Hollywood (bang) vlucht in de diepte ER IS VEEL BELANGSTELLING VOOR BALLET IN ONS LAND De drie-dimensionele film moei de televisie verslaan Drie systemen strijden om de voorkeur D Fijnzinnig slaaf der Muzen e^eeftd tiaaA De stereo-cinematografie heeft vooralsnog de beste kansen ,De Ruyie Grote investeringen TV wacht af Met de bril DE METHODE van de gepot de bril heeft in Amerika reeds toepas QNederlands ballet in de branding 1 PROF. L. O. WENCKEBACH: Ontwerper van de watersnoodpenning Borstbeeld van prinses Wilhelmina voor Maracaïbo rk vind het een schandaal uitvinding van de professor in taart gestolen en ik eij oeding„Ja. maar bes. iep de professor, wat heeft mee te maken. Dat zijn ,bij. :en". „Bijkomstigheden? isschien!" riep de veront. Eek Roomhoorn weer. mij is het mijn broodwiru :r. als U dat maar weet. En veilig weten in Dierendorp. t door bandieten lastig ge ien. ook al komen ze uit de i. maar het gaat hier om de professor wanhopig, om- d hem scheen te begrijpen. assistent is verdwenen", heeft al die wandaden ge. ■iep de commissaris ver- Inee. Hoe komt U daarbij? n assistent en wordt op dit e hemel weet waar, vastge- iep de professor ongedul- „Ja. wat is er?" klonk er stem achter hem. „Hier ben ssor. Hebt U mij geroe- lAdvertentie, Ing. Med.) I voor sopraan en alt. •.Omponisten hebben zich der tijden tot dit genre ken gevoeld. Hetzij dat zpasten in opera of ora- tals voor 1800 veel voor tzij dat zij het verhieven zelfstandige kunstvorm solo-lied steeds heeft pel van de zo sterk uit- e vrouwenstemmen ge- dit korte programma achtereenvolgens schep- n. Monteverdi, de zeven- wse Italiaan, van de ro- Schuman en van de Fauré en Britten. 5.30 over Hilversum II, mededelingen. 12.33 Gram- Klokgelui. 13.00 Nieuws. te-Orkest en solist. 14 00 Radio Philharmonisch Or- 15.10 Boekbespreking. 15.30 en piano. 16.00 „Strobloe- rassen voor winterbouquet- 16.15 Gram.muziek. 16.45 n solist. 17.30 Militaire cau- Iram.muziek. 17.45 Fries 1.00 Fluit en piano. 18.30 oor een goede zaak", cau- ïismuziek. 19.00 Nieuws en 19.10 Regeringsuitzending: Toelichting". 19.30 Gram.- Radiokrant. 20.20 Orkest- Kamermuziek. 22.00 Ge- iek. 22.25 Kunstrubriek, srdenking. 23.00 Nieuws en 23.15 „De Goede BoocW elisatie-uitzending. 23.3»- mmuziek. RO. 20.15—21.45: 1. Ac- Weerbericht; 3. Discuss!# film; 4. Cabaret. Nan. gerekend, n ze op met het vellen in Long Meadow?" in- en Fiora vroeg zich af, iu niet de scherpte van opmerken, el niet", repliceerde Lu- je daarmee?" beste Nan, dat die bo ld z.ullen worden", ver- legorisch. 1 gelast, dat het zou ge en ik heb contra-order 1 recht andig wilt zjjn, moet .1e de les lezen over mi.io Lucas, uiterst welwil- noeder aan. „Want dan mde het wel eens over en hebben". o. terwijl ze met boze, zich als om hulp naar leze liet zich niet lang rekende op het geld Lucas z-i hij ernstig- r begroting naar epge- nog maar eens aan het antwoordde Lucas ou betreft, oude jongen r een schijntje mense- lijf had, zou je het imen te vellen even ls Adèle en ik". (Wordt vervolgd) ZO GOED UIMT VEI PON VRAAG DE JUISTE SOORJ tvertentle, Ing. Med.) (Van onze correspondent te New York) HOLLYWOOD'S NIEUWSTE GRIL geldt de derde overwinning aller tijden geboekt en is de betrèkkelijke rust dimensie. Dieptemijne heren"hebben de jilmmagna- van een vlak televisie-scherm een zegening in vergelijking ten op hun jaarvergaderingen (van lichtelijk verbitterde tot de wilde emoties, die ons toch al zo geplaagd mensenras, aandeelhouders) uitgeroepen, „diepte zal ons redden van het eerlang voor een paar kwartjes zal kunnen beleven in een monster der televisie". De magnaten spraken daarbij van bioscoopzaal. Of wellicht worden wij in verloop van een mechanische diepte, wel te verstaan, een