.50 Voor de kleuters. 11.00 Radioscoop. li.45 „Die volke van Suid-Afrika", cau serie. 12.00 Lichte muziek. 12.25 In 't spionnetje. 12.30 Land- en Tuinbouwmede delingen. 12.33 Gram.muziek. 12.45 Finan cieel jaaroverzicht. 13.00 Nieuws. 13.15 Mededelingen of gram.muziek. 13.20 Pro menade-orkest. 13.55 U kunt het geloven c.f niet. 14.00 „Huis en wereld". 14.45 Orgelspel. 15.00 Voor de zieken. 16.05 Hersengymnastiek. 16.30 Zendersluiting. 18.00 Nieuws. 18.15 Voor de jeugd. 18.40 Dansmuziek. 18.55 Voor de kinderen. 19,00 Gesproken brief uit Londen. 19.05 Nieuws van de Koninklijke Marine en Jaarover zicht. 19.15 Orkestconcert. 19.40 Ronde Tafel Parlement. 20.00 Nieuws. 20.05 Ra dio Philharmonisch Orkest en solist. 20.50 „Gösta Berling", hovrspel. 22.20 Gram. muziek. 22.45 „Caraibische contouren", causerie. 23.00 Nieuws. 23.15 Sportactu- aliteiten. 23.30 Zang en orgel. 23.4524.00 Gram.muziek. PRETORIA. - Het standbeeld van Paul Kruger, de man die streed voor de vrijheid der Zuidafrikaanse boeren.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1951 | | pagina 9