Een circus reist van stad tot stad
De dans in het Holland-Festival
Een net van spionnage ligt over
geheel Zweden gespreid
n regelde
eld
onderging een
uitbreiding
„Vijf Generaties'
waardevolle
tricum
omeerden bij
dingbrigade
ICEN HMUIDEN
Een leven van sjouwen en hard werken
De romahtiek van het
circusleven trekt
Ook beren kunnen
thans fietsen
Maika, de beer op de
motorfiets
Belangrijke collectie opnieuw opgesteld
Kern van Amsterdams
Stedelijk Museum
Rotterdamse broodventers
bielden korte staking
2.4 milliard dollar voor
overzeese bases der VS
Drie werelddelen ontmoeten elkaar
Vele dialecten, toch een
verstaanbare taal
In Parijs wordt maandelijks een groot
kapitaal aan spionnen betaald
Zeer ernstige gevallen
Azie
t promoveert
ide wijze naar
je klasse
ir enkele jaren oude
nkrocht" en eigenlijk
ebbers in Bergen en
gisteren een glorie
nige vijftal M. Lau,
mej. C. van Lim-
T. Winder, tezamen
te en solidaire com-
e Molenkrocht" heeft
izoen getoond tot de
van Noord-Holland
behoren.
vier weken
het kampioenschap
in welke klasse zij
in, Zondag zetten zij
n uitstekende presta-
een fraaie overwin-
tweede-klasser „Met-
mej. C. v. Lim-
seer vast was, mevr.
63, terwijl de tac-
T. Winder met 64,
Von Dewall. De stand
in het voordeel van
de Berger-heren bei-
lat de voorsprong tot
Jn. Schmidt behaald®
winning op de heer
en M. Lau pres-
3—0 achterstand in
6—2, 6—4 te win
I werd op het kantje
C. van Limburg Sti-
Het Haagse duo mevr.
Von Dewall kwam
te staan, maar
uitslag uiteindelijk in
„De Molenkrocht":
bbelspel verloren M.
met 1012, 4—6 van
Aangezien
51 in het voor
was, werden
partijen niet ge-
Bergen gewonnen ge-
tte niet langer getrot-
worden.
f 478,90 bijeenge-
RZEGELS
Zomerzegels heeft al-
opgebracht.
voor het Kustwacht-
tf.B.R.D. had bij het
diploma, dat Zaterdag
geen gemakkelijke
zware zee en een
'eroorzaakten zoveel
t het ondoenlijk was,
op de juiste plaatsen
die boten zaten de le-
camencommissie. Toen
ooten onder het toe-
burgemeester C. F.
?r P. de Vries en de
en Stiemer, Bas-
ner voor anker lagen,
daten te water gaan.
dat dit diploma geen
t toen twee uur later
n het strandwachthuis
umse Reddingbrigade
;n velen zeer ver-
oor de candidaten dan
3e beloning, dat allen
astricummers en vijf
ehten het diploma uit
oorzitter P. v. d. Mije
itvangen, t.w. mej. J.
m en de heren C. Bis-
Idenhorst en J. Veen
se Reddingbrigade en
nej. L. Meijer en de
asso, G. F. Guijt, P. J.
Ie Winter.
tussen Kerk en Abdij
dient te worden.
aan den Hoef
aandacht. De voorzit-
r dat riolering hier uit
ing kan brengen. Nu de
wordt als een
is de kans hierop
heer Valkering kreeg
toestemming tot
ten collecte ten bate van
ing. Ter voorkoming van
d het hooisteken op-
Aangekocht zijn twee
van thermometer,
nu twee maal per
nte moeten rondgaan en
hun medewerking
i van Zaterdag: trawl-
180. 1 trawler f 12 500;
f 2550, SCH 135 f 6500,
91 f 2690: kotters: IJM
f 1460, 226 f 16, KW
30, 31 f 700, 30 f 1550,
1620, 21 f 1200, RO 29
f 1930. WR 7 f 1880,
7 f 300.
lbot 2.15; gr. tong 2.45
g 1.36—1.20, kim, tong
ng I 1.721.55; kl tong
bot 1.27—0.68.
bot II 4839; tarbot III
V 4425; tongschar 43;
grm. schol 48—43; kim.