nieuw systeem van paar jaar van „3-D" (drie-demensionale) f ilms voor goed van optische illusies, waardoor het publiek méér dan tevoren in al onze emoties afgestompt. de actie op het witte doek meent te worden betrokken en Niettemin: het feit staat voor de deur dat drie-dimensio- een hele zaal in stuipen raakt wanneer Humphrey Bogart nale films beslag zullen leggen op het witte doek. Elke film zijn revolver op een tegenstander richt, of de toekijkers zich maatschappij van enige statuur heeft een „speciaal systeem" hunkerend naar voren buigen als het erom gaat Marilyn ontworpen, met behulp waarvan de optische illusie kan wor- Monroe een zoen op de lippen te drukken. den verkregen. In feite zijn er drie verschillende systemen, Als dit de premisse is, dan heeft televisie de grootste die weer in twee groepen kunnen worden ondergebracht. TN DE EERSTE PLAATS ls 1 r er de „Cinerama-techniek". Deze bestaat uit een bioscoopscherm, dat het gehele toneel in beslag neemt en zich boven dien aan weerszijden van de zaal, als een halve maan ombuigt tot de eerste paar rijen. Er bestaat weinig twijfel, dat een film, op dit holle scherm ge projecteerd zodat de toeschouwer zich „midden in de actie" waant uiterst suggestief is. (Wij zijn bij een scène op een achtbaan letterlijk mee naar beneden geroetst en onze maag- zenuwen waren bepaald aangedaan.) Het Cinerama-proces heeft echter een aantal nadelen: in de eerste plaats moet men in het midden van het thea ter zitten om een onvertekend beeld te zien; vervolgens is het nog de vraag of een zo groot projectie-scherm zich inderdaad wel leent voor speelfims. (Voor panoramische opnamen is Cine rama zeker effectief, maar wat ge schiedt er met een meters uit elkaar gerukte zoen?) Vervolgens is Cinerama zeer kostbaar, zowel voor de bioscopen, die scherm cn projectie-cabine geheel moeten verbouwen, als voor de pro ducent, die. alleen al drie. keer zoveel ruwe film voor elke opname moet ge bruiken. Elke opname moet namelijk door drie camera's worden vastgelegd en door drie projectoren worden weer gegeven. Het is voornamelijk om deze laatste redenen dat Alexander Korda, die de exclusieve rechten van Cinera ma voor Europa had verworven, dit project heeft laten varen. De Cine- rama-mensen (onverstoord door het feit. dat de aandelen dezer maatschap pij thans als op de achtbaan naar beneden zijn geroetsjt) zijn niettemin voornemens een speelfilm te maken. Hot resultaat daarvan zal vermoede lijk beslissend ziin voor dit diepte illusie scheppende medium. sing gevonden. Er is een fib gemaakt, „Ewana Devil" geheten, n-et een oer woud-avontuur als onderwerp. New Vork heeft deze sensatie kunnen he ieven. Sensatie schjjnt het juiste woord te zijn: want terwijl filmrecensenten „Ewana Devil" hebben „afgekraakt" als film, schijnt de zaal naar hartelust te kunnen griezelen van tijgers, olifan ten en krokodillen, die op de schoot van de bioscoopganger dreigen tc kruipen. Het derde systeem is een bescheide ner variant op Cinerama. Men heeft een opname-lervs weten te vervaardi gen, die het te verfilmen beeld op dc filmstrook, als gold het een lachspiegel, vertekent. Deze vertekening wordt bij de projectie op een speciaal scherm da groter is dan het huidige witte doek (en dat ook hol is als het Cinerama- scherm, doch van beperkter proportie), geheel hersteld. Dit laatste systeem vereist dus minder verbouwingskosten van de bioscopen en minder opname kosten bij het produceren en, schept zij het in bescheidener proporties een soortgelijke illusie als Cinerama. Maar écht stereoscopisch is deze me thode natuurlijk niet. Wat de buitenstaander nu zozeer treft, is dat Hollywood's plotselinge 3-D-rage zo geheel ongeorganiseerd verloopt. Elkeen prefereert