Met bijl en dissel hakken
de soldaten hun prauwen
Pyreneeen
Kunst afgekeken van de Papoea's
Fantastisch
goad en lekker
NIEUWE KANS OP ONTDEKKING VAN
DE VERLOREN„KRUGER-MILLIOENEN"
De VS wensen een vrije pers
rgang van
fistenaar
bekendheid
DE LANDMACHT „VERSIERT" HET
Henry JonasI
De kunstenaal1
Wie is eigenaar
In Kaimana-baai
op Nieuw-Guinea
laveert een vloot
van zelfgemaakte
snelle zeilbootjes
DE WERF LIGT IN HET
BOS EN DE HELLING
IS VAN TAKKEN
I dat men nu ver het bos in moet, om er
I ten te vinden.
Verhuizen
Handwerk
Streekpra u wen
Tegen
conventie van
de Verenigde Naties
Zuivelimport in VS
De senaatscommissie
tegen beperking
De ruige schoonheid van
een wilde bergketen
De man, die schat vervoerde, zit
gevangen in de Ver. Staten
Boerenofficier
werd spion
Maar dubbel
UO lekker en-
V goed.
ZATERDAG 18 APRIL 1953
%ever)
ziekteperiode. Hieruit spreek
erlangen naar veiligheid.
ivestie een uitspraak moet doen,
ken van hem op, die
arschijnlijk in Venray geschil-
familie in Maastricht wordt I
m. Deze doeken, vrij peet
rlijken, na informatie, inder-
particulier bezit in Venray tl I
i. Toen Jonas in het gesticht I
hij volgens de Nederlandst|
t het recht iets weg te schen-|
as in die ziekte-periode „haiH
onbekwaam", zoals dat wette-L
t. Deze schilderijen zijn dus nietl
tiste wegen in het bezit van dtl
eigenaars gekomen, zegt dil
in Maastricht. Kerst wil menl
enkele schilderstukken beslajl
ggen, maar dan bedenkt meul
zit vast nog meer te Venray.l
dus zijn tijd weet al te waca-I
i men in één klap veel mterl
t". Dan komt de kans. In Va»
rdt een schilderijen-tentoonstel
a Jonas georganiseerd. Bij if
blijken er van de 62 aanweziiil
liefst58 onbekend te zijn. 1
leurwaarder verschijnt en vmL
tbank te Roermond vindt netl
.e bedrijf van dit drama plaats,
nilie Jonas oefende van ouder!
iuder het eerzame beroep vanj
ilder uit. Zo kwam ook Henry
die op 8 Mei 1878 was geboren,
vader in de leer. Al vroeg bM
ren een groot tekentalent te Ml
Toch blijft hij zijn handw«|
ien, hoewel hij 's avonds nam
nschool gaat. Hier krijgt hu o«|
-les en zijn leermeester, Rooerj
md, dringt er bij hem op aan
heel aan de kunst te wjdeu
lat is onmogelijk. Jonas moei)
in ziekelijke vrouw zorgen, bent
■r deze overlijdt, gaat Henry -1
nmiddels reeds 38 jaar oud
s Rijks-Academie voor Beeldeni
ist te Amsterdam. Na een studw
kele jaren keert hij naar wg
testad terug en vestigtachl
iderlijk huis als kunstschilder
zijn relatie met de beroem*
ct Boosten krijgt hij opdracnw
als glazenier trekt het wei
nas de aandacht.
begint zijn ziekte zich te opfflfl
Een lange lijdensweg voigf
maakt desondanks nog zeer i
lijk werk. Na een moelh'jS? 1
it hij op 14 September 1944.
IT STILLE en mooie Bonneianj
museum te Maastricht hangt "J
te bovenzaal een aantal SC""J
ran Jonas. Een portret van
r, met oneindige liefdeigefJJ
Sen „Suzanna in het bad J
;ende schoonheid en zijn z l
t dat zo bekend is geworden.
:ijn familie in Maastricht h"9
:el meer schilderijen, warltg
in vruchtbaar schilder. Vejs
van deze stukken zijn middel
a kwaliteit, andere daarem y
meer meesterlijk. Als van z
naars vooral van die w a
I dringt zijn roem lan0»M™ 1
nd door en thans eerst wo
;hiIderstukken bekend, ben
eid die, helaas, ook ten deie
agische proces is te éianken.
