TERUG NAAR DE WERELD
Kunt Uzich nog herinneren (10)
De aarde doorkruist staart
komeet van Giacobini
De evenwichtstoestand in onze
economie bereikt
DE WONDERE WAERELT
Russen maken geen combine
Moeilijk afscheid van de vier jonge Fransen
die bij de Ijskap achterblijven
Onder Groenlanders en Eskimo's (39)
Dan: slapen, slapen
en nog eens slapen
Vanavond tegen middernacht
MEENK'S POEDERS
Wij drinken minder
thee
Verschijnsel zichtbaar bij
heldere hemel
Heliport in Amsterdam
gewenst
Verbond Nederlandse Werkgevers
Belastingverlaging
bedrijfsleven nor
onvoldoende
Chauffeurs Amsterdamse
stadsreiniging staken
Modelrijden Amsterdamse
tram geëindigd
Reuzel en vleeswaren naar
West-Duitsland
Bronstein behaalde
winst op Szabo
België behaalde een
2-0 zege op Zweden
Volle autobus botste op
personenauto
WIJ GINGEN terug en het was een lange weg. Er kwam geen eind aan Dante's landgeen einde
aan de klippen en rotsen, die onze weasels, die hotsende, steigerende saurussen op rupsban
den, te nemen hadden Teen einde aan di modJer, het opspattend water. En geen einde aan de
horden muskieten, die bun prooi zagen ontsnappen en schijnbaar nog een vertwijfelde poging
deden ons bloed te drinken.
Het incident vond plaats op enkele kilometers vanaf Port Victor. Een der rupsbanden van Gri-
soni's weasel gaf het op. De Fransen zijn lang bezig geweest hem weer op z'n plaats te krijgen,
maar we hebben het resultaat niet afgewacht. We liepen samen, Van der Zee en ik, naar het Eerste
Kamp. Hoe....? een verhaal apart, maar ik vrees dat het teveel plaatsruimte zou vergen ook die
laatste kilometers te beschrijven. En tenslotte gaat het niemand iets aan, hoe ongelooflijk vermoeid
en uitgeput we warenMen hoeft als journalist niet alles te vertellen, nietwaar?
Terug in Port Victor.
Brood en (een beetje)
wijn. En slaap! Voor zover
die bij mij tenminste wil
de kómen. Ik sliep niet
veel. Er zat te veel lood
zware vermoeienis in m'n
benen en in verder ieder
ander onderdeel van m'n
lichaam. De stemming was
redelijk onder ons, maar
het hield niet over. Noch
spraken wij bijzonder veel.
Daarna kwam de Groen-
landse motorboot. De
Fransen hebben ons ge
holpen de uitrusting aan
boord te brengen. En we
hebben elkaar vaarwel ge
zegd en elkaar bedankt.
Wij de Fransen voor hun
fantastische hulp en bij
stand. Wij wisten nu dat
we de IJskap zonder hen
nooit bereikt zouden heb
ben. En zijde Fran
sen, dankten óns. Voor de
afwisseling die we hun
gebracht hadden. Er was
een beetje ontroering op
de klippen van Port Vic
tor; ik denk voornamelijk
omdat iedereen zich rea
liseerde dat we elkaar
nooit terug zouden zien.
Ofschoon we zeiden: „Au
revoirergens in de
wereldkameraden
Toen voeren we weg.
De grote gletscher schuim
de en kookte en de brei
schoof naar beneden. Het
interesseerde ons bijster
weinig. Hij gromde en we
luisterden er niet naar.
We lagen in onze slaap
zakken op het harde, hou
ten dek en poogden ver
getelheid te vinden. En
rust. Welwe kre
gen ze in bedroevend be
perkte mate. Het was te
koud. Er kwam teveel
wind. En de Groenlanders
schoten teveel, tijdens die
terugtocht naar de we
reld.
Als ik insluimerde moest
ik aan die jonge Fransen
denken, die daar op Port
Victor waren achtergeble
ven. Met z'n vieren. ..Vlak
achter de ijskap. Zij kou
den teruggaan naar de
IJskap. met hun gieren
de, brullende weasels. En
lopend, als die weasels ka
pot waren. Lopend en rij
denddoor zo'n land.
Ik hoop dat ergens
iemand hen behoedt. Op
dat ze eenmaal veilig, en
zoals hun vriend Dubois,
terugkomen in het land,
welks naam zo vele malen
in spreuken en bon mots
op de ruwe houten wan
den van hun Eerste Kamp
geschreven staat: Frank
rijk. Hun dierbaar Frank
rijk.
