Zwitserse horlogetechniek nog ongeëvenaard
Een hoge hoed
6
Merkwaardige tegenstelling
in het toerisme
..Beroepsluchtjes"schadelijkvoor uurwerk
de
Niet het aantal stenen maar
bewerking is belangrijk
Hoe heet ik
Gebroken veer bewijs
van goede kwaliteit
S/ors de
grappenmaker
fes)
Mill
gjjga
JL
s~
/V
/<r
Pia Beek brak haar pink
WH
«T
QK
Spanje reisdoel van vele Nederlanders
overgeslagen
Uitwisseling van
arbeiders
Hertog van Windsor door
specialisten onderzocht
ZATERDAG 16 AUGUSTUS 1952
(Van een speciale verslaggever)
Uen gesprek met
een medepassa
gier op een nachte
lijke reis en een
wat gedachteloze
opmerking hebben
ons toevallig, zoals
het zo vaak ge
beurt, tot nadere
kennismaking met
*n gebied gebracht,
waarop wij waar
achtig niet de pak
kende details heb
ben verwacht, die
er in overvloed
waren. Wij zeiden
namelijk zo langs
onze neus weg, dat
wij niets voelden
voor sommige mo
derne technische
vindingen, die de
bediening van ma
chines e.d. wat al
te gemakkelijk ma
ken: het toetsen
bord, dat stations
op de radio auto
matisch inschakelt,
de automatische
schakeling van vele
moderne auto's en
het zich zelf op
windende horloge.
„Oho", zei de
vreemdeling, „maar
daar heeft u 't mis,
tenminste wat de
horloges betreft.
Weet u 'dat zulk
een modern won
derwerk helemaal
niet in de eerste plaats bedacht is om de luie bezitter het opwinden te
besparen, maar om het horloge betrouwbaarder en duurzamer te maken?"
Zwitsers wonderhorloge, dat zelfs rekening houdt
met de schrikkeljaren
1"\E vriendelijke, nog jonge buurman
bleek een Zwitser te zijn, die een
van de beide voor Zwitserland meest
typische beroepen uitoefent: horloge
maker (hotelier is de andere). En hier
volgen dan een paar van de vele din
gen, die hij ons vertelde over onze trou
we vriend het horloge, dat, zo bleek,
maar slechts van weinigen de goede
zorgen krijgt, die het verdient. Horloge
makers schijnen overal ter wereld ge
wend te zijn aan verwijtende opmerkin
gen van ongeduldige klanten, die over
het horloge schelden, terwijl de vakman
maar al te goed weet, dat niet het hor
loge doch de slechte behandeling door
de bezitter schuld is.
Om bij de moderne horloges met
automatische zelfopwinding te blijven:
de ongelooflijk kunstige mechanismen
die elke armbeweging omzetten in een
de veer constant gespannen houdende
craaibeweging zijn tegelijk zo gecon
strueerd. dat overspanning uitgesloten
is. En dat alles in een klokhuisje van
normale grootte. Het resultaat is, dat de
veer steeds gelijkmatig gespannen blijft,
waardoor het horloge gelijkmatiger en
nauwkeuriger loopt en veel minder
verslijt.
Slijtage
VERSLIJT dat is het wachtwoord
voor elk horloge. Ons is in het ge
sprek voor het eerst duidelijk gewor
den, waarom. Natuurlijk zijn de krach
ten, die een horloge door de jaren aan
het lopen houden miniem. Maar wan
neer al die kleine wieltjes honderddui
zenden of millioenen keren draaien,
wanneer daarbij steeds opnieuw me
taal tegen metaal wrijft, dan ontstaat
toch slijtage. En ook al bedraagt deze
slechts duizendsten van een mm. dat is
van betekenis. Bij een goed horloge zijn
de belangrijkste onderdelen op een dui
zendste van een mm precies bewerkt.
Om nu de slijtage tot een minimum te
beperken, dienen de stenen. Ook hier
omtrent heerst veelal misverstand. De
steentjes worden ook wel juwelen ge
noemd; het zijn inderdaad robijnen,
maar synthetische, die niet de waarde
van werkelijke edelstenen hebben. Ze
kosten slechts een paar cent. De draai
ende assen zijn er in gelagerd. Zij ne
men dus de plaats in van kogellagers.