:ijn werkwijze was Jonas
rig. Men kan hem vergelijk™ i
idere, beroemde, Nederig
jr, wiens geboortedatum
veken vieren, Vincent van
lleen dat de vergelijking cms
opgedrongen door de sJ
van deze beidekunsten»»
ook hun werk lijkt op tte|
i maakten vele zelfportrejj i
i werkten intens en t°=" raj
deuren zijn mooi en toen - j
1. Inderdaad ook Henry s(e
laastricht was een groot
wordt dan voor de recl}t^anec4
jrmond door de advocate.^
rd, geconcludeerd, bes «eduP1
iigd, gerepliceerd en S
Het kan nog tijden duren
uitspraak valt. Onderwi.I J
in Venray de in beslag
erstukken van de scl? ,,3n
Gewoon in het kuis die8
meester der marechaus-
eer fungeert ,..ke sd1
jchien een onbegrijpelU n Vl
ihoonheid. in ieder geval 0„ru,
geldsbedrag vert fif, iaar
Schilderijen die nu, acn
od van hun maker, hern jti»
ikendheid gaven, waarop
Jonas zeker recht heel
(Van een speciale verslaggever)
£EN SOLDAAT, DIE OP EEN BUITENPOST OP NIEUW-GUINEA ZIT, heeft ontspanning nodig. Die ont
spanning is bijna even belangrijk als zijn dagelijkse hap nas si, zijn nachtrust, zijn brief van thuis en zijn sigaret.
Ontbreekt die ontspanning, dan kan men er een lelijk woord op zeggen, dat hij in minder dan geen tijd een on
handelbaar individu en een humeurige last voor zijn slapie,zijn commandant en zichzelf is geworden. Wimpie Welfare
doét dan ook van alles om de mannen op de buitenposten een gezonde recreatie te bezorgen: Hij geeft geregeld film
voorstellingen, voorziet de cantine van allerlei gezelschapsspelen, staat er voor in de bres dat op ieder detachement
voldoende sportmateriaal aanwezig is en houdt de voorraadkasten van zijn dienaar, de tokohouder, op peil. En voor de
rest „fiksen" en „versieren" de mannen zélf nog een hele serie wapens, die het monster der verveling ver buiten de
tangsi houdt.
IEDER DETACHEMENT heeft zo zijn
eigen methode om de zeeën vrije
tijd nuttig en plezierig door te ko
men. In Kaimana aan de Westkust van
Nieuw-Guinea, is vooral vissen en
zeilen in trek en het zai wei niet no'dig
zijn er op te wijzen, dat vissen en
zeilen in Nieuw-Guinea iets heel
anders is, dan vissen en zeilen in Ne
derland. Geen grote B.M.-ers of
luxueuze jachten en geen technische
hulpmiddelen waarvoor onze broeders
in Petrus een pond of wat goed aas
zouden over hebben. Integendeel. Wij
hadden het trouwens over „fiksen" en
versieren".
Het krioelt van de prauwen op
Kaimana's hagelwitte strand. Geschil
derde en ongeschilderde, ranke en
plompe, lichte en zware, grote en
kleine, ze liggen er in alle soorten en
maten en er is heel wat werk verzet,
voordat ze daar lagen. Ze zijn niet ge
douwd op een scheepswerf, waar in
allerlei kasten en laden het meest mo
derne materiaal zo maar voor het grij
pen ligt, maar kilometers ver het bos
in met behulp van bijl en dissel uit een
toom gehakt.
Niet iedere boom is geschikt om als
karkas van een prauw dienst te doen.
Er is een speciaal soort voor nodig; de
i kajoebawang, een kanjer met een mid
dellijn vaai pakweg anderhalve meter.
I Jaren geleden kon men de kajoe-ba-
wang aan de kust vinden, maar in de
I loop der tijden zijn er zoveel omgehakt,
Het snorren naar zcfn reus is geen
I kinderwerk, wamt onderweg moet de
1scheepshelling" gemaakt worden,
ivaarlangs straks de prauw te water
I wordt gelaten. Een scheepshelling, die
dus even lang is als de weg vain de kust
r.aar de boom en soms tjot op tjot af
gaat. En ook deze scheepshelling is weer
niet te vergelijken met die in Holland:
Ze bestaat slechts uit takken, waarover
I de prauw domweg weggerold wordt.