I schol 36—27; kl. II
tar 22—8; v. haring 18
7.5010.50; grm. schel-
lm. schelvis 4431; kl.
kl. schelvis II 3329;
»r. gul 37—24; mid. gul
20—15;; kl. haai 28—26,
ontjes 98; pieterman
rode poon II 2420.
kabeljauw 148—64; gr.
woer bedroeg 3810
7Ë WAREN er wat stil van, de passagiers van het naar diesel-olie geurende
L motortreintje, toen daar des ochtends van het perron in Gouda een paar uit
gebreide artisten-famiiies instapten en hun schuddende boemel omtoverden tot
een soort van Oriënt-expresse met zijn bonte mengelmoes van nationaliteiten.
De artisten van de top-nummers van Frans Mikkenie's circusprogramma konden
het wat rustiger aan doen dan de tentbouwers, het stalpersoneel en die vele
anderen, die nu al weer in Leiden druk bezig waren de circus-stad op te bou
wen na slechts een paar uur slaap op een ongemakkelijke plek. Het is vandaag
een „uitval-dag", een dag waarop het circus geen voorstelling geeft, omdat de
opbouw van de grote tent heel wat meer tijd vraagt dan het gewone masten-
cbapiteau. Frans Mikkenie houdt er niet van van zijn personeel het onmogelijke
te vragen en zo zijn er gedurende deze Nederlandse tournee zo in twee weken
twee tot drie uitval-dagen.
MENEER v. d. Vegt de Aga Khan
1V1 van de lokettisten noemt meneer
Nuss van de administratie hem en
zijn echtgenote hebben de circus-trein
vandaag ook maar laten schieten en
ook deze Diesel van 10.06 uit Gouda
genomen. Hij is één van die mensen
wie het circus in 't bloed zit en die een
matador in het moeilijke vak van
kaart-verkoper is. De heer v. d. Vegt
heeft gedurende de laatste twintig jaar
de kassa-wagens van vele roemruchte
ondernemingen van binnen gezien; hon
derdduizenden plaatskaarten zijn hem
door de handen gegaan. Des winters
verkoopt hij als eerzaam vertegen
woordiger vele nuttige artikelen aan
even eerzame winkeliers, maar als het
voorjaar in het land komt en de circus
wagens staan te pronken in hun nieuwe,
frisse verfkleed, dan wordt het hem te
machtig en is hij pas weer op zijn ge
mak in die paar vierkante meter van
de kassa-wagen. Mevrouw v. d. Vegt,
haar eens gegeven woord getrouw,
volgt haar man op al die lange tour
née's en heeft in de meeste gevallen
en ook hier bij Mikkenie de zorg
over het restauratiebedrijf. Elk jaar
laat ze weer blijmoedig de gezellige
woning in Amsterdam achter zich, maar
eerlijk gezegd is ze toch ook weer
blij als ze straks in het najaar de sleu
tel weer in de voordeur kan steken. Als
ze over een half uurtje in Leiden is,
zal ze bijna geen tijd hebben om een
geschikte kamer voor haar en haar
echtvriend te zoeken, want daar staan
de leveranciers van het bier en de li
monade al weer op haar te wachten.
ADMINISTRATEUR Nuss heeft niet
zo'n lang circus-verleden als de fa
milie v. d. Vegt; hij is nog wat jonger
van jaren, maar zijn staat van dienst
mag er overigens heus wel zijn. Als
oud-gediende van Frans Mikkenie heeft
hij de meedogenloze zon van de Spaan
se hoogvlakten in zijn nek voelen bran
den, hoorde hij in Frankrijk de stor
men rond de tent razen, maakte hij uit
verkochte voorstellingen aan de lo
pende band mee in Rome, reed hij met
de „Beep" toeschouwers uit het over
stroomde circus in Livorno. Misschien
werd ook hij eens getrokken door de
romantiek van het circus-leven, maar
vast staat wel, dat ook hij niet meer
los kan komen van dit prachtige be
drijf, dat anders is dan al het andere.
