Roep naar het Noorden
werd onweerstaanbaar
Electrificatie van de N.S. is nu
geheel voltooid
Hoe saboteur Lorentzen
zijn vrouw veroverde
143, AMSTERDAM
FOON 47135
Naar het dak der aarde (2)
In barre woestenij van ijs en rotsen
wordt ons klimaat geboren
Speurtocht naar oude en moderne geheimen
Anthony
Kampen
Telefoon
47135
Zutphen-Deventer-Zwolle de
laatste schakel in een
lange keten
van
AFGESTAMPT
ien plaats!
IPS GRAMMOFOONS
IPS „PHIllSHAVr
OGSCHEERAPPARATEN
5©
,SMAN-systeem
59.50
f 36.—, f 2924.
ize bon een extra souvenir.
;n en toch bezitten
achine van 1197.50
mmmm DOOR
uiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiRiinimiiiiiiiiiinimiiirinnTniiiiniiiiDniiiiiiiiiiii
REDER GAF DE
EERSTE STOOT
Na de oorlog werd
er hard gewerkt
Prinses Ragnhild kreeg bedenktijd
op een Zwitserse kostschool
Hofpersoneel koesterde
geen argwaan
A
VRIJDAG 15 MEI 1953
ting
ispelef voor Inbouw
OOI i 1
tspeler op voel AG 5104:1 62^
wisselaar voor Inbouw
000: 1165-
wisselaar op vod
100» 1185-
cheerapparaat IVOOR 12: 149,75
betaamde scheerapparaal
«6. 139.75
scbeerapparaa» voor aansluiting op
normale xaWantaambatterlJ ot accu:
JOON" 6s 39-75
lies EEN JAAR geleden, dat
1ULSMAN COSTUUM aan een
werd verkocht.
DUIZENDEN „ELCO" DRA-
nening ls:
«AAR
ELCO'S" MAKEN DE MAN!
„UNIEK" elke koper
m
•RLOGE CADEAU
sins f 89.50, f 69.50 49.50
Ins f 119.50, f 89.50 69.50
f59.50 49.50
ÏSAFD. Ie étage)
alle modetinten,
f 59.50 49.50
Ie, voor water- en
ho.- ƒ39.—
leuren f24.— ƒ19.-
4.— per week te sparen
ost U regelmatig ca. 2.— per
aen het jaar is zij dus Uw
Rekent U maar na!
ren ze reeds bij de eerste
ld demonstratie aan huis.
lehuis JAN STRUYS
RAAT S - TEL. 2415
op
die
de
OM ALLERLEI REDENEN was het wenselijk Nederland vrijwel niets bekend is, doch waar
niet te veel ruchtbaarheid te geven aan ons plan, een allerlei gebied nog toestanden moeten heersen,
zwerftocht langs de Groenlandse Westkust te maken, voor Westerse begrippen ondenkbaar zijn.
maar uit de aard der zaak was een aantal personen Daar zijn de Groenlanders, de Eskimo's en
daarvan toch op de hoogte. Hun reacties op dat plan Denen, die ten getale van een goede 20.000 dat eiland
liepen aanzienlijk uiteen: er waren er die zeiden, dat bevolken. Een eilandja, maar dan een eiland, dat
het hun alles waard was zich aan te sluiten bij ons men rustig een werelddeel mag noemen. In elk geval
gezelschap, én er waren er, die ronduit verklaarden het grootste eiland ter wereld met 20.000 mensen,
niet in te zien wat er nu wel was te halen uit die ein- verspreid over een enorm territoir, ter grootte van
deloze ijswoestijn, behalve longontsteking, bevroren ongeveer viermaal Frankrijk. Wie realiseert zich dat
tenen en volstrekte verlatenheid. In dit verband moge de te bereizen Westkust een lengte heeft van Amster-
voorts worden opgemerkt, dat voor de meesten weinig dam naar de Sahara? Een eiland, voor verreweg het
verschil bleek te bestaan tussen IJsland, Groenland en grootste deel liggend binnen de Poolcirkel. Een land
Lapland, hetgeen niet pleit voor de geographische zonder aarde waarschijnlijk, of het zou het povere
kennis dezer liedenbeetje aarde moeten zijn aan de zeekust waar in de
paar zomermaanden wat schrale heesters trachten op
Wij kunnen ons voorstellen, dat er vele lezers zijn, te komen. Een land, waar temperaturen geregistreerd
die zich dezelfde vraag stellen: waarom naar Groen- worden van zestig graden onder nul en (in het Zuiden)
land, én wat is daar te halen voor een radioreporter vijftien boven nul. Een land van louter gebergte, be
en een journalist. Het antwoord erop is niet eenvou- dekt met een gigantische, onvoorstelbare ijskap. De
dig, omdat het besluit tot de onderneming het gevolg oppervlakte van dit eiland is 2.176.000 vierkante kilo-
was van een heel complex motieven. In de eerste meter. De oppervlakte van die ijskap1.834.000.