Een „kunststukje" wordt te water gelaten.
het beste kan vergelijken met de drij
vers van een Catalinr.-vliegboot, zijn
vervaardigd uit de smalle stammen van
de waroeboom. Zij zijn onderling en
met de schuit verbonden met rotan erf
tali maoerat. De vlerkprauwen zijn bo
vendien veelal uitgerust met een recht
hoekig zeil, vervaardigd uit tikarblade-
ren, die kunstzinnig in elkaar worden
gevlochten.
Niet alle prauwen worden in haar ge
heel uit de boom gehakt. Er zijn er
ook de Namatotaprauw bijvoorbeeld
die uit planken worden opgebouwd.
Zij kosten echter meer aan materiaal,
want uit één boom kan slechts één plank
worden gehakt. Bovendien gaat er in
de bouw veel meer tijd zitten.
Spijkers kennen de Papoea's niet en
de planken worden dan ook onderling
met houten pennen aan elkaar geslagen.
De boor die men nodig heeft om de
pennengaten aan te brengen, moet soms
kampongs ver gegleend worden, want
niet iedere stam is zo'n kostbaar stuk
materiaal rijk.
ZEEREIZEN maakt men met een
prauw, zeereizen van meer dan
honderd kilometer en aan boord
moet dus enige accomodatie zijn. Die is
in een oogwenk gemzakt, want een
man uit de bush-bush heeft niet veel
nodig. Men legt een dek over de boot,
GEEN moderne materialen, zelfs
geen trekzaag om de boom te vel
len. Daar komt alleen een dood-
I eenvoudige huis-tuin-of-keukenbijl aan
te pas.
Ah de boom eenmaal ligt, duurt het
zeker drie maanden voordat zij bewerkt
kan worden. Ze moet eerst flink dro-
|en, omdat men anders veel hinder on-
tervindt van krimping en scheuring
van het hout. Met krijt of houtskool
wordt vervolgens de vorm van de
prauw op de boom afgetekend en dan
J js het hakken geblazen. Twee man heb-
I ben er een maand of twee voor nodig
1 om het ruwe vaartuig uit de stam te
lichten, en dan wordt ze de helling af
gerold om in de kampong aan het
I Strand afgewerkt te worden.
Dat afwerken heeft weinig om het
lijt. Er behoeven meestal alleen een
paar lekken of scheuren te worden ge
dicht, waarvoor men een soort inlandse
stopverf, een mengseltje van damar,
kalk en petroleum, gebruikt. Als petro-
I kum ontbreekt en dat komt nogal
leens voor, want het is schaars en duur
neemt men zijn toevlucht tot de olie
houdende merg van de arenpalm, die
1 vel iets weg heeft van kapoek, waar-
lIree ook zwemvesten en matrassen
wor(jen gevuld.
Over het algemeen worden de prau-
yen niet geverfd, wél worden zij aan de
onderkant gebrand, waardoor een
zwarte koollaag ontstaat, die het bin-
jhondringen ven het water en de aan
lag van wier beperkt.
AAN vorm en grootte der prauwen
kan men zien uit welke streek zij
komen. In Kaimana vindt men
■vooral de kleine lepzh-lepah en de grote
ly'e-kole. De lepah-lepah is een vissers-
IPrauw, die vooral bij de jongens van
l?e Landmacht in zwang is; dekole-kole
lv u5n 'ransP°rtprauw, die door de be-
golking wordt gebruikt en waarmee
isoms zeereizen van meer dan honderd
Ivn worden gemrakt. Zij zijn
Bjoorzien van zogenaamde „zeemannen",
IS. het vaartuig in evenwicht houden.
I eze zeemannen of vlerken, die men
„De Amerikaanse regering is van
oordeel, dat de persvrijheid slechts ge
baat is met een volstrekt onafhanke
lijke berichtgeving door niet-officiële
instanties". Tot deze conclusie komt
zij in een rapport, dat werd opgesteld
op verzoek van de Commissie voor de
Vrijheid van Berichtgeving, welke in
1951 door de Economische en Sociale
Raad van de V. N. in het leven werd
geroepen. De commissie verzocht de
V. S. enige tijd geleden hun visie op
de verhouding tussen de pers en de
officiële regeringsorganen weer te ge
ven.
In het rapport wordt er op gewezen
dat de V. S. in de V. N. meermalen
hebben aangedrongen op verruiming
van de persvrijheid in andere landen.
