millioen Nederlanders!
nog niet met vacantie
plaats voor hen, mits del
gaan
wordt
is
Er
spreiding werkelijkheid
In Utrecht verrijst de grootste
expositiehal van Nederland
wëM^mW^
I
Tg 1 -V-': ;»-,
ip^ii
Vacantie-tips
Geluid lokmiddel
bij walvisvangst
Het belang van toerisme in eigen
stad en streek
HOE UITVINDERS HUN
Nu reeds verhuurd
DE OCTROOIBUREAUX BEHARTIGEN HUN BELANGEN
ZATERDAG 15 NOVEMBER 1953
9»
in im m m M i 1
Jli 4 i 3 >5
W MÈF WW.
<Z i
Af- <S& f# M
fifiiimi
deze serie artikelen over vacantiebesteding
1
PR Iiee/t 2egt een oude kro-
niek in Dokkum een man
gewoond, die alles net andersom
deed dan een ander, die overdag
sliep (ónder zijn bed.en 's
nachts werkte, die een rijtuig be
stelde en er naast bleef lopen, die
rooms werd toen een protestants
geestelijke op huisbezoek kwam
en die dus ook vlees braadde op
vastendagen. En eerlijk gezegd
wij voelen ons bij voorbaat al
min of meer over één kam ge
schoren met deze „dwarse" Dok-
kummer, nu wij over vacantie-
houden gaan spreken, terwijl de
herfstwind een loopje neemt met
de gouden bladeren en de duf
fels hun plaats in de kamferkist
moeten inruimen voor zwempak,
plastron, shirt en short. En toch.
Is het niet zo, dat de va.ca.ntie-
voorbereiding altijd op het laat
ste moment moet geschieden? En
is het ook niet vaak zo, dat het
huisje, dat u had willen hebben,
nèt verhuurd is, de tent, die u
had willen lenen, nèt verzegd is
en de pas, die u nog had willen
gebruiken, nèt verlopen is?
Het is geenszins de bedoeling,
dat wij u in deze regelmatig
terugkerende rubriekprecies
gaan voorschrijven hoe u uio va-
cantie moet besteden. Integen
deel: Wij willen u alleen van
advies dienen, de laatste toeris
tische nieuwtje meedelen en u zo.
al babbelende, misschien nieuwe
ideeën aan de hand doen, die u
zelf kunt uitwerken. En wie niet
met vacantie pleegt te gaan, om
dat het loonzakje het niet toelaat,
hopen wij in deze serie te kun
nen aantonen, dat het waarlijk
niet zo kostbaar behoeft te zijn
om er eens een week uit te trek
ken. Pas dan zal men deelachtig
kunnen Worden, wat immers het
vacantiehouden beoogt: er eens
volkomen uit te zijn, nieuwe
krachten èn nieuwe ideeën op te
doen.
VIJFENTWINTIG Noorse walvisjagers
zijn dit seizoen uitgevaren, uitge
rust met een apparaat dat het mogelijk
maakt walvissen door middel van het
geluid te verschalken. Het apparaat is
onder aan het schip aangebracht en
men kan er een geluid mee uitzenden
dat te sterk is om door het menselijk
oor te kunnen worden waargenomen.
De walvissen vangen de geluidstrillin
gen wel op en schrikken er zó van,
dat zij schielijk naar de oppervlakte
komen. Zij verwijderen zich in een
rechte lijn van de geluidsbron en
geven daardoor de harpoeniers goede
trefkansen. Het geluid kan worden uit-,
gezonden naar drie hoofdrichtingen.
Het apparaat, dat vervaardigd wordt
door een bedrijf in Kiel (Did.) is een
uitvinding van de Noorse harpoenier
Arne Skontorp, die op het idee kwam
toen hij merkte, dat door asdic-appa-
raten uitgezonden geluidsgolven de
walvissen opschrikten. Hij had het
eerst willen proberen met een combi
natie van asdic en voor het menselijk
oor niet meer waarneembare geluids
golven, zodat men de walvissen op het
asdic-apparaat zou zien en ze tegelij
kertijd met het zeer sterke geluid zou
opschrikken.
