>g
Victor Hugo-overschat, verguisd
ERIJ
Kafka's Hei Proces"-ontstellend
beeld van een verre God
Boekenweek-commissie deed een
voortreffelijke keus
Goede kans op verfilming var
De Hartogs „Hollands Glorie'
I
naanieg
Schrijvers, die iets te zeggen hebben
„Er zijn is schuldig zijn'
„Insecien in plastic"-
novelle met niveau
Minister Ruiten beslist in laatste instantie
Zonder Rijkssubsidie is
productie onmogelijk
Beroemd schrijver werd voor 150 jaar geboren
Zijn werk was een goed tijdsbeeld
Wat is 'n goed boek
'nWnaMonaa' conares
van aquariumhouders
p-
[om*
tijken.
-285
plantingen
>rijsopgaaf
van HEER-
jare kennis
zich daarin
Idenweg, ge-
■laarsweg in
■AKI tot en
e richtingen
m
(Van een bijzondere medewerker)
IJJ HET VOORLAATSTE hoofdstuk van ,tfet Proces" van Kafka komt een ge
lijkenis voor, die de sleutel kan heten van dit voor zovele interpretaties
vatbare werk. Deze gelijkenis luidt ongeveer als volgt:
Voor de wet staat een wachter. Bij deze wachter komt een man uit den vreem
de en vraagt toegelaten te worden tot de wet. Maar de wachter zegt, dat
hij hem nu niet kan toelaten. De man denkt na, en vraagt dan, of hij later zal
mogen binnentreden. „Het is mogelijk", zegt de wachter, „maar nu niet". Wel
iswaar staat de poort naar de wet altijd open. Maar de Wachter ziet er zo
streng uit, en vertelt van andere wachters, hoger in rang, die evenzeer de wet
bewaken, dat de vreemdeling zonder toestemming niet naar binnen durft gaan
Hij krijgt een krukje van de wachter, en gaat op zij van de poort zitten. Daar
zit hij jaren. Hij doet vele pogingen om toegelaten te worden, maar steeds
tevergeefs. De vreemdeling wordt ouder. Wat hij had meegebracht voor de
lange reis, raakt op. Hij wordt kinds. Z'n gezichtsvermogen vermindert snel.
Maar wel onderscheidt hij nog in het donker de gloed die steeds straalt uit de
poort der wet. Wanneer de vreemdeling dan tenslotte stervende is, wenkt hij de
wachter voor een laatste vraag: „Allen doen toch moeite voor de 'wet. Hoe komt
het nu, dat er in al die jaren niemand behalve ik toegang gevraagd heeft?" De
wachter antwoordt„Hier kon niemand anders toegang verkrijgen, want deze
ingang was alleen voor jou bestemd. Ik ga nu heen en sluit de poort".
berculose, die hem tergend langzaam, in
1924 naar het graf bracht.
JN „HET PROCES" vinden we hoe
rvE SCHRIJVER van deze meedogen-
*"Moze gelijkenis is Franz Kafka. Hij
werd in 1883 te Praag geboren. Zijn
ouders waren gegoede Joden, die een
grote en welvarende zaak hadden. Over
zijn jeugd valt weinig bijzonders te ver
tellen. Hij bezocht het gymnasium, stu
deerde later rechten, zonder echter enige
belangstelling voor deze wetenschap te
voelen. Want het schrijven had zijn
hart. Omdat hij onafhankelijk van zijn
ouders wenste te zijn, voltooide hij ech
ter deze studie met een proefschrift, en
vond werk aan een groot verzeke
ringsbedrijf. Dit kantoorwerk vond hij
kortweg een ramp. Maar hij hield het
vol, totdat zijn ziekte hem dwong het
op te geven. In zijn vrije tijd schreef hij
dus. Zelf kwam hij echter nauwelijks
tot enige publicatie. Wanneer we thans
verzamelde werken van Kafka bezit
ten, danken we dit aan zijn vriend Max
Brod, die tegen het uitdrukkelijk bevel
van Kafka in, zijn nagelaten werk ge
publiceerd heeft.