Zij kunnen zich onmogelijk verenigen
met de in 1951 door de wereldorgani
satie opgestelde conventie i.z. de pers
vrijheid, aangezien dit internationaal
„reglement" allerlei beperkende bepa
lingen bevat, die strijdig zijn met de
in Amerika geldende opvattingen ten
aanzien van de vrijheid van voorlich
ting. Speciaal de bepaling, dat een re
gering het recht moet hebben „onjuis
te" berichten aan een censuur te on
derwerpen, is voor de V. S. onaan
vaardbaar, daar de pers hierdoor in
feite onder regeringstoezicht gesteld
zou worden.
De Amerikaanse regering is overi
gens de mening toegedaan, zo vervolgt
het rapport, dat het huidige internatio
nale politieke klimaat iedere overeen
komst i.z. de vrijheid van berichtge
ving reeds bij voorbaat tot een dode
letter maakt.
Als een voorbeeld van hetgeen, waar
toe de in de conventie min of meer
gesanctionneerde regeringsinmenging
kan leiden, wordt de zaak Oatis ge
noemd. Zoals bekend werd William
Oatis, een correspondent van het Ame
rikaanse persbureau Associated Press
indertijd op last van de Tsjechische re
gering gearresteerd en tot een langdu
rige gevangenisstraf veroordeeld, om
dat hij zich schuldig gemaakt zou heb
ben aan „economische s"ionnage!".
Zijn enige vergrijn '-.-"bond hierin,
dat hii een aanhol offiriele gegevens
doorgaf, die volgens Tsjechische com-
K'toineters ver het bos in wordt de prauw vit een boom gehakt.
munisten niet voor „export" in aan
merking kwamen.
Het rapport besluit met de opmer
king dat de Véfenigde Staten zullen
voortgaan met het bevorderen van de
vrije berichtgeving, zulks door uit
breiding van hun uitwisselingspro
gramma's, door het sluiten van vriend-
samenwerking met al die V. N.-orga-
schapsverdragen en door een blijvende
nen, welke zich toeleggen op het be
vorderen van de persvrijheid.
waarop zich het ganse familieleven af
speelt. Links zijn de slaap-, kook- en
woonplaatsen voor het gezm, en rechts
krioelt het van pannen, potten, vrrkens
en kippen. Een atapdak beschermt de
familie tegen de zon.
Hele stammen verhuizen op die ma
nier. De mannen vrn de Landmacht
gaan zo ver niet. Zij gebruiken de
prauwen alleen voor hun plezier en
zijn dan nog niet helemaal tevreden
met de uitgesproken Papoea-boot.
Meestal knlefateren zij de vaartuigen
nog wat op. Zij geven hun schuit een
streek verf, een echt zeil, een roer en
allerlei andere gemakken, die hun pro
duct meer het aanzien van een echte
zeilboot geven. Ze gaan er mee op
jacht, ze gran er mee od visvangst of
ze spelevaren er mee in de groene baai.
QE STRIJD om de beperking van de
zuivelinvoer in de Verenigde Staten
nadert thans haar laatste stadium. Bin
nenkort zal de kwestie in de Senaat
aan de orde komen het Huis van Af
gevaardigden heeft zieh al eerder voor
afschaffing van de beperkende maat
regelen uitgesproken maar nu reeds
laat zich aanzien, dat ook dit lichaam
in gunstige zin zal beslissen. De Se-
naatscommmissie voor Bank- en Va
lutawezen heeft vastgesteld, dat de
huidige beperkingen in strijd zijn met
de internationale handelsovereenkom
sten. De commissie heeft dan ook voor
gesteld, wel de wet op de defensiepro
ductie, die op 1 Juli afloopt, met, een
jaar te verlengen, maar de beperking
op de zuivelimport daarin te schrap
pen.
De commmissie meent, dat handha
ving van de beperkingen neerkomt op
het goedgefundeerde en herhaalde pro
test van tien bevriende landen en in
feite het vertrouwen ondermijnt, dat
het buitenland dient te hebben in de
grote lijn van de buitenlandse politiek
der V.S.
Van regeringszijde is medegedeeld, dat
de VS in het algelopen jaar zeven maal
zoveel landbouwproducten aan Europa
hebben verkocht als zij vandaar betrok
ken. Weliswaar trekken de hoge prij
zen in de VS de invoer uit het buiten
land aan, maar de toestand is toch niet
zodanig, dat de huidige .beperkingen,
die bijtijden gelijk staan met een volko
men invoerverbod, worden gerecht
vaardigd.