EENMAAL kwam het uur dat de
boot meerde. We vroegen hulp
aan Groenlanders, om de uitrusting
te helpen dragen. Ze deden het
graag en zo liepen, néé sjokten,
kropen we naar boven, naar ons huis
op de klippen. We verlangden er
eindeloos naar. Naar de stilte, naar
de eenzaamheid, naar een plaats om
werkelijk te kunnen slapen.
We werden verwelkomd door de
twee archaeologen, die ons een en
thousiast verhaal vertelden over
weer een nieuwe kralenvondst. We
hebben geprobeerd ook enthousiast
te doen, maar het was een bar scha
mele poging. Zelfs het feit dat het
Hollandse kralen waren, drie eeu
wen oud, deed ons niets. We waren
werkelijk aan het eind van ons latijn.
Ik weet niet of ik me heb ont
kleed. Het zal wel niet. Ik sloot de
deur. Ik ging liggen op het harde
ding dat we hier bed noemen en
trok de dekens over me heen. En ik
sliep in, eindelijk. Verbrand door
de IJskap-zon, met kapotte, gespron-,
gen lippen, met tranende ogen, met
beblaarde voeten.
Hoe lang we sliepen? Zoiets als
twee dagen. Af en toe zaten we te
genover elkaar, met dikke ogen,
sprakeloos. Nog vervuld van het
avontuur, dat zo kort achter ons lag
en dat we nog steeds bezig waren
te verwerken. We rookten cigaretten,
aten wat chocolade, dronken iets en
gingen weer slapen. Maar er kwam
een moment dat het oproer der hon
den zo groot werd, dat we begrepen
dat het tijd werd iets te gaan doen.
Ze eisten hun eten en we gaven
het hun. En we wasten ons eens,
aten wat warms en zochten ergens
een allerlaatst, niet tè vervuild, kle
dingstuk.
EN DAARNA, toen wisten we dat
er gepraat moest worden. En
niet alleen gepraat, er moest ook een
besluit worden genomen. Een groot
besluit: of we verder zouden gaan.
Twee doelen waren bereikt, maar
er was nog een derde en thans is
het de tijd te zeggen welk dit was:
Ultima Thule, het werkelijke dak
der wereld. Thulede laatste
nederzetting der mensheid op de
allernoordelijkste plek ter aarde.
Thuleonder handbereik van
de Pool, Thule...
ook de plaats
waar zich de meest fantastische ba
sis ter aarde, die der Amerikaanse
militaire luchtvaart, bevindt.
Naar Thule wilden wemaar
tussen de plaats waar we nu waren
en dat Thule lagen nog 1000 kilo
meter. En dat is veel, als men er
zojuist een tocht naar de IJskap
heeft opzitten.
Ik wil u eerlijk verklaren dat er
ergens in- ons hart een stem, een
zéér verleidelijke stem, was die zei:
„Het is mooi geweest, ga nu terug.
Terug naar het Zuiden, naar Dene
marken, naar Holland. Terug naar
al die dingen, waaraan we wel een
beetje behoefte kregen: wat comfort,
een echt bed, normaal voedsel,
nieuws, een krant, radio, en
tenslotte is dat menselijknaar
onze familie.
Geen van ons beiden sprak die
wens, dat verlangen, uit, maar hij
woelde en gistte in ons beider hart.
En zo zaten we daar lang, gebogen
over de kaarten van Noord Groen
land, berekenend en bekijkend hoe
de mogelijkheden lagen.
We wisten één ding: er zou één
schip zijn dat ging proberen door
het ijs naar Thule te komen. Het
eerste, het laatste en het enige schip
dit jaar. Het zou mogelijk zijn, met
wat hulp van anderen en een beetje
geluk, het op te pikken in de Disko-
baai en daarmee Baffinsbaai in te
gaan en via Melville Baai te pogen
dat lokkende, mysterieuze Thule te
bereiken.
Toen viel, ineens het besluit: we
doen het! We proberen het. En we
waren blij toen we eenmaal ja ge-
gezegd hadden.
-
v
V P£LT]53402t
speciaal tegen KOORTS.
KIESPIJN. HOOFDPIJN en
PERIODIEKE PIJNEN
6 potder, Hgct
(Advertentie Ing. Med.)