Tijdens die korte treinreis komen de
verhalen en de herinneringen bij tien
tallen los en wij horen de geschiedenis
van de stoutmoedige overtocht door de
onherbergzame Pyreneeën van de
Macks met DAF-aanhangers, ondanks
het feit, dat de Spaanse legerautoritei-
ten beweerden, dat dergelijk zwaar
materieel nooit over de bergen zou
komen. Vijf-en-dertig ton woog ieder
stel, maar ze lapten het hem! We horen
van de intriges van Amard, die tijdens
de rampzalige tournee in Frankrijk de
rol van de wolf in schaapsvacht ver
vulde en Mikkenie met <fe ene hand
hielp, om hem met de ander zo diep
mogelijk in de grond te boren. Er was
immers al concurrentie genoeg en zo'n
moderne onderneming als deze was
helemaal veel te gevaarlijk!
En uit al die verhalen komt weer die
figuur van Frans Mikkenie naar voren.
Door velen van zijn collegae misschien
als een outsider beschouwd, maar in
wie de onverzettelijke wil leeft een
„winner" te worden en die daarom de
kracht heeft zich door de moeilijkhe
den heen te slaan. Een handig zaken
man, die de „markt" van de artisten-
wereld kent als zijn eigen broekzak.
MAAR genoeg gepraat! Daar is Leiden
en vlak bij het station verrijst reeds
de eerste ring van de opbouw en rijden
de oranje-wagens kris-kras door elkaar.
De eerste zorg van meneer v. d. Vegt
is de kassa-wagen, die op het meest ge
schikte punt moet staan. Meneer Nuss
haalt zijn fiets op om naar de belastin
gen schrikbeeld van elk circus en
oorzaak dat de tournée's in Nederland
zakelijk steeds minder verantwoord
zijn en de vóórverkoop te gaan. En
daar staat waarachtig al een dame, die
maar liefst 200 kaarten voor één van
de grote Leidse bedrijven moet hebben.
Als dat geen gunstig voorteken is....
Er is geen tijd meer voor een gezellig
praatje: kaarten moeten worden ge
stempeld, geteld en bovenalver
kocht. Hier op dit kleine hoekje van
het door oranje-hekken omzoomde veld
klopt de slagader van het circus-
bedrijf, terwijl daar honderd meter
verder het acrobatische spel van de op
bouw wordt gespeeld. In precies de
omgekeerde volgorde van de afgelopen
nacht, met dezelfde spelers, met dezelf
de geluiden, met dezelfde gereedschap
pen. Rustig wordt deze wondere tent
opgebouwd, geen ogenblik verslapt het
tempo en ring na ring wordt onder de
ogen van de honderden belangstellen
de Leidenaars opgezet. De tent waarvan
de grote Parijse krant schreef „le cir
que avec le comfort comme un théatre",
liet circus met het comfort van een
theater, waarin straks een keur van in
ternationale artisten nooit-geziene en
klassieke nummerszal brengen.
Nog enkele uren en dan klinkt ër al
weer de eerste vrolijke mars en zal
spreek-stalmeester Hommerson „het
hoog-geëerde publiek" van harte een
welkom toeroepen. Nu nog in Leiden,
straks bij ons in Noord-Holland, waar
de fel gekleurde affiches u reeds aan
kondigen, dat het Nationale Neder
landse Circus Frans Mikkenie in aan
tocht is
Een paar weken geleden heb
ben we de Russische circusfilm
„Arena" gezien en we hebben
verbaasd gekeken naar al die
top-nummers aan de lopende
band, die de Russen ons daarin
voorschotelden. Boze tongen be
weren dat er in die film ook wel
een beetje met trucs is gewerkt,
maar ondanks dat bleef er ge
noeg over om van de ene ver
bazing in de andere te vallen.
Eén beeld is ons uit die film
bijzonder bijgebleven en dat was
de beer op de motorfiets.