zijn eigen systeem. De bioscoopeigenaars zijn verplicht hun theaters uit te rusten voor minstens één en vermoedelijk twee van deze diepte systemen. Over verloop van tijd kan niet uitblijven, dat een vrij gestan daardiseerd proces de strijd tussen al deze concurrenten zal winnen. Dat be tekent dus, dat alle andere concurren ten de wedren zullen moeten opgeven, dat grote investeringen vergeefs zullen blijken en dat faillissementen aan de orde van de dag zullen zijn TNE JEUGDIGE televisie-industrie, uit u vrees waarvoor deze rage is ont staan, bevindt zich in de aantrekke lijke omstandigheid deze veldslag rus tig om zich heen te laten woeden. In dien, te zijner tijd „3-D" een onmisbaar bestanddeel van het amusementsleven wordt, is er betrekkelijk weinig voor nodig de televisie-ontvangers daaraan aan te passen. Het is een relatief een voudige zaak via de kathode buis te projecteren op een concaaf televisie scherm of nu de oppervlakte van het projectieglas steeds gToter wordt een stereoscopisch effect overeen komstig het hierboven omschreven ge- polariseerde-brillensysteem te verkrij gen. Wat men hier derhalve gadeslaat is de botsing van vrije, concurrerende krachten, die steeds zo kenmerkend voor Amerika is geweest en waaruit men uiteindelijk wel de „grootste ge mene deler" zal weten te halen. Nu is het nog zo, dat elk van Hollywood's filmmaatschappijen zijn drie-dimensio nale „uil een valk waant". Nu vloeien de kwartjes en dollars nog zonder moeite voor het „3-D"-nieuwtje binnen. Niemand maakt zich thans reeds zorg over de vraag wie er straks in het zand zullen bijten. Prof. L. O. Wenckebach aan zijn werktafel. pc tweede categorie wordt gevormd door systemen, waarvan de merk namen weliswaar verschillen, doch die alle op dezelfde principes gegrondvest zijn. Dit principe is voor dc leek ge makkelijk te begrijpen. Het beginsel van stereo-cinematografie is immers niets nieuws. Twintig jaar geleden keken wij al door rode-en-groene bril- lcglazen naar een film, die tweemaal uit de cabine werd geprojecteerd. Door de rode glazen vingen wij het in groen geprojecteerde, door de groene het in lood geprojecteerde beeld op. Oor spronkelijk waren de beelden door twee verschillende camera's, op een kleine afstand van elkaar opgenomen. Bij de projectie van het rode en groene beeld vielen deze in ons geestoog over elkaar en werd de illusie van „diepte' gecreëerd. Het voornaamste „moderne" element is dat men de rood-en-groene bril heeft vervangen door een „gepolari seerde" bril. Om de licht-theorie op de meest oppervlakkige wijze weer te geven: een lichtstraal valt te verdelen in licht, dat zich in een horizontaal veld beweegt en licht dat zich in een verticaal veld beweegt. De combinatie van deze beide elementen vormt de olindel welker projectie wij op het witte doek kunnen volgen. De gepolari seerde bril is een meer wetenschappe lijke variant op de rood-groene voor ganger: het ene glas houdt namelijk de horizontale stralen tegen, het andere de vertikale. Ook hier wordt de film opgenomen door twee camera's, i p enige afstand van elkaar geplaatst. Ook hier vangt het menselijk oog dus twee beelden op, die niet geheel identiek zijn en in het geestesoog, waar zij „over elkaar vallen" de diepte-illusie opgeroepen. Het ideale 3-D medium zou derhalve zijn een projectie door twee camera's, waarbij de gepolariseerde bril zou zijn vervangen door een gepolariseerde lens over elke camera. Hoewel dl technisch mogelijk schijnt, heeft men de moei lijkheden, daaraan verbonden, nog lang niet alle overwonnen. Eerste proef (Van onze medewerker Jan Koomen) E ACTIEVE, zowel als de passieve belangstelling voor het ballet is in Nederland ^et *s> net "h opera en toneel, een „dure" kunstvorm, die