Natuurlijk zijn er vele momenten uit
de levensgeschiedenis van een schrij
ver, die voor het goed begrijpen van
zijn werk belangrijk zijn. Ten aanzien
van Kafka zijn het voornamelijk drie
dingen, die hem fundamenteel hebben
beheerst. Dat was allereerst de verhou
ding tot zijn vader. Hij was bijzonder
sterk aan zijn vader gebonden. Deze
binding had vooral de kenmerken van
het ontzag, de heilige eerbied, de be
wondering. Van een warme intimiteit
tussen vader en zoon was geen sprake.
De zoon distancieerde zich van de va
der, zocht eigen zelfstandigheid, en laat
toch op allerlei wijzen zien hoe hij niet
buiten de vader kan. Een vaderbinding
dus, waar de psycho-analyse haar theo
rieën heeft menen verwerkelijkt te
zien!
Dan was er een lang volgehouden en
toch uiteindelijk mislukte verloving, die
Kaka diep heeft aangegrepen. En diep-
insnijdend was dan vooral ook de tu
kt Barendse
lam over het
swapend met
:i vraagt zich
'olvers te be-
pijlcn en spe-
;te. Zij voelt
'oren.
OP HET MATJE
Schokken en bonken
rje vrouw, die vandaag met de animo
van een terdoodveroordeelde voor
de Kadi trad, kwam me bekend voor,
maar ik kon haar, zoals dat heet, niet
direct thuis brengen. Nu was dat ook
geenszins mijn bedoeling, want de
jaren der blonde jeugd, waarin er van
tijd tot tijd wat thuis te brengen viel
zijn weggevallen als de meerderheid
mijner haren spoorloos maar aan
wijsbaar. En, eerlijk gezegd, toen koos
ik altoos een ander soort andermans-
kinderen dan die, waaruit later vuur-
vre^psters als deze Hendrika Zwerken-
brei gesproten zijn.
Maar de rechter friste het verkreu
kelde geheugen op, toen hij zei: U hebt
anderhalf jaar geleden ook terechtge
staan wegens belediging, nietwaar?
Hendrika, die gekleed was in een
geel wollen vest met rode noppeltjes
en een paarsig bloemmotief rond de
frontpanden, slokte haar adamsappel
een weinig omlaag en zei: Het is de
zelfde kwetsie.
't Is altijd dezelfde kwestie; u
kunt uw mond niet houden en u be
ledigt maar raak. 't Is schande.
Niet vanmezelf, dat mens vreet
me zenuwe op, ik heb nachten op me
bed liggen schokken en bonken van de
nerveusjiteit, me man ken d'r van
meeprate, die was slecht gestuurd, die
ging kepot van de meelij.
Uw man is toch niet overleden?
schrok de rechter.
Dat zou ze wel wille, die sale-
manderse netevreter, maar me man is
wel wijzer. Gezond as 'n vis. die over-
led dat mens tvel taphtio jaar
De beledigde bleek een witte juf
frouw te zijn in een zwarte soeviurk
met hoog boordje van vhitzerige make
lij. Ze galmde de woorden des eed?
met een fluitende falsetstem als speet
de ze de overvallen maand in een
slecht toneelstuk. Het relaas, dat ze
oplenelde met de bestudeerde klaoe
liikheid van een ongetrouwde juf
frouw met zestien kwalen, was schok
kend in zijn. sobere varinheid Ral
P?ter?nur en bittere alsem, nemevnd
met de gemeenheid van alle butendc
stoffen ter wereldLevensleed de?