Er bestaat over de kwestie van het aan
tal stenen meestal een verkeerd begrip.
Vijftien stenen zijn voldoende voor de
fijnste horloges, en de Zwitserse indus
trie verwerkt er nooit meer dan zeven
tien. Het aantal stenen is niet van zo
veel belang, maar de accuratesse van
hun bewerking, hoe zij gesneden, ge
polijst en gezet zijn, is het voornaam
ste.
Olie
MAAR er is nog een andere factor, niet
minder belangrijk dan de goede la-
gering van de draaiende asjes: de juiste
smering van uw horloge. Onze vriend
verraste ons door te vertellen, dat de
horlogier, wanneer hij zegt dat het
horloge moet worden schoongemaakt,
meestal bedoelt: het moet op de juiste
manier gesmeerd worden. Zeer vaak
speelt niet het binnengedrongen stof
een rol, maar het verlies aan olie (door
indrogen of stollen). De onverbeterlijke
knutselaar, die van geen mechanisme af
kan blijven en met spelden e.d. met het
uurwerk gaat „spelen", zal bedrogen
uitkomen, indien hij soms zelf zijn hor
loge gaat Oliën. Afgezien van de kwali
teit van de olie speelt de juiste dosering
hier de beslissende rol; slechts de vak
man weet de weg. Het is verder fout
het brave horloge maar zolang te laten
lopen tot het door afwijkingen om de
horlogemaker begint te schreeuwen.
Men moet een zakhorloge om de twee
jaren, een herenpolshorloge elk jaar en
een extra klein dameshorloge om de zes
maanden laten schoonmaken en smeren.
Een advies, zo vrezen wij, dat even
weinig navolging zal vinden, als het
advies om iedere zes maanden naar de
tandarts te gaan.
Scherpe luchtjes, die het horloge bin
nendringen, vreten aan de olie. Wij
vroegen onze vriend of dit een steek
onder water tegen parfum was. Hij ver
klaarde lachend, dat hij vooral „be-
rocpsluchtjes" bedoelde. De dokter,
tandarts, ziekenhuiszuster, e.a., die bij
bun werk vaak in de buurt van che
micaliën komen, moeten hun horloge
twee keer per jaar laten nazien. Bij de
fabricage van horloges in Zwitserland
heerst om deze reden een antiseptische
zindelijkheid, die aan een ziekenhuis
herinnert. Roken is streng verboden
(afgezien van de rook zijn kruimeltjes
as natuurlijk katastrofaal voor het uur
werk) en de arbeiders, die de fabriek
binnen komen wisselen hun schoenen.
Geen horlogemaker mag bloemen in
zijn werkplaats hebben. Ook ai weer
om de lucht zuiver te houden.
Indien de veer van uw nieuwe horloge
spoedig breekt, moet u het horloge niet
direct slecht noemen. Hoe paradoxaal
dit klinkt, het is veeleer een bewijs voor
een goede kwaliteit. Een goede veer is
zo hard, dat zij wel eens breekt, aan
gezien zij het meest perfect werkt, in
dien ze scherp gespannen is. Heeft de
meester, die het horloge in elkaar zet,
de juiste spannigsgraad gevonden
Sjors, de bediende uit de
manufacturenwinkel is een
leuke jongen. Zijn gezicht
staat altijd vrolijk en als hij
niet zingt dan fluit hij en
als hij niet fluit dan vertelt
hij zulke malle verhalen dat
zelfs de baas er hard om
moet lachen. Maar op ze
kere dag, toen Sjors boven
op een trap stond om een
paar tafelkleedjes tegen de
muur te etaleren verloor hij
zijn evenwicht. Hij tuimelde
achterover en viel tussen de
toonbank en de ladenkast.
Iedereen schoot geschrok
ken toe en hoewel Sjors nog
steeds lachte was het aan
zijn gezicht te zien dat hij
zich echt pijn had gedaan.
Een paar uur later consta
teerde de dokter dan ook
dat Sjors zijn pols had ge
broken. Er werd een stevig
verband om gedaan en de
jongen mocht voorlopig niet
werken.