Maar wie schetst onze blije ver
rassing, toen wij gezeten in één van
die makkelijke fauteuils, van
Circus Mikkenie op een gegeven
ogenblik ook een beer „full
speed" rondjes zagen draaien in
de piste op een grote motorfiets?
Op dat ogenblik was onze verba
zing al niet zo groot meer, want
we hadden vóór die tijd Maïka
dat is de naam van deze grote
bruine beer op een gewone
fiets zien klimmen en even later
op één van twee meter hoog,
waarbij de auto-ped, waarmee
ze haar capriolen was begonnen,
gewoon in het vergeet-boek raak
te. Haar dresseur heet Heinz
Galva. Hij dresseert al 26 jaar
beren en is heel erg tevreden
over zijn discipel, die zeer ver
standig is en zelf erg veel plezier
in het optreden heeft.
Een modern staaltje van circusdressuur: een beer op een hoge fiets;
een zeer moeilijke toer, die veel geduld eist.
„VIJF GENERATIES" noemt men de
collectie, welke min of meer de
kern uitmaakt van de lijke verzame
ling moderne kunstwerken van het
Amsterdamse Museum. Zij geeft een
voortreffelijk overzicht van de Neder
landse schilderkunst sinds Van Gogh.
Zij is bovendien als een rustpunt te
midden van al het wisselende. Hoe vaak
er ook een nieuwe expositie wordt ge
organiseerd de „vijf generaties" blij
ven ,al verhuizen ze af en toe naar een
ander complex van zalen. Thans echter
heeft deze collectie een grondige wij
ziging ondergaan. Er was een omstan
digheid, die dit mogelijk maakte. De
directie van het museum heeft haar
dankbaar benut.
HET Van Abbe-museum te Eindhoven
wordt op het ogenblik ingrijpend
verbouwd. De kunstwerken, die dit mu
seum bezit, zijn zolang in de Paulus
Potterstraat te Amsterdam uitbesteed.
Wat lag er nu meer voor de hand, dan
de bezittingen van het Stedelijk Mu
seum te beschouwen als te zijn tijdelijk
uitgebreid met een reeks nieuwe aan
winsten?
Zo is geschied. Tussen de doeken, die
de vaste inventaris van de „vijf gene
raties" uitmaken, zijn een aantal stuk
ken uit het Zuiden opgehangen. Ze
bleken een voortreffelijke aanvulling
van het eigen bezit te zijn. Bovendien
heeft men nu van de gelegenheid ge
bruik gemaakt, om de indeling van
allerlei groepen te wijzigen en het ac'
cent daarbij te leggen op het documen
taire karakter.
Om een enkel voorbeeld te noemen:
van Vincent van Gogh hangen er nu
liefst 168 schilderijen. Daarbij zijn be
paalde groepen geschapen. Een achttal
naar gravures van Millet geschilderde
stukken zijn nu naast elkaar opgehan
gen een andere wand is geheel ge
vuld met zelfportretten uit de perioden
van Antwerpen tot Arles, op zichzelf
een zeer instructief geheel.
Daarbij heeft men het overigens niet
gelaten. Een drietal zalen is gevuld met
werken van moderne Nederlanders,
waarbij men ter vergelijking voort
brengselen van met hen verwante bui
tenlandse kunstbroeders en -zusters een.
plaats heeft gegeven. Zo hangt er Wie-
gers naast Beckmann, Kruyder raast
Lurgat, Chabot naast Permeke en De
Smet. Er zijn nog meer belangrijke Ne
derlandse schilders te vinden: Key,
Hynckes, Willink, Schumacher, Charlie
Toorop en enkele abstracten als Mon
driaan.
Het is een verrassend nieuw geheel
geworden een voortreffelijke „door
snede" door een belangrijke episode uit
de Nederlandse schilderkunst.