buurvrouwen, roman zonder eind
De officier wilde e- een slot aan ma
ken en offreerde vacantie on koster
van de reaerino. man- de vrouw map-
de merend om iet lot van haar der
tien. k'vt-ren en de rechter. di„ waar
srhiinliik non een glirnrt van hoon zo-
glo—cn maakte er ven—tin ntllden beet-
Van ttetneen mpl ïoep„ zql uitdraaien
OV schol-Jcen en ionken in de nren el
de slaan verre blijft van tr a-■
fi-me lrerel dj„ nriikt op de eer
pagin? var, hnny 'rouwboekie TC i p V
kan het anders allerlei uit de
persoonlijke levensgeschiedenis van
Kafka terug. Maar toch wel in een zeer
bijzondere vorm. De hoofdpersoon van
dit boek wordt kortweg aangeduid als
K. In zijn andere grote werk „Het slot"
is hetzelfde het geval. We mogen daar
om veilig aannemen, dat K. Kafka zelf
is. „Het proces" begint nu met deze
zin: „Iemand moest Josef K. belasterd
hebben, want zonder dat hij iets kwaads
gedaan had, werd hij op een ochtend
gearresteerd." Het kwaad dat K. ge
daan heeft wordt nergens nader om
schreven. Anders gezegd, het kan niet
omschreven worden. Want eigenlijk is
het er-zijn van K. zonder meer een
schuldig zijn. Er-zijn is schuldig. Op dit
puntreeds vragen allerlei mogelijke
interpretaties aandacht. „Er-zijn is
schuldig zijn". Dat zegt het orthodoxe
Christendom in zijn leer van de erf
zonde. Dat zegt de existentialist Heid
egger, zij het ook in een geheel an
dere bewijsvoering. Deze stelling past
verder bij een klassiek Freudiaans ge-
interpreteerde vaderbinding. En ten
slotte speelt de verbroken verloving
van Kafka door de gehele opzet van
deze roman heen.
Maar wat gebeurt er nu met deze K.
die schuldig is door zijn er-zijn? Hij
wordt gedaagd voor het gerecht. Hem
wordt een proces aangedaan. Gerecht
en proces zijn echter beiden even on
grijpbaar. Een beschuldiging bereikt K.
nooit. Zijn eigenlijke rechters krijgt hij
nooit te zien. Het gerecht, de wet uit
de hierboven reeds genoemde gelijke
nis, tonen zich nooit. Het gerecht, de
wet, God zijn ongenaakbaar ver. Deze
ongenaakbaar verre afstand tekent
Kafka niet door middel van het aure
ool van het licht, maar door alles wat
gemeen, laag, onderkruiperig, smerig
is. Het gerecht heeft zijn zetel in een
achterbuurt. Het zijn vunze ambtenaar
tjes en eindeloze acta, die in hun on-
UET ZOU wel eens kunnen blijken,
dat de novelle „Insecten in Plas
tic", welke dit jaar tijdens de Boe
kenweek als geschenk zal worden uit
gereikt een der beste is van de na
oorlogse litteraire productie. Dit boek
je heeft namelijk alvast niets gemeen
met de zachtrose jeugdherinneringen
en met de droevige lotgevallen van het
slachtoffer der justitie, welke ons in
voorgaande jaren zijn voorgelegd. Het
mist volkomen de tot niets verplich
tende algemeenheid, welke deze ver
halen kenmerkte. Het verraadt in de
manier waarop het is geschreven zijn
vervaardiging door een sterke en in
telligente persoonlijkheid.
Het zal daardoor misschien niet
iedereen even goed aanspreken Het is
zeker niet zo voor een groot publiek
berekend als de verhalen van de voor
gaande jaren. Maar het dunkt ons we
gens het ni"eau waarop het zich be
weegt eer, der oeste vormen "an pro
paganda voor het kleine verhaal die
men zich kan wensen.
Het zijn waarschijnlijk wel deze ele
menten. die er toe hebben geleid, dat
de jury het verhaal zonder veel be
sprekingen en geheel zondei aarzeling
heeft uitgezocht voor publicatie als ge
schenk. Het is een beslissing, die wij
van harte kunnen toejuichen. Want zij
bewijst, dat de commissie naar een no
velle heeft gezocht, die boven het alge
meen gemiddelde lag. De commissie
heeft daardoor een groot artistiek ver
antwoordelijkheidsgevoel aan de dag
gelegd en een stap verder gezet op de
weg, die zij verleden jaar, bij de keus
van „De Porceleintafel" reeds is inge
slagen.