Onder de boerenorganisaties zal dit
standpunt voorlopig nog wel geen ge
meengoed worden. Zo heeft de Natio
nal Grange, een der twee grote bewe
gingen op dit gebied, bij de agrarische
comissie van de Senaat een plan inge
diend. dat voorziet in een verscherpte
concurrentie met het buitenland op
kosten van de Amerikaanse consument.
De Grange wil namelijk dat er twee
soorten prijzen worden ingesteld, een
exportprijs en een voor binnenlands
verbruik. De export zou uiteraard te
gen aanzienlijk lager prijzen moeten
geschieden. Het is de vraag, of de Se
naat zich hiermee zal kunnen vereni
gen.
Extra toegevoegdeiwit, kalk,
phosfor, vitaminen A, B. en C
PRODUCT VAN DE NOORD-HOLLANOSE MARGARINEFABRIEKEN ZAANDIJK
Door do zilverpapier verpakking heeft hei licht geen nac/a*
lige Invloed op de Inhoud en blijven de vitamines behouden.
(Van een onzer medewerksters
AAN DE HAND van de reisgidsen,
die overal worden aangeboden
komt men licht tot de gedachte, dat er
tegenwoordig haast geen afstand te
groot is om gedurende de vacantie te
bereizen. Autobussen brengen ons dui
zenden kilometers buiten de grenzen,
treinen geven rechtstreekse verbindin
gen met Rome, Genua en Nice, vlieg
tuigen dalen, na luttele tijd in de lucht
te zijn geweest, bij palmen en aan
azuren kusten. Toch vraagt men zich
wel eens af: Beleeft men op deze
spoedtochten wel iets? Neemt men
iets van de bezochte streek mee als
levensherinnering? Blijft aan degenen,
die in de kortste tijd zoveel mogelijk
kilometers willen afleggen, niet slechts
de aangegeven bezienswaardigheden
voor kennismaking?
Zij. die dit soort reizen prefereren zijn
veelal gespitst op het goede hotel, op
de gastronomische str^eklekkernij of
een luchtig vermaak. Zij zien niet dat
dit alles slechts aardige versierselen zijn
op het stramien van het vacantiebor-
duurwerk. Maar er zijn ook anderen.
Gelukkig zijn zij, die weten dat waar
lijk vacantie hóuden is: zelf ontdek
kingen doen lang ombekende wegen. Zij
verdiepen zich in alles van de vreem
de landstreek, trachten iets van de volks
aard te begrijpen en leven het liefst
het leventje van hen, die daar geboren
en getogen zijn.
Deze vacantiegangers kunnen het
hart ophalen als zij de Pyreneeën als
hun reisdoel hebben uitgezocht. Deze
veelzijdige grensstrook is gelukkig nog
niet „overgeorganiseerd" op toeristisch
gebied. De Pyreneeën bieden nog een
ruime gelegenheid om naar eigen ver
kiezing de vacantie in te richten zon
der op allerlei bepalingen te stuiten.
De minnaar van grote bergtochten,
zowel als de gemiddelde wandelaar
kunnen er terecht. Zelfs voor hen, die
maar matige beweging wensen, is er
een ruime keuze van aardige badplaat
sen in groene sappige dalen of in vrien-
(Van onze correspondent in Kaapstad)
ER BESTAAT IN ZUID-AFRIKA voor de zoveelste keer
nieuwe hoop op ontdekking van de verdwenen „Kruger-
millioenen", doordat men, na een speurtocht van vele tien
tallen jaren, eindelijk de man ontdekt heeft, die de goud
voorraad der Transvaalse Republiek in het jaar 1900 van
Pretoria naar Mozambiek bracht. Hij vertoeft sinds elf
jaren in een Amerikaanse gevangenis! Deze eindelijk op
gespoorde „verloren zoon" is de vroegere Boerenofficter
(en vertrouweling van Paul Kruger) Frederik Joubert
Duquesne, sinds 1942 in de gevangenis van Springfield
(VS.) bekend als „nummer 5051-H", veroordeeld tot twin
tig jaar wegens spionnage voor Duitsland m de tweede
wereldoorlog. Wegens goed gedrag is zijn straftijd verkort
en hij zal, volgens een officiële mededeling van Ameri
kaanse zijde, in 1955 in vrijheid worden gesteld. Duquesne
zal dan een man van 78 jaar zijn. Het weekblad Die Land-
stem" heeft hem gevraagd, reeds thans zijn memoires te
schrijven.