plaats „trekt" het Noorden ons aanzienlijk meer dan Als men nu nog weet, dat deze ijskap een dikte heeft,
het Zuiden. Noord-Schotland, de Hebriden en de variërend van 1000 tot 3000 meter, en dat boven op
Shetland-eilanden betekenden altijd meer voor ons dat ijs voor een goed deel het Westeuropese klimaat
dan de Rivièra, Zwitserland en Madeira. Waarom? Ik „geboren" wordt, èn als men vervolgens nog weet dat
denk, dat daarop geen antwoord is te geven. Noem deze ijskap de producent is der ijsbergen, die zich
het maar een „Noordelijke" inslag. En het zal wellicht vaak met enorme explosies losbreken van die ijskap,
ook iets te maken hebben met enkele verre (en aller- misschien dat ge dan iets gaat begrijpen, lezer, van
verste) voorvaderen. Daarnaast is dan het lokken van de „roep naar het Noorden", die ons reeds een klein
het avontuur, het verblijf in een land, waarvan hier in jaar lang beheerst.
(Van een onzer redacteuren).
VANDAAG RIJDT EEN ELECTRISCHE FEESTTREIN met meer
dan tweehonderd genodigden, onder wie de minister van Waterstaat,
mr. J. Algera, door een vlaggend IJseldal van Arnhem naar Zwolle om
het verheugende feit luister bij te zetten, dat het in 1945 opgestelde plan
tot (her-)electrificatie van een groot deel van het net der Nederlandse
Spoorwegen thans geheel voltooid is. Van Zondag a.s. af wordt 1358 km
van het Nederlandse spoorwegnet d.i. 42 pet van de totale lengte
electrisch bereden. In minder dan acht jaar tijds is een reusachtig werk,
waaraan een vèr vooruitziende blik, een groot organisatietalent, een
enorm doorzettingsvermogen, de vakkundigheid en de toewijding van
duizenden en een investering van vele millioenen ten grondslag ligt, met
bewonderenswaardige voortvarendheid tot een goed einde gebracht.
WIJ REALISEREN ONS terdege, dat
[deze reis geen pleziertochtje zal worden
en dat moeilijkheden ons niet bespaard
zullen blijven. Aan de andere kant hopen
wij iets te zien en te beleven, dat men
aar eenmaal ziet en beleeft.
Daar is het wonderlijke leven van de
atste Eskimo-clans. Daar zijn de enorme
jórden, en daar is de jacht te land en
tèr zee, waarvan wij iets hopen te kun
nen meemaken. De jacht op kabeljauw,
haaien en walvissen, èn de jacht op ren
dieren en poolvossen. Ons reisschema
staat alleen in grote lijnen vast, omdat
zulk een schema eerst ter plaatse prak
tisch opgezet en uitgewerkt kan worden.
Maar dat schema wijst wel naar het
Noorden. Naar dat verlaten, vereenzaam
de Noorden, waar de mens goeddeels al
leen staat tegenover een wrede, mens-
vijandige natuur. Waar de mens waar-
ichijnlijk nergens ter wereld zó verbit
terd moet strijden tegen de machten van
de dood als d a a r.