Hij zag echter af van het gebruik
van asdic toen hij merkte dat de wal
vissen zichzelf onzichtbaar maken door
de geweldige hoeveelheden water, die
ZlJ bij het aan de oppervlakte zwem
men omhoog werpen.
Bij de Nederlandse maatschappij
voor de walvisvaart is deze methode
overigens al bekend en wordt ook toe
gepast. Vorig jaar heeft men voor het
eerst met het „asdic-apparaat" ge-
Wagd. Succes is niet uitgebleven, zo
dat dit jaar een uitbreiding is gege
ven aan deze vangmethode.
WffEN klaagt er over, dat onze vacantie-oorden in de zomer zo druk, zo „afge
laden'' zijn en d,at er in dit overbevolkte landje geen plekje meer is om eens
tot rust en tot inkeer te komen. Als dat zo is, hoe zal het dan moeten worden
als nóg meer mensen vacantie krijgen of voor zover ze wèl vacantie hebben,
maar die niet elders doorbrengen „in de gaten krijgen" dat het genot van
vacantie-houden binnen vrijwel ieders bereik komt te liggen? Vier a vijf mil
lioen Nederlanders gaan namelijk nog niet met vacantie; een klein kwart van
de bevolking kent geen vrije dagen (of neemt ze niet; kleine zelfstandigen) en
een tweede kwart, dat wèl vacantie heeft, brengt die thuis door. Hoe zullen
onze recreatie-oorden de stroom moeten verwerken als de mensen, die nu van
oordeel zijn dat het hen niet mag „beuren" om met vacantie te gaan, de moge
lijkheid wordt geboden om er toch eens tussen uit te trekken en als de kleine
zelfstandigen door een efficiënte, onderlinge vacantïeregeling, die op verschil
lende plaatsen al met succes is ingevoerd, ook deel gaan nemen aan „het
toerisme?"
Thuisblijvers hebben
ongelijk
LIET probleem van de recreatie
oorden in ons land dreigt zeer acuut
te worden; de ruimte, waar de bevol
king zich zal kunnen vertreden, neemt
voortdurend af als gevolg van ontgin
ning, aanleg van wegen en vliegvelden
en uitbreiding van de woonkernen, ter
wijl het aantal mensen, dat met vacan
tie gaat, steeds zal toenemen.
Laat ons meteen zeggen: er zijn nog
streken te oVer, waar de vaeantie-
houdende mens dat kan vinden wat hij
zoekt. Die streken zullen meer aan hun
doel zoveel mogelijk mensen rustig
te laten genieten van het natuurschoon
kunnen beantwoorden, wanneer er
zo weinig mogelijk vacantie-gangers
tegelijk „op pad" zijn. Met andere woor
den: wanneer de vacantie-spreiding
eindelijk eens groots zou worden aan
gepakt. Het begin is er, maar zegt
men in de vacantie-oorden het is
een druppel op een gloeiende plaat. Pas
wanneer de regeling algemeen en ri
goureus wordt doorgevoerd, zal bereikt
kunnen worden, dat'er plaats vrij komt
(in hotels, pensions en op de kampeer
terreinen) voor duizenden anderen èn
dat de prijzen zullen dalen.
De statistiek leert
W7IJ mogen ons gelukkig prijzen, dat
toerisme en vacantie nog liggen
buiten de sfeer van de wetenschap; dat
wij nog niet krijgen voorgeschreven,
dat we per dag zóveel kilometer in de
boslucht moeten wandelen om zóveel
vitaminen op te doen en dat we per se
zóveel volkorenbrood moeten eten en
zóveel uren in het zeewater moeten lig
gen om met zóveel percent meer ener
gie op ons werk te komen dan we het
verlieten. Toch mogen we er dank
baar voor zijn, dat er instanties zijn
(de Rijksdienst voor het Nationale
Plan en het NIPO, onder andere), die
uitgeplozen hebben, hoè men z'n va
cantie besteedt. En dan blijkt (globaal
genomen) dit:
een kwart had geen vacantie;
een kwart had vacantie en bleef thuis;
een kwart ging naar familie of ken
nissen;
een tiende ging in hotels, pensions of
huurhuisjes;
een tiende trok door eigen land;
een tiende ging naar het buitenland.