Nu, dat vond Sjors maar
niets. „Mag ik nu helemaal
die arm niet gebruiken?"
vroeg hij de dokter. „Nee,
Sjors!" antwoordde de ge
neesheer. „Als je je een
paar weken rustig houdt is
alles weer voorbij!"
Het kostte Sjors moeite
maar hij hield zijn woord
en toen de dokter na de af
gesproken tijd het verband
van zijn pols draaide sprak
deze: „Keurig hoor Sjors,
het leed is weer geleden. Je
bent weer helemaal de
oude!" „Fijn, dokter!",
lachte Sjors, „en mag ik nu
we.er timmeren?" „Je mag
nu weer timmeren", sprak
de dokter. „En ook weer
schrijven?" „Je schrijft maar
zoveel je wilt", antwoordde
de dokter weer. „En kan ik
nu ook pianospelen?" „Na
tuurlijk kun jij pianospe
len!", herhaalde de dokter
voor de derde maal.
Toen schoot Sjors in een
lach. „Wat is er jongen!",
vroeg de gemoedelijke dok
ter. „Oh" lachte Sjors. „Ik
kan helemaal niet piano
spelen!"
We maken deze mooie
hoed van stevig doch buig
zaam karton, liefst zwart.
Meet eeirst een stuk af van
25 x 11 cm (fig. A). Langs
de boven-, onder- en zijkant
zet je een lijn van 2 cm van
de rand. Knip de strook uit
en daarna de lipjes (let op
de tekening). Plak vervol
gens de voorzijde van de
strook met de lip D aan de
achterkant. Je krijgt nu een
korte kachelpijp.
Nu teken je een ovaal van
11 x 13 cm. Zet de kachel
pijp er in het midden boven
op en trek de omtrek over
(E). Weer alles uitknippen,
ook de binnenkant (E), want
die heb je nog nodig. Druk
nu de kachelpijp door het
gat in de ovaal, vouw de
lipjes naar buiten om en
plak ze tegen de onderkant
van de rand vast. De lipjes
31
m
weer een kwestie van duizendste mm
dan loopt het horloge ook tien jaar
of langer op dezeifde veer.
Nog twee adviezen: maak het u tot
een gewoonte, het horloge 's morgens
op te winden. Niet 's avonds. Dan hebt
ge overdag de meest regelmatige ser
vice. En koop geen extra klein horloge,
indien precisie tot op een seconde voor
u belangrijk is. Uiteraard geldt, dat hoe
groter het klokwerk, hoe groter ook de
precisie is.
Schrikkeljaar
QNZE vriend toonde ons vol trots zijn
eigen horloge, inderdaad een bijzon
der meesterwerk, en gaf ons een foto
ervan. Het bezit buiten de gewone tijd
wijzers twee stopwijzers; het toont de
maan-phases, en de eeuwigdurende ka
lender, heeft de bijzondere clou, dat hij
ook met de schrikkeljaren rekening
houdt. De ongelooflijke precisie wordt
duidelijk, wanneer men hoort, dat dus
het wieltje dat om de vier jaren voor
de 29ste Februari zorgt, één omdraaiing
in deze vier jaar uitvoert! Een derge
lijk horloge is echter niet een stuk ge-
perfectionneerd speelgoed, maar in ge
wone serie-fabricage.
Geen wonder, dat een Zwitsers hor
logemaker zich trots voor een van de
hoogst gekwalificeerde handwerkers van
de wereld houdt. Ten slotte is de hor
logemakerij ten overgroten dele door
de eeuwen een Zwitsers monopolie ge
bleven. Nergens elders ook in Ame
rika niet heeft de horloge-industrie
een grote vlucht kunnen nemen. Dit
nationale handwerk heeft zich alleen
door doorzettingsvermogen kunnen
handhaven. Thans is de voorsprong van
de eeuwenoude traditie niet meer te
achterhalen.
De pianiste Pia Beek heeft de pink
van haar linkerhand gebroken. Toen
zij op het strand aan het ballen was,
kwam een bal zo ongelukkig tegen
haar linkerhand terecht, dat de pink
brak. Zoals bekend, speelt Pia elke
avond op Scheveningen en zij zet dit
thans met de rechterhand voort. De be
geleiding wordt daarbij overgenomen
door de gitarist.