£)E HERINNERINGEN ven
deze merkwaardige
avonturier, die in de oorlog
tussen de Boerenrepublieken
en Engelrnd een tamelijk
belangrijke rol speelde,
zullen in Zuid-Afrika met
belangstelling gelezen wor
den, met name ais de
schrijver ingaat op de
vraag, waar de millioenen
zijn gebleven, die Paul
Kruger onder zijn geleide
via Oost-Transvaal naar
Mozambiek liet brengen.
Nog altijd zijn vele Zuid
afrikaners er van overtuigd,
dat althans een deel van
het kapitaal der voorma
lige republiek ergens in de
bossen van Mozambiek be
graven ligt. En Joubert
Duquesne zou de man zijn,
die de plaats kan aan
wijzen..
De levensloop van de of
ficier-spion, die thans in
het licht der publiciteit is
getreden, mag duister en
avontuurlijk worden ge
noemd. Hij woonde in de
(neutrale) Kaapprovincie,
toen Kruger en Steyn, als
leiders van Transvaal en
Vrijstaat, de oorlog ver
klaarden aan Engeland,
maar hij trok de Vaalrivier
over en sloot zich aan bij
de Boerenlegers. Zijn stra
tegisch inzicht en zijn dap
perheid waren zo opvallend,
dat Paul Kruger hem in
vertrouwen nam toen de
millioenen (in gemunt en
ongemunt goud) uit het be
dreigde Pretoria moesten
worden gebracht. Duquesne
werd leider van één der
voornaamste transporten,
maar sindsdien is een groot
deel van het kapitaal als
de vrij algemeen aanvaarde
lezing althrns juist is
spoorloos verdwenen.
In het tweede deel van
de Boerenoorlog zag hij
kans zich aan te sluiten bij
de Engelse strijdkrachten
in Natal; hij spionneerde
voor de Boeren en ontwierp
een plan om Kaapstad te
isoleren en alle Britse .hoge
officieren gevangen te ne
men. Te elfder ure ontdek
ten de Engelsen zijn plan
nen; hij werd tot levenslang
veroordeeld en opgesloten
in een gevangenis op Ber
muda. maar wist te ont
vluchten.
Hij trok naar Zuid-
Amerike', werd leider van
een Duitse spionnage-orga-
nisatie en hoorde zich in
1916 veroordelen tot dertig
jaar gevangenisstraf. Op
nieuw wist hij uit de ge
vangenis te ontsnappen.
Tot 1942 leefde hij, onder
allerlei valse namen, in de
Verenigde Staten waar hij,
in opdracht van de Hitler-
regering, de Duitse spion
nage organiseerde. In dat
jaar liep hij opnieuw tegen
de lamp: in New Ycrrk werd
hij veroordeeld tot twintig
jaar gevangenisstraf. Daar
van heeft hij thans elf jaar
„uitgezeten".
In een te Kaapstad gepu
bliceerde brief van Januari
1953 verklaart hij onder
meer, na de Boerenoorlog
met de generaals Louis
Botha, de la Rey en Chris-
tiaan de Wet enige tijd als
banneling gewoond te heb
ben in Brussel. Later zou hij
naar Nederland zijn gegaan.
Hij schrijft: „Koningin Wil-
helmina was baie gered vir
ons. Sy is die mooiste blom
van Holland!"
De Amerikaanse autori
teiten schijnen er geen be
zwaar tegen te hebben, dat
Frederik Joubert Duquesne
zijn memoires gaat schrij
ven. Of hij de plaats zal we
ten aan te geven waar de
verdwenen „Kruger-mil-
lioenen" zich bevinden,
blijft vooralsnog een open
vraag. En of hij het zal wil-
1 e n doen is natuurlijk een
andere kwestie....
1 delijke dorpjes op 700 meter hoogte^
gelegen aap de voet van de grote berg
reuzen.
De Pyreneeën zijn zo groot, dat het
goed is voor een eerste kennismaking
slechts een gedeelte te kiezen, daar zij
te mooi zijn om slechts vluchtig te be
reizen.
De Pyreneeën, het randgebergte tus
sen twee grote rijken, spreekt reeds
zeer lang zijp woordje mee in de ge
schiedenis. Moren en Saracenen, later
Hannibal en Napoléon hebben met schier
bovenmenselijke inspanning hun legers
over deze bergketens geleid. Hoe heel
anders waren toen de omstandigheden
dan waaronder nu de vele automobilis
ten de Route des Pyrenees rijden. Deza
weg, die zich dwars door het gebergte
slingert, is de verbinding tussen de
Cóte d'Argent en de Cóte Vermeille.