De kroning van Koningin Eliza
beth II van Engeland zal vele
toeristen naar het eiland aan de
overzijde van de Noordzee trekken.
De oude Westminster Abbey, al
waar de jeugdige vorstin gekroond
zal worden, zal op de dag van de
plechtigheid dit beeld bieden.
-Dit statistiekje kan ons veel leren.
Ten eerste, hoe belangrijk het zal zijn
om de thuisblijvers goedkoop vacan-
Ue-houden te leren want zij hebben
bepaald geen vacantie gekregen om
thuis te zitten; ten tweede; dat het
hoog tijd wordt, dat aandacht wordt
gegeven aantoerisme in eigen stad
en streek. Wij bedoelen dit: waarom
zouden de VVY's niet eens een over
zichtelijke, uitgebreide folder sturen
aan alle stad- en streekgenoten met ge
gevens enzovoort? Men behoeft zich
namelijk geen illusies te maken over
het aan lal mensen, dat zijn eigen stad
kent!
Goedkoop toerisme
F)AN zijn er de vacantiegangers, die
„een vertrouwd adres" (familiele
den of kennissen) als reisdoel nemen.
Die categorie zal er ook altijd wel blij
ven, al is 't alleen maar, omdat de
vacantie voor velen de enige gelegen
heid is om met ouders, broers en zus
ters in contact te komen. Neemt men
deze methode echter alleen voor lief,
„omdat 't zo goedkoop is", dan wordt
het anders, want wie scherp gaat reke
nen, wie de kosten van de reis, het
bloemetje voor en het „vrijhouden" van
de gastvrouw en gastheer optelt bij die
van het tegenbezoek, dat de logies-
verstrekkenden te eniger tijd tóch ko
men brengen, zal tot de conclusie moe
ten komen, dat hij met zijn gezin ook
haast net zo voordelig op eigen houtje
vacantie had kunnen gaan nemen. Voor
al, wanneer hij dat met overleg zou
doen en nauwkeurig zou nagaan, waar
de goedkope vaeantie-mogelijkheden
liggen: kamperen, trekken langs de
jeugdherbergen (inderdaad: als oudere
mag u dat ook, zij het, dat jeugdher
bergen geen bedden voor echtparen
hebben!), naar kamphuizen enzovoort.
En hier komen we dan op het terrein,
dat we in de volgende artikelen wilden
aansnijden: het „sociaal toerisme".
HET is onze bedoeling, in -
ook zo veel mogelijk practische wenken te geven, opdat men zich
grondig kan oriënteren over de mogelijkheden, die er hier en in het
buitenland liggen. We mogen dit inleidend artkel daarom besluiten
met een paar tips", in dit geval voor hen, die hun neus over de gren
zen willen steken.
ENGELAND zal volgend jaar in het teken staan van de kroning van
koningin Elizabeth (2 Juni in Londen). Hoogtepunten van het Enge-
land-seizoen zijn: Stratford-upon-Avon: Shakespeare-spelen 17 Maart
tot eind October; Londen en Birmingham: British Industries Fair 27
April tot 2 Mei: Wembley; Cup-finale 2 Mei; Hastings: Beethoven-
Dvorak-festival 12—17 Mei: eiland Skye: Skye-week 22—29 Met; Epsom.
Derby 6 Juni; eiland Man: TT-races 8—12 Juni (voorl.); Londen:Troo-
ping "the Colour 11 Juni: Ascot: paardenrennen 16—19 Juni; Henley-
on-Thames: regatta 14 Juli: Langlollen: internationale muziek-
Eisteddfod 7—12 Juli. De volledige lijst vax, gebeurtenissen in Enge
land is opgenomen in het juist verschenen, zeer fraaie kroningsnum
mer van „Coming Eventshet maandblad van de Britsh Travel Asso
ciation, 6465 St. James' street, Londen SW1).
KLM en BEA exploiteren nu tot eind April 1953 „Moonliner"-(nacht)
diensten AmsterdamLonden; de passageprijs is aanmerkelijk geredu
ceerd.