subsidie behoeft om in stand te kunnen blijven. Aange zien steun van rijke kunstbeschermers, het particuliere maecenaat, in deze tijd geheel of vrijwel geheel is vervallen, betekent dit, dat de overheid het ballet financiële steun moet verlenen. Dat standpunt is, aanvankelijk aarzelend, sinds de oorlog buitengewoon sterk toegenomen. Tal van balletensembles zijn gevormd balletvoorstellingen trekken veelal een zeer talrijk publiek. Er dreigt nu echter gevaar van de ballet-,politiek"het begint er naar uit te zien, dat het jonge plant/e van het ballet in Nederland verstikt zal worden onder een teveel aan zorg van overheids instanties en individuen, die allemaal willen ordenen' HOE is het ballet in Nederland ge- voort en vond haar bekroning in het tiental danseressen en dansers waarmee - - begin van dit jaar, toen het ensemble de nu meestal Ballet Gaskel genaamde groeid. JNa de oorlog ontstonden wer(j uitgenodigd tot het geven van een groep voor het voetlicht komt, trekt bo er verscheidene ensembles; groeperin- aantal galavoorstellingen in het Théatre venal de jeugdige Marianne Hilarides oaarna met groter zekerheid, aanvaard, de Monte Carlo, waar geregeld de beste de aandacht en voorts Jaap Flier (die gen van amateurs buiten beschouwing ensempies ter wereld optreden. De voor- overigens een deel van ziin opleiding zowel door de regering als door de he- gelaten kon men constateren, dat eerst stellingen verwierven bij het verwende bij het Operaballet kreeg). Zij vormen sturen van de gemeenten Amsterdam publiek en de pers van Monte Carlo tezamen het beste klassieke danspaar 6 en Den Haag. Daarmee echter heeft Valk tenslotte heeft zich tevens een minder-prettige factor de Nederlandsche Opera (weer) een ballet kreeg en dat zowel het Ballet nodigingen voor het buitenland waren der Lage Landen als het Scapinoballet hiervan het gevojg, werden opgericht. Daarna formeerde Sonia Gaskel een balletgroep, die later evenwel op non-activiteit kwam, maar in de aanvang van het seizoen 1952 '53 opnieuw werd gevormd, op be scheidener schaal. In dit seizoen ten slotte zette Netty van der Valk f" Rot terdam haar ensemble van amateurs om in een beroepsgezelschap, het Rot terdams Balletensemble. den geworsteld met een taaie vasthou dendheid, waarvoor men niet dan de grootste bewondering kan hebben. Dit ensemble was voor een belangrijk deel aangewezen op het werk buiten de grote steden, dus in steden en streken, waar men tegenover ballet aanvankelijk zeer onwennig stond. Het Ballet der Lage Landen heeft de zeer grote ver dienste bij het gehele Nederlandse pu- Een operagezelschap van enig for- bliek, in- de stad en op het platteland, maat heeft behoefte aan een eigen bal- in de meest uiteenlopende kringen, be- letgroep, omdat zeer veel opera's dans- langstelling voor het ballet te hebben scènes bevatten: Faust. Aïda, Parelvis- gewekt. Duizenden in den lande zijn sers, Don Giovanni, om er slechts en- door de pioniersarbeid van dit gezel- kele te noemen. Zulke ooeraballetgroe- schap voor het eerst geconfronteerd pen dienen echter ook zelfstandige dans- met ballet en leerden deze kunstvorm voorstellingen te geven, omdat ze slechts waarderen. daardoor goede krachten kunnen aan- Eenzelfde verdienste heeft het Scapi- trekken: het dansen alleen in de one- noballet, dat speciaal optreedt voor de ra's biedt onvoldoende mogelijkheden jeugd. o.a. in voorstellingen voor de voor serieuze en ambitieuze danskuns- scholen. Uiteraard neemt de pantomime tenaars. Men ziet dan ook overal ter een vrij grote plaats in op de program wereld. dat de opera's eigen balletgroe- ma's, omdat de pantomime voor een on- oen hebben, die in de opera optreden en geschoold publiek gemakkelijker toe voorts