„INSECTEN IN PLASTIC" is een titel
welke verwachtingen wekt. Hoe
weinig hij ogenschijnlijk ook met de
inhoud heeft uit te staan - in wezen
blijkt hij een zeer concrete uitdrukking
ervan te zijn. Hij is dan ook voortreffe
lijk gevonden. Insecten symboliseren
hier mensen - mensen, die door een
totalitair systeem worden geperst in
een keurslijf van verplichte waarhe
den. De ik-figuur, die deze bewerking
ondergaat naar aanleiding van een
kunstcritiek, voelt zich daarbij inder
daad als een insect, dat ter conserve
ring in plastic wordt ingekapseld.
Hij heeft tegen de regels van het
spel gezondigd, door een aantal schil
derijen van, de officieel verheerlijkte
richting te kraken Niet openlijk en na
drukkelijk, want daarvoor is hijzelf te
veel geneigd tot schipperen en tot het
ontlopen van conflicten, maar niette
min duidelijk heeft hij er afstand van
genomen Daarom wordt hij ter verant
woording geroepen Hij moet en hij za'
de heersende inzichten aanvaarden Zo
wordt hij onder druk eezet. Ongesloten
in een kamer met slechts ziin geweten
en een schilderij naar de nfficielp
smaak als gezelschaD. gedraagt deze
man zich aanvankelijk zeer Pink Maa>
deze flinkheid is in feite de voorberei
ding voor de canitulatie.
Ogenschijnlijk gaat het hier om een
verschil in artistiek inzicht. Maar dit
wordt benaald door de niet uitgespro
ken. slechts gesuggereerde divergentie
in opvattingen tussen de ik- figuur en
zijn tegensn°ler. de ambtenaar van het
knnstburpsij, waarvan ..individu" en
collectiviteit" de exponenten ziin Bei
de stelsels 7h'p ovo*-!-oris even nihilis
tisch. Dat de honMAwiur canituieert
voor de dwan" van een svsteem dat hii
Innerlijk vnrafsehnwt. komt in wezen
daardoor, dat ziin onvattipwen geer
ander fundament hebben dan zijn
eigen ik - dat laf en halfliartie is en
maar ai te graag tot overgave bereid
TMT VEFH4AT i„ ,n beste zin van bet
u woord modern Het wordt verteld
in een «strak en «nhpr orozi dat zn-n
der weger» or> "Hm ricpi omtrapt "cv
»o ovrtpsao „f4 -1 Tt
worden meer aangeduid en gesugge
reerd dan uitgesproken. De auteur be
heerst zijn middelen voortreffelijk. Hij
weet al in de eerste zinnen een be
paalde sfeer op te roepen, welke niet
alleen uitstekend wordt volgehouden,
maar zelfs nog wordt opgevoerd. Het
is een sfeer van beklemming, die de
capitulatie van de hoofdfiguur - ge
geven zijn innerlijke structuur - vol
komen aanvaardbaar maakt.
Bij het sobere woordgebruik valt
ook de uitstekende compositie van het
verhaal op. De logische opvolging der
gebeurtenissen leidt tot een goed voor
bereid hoogtepunt, dat vrijwel aan het
slot van het boekje valt. De ontwikke
ling zelf doet enigermate denken aan
Koestiers „Darkness at Noon", maar
de dingen worden niet bij de naam ge
noemd. Het gaat de schrijver ook meer
om innerlijke ontwikkeling van zijn
hoofdfiguur dan om het stelsel, dat bij
Koestier in feite de hoofdpersoon is.
Kort en goed: wij zijn blij met de
verschijning van dit boekje, omdat het
niveau heeft en omdat de jury dit ni-
au heeft erkend en geaccepteerd.
Van W.
JAN DE HARTOG
persoonlijkheid een verre afglans van
het recht pretenderen te bezitten. Heeft
Kafka zelf niet jaren lang cp een kan
toor gewerkt! Verder blijken allerlei
dubieuse figuren het gerecht uit te ma
ken, dat de zaak van K. behandelt. Ieder
weet er van. Zelfs de kinderen maken
deel uit van de rechtbank!