DUITSLAND: Op de elfde van de elfde maand, om elf minuten over
elf begon het carnaval in het Rijnland; alleen Keulen begon de achtste
al. Tot 18 Februari 1953 worden ongeveer zestig grote feesten, bals en
optochten gehoudende grootste optocht, die van Rozen-Maandag, is
16 Februari in Keulen.
Nieuwe jeugdherbergen zijn geopend in Berlijn-Saatwinkel, Em-
den Gütersloh bij Bielefeld, Idstein (Taunus)Neurenberg, Süchteler
Höhen Rijnlanden Wiesbaden.
Het zeebad van Norderney (altijd 22 graden); de Finse sauna en het
inhalatorium blijven de gehele winter open Duits reisbureau; N.Z.
Voorburgwal 270, Amsterdam-C.
Uit staal, beton en metselstenen verrijst in Utrecht op een terrein aan
de Croeselaan een nieuw gebouw van de Jaarbeurs. Het wordt de grootste
expositiehal van Nederland.
WAT doen we, als we
kiespijn hebben? We
gaan naar de tand
arts en verwachten van
hem, dat hij ons van onze
kwaal afhelpt. En als we
moeilijkheden hebben me't
de invordering van een
schuld? Dan gaan we naar
een advocaat. Maar wat
moeten zij doen, die avond
aan avond hebben zitten
ploeteren aan een uitvin
ding, daarmede succes ge
had hebben en de voorde
len daarvan voor zich zelf
willen houden? Zij vragen
octrooi aan.
Dat is nog niet eens zo
gemakkelijk en men moet
maar niet proberen dat op
eigen houtje te doen. Daar
voor hebben we in ons land
octrooibureau's, die de tus
senschakel vormen tussen
de uitvinder en de Octrooi-
raad - het lichaam, dat de
octrooien of patenten uit
eindelijk verleent - en dus
optreden als een soort tech
nische advocaat.
Men heeft ons meerma
len gevraagd, welke weg
bewandeld moet worden,
om een uitvinding geoc
trooieerd te krijgen. Daar
om willen we er wat van
vertellen. Er zijn immers
altijd mensen, die het uit-
vindersbloed door hun ade
ren voelen stromei. en diep
zinnig zitten te puzzelen
over de samenstelling van
nieuwe technische snufjes,
waarmede de wereld haar
voordeel kan doen. Die uit
vindingen kunnen heel een
voudig zijn. Zo is bijvoor
beeld octrooi aangevraagd
op een soort onderzetje in
een zeepbakje, een stan
daardje op vier pootjes en
met enige gaatjes erin,
waardoor het water kan af
druipen in het bakje.
De octrooibureau's krij
gen de meest uiteenlopende
vragen te behandelen, van
vindingen aan zuigspenen,
bustehouders, corsetten en
veiligheidsspelden tot inge
wikkelde radarapparaten
toe. Het spreekt vanzelf,
dat zij, die op een octrooi
bureau werken, een uitge
breide technische kennis
moeten bezitten. Het zijn
daarom afgestudeerden van
de Technische Hogeschool,
die bovendien een .lastig
examen in juridische ken
nis afgelegd dienen te heb
ben en een jaar in de prac-
tijk moeten hebben ge
werkt. Pas dan kan men de
functie van octrooigemach
tigde uitoefenen.
V1ROEGER was een octrooi een voor
recht. De Nederlandse Bank bijvoor
beeld heeft er zo een. Thans kan men
een octrooi eisen, uiteraard als de uit
vinding aan bepaalde voorwaarden vol
doet. Zij moet in de eerste plaats wer
kelijk een uitvinding zijn, in de tweede
plaats dient zij nieuw te zijn en in de
derde plaats moet zij een technisch
effect hebben. Voor de laatste twee is
het bewijs wel te leveren, maar wat is
een uitvinding? Men heeft er tal van
definities voor opgesteld, doch bevre
digen doen zij geen van alle. Het on
derzetje in het zeepbakje bijvoorbeeld
werd als een uitvinding beschouwd en
gepatenteerd, maar verbeteringen aan
een ingewikkeld weefapparaat konden
geen genade vinden in de ogen van de
Octrooiraad.