geregeld eigen volledige dans- gankeüik is dan de zuivere dans en ei programma's uitvoeren. aldus een goede inleiding toe vormt. Het ballet van de Nederlandse Opera bleek enige iaren achtereen, zolang het k aONIA GASKEL is de belangrijkste werd geleid door Darja Collin, niet in |V| vertegenwoordigster in ons land staat tot redelijke prestaties, maar het van de klassieke, academische bal ontwikkelde zich snel nadat de Pari- lettechniek. Haar groen. Ballet Recital sienne Francoise Adret. leerlinge van verraste door in korte tiid behaalde re de befaamde Serge Lifar met de lei- sultaten, maar onvoldoende financiël. ding werd belast. Juist een jaar gele- steun was er de oorzaak van. dat dez< den kwam de verjongde groen voor het groep op non-activiteit kwam en da- eerst met een zelfstandig programma mevrouw Gaskel naar Pariis vertrok op de planken, waarbii het in één slae Toen het er naar ging uitzien, dat men ir het oleit won: het oubliek was enthou- Nederland tot iets ruimere subsidiërinr siast en de recensies spraken van eer van het ballet zou overgaan, keerde herboren ensemble Sonia Gaskel terug naar ons land en De ontwikkeling van het voortaan begon zij weer voorstellingen met haar grondie-getrainde. zeer hardwerkende verkleinde, groep te' geven O a trad dit operaballet zette zich in goede richting gezelschapje op te Brussel. Onder het een doorslaggevend succes. Nieuwe uit- in ons land. Netty van der met haar groep eveneens een goede in- BALLET DER LAGE LANDEN druk gemaakt. Zij toonde zich een uit- ballet-ontwikkeling gemengd: de II ET Ballet der Lage Landen heeft ballet,,politiek". In een tweede artikel I—I zich in de jaren van zijn bestaan weet te trekken van de kwaliteiten, moge hieraan nadere aandacht worden door een baaierd van moeilijkhe- waarover de leden van haar groep be- j schikken. geschonken Deze iwee opnamen werden ge maakt aan boord van de nieuwe kruiser „De Ruyter", die na enige korte proeftochten weer ligplaats heeft genomen op de rede van Den (Van onze speciale verslaggever) „HOE IK EIGENLIJK IN DE KUNST TERECHTGEKOMEN BEN, ik herinner het me niet meer. Al heel jong wist ik, dat ik die richting uit moest. Natuurlijk, ook ik idealiseerde dat kunstenaarschap. Je zag je als artist met baret en lange cape door het leven gaan. Op zeker ogenblik merk je wel, dat je alleen maar slaaf van je muze geworden bent. Je kunt er niet meer los van komen. Je moet altijd maar verder zonder ooit tevreden te kunnen zijn over de dingen, die je uit je handen ziet komen. Wat je geest voorziet is te mooi. De werkelijkheid, die je schept naar dat geestesbeeld, blijft altijd onvolkomen. En dan dgnk je maar steeds: „Ja, maar het werk, waar ik nü mee bezig ben, dat wordt het. En natuurlijk is ook dat als het klaar is, weer niet wat je er jezelf van voorge steld had Aldus de 57-jarige beeldhouwer pro fessor L. O. Wenckebach die wjj dezer dagen in zjjn stijlvolle woning in Noord- wijkerhout bezochten. Voor ons ligt op de gezellig romme lige werktafel tussen allerhande gereed schappen en gipsvormen, dc bronzen watersnoodpenning, die aanstonds (in brons en in zilver) gekocht zal kunnen worden door wie met behoud van een kunstzinnige herinnering (nog) een bij drage zal willen leveren aan het Na tionaal Rampenfonds. De beelden op deze penning zijn door prof. Wencke bach ontworpen. IJITERST SOBERE beelden. Aan de ene kant de waf lugubere voorstel ling van een in het water verzinkende mannenfiguur. Op de keerzijde het ver zachtende beeld van het duifje van Noach. r „Ik heb het bijzonder prettig gevon den", zegt de beeldhouwer, „op deze wijze iets te hebben kunnen bijdragen. Je voelt je als kunstenaar soms zo'n verschrikkelijk onnut mens. Dan ben je blij als je iets kan