En wat doet deze rechtbank? Eigen
lijk niets. Het is alleen K„ die zich
meer en meer ongerust maakt. Aan het
eind van het boek staat deze paradox:
„De rechtbank wil niets van je. Ze
neemt je op, als je komt en laat je vrij,
als je weggaat."
Maar K. kon zich niet losmaken van
de rechtbank, van zijn schuld, van zijn
Vader, van God, van zijn verloofde.
Daarom nam de rechtbank hem op.
Omdat K. zelf bleef! Daarom was ook
de dood van K. het onherroepelijk en
zelfgewilde einde. Vlak voor zijn 31ste
verjaardag wordt K. door twee heren
meegenomen. Kafka zelf was 31, toen
hij zijn verloving verbrak. De heren qe-
men hem mee naar een verlaten bouw
val. Ergens dwaalt nog een vrouwen
figuur rond weer een herinnering aan
zijn verloofde. Dan steekt een van bei
de heren, na veel plichtplegingen, een
slagersmes in het hart van K. En de
gerechtsdienaar die deze daad vol
brengt, zegt: „Als een hond".
LIET BOEK van Franz Kafka, waar
over hier iets gezegd is, is een ont
stellend boek. Het is spannend en hui
veringwekkend als een detectiveroman.
Het is meesterlijk geschreven. Maar het.
meest spreekt tdfch wel de ontzetting,
de kille huiver voor de hier getekende
God.' Want in de diepste grond is „Het
proces" een godsdienstig boek. De verre
God van de Jood, die van geen mystiek
weet, is hier overheersend. Maar zijn
we met dit boek klaar, wanneer we het
interpreteren vanuit het Jodendom, van
uit de psycho-analyse, van uit het exis
tentialisme, van uit de dialectische
theologie? Onmogelijk. Slechts hij be
grijpt iets van dit magistrale werk, die
iets kent van de teistering van God.
(Van onze seciale verslaggever)
CB IS een redelijke kans, dat Jan de Hartog's boekn,.Hollands Glorie" verfi
zal worden. Zo niet in Nederlandse versie, dan toch in Engelse. Naar
hopen zal het echter een puur Nederlands product worden met Kitty Jan
en Guus Hermus in de hoofdrollen. Voor dit laatste is maar één ding nodig:
vijftig mille subsidie van de overheid. De initiatiefnemers hebben een zoda_
verzoek gericht tot het ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappei
Zij verwachten binnen de eerstkomende zes weken een antwoord en hoj
natuurlijk op een gunstige beslissing.
Aan het ministerie van Onderwij
Kunsten en Wetenschappen is me
stellig niet blind voor deze feiten. D
is de reden, dat de Nederlandse initig
tiefnemers voor de verfilming van J;
de Hartog's „Hollands Glorie" goe
hoop hebben op een gunstige beschL—
king. Reeds verwierf men zich de me
dewerking van een uiterst bekwa:
regisseur, n.l. de Engelsman Brian Dc.
mond Hurst. Deze heeft bij ons ei
goede naam door het filmwerk „L_
slag om Arnhem". Alle reden dus voc
O. K. en W. om dit overigens zo vo
komen Nederlandse initiatief van hai
te steunen.
HET lijkt ons, dat die hoop gerecht
vaardigd is. Het ministerie van On
derwijs, Kunsten en Wetenschappen
stelt namelijk ieder jaar een bedrag
van f 60 80.000 beschikbaar voor
steun aan experimentele en cultureel
waardevolle films, waarvoor producen
ten uit eigen middelen zeker de helft
van het benodigde bedrag kunnen
fourneren.