Zaterdagmorgen is bij vier grote bak
kerijen in Rotterdam een arbeidscon
flict uitgebroken, dat Zondagavond laat
is opgelost. De moeilijkheden waren
veroorzaakt, doordat de werkgevers een
loonsverhoging van een gulden voor de
broodbezorgers van hun provisie had
den. afgetrokken. Het werk is heden
morgen normaal hervat. De overeen
komst behoeft echter nog de goedkeu
ring van het College van Rijksbemid
delaars.
De beide Huizen van het Amerikaan
se Congres hebben Zaterdag overeen
stemming bereikt over het bedrag, dat
zal worden uitgetrokken voor de aan
leg van vliegvelden en vlootbases der
V. S. in het buitenland. Het bedrag
is bepaald op 2.398.282.000 dollar. Het
ligt 629 millioen lager dan de som,
die president Truman had aangevraagd.
LIET Holland-Festival heeft danskunst uit drie werelddelen in ons kleine land
verenigd. Dit is belangwekkend genoeg om er bij stil te staan. Zijn we vaak
somber gestemd, omdat er zo weinig vooruitgang te bespeuren valt in de kunst
van het samenleven, in het wederzijds begrip, bij een gelegenheid als deze zien
we ineens als na een moeizame klimtocht een prachtig uitzicht, dat ons rust en
verrukking biedt en duidelijk maakt, dat we toch wel degelijk op een punt zijn
aangekomen, waar we de eenheid in het verscheidene beter zien en beleven dan
vroeger. Want het mooiste is misschien wel, dat hier niet als in een museum
curiositeiten bijeenvergaard zijn, waar enkele toeschouwers met meer of minder
belangstelling voor „vreemde volken" wat onwennig naar kijken; integendeel,
een groot en veelsoortig publiek komt tot het besef, dat het toegesproken wordt
in de oudste en tegelijk meest levende taal, die ondanks talloze dialecten alge
meen verstaanbaar is: de taal van de dans.
paalde wijze bedreven naar aard van
klimaat, grond en gewas en toch is de
landbouwende bevolking over de gehe
le aarde en in alle tijden één in erva
ringen, in verwachtingen, in noden en
vreugden.
Wat brengt Amerika met het zo goed
als geheel uit Amerikaanse dansers
bestaande New York City Ballet? Het
is de typische balletkunst: verfijnde
dansvormen in hoog opgevoerde tech
niek, waarmee bepaalde gevoelens en
ervaringen tot uitdrukking gebracht
UET merkwaardige is, dat de dans,
11 welke vertoond wordt, niet eenvou
digweg internationaal is. Integendeel,
wij ontmoeten heel karakteristieke
vormen, die typisch bij het land van
herkomst passen. Maar het is als met
de landbouw: hij wordt overal op be-
worden, meestal door een groep met
solisten. De dansen kunnen de taal der
zuivere dansbeweging spreken of een
bepaalde inhoud uitbeelden, waarbij
dus ook gebruik gemaakt wordt van
de taal der gebaren. De balletstijl is in
Europa ontstaan, maar heeft in Ameri
ka een heel eigen karakter gekregen.
Levendigheid en rhythmische nadruk
kelijkheid vallen dadelijk op. Daar
naast een grote onvervaardheid in het
zoeken van nieuwe wegen, zowel wat
de inhoud van de dansen als de vorm
der bewegingen betreft. Misschien gaat
men hier en daar naar Europese
smaak wat ver, maar de vitaliteit en
de gemeenschapszin bij de Amerikaan
se dans in het algemeen is opwekkend
en aanstekelijk.
Deze groep draagt natuurlijk in het
bijzonder het stempel van haar leider,
de Rus George Balanchine, wiens
sterkste kant een geniaal en rijk ge
varieerd spel met bewegingsvormen en
figuren is, een typische muziek-dans.
De muzikale compositie wordt als
het ware door de balletgroep in de
ruimte zichtbaar gemaakt (bijv. Sere
nade, Symphonie in C, Beurrée Fan-
tasque). Naast Balanchine, wiens stijl
Paardennummers vormen nog steeds het hoogtepunt van het circusprogramma.