doen'". „Belangeloos?" vragen we wat overbodig. „Ja, natuurlijk?' is professors snelle reactie, die verontwaardigd zou hebben geklonken, wanneer deze kun stenaar niet zo'n vriendelijk en even wichtig mens zou zijn geweest. Een schalkse twinkeling in de ogen verraadt hoe zijn 'scherpe en critiscHe geest ach. ter onze overrompelde vraag nog juist bijtijds de humor ontdekt heeft. Dan vertelt de kunstenaar van zijn werk. Hoe hij de beeldenaar voor de penningen en munten meestal eerst ne gatief in gips snijdt en voor de grotere concepties altijd begint met „een knij- pelseltje" in klei. Hoe hij zich eenmaal uit vijf deelnemers als prijswinnaar aangewezen zag om onze huidige munt soorten te ontwerpen en zich daarvoor een volkomen nieuwe techniek moest eigen maken, omdat het reliëf van een munt zo weinig diepte heeft. Hoe hij juist gereedgekomen is met een nieuwe Indonesische munt met de beeldenaar van Dipo Negero, een historische fi guur, waarvan alleen een oude litho beschikbaar was. En verder hoe hij een bijzondere herinnering bewaart aan dr A. F. Philips van wie hij een beeld maakte. Daarna wandelen we met de profes sor mee naar het oude koetshuis achter de woning, dat een werkelijk ideale ruimte biedt om als atelier te worden ingericht. Even werpt'men in de hall van de woning nog een blik op de oude gipsvormen van de beelden, die het stadhuis van Veere sieren. Tussen het nog kale struikgewas in de tuin ziet men naast andere beelden, een bronzen naakt van een jongen. „Mijn elfjarige zoon", zegt de professor met diepe warmte in zijn stem. IN HET KOETSHUIS staan we al direct tegenover een prachtige Prometheus- figuur in brons. „Die komt te staan voor het nieuwe hoofdgebouw van de Technische Hogeschool in Delft. Daar ben ik buitengewoon hoogleraar in de afdeling bouwkunde. Soeciaal voor wat betreft de plastische vormgeving. Deze Prometheus stal het vuur uit de hemel en maakte daarmee de techniek mo gelijk. Van deze Prometheusfiguur stapt men naar een fijn gestyleerde witmar meren kop van prinses Wilhelmina. „Die Is bestemd voor Maracaibo in Venezuela", licht de kunstenaar deze conceptie toe. „Volgende week wordt het stuk geëmballeerd en verzonden. Het krügt een plaats op de Plaza Quil- Iermina, het Wilhelminapiein in Mara caibo. Een geschenk van de Rotary- club aan de stad. De Shell maakt t enczuela schatrijk en doet ontzagge lijk veel voor de welvaart an dit land. In de Shell kan men de Nederlandse grondslag niet vergeten. Vandaar dit Venezolaanse eerbetoon aan ons land". Er is natuurlijk nog veel meer te zien in dit oude koetshuis-met-glazen- dak. Er ligt in afgewerkte modellen net levenswerk van een werkzaam en zeer consciëntieus kunstenaar. Het werk varééndie van 's morgens negen tot 's avonds zes de inspiratie zoekt in zijn daadkracht en dus niet op die inspiratie blijft zitten wachten en altijd tijd tekort komt. Kortom het werk van een gelukkig en veelzijdig wens, die behalve de klei met evenveel vaardigheid tekenstift en palet weet te hanteren en intussen ook nog voldoen de tijd overhoudt voor zijn van jonge levensvieug 'e veiculde gezin. BALLET-POLITIEK r LK van de hier genoemde groepen heeft een groot, vast publiek, dat de verrichtingen met intense belang stelling volgt en enthousiasme aan de dag legt bij elke nieuwe prestatie. In tussen is met die belangstelling wel een eerste voorwaarde vervuld voor de bloei van het ballet, maar met belang stelling alleen is men er toch niet; bal- Helder. De bovenste foto geeft een overzicht van het voorschip, met de beide dubbelopstellingen, hei andere plaatje toont het bovenste gedeelte van het indrukwekkende brug-toren-schoorsteencomplex.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1953 | | pagina 9