Of deze reis ook concrete doelstellin
ten heeft? Ja, dat heeft ze: het was in
iet begin van de zeventiende eeuw, dat
de eerste Nederlandse pioniers in hun
eine schepen daarheen zeilden. Op
iek naar de felbegeerde walvis. Wij
ijn het Koninklijk Nederlands Aardrijks-
Undig Genootschap dankbaar, dat het
ps een overzicht gaf van de activiteiten
lezer eerste Nederlandse pioniers, die
mdom Groenland gezwalkt hebben on-
|r omstandigheden, die men thans on-
jpnkbaar acht.
DAT ALLES IS VERGETEN, iets van
e barre avonturen staat in enkele be
haard gebleven scheepsjournalen. Daar
in leest men, dat in 1614 de eerste reis
pmaakt werd, op last van de Noordse
Compagnie. Het is niet meer na te gaan
of men daarbij Groenland heeft aange
daan. Wel zocht men naar de reeds toen
clbegeerde Noordelijke doorvaart.
Andere reizen volgden, waarbij blijkt
dat deze Nederlanders vaak tegelijk kun
dige walvisvaarders waren èn cartogra
fen. Ze brachten grote delen van de
laproenlandsc kust in kaart, en als men een
kaait van het eiland ziet, daterend uit
die dagen, ontmoet men een overstelpend
aantal Nederlandse namen. Wij hebben
Ons gedurende dit laatste jaar vele malen
over vele kaarten gebogen. Wij vonden
Vrijwel niet een Nederlandse naam
meer. Waar zijn ze gebleven? We hopen
Iets van de reden te vernemen op het
eiland zelf.
SI Vele Nederlanders hadden in die jaren
contact met de wal. Er waren aan de
Zuidwestkust verscheidene handelsposten,
waar Nederlanders handel dreven met
Eskimos. Waarom werl op een gegeven
Ogenblik de Nederlanders het recht ont
zegd (door Noren en Eskimo's) om aan de
wal te komen? Het is om niet bekend.
Misschien dat wij ook iets van dit geheim
kunnen achterhalen.
In het algemeen zullen wij proberen
restanten van 't werk van Nederlandse
pioniers, die daar in die tijd geweest zijn,
terug te vinden, ofschoon wij in dit op
zicht niet optimistisch gestemd zijn. Maar
misschien hebben wij het geluk ergens
toch nog een spoor te ontdekken.
EN ER IS NOG EEN REDEN: in
Noord Groenland gebeuren op dit ogen
blik in militair opzicht dingen, die mis
schien eenmaal voor de gehele Europese
volkerengemeenschap van het allergroot
ste gewicht zijn. Er is iets doorgedrongen
over bases, die door Amerikanen in de
laatste jaren zijn aangelegd. Bases, die
de noordelijkste ter wereld zijn en waar
door een groep mensen wordt gewerkt
onder fantastische omstandigheden. In
hoeverre zij die bases zullen kunnen en
mogen benaderen, ligt in de schoot der
toekomst. Zonder wat hulp van een goed
gesternte zullen wij er zeker niet ko-
DE ELECTRIFICATIE
der Nederlandse spoorlijnen
heeft45 jaar geduurdl
De eerste electrische lijn
was nl. de 33 km lange
spoorweg van de Zuid-Hol
landse Electrische Spoor
weg-Maatschappij, die het
station Rotterdam-Hofplein
verbond met Den Haag en
Scheveningen via Pijnacker.
Aan deze maatschappij, die
al lang ter ziele is, is een
merkwaardige geschiedenis
verbonden: zij werd opge
richt door een reder, die te
Wassenaar woonde en in
Rotterdam zijn kantoren
had en wiens spoorwegam
bitie eigenlijk niet verder
ging dan zijn woonplaats en
zijn werkstad met elkaar te
verbinden. Het is in zekere
zin tragisch, dat juist nu de
spoorwegelectrificatie,
waartoe hij de stoot heeft
gegeven in ons land, vol
tooid is, het besluit is ge
vallen een deel van zijn
spoorweg, nl. van de Loo-
laan naar Scheveningen, op
te breken, omdat er al ja
renlang geld bij moet: er
zitten nog gemiddeld acht
passagiers in elke trein
De Z.H.E.S.M. bestaat al
lang niet meer; haar lijn
behoort sinds jaar en dag
tot het net van de N.S.,
maar het aantal electrische
treinen is sterk toegenomen.