(Bijzondere correspondentie)
IN verschillende landen is al gebleken, dat communisten bereid zijn hun land te
1 verraden en spionnage te bedrijven onder leiding van Moskou. Men herinnert
zich het geval van de Tsjechische spion in Nederland, door wiens arrestatie een
spionnagenet kon worden opgerold. Ook Nederlanders waren hierbij betrokken.
De laatste maanden hebben zich echter ook in andere landen diverse gevallen
voorgedaan; zo o.a. in Zweden, waar in vier maanden tqds driemaal spionnen
werden betrapt en gearresteerd. Het is begrijpelijk dat Rusland een grote be
langstelling toont voor Zweden, zijn Ijzermijnen en staalindustrie. Bovendien
neemt het, strategisch bezien, een belangrijke plaats in door zijn ligging op de
Noord-flank van Europa. Deze interesse van de Sowjetnnie voor zijn buurstaat
heeft Zweden gedwongen een neutraliteitspositie in te nemen, welke overigens
niet benijdenswaardig is. Zowel de Atlantische Pact-landen als de U.S.SJR. zul
len Zweden steeds met enig wantrouwen gadeslaan, terwijl het land, evenals
Zwitserland, een prachtig terrein vormt voor spionnage-activiteit.
TN November 1951 werd een onderof
ficier van de Zweedse Marine, Ernst
Hilding Anderson, gegrepen, die een
zevental opdrachten had uitgevoerd ten
behoeve van Rusland. Hij had berich
ten aan een correspondent van „Tass"
en aan de Russische militaire attaché
in Zweden doorgegeven. Zijn activiteit
betrof het aantal oorlogsschepen ln
Zweedse havens, de bouw van fortifi
caties, opslagplaatsen en vliegvelden
rondom de basis Stockholm, het Boden
fort in het Noorden en de luchtvloot,
welke bij Lulea was gestationneerd.
Anderson kreeg levenslange dwang
arbeid, de zwaarste straf in Zweden.
In Januari van dit jaar werden we
derom drie personen wegens spionna
ge gestraft, terwijl in Maart j.l. twee
Zweedse journalisten werden gegre
pen; Fritjof Enbom en zijn mooie
vriendin Lilian Ceder, die beiden
werkten aan het communistische blad
„Norrkens Flamman" waar Lilian de
zorg had over de mode-rubriek. Later
stichtte zij een stencil- en copleer-
bureau, dat uitsluitend voor de com
munistische partij werkte.
De Wollweber-organisatie
DEEDS vóór de oorlog had de U.S.S.R.
in Oost-Duitsland een spionnage-
en sabotage-centrum opgebouwd met
vertakkingen in Zweden, Noorwegen
cn Denemarken en ook in Nederland.
Deze organisatie was het werk van
een communistische figuur, wiens
naam een beruchte klank heeft in
Noord- en West-Europa: Wollweber.
Zijn organisatie was o.a. verantwoor
delijk voor het feit, dat vóór de oorlog
een achttal Nederlandsche schepen ten
gevolge van het ontploffen van brand
bommen ernstig werd beschadigd en
zelfs geheel verloren ging, waarbij een
aantal Nederlandse zeelieden om het
leven kwam
Nu is Wollweber, die ongeveer vijf
tig jaar is, minister van Verkeer m
Oost-Duitsland, maar zijn hoofdwerk
zaamheid schijnt te bestaan in het ac
tiveren van de oude sabotage-organisa-
tie. Hij is namelijk ook „inspecteur"
van een saboteursschool bij Greifswald,
vanwaar vertakkingen naar Scandina
vië lopen.
De Wollweber-organisatie is nauw
verbonden met de communistische par
tij in Zweden, terwijl zij te Norrbotten
in het hoge Noorden, saboteurs in haar
dienst heeft.
Het is ook gebleken, dat zij nauwe
relaties onderhoudt met de spionnen,
die ontmaskerd zijn. Het spionnage-net
zelf wordt rechtstreeks door Moskou
geleid.
Journalisten in het complot
CR zijn twee spionnage-centrales te
Moskou: één geheime en de andere
gecamoufleerd in de werkzaamheid der
Tass-correspondenten. Trouwens, het
gebeurt meer, dat journalisten zich ten
dienste stellen van communistische be
langen.