Aan' deze laatste voorwaarde kan bij
de verfilming van Jan de Hartog's
boek meer dan voldaan worden. De
Nederlandse initiatiefnemers rekenen,
dat deze rolprent ongeveer f 220.000
zaï gaan kosten. Van vier, vijf verschil
lende kanten uit de kringen van bios
coop-exploitanten wil men hierin voor
ruim anderhalve ton deelnemen. Voor
geen groter bedrag wenst men risico te
nemen, omdat het filmwerk al een da
verend succes moet worden, wil het
enige tienduizenden guldens méér ople
veren dan zijn productie kost. „Pyg
malion" kasstuk par excellence
leverde vóór de oorlog f 220.000 op. De
naoorlogse film „De dijk is dicht"
eveneens een overweldigend succes
f 280.000.
De geringe kans van de producenten
om een naar rato van het geld, dat
men er in steekt, redelijke winst te ma
ken, staat de ontwikkeling van een
zuiver Nederlandse filmindustrie in de
weg. Ditzelfde feit zou ook de Franse,
Engelse of Deense filmindustrie lam
leggen, wanneer daar niet een zekere
protectie was van de zijde der over
heid van het eigen nationale bedrijf.
In Nederland, waar het streven toen
gericht is op industrialisatie, bestaat
geen enkele regeling, die een wezen
lijke ruggesteun zou kunnen zijn om
een eigen filmindustrie tot ontplooiing
te laten komen..
Dit mag verbazing wekken om ve
lerlei redenen. In de eerstê plaats, om
dat een Nederlandse filmindustrie le
vensvatbaarheid zou hebben. Vervol
gens omdat er een groot aantal handen
werk of méér werk bij zou kunnen
vinden. Bij deze voordelen komt bo
vendien, dat er enige tonnen aan kost
bare deviezen mee bespaard zouden
kunnen worden. Hier komen nog bij
de opbrengsten uit export. Die zijn
ongetwijfeld speculatief; zij zullen dus
geen enorme bedragen opleveren. Maar
waar niets gedaan wordt, verwaarloost
men die misschien geringe kans om ook
eens een kwartje tussen de dubbeltjes
te vinden.
eigen leven op dit gebied nog al eens
gevoelloos lijkt?
Gefortuneerd socialist.
"pOT DE revolutie van 1848 was Vic-
VELE kunstenaars zijn tijdens hun leven miskend. Victor Hugo daarentegen 'or het type v?" burger-
heeft men overschat. Toen Hugo op 22 Mei 1885 stierf, hulde heel Frankrijk
zich in rouw. De begrafenis van de schrijver van „Les Misérables" werd een gezind en gewldig vereerd toen zffn
plechtigheid, waar heel oude mensen nu nog met tranen in hun ogen over spre- x
ken. Frankrijk had een van zijn grootste zonen verloren. Men stelde hem op 3,S,Lhe£
één lijn met Shakespeare. Goethe, Pasteur en Napo.eon. ga^nLn.^fwerdTel anTroyaS
tisch, trok van leer tegen de Katholieke
kerk en de geestelijkheid. Die sociale
triid heeft hem geen windeieren ge-
cgd.
Voor „Les Misérables" heeft hij (in
moderne Nederlandse guldens omgere
kend) een bedrag van een millioen
guldens gekregen. De misère, die hij
beschreef, stak schril af bij de kapita
len, die hij ermee verdiende. Want
weinige schrijvers in heel de litteraire
geschiedenis hebben zulke enorme for
tuinen voor hun werk gekregen als
Tugo.
Hij stierf als een rijk man, leefde
's een arme, maar schonk schatten aan
-■'dadigp instellingen.
Het enig belangrijke.
/JISSCHIEN is het goed dit artikel
te beëindigen met te zeggen, dat
het particuliere leven van een schrij
ver geen nubliek bezit is Dat men
hem moet oordelen naar ziin werk Dat
'ij zich. toen hii millio°nAri nn de bank
'ad staan ais een arbeider kleedde, is.
"igenliik van geen belang. Maar dat de
grote Flaubert, dip toch geen diene be
wondering kan hebben gehad voor
Hugo's woordenkunst van hem zei*
Hoe meer men hem ontmoet, des te
neer houdt men van hem", is een oe-
vijs, dat aT die vercnrin'v "au de oude
Hupo nauw verbonden is geweest met
de jaloezie.