Verreweg de meeste Ne
derlandse treinreizigers van
thans worden electrisch
naar de plaats van bestem
ming gebracht. De kleine
Z.H.E.S.M. heeft de grote
N.S. de weg gewezen. Daar
moet overigens bij verteld
worden, dat het systeem,
dat de pioniermaatschappij
toepaste, herhaalde malen
moeilijkheden met de mo
toren en bovenleiding met
zich meebracht. Het is dan
ook niet nagevolgd.
Hebt u zich wel eens afgevraagd
hoeveel een trein weegt? En of het
veel verschil maakt hoeveel mensen
er in zitten? Hier zijn de cijfers:
een lege electrische vierwagentrein
weegt 169 ton. Is zij helemaal vol
dan zijn er 361 reizigers aan boord,
die (pak weg) bij elkaar 25 ton we
gen. Een volle trein weegt derhalve
194 ton. Op de snelheid heeft het
geen invloed hoeveel mensen er in
een trein zitten; al is zij nog zo af
gestampt, zij brengt u er even snel.
IN 1924 VIEL HET wel zeer belang
rijke besluit de drukste lijnen van het
Eén ding staat vast: dat vreemde, on
bekende, mysterieuze land, dit Ultima
Thule (Einde der Wereld) lokt ons on
weerstaanbaar. Wij zullen daar zijn, als
het altijd dag is. Wij zullen waarschijn
lijk de zon niet zien ondergaan. Van wat
wij daar zullen zien, wat wij zullen be
leven, daarvan hopen wij u op de hoogte
te houden. De communicatiemogelijk
heden met West-Europa zijn niet eenvou
dig en er moet rekening worden gehou
den met hiaten in de verzorging dezer
reportage. Dat geldt zowel voor de ar
tikelen, die wij voor u hopen te mogen
schrijven, als voor het radio- en fotowerk
van Van der Zee. In ieder geval ver-
Eskimovrouwertgefotografeerd door Amerikanen, die
Groenland een basis hebben aangelegd.
m
trouwen wij erop, dat men enigszins
rekening zal willen houden met de waar
schijnlijk vrij précaire omstandigheden,
waaronder dat werk zal plaatsvinden.
ALS MEN DIT LEEST is de dag van
vertrek aangebroken. Het schip, de
Dronning Alexandrine vaart Zaterdag
van Kopenhagen, om een dag of tien
daarna de Zuidkust van het einland te
bereiken. Dan begint het. En vandaar,
van de „Kolonie" GodtMb, zullen wij
Noordwaarts reizen. Hoe hoe snel
waarheenWij hopen het u te mo
gen schrijven en te mogen laten zien en
horen. Tenzij de duistere geesten van
het barre Noorden reeds nu besloten
hebben ons zóveel moeilijkheden en be
lemmeringen in de weg te leggen, dat ge
niets hoort, niets leest en niets ziet. Maar
zó pessimistisch zijn" wij zelfs in onze
allernuchterste momenten niet geweestl
land, die van Amsterdam over Den Haag
naar Rotterdam, te electrificeren, waar
voor 1500 volt gelijkstroommotoren zou
den worden toegepast. Daar rijden nu
alle electrische treinen mee in Neder
land. Ja, die allereerste van 1927 want
het duurde drie jaar voor die eerste lijn
met dat zijlijntje naar IJmuiden, tezamen
101 km, gereed was rijden ook nog.
„Stofzuigers" heten zij in de wandeling
en die bijnaam hebben zij niet uit pure
bewondering gekregen; er ligt ook iets
denigrerends in het woord. Hoe het ech
ter zij, de eerste hoekige bakbeesten (aan
stroomlijn deed men destijds nog niet) be
wijzen nog elke dag, dat zij van goede
makelij zijn. Dat zij binnen een jaar of
wat naar de sloperij zullen moeten, ligt
aan hun ouderdom, niet aan de hoeda
nigheid van het materieel.
De uitbreiding ging aanvankelijk in een
langzaam tempo: Alkmaar, Dordrecht en
Hnèlrvan HoHand" werden electrisch- met
de hoofdlijn verbonden, maar het leek
wel of men te Utrecht aarzelde buiten
het dichtbevolkte Westen ook electrisch
te gaan rijden.