"SABEL KROES» DAAROP^
aan de bovenkant van de
hoed buig je naar binnen en
daar plak je de kleine ovaal
(E) op. De hoed is nu klaar-
Alleen nog een mooi lintje
er om doen en de zijranden
van de hoed rond naar
boven buigen.
vraagt het hondje. Zou hij
het vergeten zijn? Dan zul
len wij zijn geheugen eens
wat gaan opfrissen.
Rond de tekening van de
hond staan drie opgaven.
Neem de opgave waar I
voor staat. Er staan drie
woorden in. Neem de' vol
gende letters uit de woor
den en zet ze er onder ach
ter elkaar op de elf puntjes.
De middelste drie van een,
de laatste vier van twee, de
eerste vier van drie. Als je
dit gedaan hebt neem je van
ue elf letters steeds de even.
Dus no. 2-4-6 enz. De uit
komst is de naam van een
plaats in Nederland.
Mies, die nu
vacantie
heefi
Gaat heerlijk naar de zee
En om te overnachten
Neemt ze fijn een
tentje mee.
Het tentje staat
al
overeina
En onze muis is moe.
Ze kruipt dus snel
onder de
Wol
En doet haar oogjes toe.
Maar als de muis
te slapen ligt,
Gaat plots het water
stijgen.
Hoe moet dat nu
met arme Mies
Wat zullen we nu
krijgen
Mies ziet gelukkig
het gevaar
(Van onze Haagse redactie)
|N het feit dat de Nederlandse Reisvereniging haar honderdduizendste lid heeft
geboekt, mag men een afspiegeling zien van de reislust van het Nederlandse
volk. die op dit ogenblik zelfs groter is dan ooit te voren. Normaal zou je
moeten verwachten, dat de reislust minder zou zijn. Practisch ieder gezin heeft
moeite om de eindjes aan elkaar te knopen. Maar die omstandigheid schijnt
voor velen geen beletsel te zijn om een paar weken van het jaar naar het
buitenland te trekken. Een hoogst merkwaardige controverse. Tot vorig jaar was
er een dalende tendenz in de na-oorlogse reislust. Dit jaar voor het eerst weer
een stijging. Zelfs een sprong. Het ledental van de N.R.V. liep op van 75.000 tot
100.000. En zouden deze cijfers nog niet cvertuigend genoeg zijn, men kijke er
de bladen op na. Een enorme stroom van reisbureaus appelleert aan de
reislust van de lezers.
\yEL heeft de dalende levensstandaard
invloed op het toerisme, aldus ver
telde ons de heer J. Panman, directeur
van de N.R.V. Vóór de oorlog was er
een vrij hoge gemiddelde reissom. Nu
wil de toerist voor naar verhouding
minder geld, meer zien. Hij wil ver
weg en dan logeren in een prima hotel
met stromend water op alle kamers en
een uitstekende kokMaar voor zo
weinig mogelijk geld. Ook dit is een
contra-dictie. De tweede merkwaardi
ge tegenstelling, die dit jaar bij het
toerisme aan de dag treedt.
Derde merkwaardige verschijnsel is,
dat Belgie vroeger het land der
goedkope reizen op het ogenblik
wórdt overgeslagen door de mensen,
die echt willen reizen. Belgie is na de
oorlog geworden het land voor de
weekends en voor reizen per fiets en
tent.
Spanje in trek
WE zeiden het al, men wil op het
ogenblik zo ver mogelijk weg, en
heeft dan voor dit jaar, wonderlijk ge.
noeg, vooral zijn keus laten vallen op
Spanje. Van het vroege seizoen tot ver
in September rijdt er nu al iedere
veertien dagen een N.R.V.„touringcar
naar Majorca. Elke reis is volgeboekt.
Men zegt, dat Spanje het goed
koopste land van Europa is, onderbre
ken we de heer Panman.
Spanje mag goedkoop zijn, maar
de reiskosten zijn toch altijd van dien
aard, dat ze het woord goedkoop tot
een fictie maken.
Zijn er nog meer typische ver
schijnselen in het reisschema van de
Nederlanders?