Langs deze weg, die begint bij de vis
sersplaats Ciboure aan de Golf van
Biscaye en eindigt bij de even interes
sante als schilderachtige vissersplaats
Colioure aan de Middellandse Zee, rijen
zich vele badplaatsen met geneeskrach
tige bronnen, waarvan ik slechts enke
le noem: Les Eaux-Bonnes, Les Eaux-
Chaudes, Argèles Cauterets, Barèges,
Luchon, Amélie-les-Bains, Ax-les Ther-
mes. Zij liggen allen veilig beschut te
gen de hellingen der bergen.
Zij, die van de grote weg afwijken
en de bergtoppen zoeken, trekken-zich
terug in Laruns, Gourette, Arrens,
Gèdre, Font-Romeu, Bonrg-Madam en
tot dit soort toeristen spreekt de naam
Lage en Hoge Pyreneeën een bijzon
dere taal.
Onder de lage Pyreneeën verstaat
men het gedeelte van af de Westkust
tot voorbij de Col d' Aubisque. Vanaf
Col d'Aubisque, Vanaf dit punt tot de
Vallée de Luchon vindt men dan de
hoge toppen. Het gebied dat langzaam
afloopt naar de Middellandse Zee om
vat vanzelfsprekend de Oostelijke Py
reneeën.
Het geheel is een machtig grensge
bied waar in de laatste oorlog dikwijls
onmenselijke verschrikkingen geleden
zijn door mensen die in onze landen
niet meer .veilig waren en met angst
in het hart, een uitweg zochten over
deze keten.
In dit land waren de gegevens, waar
uit een film als „De Laatste Kans" is
opgebouwd, een werkelijkheid. In het
middenstuk, waar bergen van 2500—3000
meter zich aaneenrijgen, hebben vaak
velen in een triest en wanhopig rond
dolen de dood gevonden. Het karakter
van deze trotse en wilde schoonheid
verzacht zich naar het westen, waar
het Baskenland met haar vele lieftal
ligheden en oude gewoonten zijn eigen
bekoring heeft. Naar het oosten afda
lende, krijgt men de romantiek van
oude streken en volken opgediend. Als
wachter op Middeleeuwse vestingwal
len liggen op de achtergromd de oude
steden: Bayonne, Pau, Lourdes, Tou
louse, Carcassonne, Perpignan.
Bayonne heeft de levendigheid van
een havenplaats en tevens de sfeer van
een oude stad. Er is een mooie Gothi-
sche Kathedraal, een Baksisch Museum,
oude stadsmuren.
Pau, de vroegere hoofdstad van de
provincie Béarn, jjeeft zijn- deftigheid
bewaard. Het bezit een kasteel van
Henri IV, dat in renaissance stijl is ge
bouwd.
Lourdes, de bekende bedevaartplaats
met een basiliek en de grot Massabielle.
Ook heeft men er een Pyreneeën Mu
seum.
Toulouse is in de vruchtbare Garon-
ne-vallei gelegen. Een bewonderswaar-
dige hoeveelheid schoonheden bezit de
Romaanse basiliek St. Sernin. Er is
in deze stad nog veel meer op het ge
bied van mooie kerken en vergeet u
vooral niet het Museum des Beaux Arts.
Carcassonne wordt de Middeleeuwse
stad met de torens genoemd. De Ro
meinen lieten ons binnen deze onneem
bare vestingwallen een schat van elfde
tot veertiende eeuwse kostbaarheden
na.
Perpignan is pas sinds de 17e eeuw
bij Frankrijk gevoegd. Het verloochent
zijn afkomst niet. Zijn karakter is en
blijft Spaans.
De steden met hun musea en oude
monumenten roepen een brok vergeten
geschiedenis op en het is waarlijk geen
straf daar in een heerlijk klimaat een
paar dagen door te brengen. Maar be
schouwt u deze plaatsen als een spring
plank. Neemt u van daaraf een duik
het gebergte in. Niemand kan trou
wens aan de verleiding ontkomen,
vooral als men weet dat plaatsjes als
St. Jean-Pied-de Port, Laruns of Ga-
varnie u wachten.
Foto boven artikel: Het Zuidfranse
stadje Biarritz met op de achter
grond de Pyreneeën.