Dat gebeurde pas in 1938, toen de
drie grote steden met Utrecht en Utrecht
met Arnhem en Eindhoven werden ver
bonden. Met de in-gebruik-neming van
deze lijnen verschenen de eerste gestroom
lijnde electrische treinstellen op de baan,
die (nog steeds!) hardnekkig dieseltreinen
worden genoemd. Vier jaren tevoren wa-
Noord ren diesel-electrische treinen van het
zelfde model in gebruik genomen. En de
spraakmakende gemeente heeft nu een'
maal die naam diesel vereenzelvigd met
het model van de treinen, zonder te rea
liseren, dat het woord betrekking had op
de energiebron.
OORLOGSTIJD.
ALSOF ER NIETS bijzonders gebeurd
was, nam men ingaande de zomerdienst
regeling 1940 het zojuist geëlectrificeer-
de baanvak Arnhem—Nijmegen in gebruik.
(Speciale correspondentie)
de. Toen hij pas 21 jaar was, werd hij
teruggezonden naar Noorwegen. Hij werd
commandant van een verzetsgroep van
600 man in het Hallingdal. Op zijn valse
legitimatiepapieren had men hem twee
ER WAS EEN SABOTEUR EN VERZETSMAN voor nodig om een jaar ouder gemaakt.
bres te slaan in de Noorse koninklijke hofbureaucratie. Het betreft hier
de romantische liefdesgeschiedenis, die in de onrustige dagen der bevrij
ding is begonnen en die op 15 Mei in de oude Askers kerk haar happy
ending zal hebben. Dan trouwt de rijke rederszoon Erling Lorentzen
met prinses Ragnhild. Het moderne Noorse sprookje wordt werkelijkheid.
Alle Noorse harten zijn getroffen door de liefdesidylle, die zich om en bij
Holmenkolmen heeft afgespeeld.
Terwijl de prinses zoveel mogelijk buiten de publiciteit wordt ge
houden, moet de jonge Lorentzen nieuwsgierige en opdringerige journa-
oorlogsvlieger. Een andere broer kwam was Erling erbij. Nog steeds had het
in Grini terecht. Erling had ondanks zijn hofpersoneel niet door, dat het bij Ragn-
jeugdige leeftijd een groot aandeel in het hild en Erling dieper zat. De jeugd ver-
verzet. In Augustus 1942 werd hij, om maakte zich en dat was alles
veiligheidsredenen, naar Zweden gesmok-
keld, vanwaar hij een jaar later naar En- ERLING KREEG zijn pnnses zelden
geland ging. Daar werd hij opgenomen onder vier ogen te spreken. Dat gaat zo
in de bekende Linge-compagnie, die sa- die kringen. Soms mochten ze naast
boteurs voor actie in Noorwegen opleid- e[kaar zitten fa de cinema of het circus
en als de prinses even ongezien kon
ontsnappen ontmoetten ze elkaar In een
rustig koffiehuisje voor een geheim ren-
dez-vous,
DE ERVARING in de oorlogsjaren op
gedaan, kwam Erling goed te pas, toen
het erom ging om het hof te verschalken.
Niet helemaal toevallig werd hij lid van
de lijfwacht, die de koninklijke
op de thuisreis moest escorteren. Zijn
vriend, Gunnar Sonsteby, was er de com
mandant van. Of beide vrienden elkaar
een beetje geholpen hebben, is niet be-
1listen en persfotografen zoet houden Hij heeft gezegd, dat7hifbÜj is als £nd, maar Sonsteby zal in elk geval op
allés voorbij is. Na de huwelijksplechtigheid- neemt hij zijn prinses mee de aamtaande bruiioft a]s Lorentzens
naar de overkant, naar New York en Brazilië, waar hij de zaken van zijn best man" optlet]eu>
vaders rederij zal behartigen. Ragnhild blijft prinses. Koning Haakon
laat zijn kleindochter die titel houden. Haar man moet zich erbij neer- ..De. veertienjarige prinses Ragnhild
7 ft ft 7 /iX 7. !i 7 1 TT 1 -t 7
het op hun visitekaartje zou moeten staan, is dat geen bezwaar.