Zeker. Lange tijd heeft Zwitser
land geklaagd, dat er niet genoeg Ne.
derlanders kwamen. Het was jaloers
op Oostenrijk, dat enorme aantallen
trok. Oostenrijk is nog favoriet, maar
Zwitserland loopt dit jaar sterk in,
omdat de toeristen wat meer comfort
vragen dan Oostenrijk als regel biedt,
en het hoger in prijs liggende Zwitser,
land wel aan deze eis kan voldoen"
Daar komt b". dat Zwitserland zich
heel veel rrieite geeft om de vreemde
lingen te trekken. Denk maar eens aan
de inderdaad grote reductie die op de
treinprijzen gegeven worden.
Nog meer bijzondere aspecten?
Na de oorlog is de Rivièra onge
veer een Hollandse kolonie geworden.
Van aard is dit gebied trouwens ook
veranderd. Vroeger was het een oord,
waar rijke mensen de winter door
brachten. Daarna werd het zomer
verblijf vqor rijke mensen. Nu is het
een excursiegebied geworden voor
iedereen.
Naar Duitsland
UET toerisme naar Duitsland was di-
reet na de oorlog vanzelfsprekend
nihil. Men is er weer aarzelend aan be
gonnen in de vorm van daguitstapjes,
maar op het ogenblik is de trek naar
dit land weer sterk stijgende. Met ze.
kerheid kan gezegd worden, dat Duits
land volgend jaar zijn rol van toeristen-
land weer volledig op zich genomen
zal hebben.
Nu opgave II: Hier zie je
vijf tekeningen. Neem de
eerste letter van elke voor
stelling en wéér krijg je een
Nederlandse plaatsnaam.
Ten slotte opgave III: Hier
staan vijf getallen. De ge
tallen geven het nummer
aan van de letter in het al
phabet. Je zoekt dus de 22e
letter, de 5e letter enz. enz.
De vijf letters achter elkaar
vormen weer een plaats in
Nederland.
Je hebt nu drie plaats
namen onder elkaar staan.
Schrijf achter iedere naam
de provincie waarin de
plaats ligt. Schrijf ten
slotte de eerste letter van
deze drie provincies ach
ter elkaar enzo heet
het hondje.
(Noord-Brabant Brabant)
Geen vijf minuten later,
Daar staat ze, drijfnat
op het strana
En de tent staat ver
in 't water
fte Nederlandse Reisvereniging
heeft dit jaar voor het eerst
behalve aan export van toeristen
aan import daarvan gedaan. Er
is onder auspiciën van de Unesco
een aantal groepen van axbeiders
tussen Westeuropese landen uit
gewisseld. Nederlandse arbeiders
gingen naar Zwitserland, Frank
rijk en Noorwegen; buitenlandse
arbeiders kwamen naar Nederland.
De Unesco betaalde het vervoer,
de N.R.V. verzorgde de reizen. Of
aan deze integratiegedachte in de
toekomst uitbreiding zal worden
gegeven, hangt vermoedelijk mede
af van de rapporten, die deze uit
gewisselde groepen over hun reis
zullen uitbrengen.
landers Engeland bezoeken met zijn
uiterst attractieve Zuidkust.
Vliegende toeristen
UET aantal toeristen, dat van een
vliegtuig gebruik maakt is sterk
stijgende. De heer Panman zei oni
grote verwachtingen te hebben van
invoering der toeristenklasse in 1953
voor de vliegtuigen in West.Europa.
Resumerende deelde de heer Panman
ens ten slotte nog mede, dat dit jaai
via de N.R.V. ongeveer 40.000 Neder,
landers naar het buitenland trokken,
Dat is 15 procent meer dan verleden
jaar.
De hertogin van Windsor verlaat
haar hotel te Montecatini in Italië
in gezelschap van professor Sand
Pisani (rechts) en de Engelse ge
neesheer Sir Daniel Davis. De
beide specialisten hadden de her
tog van Windsor, die over maag
stoornissen klaagde, in zijn hotel
kamer onderzocht. Sir Davis, ge
neesheer van de Britse Konink
lijke familie, adviseerde de hertog
een dag of tien rust te nemen.
UOE het u te moede is weet ik
n maar het is mij een pak van
hart dat die Olympische vlag i
v. eer netjes en wel in het stadhuis
Helsinki ligt opgeborgen. Een i
heeft in deze tijd geleerd veel te
stquwen en op het punt van zei
oorlog zijn wij heus wel wat geu
Maar elke avond zo'n brok sen
naar beneden te rlikken, gezwt
van opwinding, tranen, hoop en
twijfeling en dat weken lang: dat
een krantenlezer heus niet in de
de kleren zitten.