Bij de ontmaskering van Beloyannis,
een Griekse spion, bleek dat ook ln
Parijs Franse journalisten in dit com
plot betrokken waren. De lijnen liepen
van Moskou over de Generale Staf van
het Rode Leger in Roemenie via Athe
ne naar Frankrijk en Italië. In Parijs
werd maandelijks 5000 a 20.000 dollar
voor de communistische spionnage be
taald. In Frankrijk en Duitsland heb
ben correspondenten van communisti
sche bladen opdracht zoveel mogelijk
berichten op militair gebied door te
geven: over aankomst en sterkte' van
troepen, bewapening, bouw van forti
ficaties en vliegvelden, aanleg van
voorraden munitie, levensmiddelen,
wapenen, transportmiddelen en uitrus
tingsstukken enz. Dergelijke berichten
zijn van groot militair belang voor de
tegenpartij. Dit was o.a. ook het werk
van de groep waartoe Fritjof Enbom
behoorde. Enbom moest zijn dienst
plicht bij een artillerie-regiment ln
Boden vervullen. Hij was toen reeds
medewerker aan een communistisch
blad. Na zijn diensttijd werd hij na
enige proef-opdrachten geplaatst in
een spionnage-keten, die ergens in Nar
vik begon. En zo werd hij meer en
meer in een groot spionnage-complot
gewikkeld.
Na tien jaar begon echter zijn ge
weten te knagen en moest hij tegen
over een vriend zijn hart luchten. Het
eind was, dat Enbom en zijn kornuiten
werden gegrepen.
Behalve Lilian Ceder, die wij reeds
hebben genoemd, behoorden tot de
groep ook nog de volgende militante
communisten: Hugo Gjerswold, een
artillerist, die alle gegevens omtrent de
fortificaties van Boden, een sleutelstel
ling van de Zweedse defensie in het
Noorden, aan Enbom heeft doorgege
ven; en Arthur Karlssen, hoofd van de
Sowjet-spionnage in Zweden en medcl
werker aan communistische bladen.
Het gevolg van de spionnage-proces-
sen in Zweden is o.a. geweest, dat men
bij de nieuwe verkiezingen voor vak-
bondsbesturen, in het Noorden, waar
het krioelt van spionnen, in Stockholm
en in het gebied rondom Gotenburg
communistische bestuurders heeft ver
vangen door socialisten. Overal hebben
de arbeiders zelf door een grote op
komst bij de verkiezingsvergaderingen
uiting gegeven aan hun verontwaardi
ging over het communistische verraad.
Verraad als „plicht"
70 ziet men communistische spionnen
in verschillende landen optreden.
Men kent de gevallen van spionnage
door deskundigen op het gebied der
atoomsplitsing in Canada, de Verenig
de Staten, Engeland. Men weet uit de
verhoren, dat de gearresteerden over
het algemeen hun verraad niet besef
fen, omdat zij het als hun plicht als
communist beschouwen zich in dienst te
stellen van de Sowjetbelangen.
Deze bereidheid tot verraad welke het
Kominform in 1949 uitgaf om overal
bekend te maken, dat de communisten
het Russische leger, wanneer het in één
of ander land zou binnenvallen, als „be
vrijders" zouden begroeten. Dit is in
vijftig landen gedaan.
Het herinnert ons aan de verklaring
van Mussert, toen hij in 1940 zeide, dat
de N.SB..-ers bij een inval der Duitsers
met de armen over elkaar zouden blij
ven zitten.
Bovendien gaan de communistische
partijen in diverse landen „partisnnën
des vredes" organiseren, blijkbaar met
de bedoeling illegale groepen te vor
men, die, wanneer Moskou dit nodig
acht, als vijfde colonne kunnen funge
ren. In alle landen zijn tal van voor
beelden van subversieve activiteiten
der communisten aan te wijzen.
door zijn gecultiveerdheid nog enigs
zins aan zijn Europese afkomst herin
nert, treden oorspronkelijke Ameri
kaanse choreografen op, vooral Jero
me Rebbins, wier baletten meestal iets
voorstellen, een menselijk of maat
schappelijk conflict uitbeelden, soms
vrij realistisch (vergelijk de Ameri
kaanse litteratuur), soms met een ver
rukkelijke humor en speelsheid (b.v.