De pers maakte een bruut eind aan de
samenzwering tegen het hof en de bonton.
Toen prinses Ragnliild meerderjarig werd,
kwamen de geruchten in de krant: Aan
staande verloving van prinses Ragnhild
familie met Noorse rederszoon! Koning Haakon
liet de berichten dementeren. Kort daar
na werd zijn kleindochter naar een kost
school in Zwitserland gestuurd. Erling
werd door zijn vader naar New York
overgeplaatst. JHet paar moest in elk ge
val worden gescheiden! Op het vliegveld
Fornebu namen Ragnhild en Erling af
scheid van elkaar. De aard van dit af
scheid kon er geen twijfel over laten be
staan, dat de verlovingsgeruchten meer
waard waren dan de drukinkt die eraan
verspild was. Het is ook uitgelekt, dat
Erling een enkele maal in Zwitserland
opdook om zijn meisje te ontmoeten.
DE NOORSE PERS heeft „de bruide
gom van het jaar" betiteld als een keu
rige, charmante verschijning,
De bedenktijd, die beiden kregen, heeft
bewezen dat er geen vergissing of be
de gaten, dat dit het prille begin was van
de idylle van een koningskind,
dertig jaar, maar hij ziet er jonger uit. Het hof kreeg geen argwaan, toen de
Erling is de jongste van het gezin Oivind jonge veelbelovende officier werd uit'ge- vlieging in 't spel is geweest. Ragnhild
Lorentzen. Toen hij zeventien was, brak nodigd om de prinsessen Ragnhild en kwam terug naar Oslo en korte tijd daar-
1JJ uit' Hi' ver'iet het gymnasium Astrid naar de wintersport in de bergen na was de rederszoon ook weer bij de
en meldde zich als vrijwilliger, eerst bij te vergezellen. Toen de prinsesjes een hand. En de wijze koning Haakon heeft
de eenheden, die in het Gullbrandsdal eigen zeilboot kregen, mochten ze zelf hun verloving officieel bekend gemaakt
tegen de Duitsers streden en later bij de de bemanning kiezen. Erling Lorentzen Prinses Ragnhild mocht de keuze van
nrlnV lYlrtflck Lt.v. u-AiIam 1a«a„ Al— fi. 1 1 .1 Tl -tl V
soonliikhei^noe wat"ionffe'nwchfit11 rr—~ [llegfiteit' Drje broers weken uit naar moest hun zeilen leren. Als er feest was haar hart doen. En alle Noren zijn er
soonlijkheid, nog wat jongensachtig. Hij is het buitenland. Twee van hen werden in Skaugum, het slot van de kroonprins, blij om. u
H,
En wij kunnen ons nauwelijks nog voor
stellen, dat ook daarna de N.S. rustig
konden doorgaan met het electrische net
uit te breiden: Utrccht-Hilversum en
Utrecht—Amersfoort kwamen er in 1942
bijl Toen bedroeg de totale lengte 569
km, 16 pet. van het totaal. Daar zou het
voorlopig bij blijven.
Nu ja, voorlopig, net twee jaar
Want 1944 zou het jaar worden van do
befaamde spoorwegstaking. Herinnert u
zich nog die huiveringwekkende zeven
tiende September vol hoop (op het bevrij
dingsleger, dat uitbleef) en vol vrees (voor
de grote wraakoefening, die ook uitbleef)?
Herinnert u zich nog hoe vele treinen
verdwenen naar het Oosten tot in Roe
menië heeft men het spoor kunnen vol
gen daarna bovenleidingen, rails en
tenslotte nog heel veel van wat waarde
had? Er was niet bar veel goeds meer
over dan ontredderde gebouwen, lege per
rons en holle overkappingen, toen in Mei
1945 de vijand het land had verlaten.
Maar men had een aantal mensen, bezield
met de wens te herstellen.
Zo hadden dan in 1945 de mannen, die
verantwoordelijk waren voor het Neder
landse spoorwegbeleid, de handen vrij.