Een andere vraag is. of men een jonge
'Tiend kan aanraden het werk van
Hugo geheel te gaan lezen. In ziin ge
heel' Steker niet Ziin grot.p werken
moet men zien als een biizonder knap
Aidsbeeld. Ziin gedichten moet men
met zorg zeven Dan zullen er on de
massa toch nog heel wat overblijven
die werkeliik ontroeren. Het interes
ssntrte boek van Hi,?o vinden wii
kend. Daar hebben zijn twee grootste vrouw zijn gehele leven lang bedrogen
vijanden, de criticus Sainte Beuve en beeft Hugo m? een manier die IedereWna
de man van een van ziin kleindochters Maar wat heeft men daar eigenlijk Tist het water in de mond brengt, al
de schrnver Leon Dandet. wel voor ge- mee te maken? Men zegt dat Homerus m-ote gebeurtenissen van de vorige
zored Vooral Daudet heeft niets nage- blind was en toch heeft hij fantastische eeuw.
l^ten om de roem van ziin illustere natuurbeschrijvingen gegeven. Kan dan
«mnofvn'Tm* fP verhuizer» Hii heeft dat iemand niet met veel gevoel over de
(Van opze correspondent te Parijs)
LIOE DENKT men nu, een
mensenleven later, over
Hugo, wiens 150ste geboorte
dag op 26 Februari wórdt
herdacht? Dan moet in de
eerste plaats geconstateerd
worden dat heJ werk var»
Hugo door de jonge Fran
sen niet meer wordt gelezen
Zelfs ..Les Misérables" en
Notre Dame de Paris", boe
ken waarvan iedereen de ge
schiedenis kent en die in do
boekenkast van alle Fransen
boven de vijftig voorkomen
worden door de ..egenwoor
dige generatie nauwelijks
meer ter hano genomen.
Men vindt zijn werk lang
dradig. 'bombastisch en veel
te theoretisch. Iedereen is
het er over eens. dat weinig
Franse schrijvers de taal be
ter beheerst hebben daij
Zijn woordkunst, zijn
stijl, zijn constructie zijn ge
niaal Maar hij was zo over
tuigd van zijn eigen knap
heid. dat zijn techniek zijn
gevoel op de achtergronn
dreef Hij kon dichten als
een moderne Apollo, maar
hij werd door de vaart van
zijn Pegasus zo meegesleurd,
dat hij meer schreef om de
woorden op een geniale ma
nier aan elkaar te rijgen dan
om iets te uiten Zijn romantiek past
niet meer bij onze gehaaste, materia
listische tijd
Hugo als mens
PJET particuliere leven van Victor
Huso is tot in ie kleinste détails be
Victor Hugo op tachtigjarige leeftijd, naaT ee
foor Ftnstien T.enaae aetekend portret
zijn particuliere leven aan te vallen
Hugo heeft erg veel liefdesgedichten ge
schreven. Maar mei kent het liefdes
leven van de schrijver te goed om be
oaalde van zijn gedichten serieus te
kunnen nemen. Men weet. dat hij zijn
André Gide heeft Hugo misschien het
hcütc getvpeerd. „Hii was, helaas, de
gedaan door zijn werk. maar vooral ook liefde schrijven, ofschoon hij in zijn grootste dichter van de vorige eeuw".
Over boeken en lezen
goeken zijn papieren met letters, ge
bundelde bladzijden in een blauw, j
of rode band, die soms versierd zij I
met een teken of afbeelding in ee
andere kleur. Ja, zelfs heel mooie uil
gaven zijn „verguld op snee".
Al die kleurrijke bandjes staan dtuB
rij aan rij in de winkels, in de boeker I
kasten of liggen achteloos op ee
tafeltje. Boeken, die vaak geladen zij
met de teerste, de geestigste of
knapste gedachten van een schrijve
Zij wachten totdat er iemand zal ke
rnen die hen oppakt, misschien b«
streelt en hen vol verlangen zal oper
slaan.