Age of Anxiety, the Pied Piper).
AZIE brengt ons in aanraking met
een geheel ander gebied van de
dans. De solodanseres Hima Kesarcodl
laat eeuwenoude dansvormen uit India
zie van meestal religieuze oorsprong.
Is de godsdienstvorm ons vreemd, wat
in de dans tot uiting wordt gebracht:
eerbied, innigheid, overgave, de strijd
tussen goed en kwaad, is iets zeer
vertrouwds. De dans in India kent vier
grote stijlgebieden, die door Hima Ke-
sarcodi toegelicht en uitgebeeld wor
den en het is merkwaardig, hoe spoe
dig men zich met deze bewegingstaal
vertrouwd maakt, wanneer de basis
eenmaal duidelijk is. Treffend is ove
rigens, dat men in Azie hetzelfde ziet
gebeuren als met de Europese ballet
kunst. Er is een vernieuwing opgetre
den, men doorbreekt de verstarring
der traditionele vormen door ze te ver
rijken en door ze toe te passen op veel
wijder gebieden dan tevoren. Wanneer
men de nieuwe, eigen scheppingen
van Hima Kesarcodi ziet, voelt men.
sterk, ondanks de Oosterse bewegings
stijl, hoe men staat tegenover 'n uiting
van de mens in de wereld van nu, on
verschillig waar. Om maar één voor
beeld te noemen: haar prachtige dans
van de vrouwen, wenende om het leed
door het oorlogsgeweld veroorzaakt.
TENSLOTTE komt Europa zelf nog
met een andere tak van danskunst
op het toneel, een dans die daar eigen
lijk naar zijn aard niet thuis hoort.
Maar wat een vreugde, dat wij toch
in de gelegenheid zijn hem te ontmoe
ten: de volksdans, zoals deze in de
verschillende gebieden van Zuidslavie
bedreven wordt. Hier kan men eigen
lijk met één woord volstaan: hartver-
heugend. De muziek, die bij deze volks
dansen hoort, kan sommigen misschien
nog wat vreemd in de oren klinken,
maar de dansen zelf spreken direct tot
het gevoel, ook dan wanneer zij zelfs
helemaal zonder begeleiding worden
uitgevoerd. Men hoort dan alleen het
gerinkel der versierselen aan de jakjes
der vrouwen en het voetgetrappel. Het
is of in al deze dansen de vreugde om
de aarde als de plaats, waarop wij
staan en gaan, tot uiting komt. Men
ontmoet elkaar op de gemeenschappe
lijke grond en ook dat is over de ge
hele aarde hetzelfde. Sommige streken
hebben zonnige rhytmen en kleurige
costuums, andere zijn zwaarder en
donkerder van beweging en kledij,
soms treden de mannen op de voor
grond, krachtig en fier, soms de vrou
wen, soepel en liefelijk. We zien rei
en paardansen, maar altijd is cr het
harmonisch spel van figuren en lijnen,
van ontmoeten, scheiden en weer te
rugvinden.
In de volksdansen zien wij vanzelf
sprekend en haast moeiteloos de zo
zeer begeerde orde, het evenwicht van
spanningen, optreden, welke de mens in
de gewone samenleving zo moeizaam en
soms helemaal niet tot stand brengt.
Geen wonder, dat de dans, die deze
orde en harmonie van bewegingen en
handelingen brengt, een bron van
kracht voor mens en gemeenschap kan
zijn, men mag het werkelijk een feest
noemen, dat het Festival dit jaar zo
veel dans naar Nederland gebracht
heeft. Moge dit tevens de wegen be
reiden naar nieuwe mogelijkheden
voor de dans in Nederland.