Dat is niet zo heel gek. Deze Raad
beschikt over een zeer uitgebreide tech
nische bibliotheek, ongetwijfeld de
grootste in ons land, en over een staf
van uitstekend georiënteerde ambte
naren. Zodra een aanvrage binnenkomt,
gaat men aan het zoeken, of misschien
ergens ter wereld'de uitvïndng al toe
passing gevonden heeft. Is dit het ge
val, dan wordt de aanvrage onherroe
pelijk afgewezen. Er is een keer zelfs
geen octrooi verleend op een uitvinding,
omdat er een stukje over in een dag
blad gestaan had. De Octrooiraad be
sliste, dat de uitvinding dus hekend
was
Biechlvader
HE uitvinder beschouwe het octrooi-
bureau, waaraan hij de behartiging
van zijn belangen toevertrouwt, als een
soort biechtvader. Als hij daar opening
van zaken gegeven heeft, dat wil zeg
gen een omschrijving van zijn uitvin
ding heeft overgelegd, de bezwaren
heeft medegedeeld, die hij overwonnen
heeft en het nut van zijn uitvinding
heeft aangetoond, maakt het octrooi
bureau de aanvrage op, waaraan dan
niets meer kan worden toegevoegd,
doch waaruit wel kan worden ge
schrapt. Het wisselt de schriftelijke
stukken met de Octrooiraad, waarbii
soms mondelinge toelichtingen gegeven
worden.
Als de Octrooiraad alles in orde be
vindt, wordt de uitvinding openbaar
gemaakt. Zij ligt vier maanden ter in
zage voor het publiek, doch de uitvin
der behoudt uiteraard alle rechten. Ook
buitenlanders kunnen in Nederland een
octrooi aanvragen. Na de verlening van
een patent kunnen de opposanten ge
durende drie maanden in beroep gaan.
Niet alleen voor een verleend octrooi
is elk jaar een tax aan het Rijk ver
schuldigd, ÉKh ook reeds bij de open
baarmaking van het octrooi. Betaalt de
bezitter van een patent niet het jaar
lijks verschuldigde bedrag aan het
Rijk, dan wordt de uitvinding publiek
domein.
Terriioriaal
r\E octrooien strekxen zien territoriaal
uit. Maar een Nederlander kan ook
een patent aanvragen in andere lan
den. Daarvoor zorgen de buitenlandse
collega's van de Nederlandse octrooi-
gemachügüen. Men heett in het bui
tenland bovendien geaurenüe een jaar
prioriteit, wanneer net octrooi ook in
Nederland is aangevraagd.
In Frankrijk en België wordt een
patent verleend zonder vooronderzoek;
aat wil zeggen: waarmede men ook
komt het wordt onmiddellijk gegeven.
Blijkt het achteraf ten onrechte te zijn
verstrekt, dan moeten de belangheb
benden er maar tegenop komen. Het
gevolg is, dat een patent in Frankrijk
veel minder waarde heeft dan in ons
land.
In Nederland zijn in 1950 aange
vraagd 5.910 octrooien en verleend 1919;
in Engeland aangevraagd 33.626 en ver
leend 15.558; in de Verenigde Staten
waren deze cijfers respectievelijk 68-903
en 24.128; in Frankrijk 22.600 en 13.700
en in Zwitserland 10.027 en 6.552. Daar
uit blijkt, dat de uitvinders niet stil
zitten.
Een groot deel van de in Nederland
aangevraagde octrooien is van buiten
landers afkomstig. Vóór de oorlog
kwamen er zelfs ongeveer 75 pet. uij,
Duitsland. Gedurende de oorlog hield
dat op, doch thans beginnen de Duitse
aanvragen weer binnen te komen.
Philips, de Staatsmijnen en andere
grote ondernemingen hebben zelfs hun
eigen octrooibureau's, bij Philips met
meer dan honderd man personeel. De
in "Nederland verleende patenten gei
den ook in de zogenaamde Rijksdelen,
doch niet in Indonesië. Daar wil men
een eigen Octrooiraad oprichten.
Merkwaardig is het, dat twee uitvin
dingen soms onafhankelijk van elkaar
teg:lijk komen. Geschiedt dat in het
zelfde iand, dan wordt alleen de aan
vraag, die het eerst op de Octrooiraad
ontvangen wordt, in behandeling ge
nomen.