Nu staan wij voor de vraag: „Wi
zijn goede boeken? Welk boek is ge
schikt voor mijn kind en voor mijzelf
Wil men niet blijven stilstaan b
een opgave van titels door een vreem
de aangeprezen, dan zal men toe
eerst een antwoord moeten vinden o|
de vraag: „Wat verwacht van eeL
boek?", waarmede men dan onvermm
delijk heeft te bedenken of men h<
boek als hulpmiddel bij de ontwikki
ling van het kind en bij de eigen om
plooiing wil gebruiken. Kunnen tol
het kind iets voorleggen, wat niet .poeL
bij de opvoeding zou passen? Maar oo
kunnen wij het een boek geven dj
het niet slikt, omdat het nog te zwaï
op zijn maag ligt, of omdat het
•weinig tempo heeft en men de saai
bladzijden maar gaat overslaan? Daw.
mede zouden wij ons doel helemai
niet bereiken.
Daarom is het schrijven van eel
goed kinderboek alleen maar mogelijL
door de schrijvers, die deze factore®
juist weten te mengen. Die, als h
ware, in de huid van de kinderen kw
nen kruipen en hun avonturengees
hun rechtvaardigheidsgevoel, hun ve\
langens laten spreken. Op deze manii
is men werkelijk niet afkerig om
luisteren naar dingen die tevens
geest verrijken, want lezende kinderel
zijn 'Weetgierig als de kost maar nv
al te droog of te schools wordt opgi
diend. Voor de jongsten gaat hi
meestal om het verhaal, terwijl men pc
later verder leert kijken en belangstel
ling krijgt voor de beschrijving ua]
een persoon of een toestand en
voor nog strakkere onderwerpen
wetenschappelijk gebied.
De uitwerking van een boek op
lezer hangt voor een groot deel oo|
van deze laatste af. Er is een wisse
werking tussen beiden, die om h<
„hoe-lezen-wij" draait. Behoort U
uw dochter tot degenen, die op ee!
reaenachtige Zondag kans zien eueL
drie boeken uit te lezen door natuum
beschrijvingen, zijdelingse oesprekfceT
enZ. maar over te slaan? Wilt U
zo snel mogelijk weten hoe het a.
loopt? Dat zou jammer zijn, want doi
mist U vaak hetbelangrijkste, namM
lijk de fijne beschouwingen en bil
schrijvingen, die om het gebeuren c J
nlnatst ziin. Op die manier zult U noo
een coed boek ontdekken, zult. V nooL
de fijne trekjes herkennen die i>aa|
zo nreundebrengend zijn.
Wilt U niet eens proberen U ee|
zuivere voorstelling te maken vc
hetgeen dp schrijver bedoeld hee;
foen hi?_ de stemming waarin b.v. i
ontmoeting of het gesprek dat plaaM
vond. weergaf? Kimt U meevoelt
met. de personen uit het boek en h\
-parties beorijnen toen zij zich gt
vlaatst zagen tenennver dat leed. 'd-
"rettcdo of moeilijkheden?
,,'t Ts zo'v kluif als ik alles zo preci
-nopt doen" zult U misschien zegge
Toch h-an dit ene vawivkeurig gelere]
boek TI meer neven dan tien andw
•'it uw Sneltrein-reeks".
Ik zal U pen mactische raad geveM
Die vlvrhtia oplezen bnekenreeks is
deze tijd nltHd tp duv- betaald. Het
ppn verspilling van tüd en geld e|
brengt geen blijvende waarde. Hout
Tl het maar or> Pje eerste manier, dt
weet Tl binnenkort zelf wel een am
woord op de vraag: „Wat is een goelB
boek?"
PETRA
In Augustus zal er in Nederland eev
internationaal congres van aquarium'.
houders uit Engeland, Belgie, Duitsaü
land, Italië. Zweden, Denemarken, Ir&
dia en Nederland worden gehouden. 11
Voorzitter zal ziin dr A. Frazer4H
Brunner, directeur van het natuuisj
historische museum te Londen. AllH
organisaties van aquariumhouders ifl
de genoemde landen zullen vertege
woordigd zijn.