Het kwam zover, dat een gen
mens, gewend om in redelijk k:
termen te denken, de krant bijna
meer durfde openvouwen vanweg
rillende angst nog meer natio
rampen, onverzwelgbare desillusie;
degradaties en dat voor het oog
ganse wereld! in van zenuwen
snikken sidderend koeterwaals to
schreeuwd te krijgen.
Menig eenvoudig man, menig a
loze huismoeder moet wel avond
avond het moede hoofd bonzend
het kussen hebben gevlijd, tot in r
en vezelen vertwijfeld bij de gedai
dat niet alleen de boter weer was
geslagen en het schip van Staat
altijd maar stuurloos rondzwalkte o
woelige Europese wateren maar
wij, hoe is het ter wereld mogelijk,
zwemmen tegen de kurklijn aans
ren en met keurturnen een knots 1
vallen.
Lieve help, waartoe zijn wij als
tie eigenlijk nog wel bij machte? C
goed goed, wij hebben vijf plak
mee naar huis gebracht, een half
beter dan een lege dop, maar het
ven tenslotte zilveren plakken
dat is toch maar een deurtje naast
nationale schande. Wij behoeven
nog niet en masse de gordijnen c
te trekken en een dag lang de radi
laten zwijgen (wat nog niet eens
gek idee zou zijn), maar wij mo
ons toch in elk geval goed inprer
dat wij het lelijk hebben afge!
zélfs met waterpolo.
Wij doen nu maar het beste ons v
taan een beetje heel erg bescheide
gedragen, alle verbeelding van:
mogen-er-wezen op zij te zetten
met gepaste eerbied op te zien naa
die grote broers, ferme jongens st
knapen met hun enorme biceps, fo
dabele kuitspieren, fenomenaal uitl
dingsvermogen en keiharde trair
die daar in Helsinki een numme
hebben weggegeven
UEN nummertje wat, als ik vn
mag? En met die vréag bedoe
niet anders, op mijn woord, dan
befaamde koele, zachte, kalmere
vrouwenhand te leggen op een vc
en bezweet mannenvoorhoofd.
Want, dat is mij wél opgevallen:
is vooral weer de man die zich 1
zit op te winden, wiens pen dul
slaat van de zenuwen op de trit
van het Olympisch stadion.
Want wat is er nu eigenlijk aar
hand geweest? Hebben wij de zov
ste van de Olympische Spelen bi
woond? Of was er misschien, ond;
Attische vlam en een overmaat
symbolen, iets wezenlijks vergeten'
Ik herinner me toch maar wat j
uit mijn schooljaren dat onze gesc
denisleraar in geuren en kleuren
zo'n Olympisch festijn kon uitweii
Hoe daar voor onze ogen om zo te
gen werd geworsteld, om het hardst
lopen, met vuisten gevochten,
speer en discus geworpen of met
gen.; en vierspan gereden dat het si
Méér hoe door die deinende ge
driftige mensenzee in het door heu
ingesloten dal óók met diepe aand;
werd geluisterd naar de wedkamp
zangers.
Welke prijswinnaars na afloop c1
goed de begeerde lauwerkrans op
haar kregen gedrukt als de sporthe'
voornoemd. En nu heeft men, gem
halve misschien, de wiize tweeledigl
van die oorspronkelijke Olymoi:
Spelen maar laten varen mogt
zijn die zangers met hun lier ook
lang uit de leerboeken gelicht n
daarom is het principe van die c
levenskunstenaars, de Grieken,
minder waar geworden. En het
Wellicht menig teleurgesteld gen
een klein druppeltje balsem zijn te
denken dat wij in een wedstrijd
schone kunsten nog niet zo'n min
guur hadden geslagen.
Want wij hebben, zonder grootspi
gezegd, toch nog wel hier en daar
Paar presentabele .zangers, toneel
Iers. componisten, schilders, dich
beeldhouwers, dirigenten, mv
bouwmeesters en dansers rondlo
van beidevle' kunne (de arme c
ters en schrijvers moeten maar li<
thuis blijven vanwege het bep