(Van onze speciale verslaggever)
J^JET man en macht werkt men op het
ogenblik aan de opbouw van verre
weg de grootste Nederlandse expositie
hal en waarschijnlijk zelfs een van de
allergrootste in Europa. Het gevaarte
verrijst op een terrein aan de Croese
laan in Utrecht en zal ter gelegenheid
van de zestigste Nederlandse Jaarbeurs
een jubileumbeurs dus, die met
enige feestelijkheden gepaard zal gaan
in gebruik genomen worden. De ko
mende voorjaarsbeurs zal belangrijk
worden, omdat het de zestigste is
sedert de oprichting, omdat men dan de
beschikking zal hebben over veel meer
expositieruimte dan ooit tevoren en
omdat nu reeds vaststaat, dat het aan
tal deelnemers dai van vorige jaren
zal overtreffen. Er zit schot in de ont
wikkeling van de Nederlandse Jaar-
beur., en met name in de uitbreiding
van de afdeling technische machines en
apparaten, waarvoor de thans in aan
bouw zijnde hai in het bijzonder be
stemd ij.
REN groot deel van het staalskelet is
thans reeds verrezen. Men bouwt
van twee kanten naar elkaar toe; als
het klaar is wordt het opgevuld met
metselsteen. De voor- en achterbouw
worden van staal en gewapend beton.
De eigenlijke expositieruimte wordt 146
bij 96 meter groot. Bovendien worden
de voor- en achterbouw, waarin de
ruimten voor de technische installaties
en twee restaurants met complete keu
kens zullen zijn ondergebracht, elk nog
14 bij 96 meter. In totaal wordt het ge
bouw 176 meter lang en 96 meter breed.
De expositieruimte is niet in afzonder
lijke afdelingen verdeeld. Als men er
in staat, krijgt men de indruk, dat men
er indien de steunpunten daarvoor
geen beletsel vormden een voetbal
wedstrijd zou kunnen spelen. Mannetje
aan mannetje zou men er de gehele be
volking van bijvoorbeeld Leeuwarden
in kunnen onderbrengen. Men zou er
ongeveer zeshonderd goederenwagons
van de Spoorwegen, tezamen vormende
een trein van tien kilometer lengte in
kunnen plaatsen en bracht men er een
verdieping in aan het gebouw wordt
tien meter hoog zelfs een trein van
twintig kilometer lengte.
Er is 770 ton staal in verwerkt, dat
in de fabrieken van Werkspoor gereed
gemaakt is en op het terrein aan de
Croeselaan alleen nog maar gemonteerd
behoeft te worden. Eind Januari is de
hal glas- en waterdicht en half Februa
ri moet alles bedrijfsklaar zijn.
De paden in de hal worden gemaakt
van gewapend betonplaten, hetgeen no
dig is met het oog op het vervoer van
zeer zware machines, De hal wordt door
middel van hete lucht verwarmd.
GOEDE VERBINDINGEN
jDONDOM het terrein loopt een weg.
De toegang, die nu aan de Croese
laan is, wordt verplaatst naar de
Graadt van Roggenweg, die nog in aan
leg is en de verbinding gaat vormen
van de Paul Krugerweg over het Mer-
wedekanaal naar de Leidseweg. Het
Merwedekanaal en een haven liggen
in de onmiddellijke nabijheid, zodat de
nieuwe expositiehal niet alleen voor
öe bezoekers maar ook voor de expedi
teurs, die er de goederen moeten bren
gen, gemakkelijk te bereiken is.
In de toekomst zullen in het nieuwe
gebouw ook de afzonderlijke vakbeur
zen gehouden kunnen worden en aan
gezien de enorme ruimte met betrek
kelijk eenvoudige middelen in ielen ge
splitst kan worden, zelfs enige tegelijk.
Tijdens de aanstaande voorjaars
beurs, die de feestelijke opening van
de nieuwe hal te zien zal geven, blij
ven de bestaande gebouwen op het
Croeselaan-terrein in gebruik. Daarna
worden ook zij geleidelijk door doelma
tige, permanente gebouwen vervangen.
Er bestaat onder de deelnemers aan
de Jaarbeurs een zo grote belangstel
ling voor deze aanwinst, dat de ruimte
nu al volledig is yerhuurdl