Zij konden besluiten tot stoomtractie te
rug te keren, zij konden besluiten op die-
seltraetie ove» te gaan, zij konden beslui
ten opnieuw en dan verder te electrifi
ceren. Zij konden ook besluiten een ge
mengd tractie-stelsel in te voeren.
Na rijp beraad werd in principe be
sloten:
a. alle stoomtractie af te schaffen;
b. electrische tractie in te voeren op
alle lijnen, waar ten minste één maal per
uur een personentrein zou moeten komen
te rijden;
c. diesel-electrische tractie in te voe
ren op alle overige lijnen.
HERSTEL
EN TERWIJL hiertoe plechtiglijk
werd' 'Besloten huurde de diréetie der
N.S. 300 Engelse stoomlocomotieven, dh
zij later kocht. En Zwitserse en Zweedsa
loe's kwamen naar Nederland. Het leek
alsof men het tegendeel ging doen van
hetgeen men besloten hadHet moest
wel zo, want men kon niet wachten. Er
moest terstond gereden worden. De En
gelse machines waren uit voorraad lever
baar, niet duur, weliswaar langzaam,
maar ijzersterk. Met inderhaast herstelde
en spoedig teruggehaalde rijtuigen en wa
gons werd het spoorwegverkeer voorlo
pig hersteld volgens het oude beproefde
stelsel van de stoomtractie.
Tegelijkertijd echter begon men de
electrische bovenleidingen weer aan te
brengen. Wat dat wilde zeggen in een
tijd van materialenschaarste kan men zich
nu niet meer indenken. Van de 762 elec
trische rijtuigbakken (vergeef ons dit rare
woord, waarvan het auteursrecht te
Utrecht is gedeponeerd) anno 1944 wa
ren er nog 459 over, maar daarvan waren
er maar 167 intact. Alle overige waren,
vaak zwaar beschadigd. Zij zijn hersteld
en vervangen. Nu is het aantal groter
dan ooit.
Beperken we ons nu verder weer tot
de electrificatie van na de oorlog, dan
brengen wij in herinnering, dat in Octo
ber 1948 het gehele vooroorlogse elec
trische spoorwegnet hersteld was; het waf
toen zelfs al met 53 km uitgebreid: Aftie
stirdam—Amersfoort.
HET RANDGEBIED IN.
OMDAT MEN het nuttig oordeelt!»
het kolenbekken ten spoedigst» met ova-
rig Nederland electrisch te verbinden,
werden nadien allereerst de lijnen Eind
hoven—Sittard—Heerlen, Sitiurd—Maas
tricht—Heerlen onder handen genomen.
Dit complex van 141 km was in Mei '4»
gereed.
Een jaar later had men daar de lijnen
Boxtel—Tilburg—Breda—Dordrecht, Ro-
zendaal—Lage Zwaluwe en Lelden—
Woerden aan toegevoegd. De keuze was
nl. op Noord-Brabant gevallen, omdat een
industrieel gebied nu eenmaal veel ver
voer oplevert; ook de bevolking reist er
veel meer dan in agrarische streken. Da
lijn Leiden—Woerden moge niet overma
tig belangrijk zijn, zij was een lastige
stoomenclave in een overigens electrisch
gebied.
Kwam er in Mei 1950 dus weer 125
km bij, in het daarop volgende jaar zon
de uitbreiding 146 km bedragen. Zij be
trof de grote lijn van Amersfoort over
Deventer naar Almelo, Hengelo, Ensche
de en Oldenzaal en de zijlijn Amersfoort-
Ede.
De grootste prestatie werd geleverd in
de periode Mei 1951—Mei 1952; toen
werd er 237 km aan het electrische net
toegevoegd door in-gebruik-neming van
de lijnen Amersfoort over Zwolle naar
Groningen en Leeuwarden. Deze electri
ficatie is vertraagd doordat de centrales
in deze hoek van het land niet eerder in
staat waren voldoende stroom te leveren.
In 1952 kwam dan ook nog het traject
Arnhem—Zutphen gereed, waaraan dan
thans het laatste stuk, Zutphen—Zwolle,
is toegevoegd. Bij elkaar 78 km.
Het net is hiermede afgerond tot een
sluitend geheel.