In vergelijking met voor de oorlog is
het theeverbruik in ons land met niet
minder dan veertig procent teruggelo-
lopen, ondanks de sterke bevolkings
toename en het feit, dat de theeprij-
zen in de aftelopen jaren sterk
gedaald. In de jaren 19341938 was
het theeverbruik per hoofd der bevol
king gemiddeld 1.23 kg. In de periode
1940'52 was dat cijfer slechts 0.74
kg. Gelijk hiermee verminderde de in
voer van thee in Nederland van 10.500
ton in de voorloorlogse jaren tot 6900
ton in 1951. Dit met weer een lichte
stijging tot 7300 ton in 1952.
Engeland heeft zijn plaats als groot
ste theeverbruiker na de oorlog moe
ten afgaan aan Ierland, waai het ver
bruik na de oorlog steeg tot 3.98 kg
per hoofd der bevolking. In Engeland
daalde het van 4.20 kg naar 3.85 kg.
In de V.S. is het theeverbruik ge
ring, slechts 0.28 kg per hoofd per
jaar. In Zuid-Europa is de thee bijna
geheel niet in ere. in landen als
ïrankriik. jt>!;ë en Sp "je is het ver
bruik slechts 0.01 kg per inwoner per
jaar....
ALS U in de nacht van 11 op 12 Augustus de stroom meteoren, die
bekend is onder de naam Perseiden hebt gemist, krijgt u vandaag,
tegen middernacht, nog een mooie kans. Dan gaat de aarde namelijk
door de zwerm meteoren, die als een lange staart achter de komeet
van Giacobini sliert. Deze dankt zijn naam aan de astronoom
Giacobini, die hem samen met zijn collega Zinner ontdekte. De
komeet zelf is ons al een half jaar geleden gepasseerd, maar zijn
gruisachtige gevolg vliegt nog door de ruimte. En de aarde gaat dwars
door die stoet heen. Komen de (meestal uiterst minieme) steensplin
ters in de dampkring van de aarde, dan lopen zij letterlijk wit
gloeiend aan en wij, nachtelijk speurders naar bijzondere hemel
verschijnselen, kunnen ze zien.
pR is natuurlijk een (zelfs grote)
1-4 kans, dat de hemel potdicht zit;
we wonen nu eenmaal in Nederland.
Dan kunnen wij rustig naar bed gaan,
de meteoren zullen het moeten doen
zonders toeschouwers. Tenminste:
zonder hen, die ze direct met hun
ogen waarnemen. Want in de obser
vatoria zullen dan wèl de astronomen
aan hun radar-toestellen zitten om de
Giacobini-komeet-gruisjes op het
scherm te zien. Want helemaal on
opgemerkt kunnen die meteoortjes te
genwoordig niet meer in onze damp
kring dringen: radar verraadt 'ze on
herroepelijk.
Die meteoren van Giacobini's ko
meet glippen iedere 6V2 jaar langs
onze aarde. In 1946 heeft niemand ze
met het blote oog kunnen zien, omdat
De Kamer van Koophandel en Fa
brieken voor Amsterdam heeft B. en
W. verzocht met de meeste spoed naar
een oplossing te zoeken, dat ook Am
sterdam de beschikking verkrijgt ovei
■helicopterlandingsterreinen in zijn cen
trum.
Alleen dan zal naar de mening van
de Kamer. Amsterd ,m haar plaats in
de internationale luchtvaart die zij in
de loop der tijden heeft verworven,
kunnen behouden.
zoals helaas gewoonlijk! de he
mel zwaar was bewolkt. Laten we
hopen, dat het vanavond beter is. De
„sterren-regen" is natuurlijk niet aan
de hele hemel te zien. U moet uw
blikken wenden naar het Noorden,
waar dan vrij laag bij de horizon
„De grote beer" staat, een sterren
beeld,' dat vrijwel iedereen kent.
„Links" boven „De beer" ziet u een
grillig sterrenbeeld, dat dan ook de
naam „Draak" draagt. Daar moet u
de Giacobini's zoeken.
TIJDENS de gisteren te Maastricht
gehouden algemene ledenvergade
ring van het Verbond van Neder
landse Werkgevers hield de voorzitter
van het Verbond, de heer T.J. Twijn-
stra, zijn belangrijke jaarrede. Voorts
spraken op deze bijeenkomst de mi
nister van Buitenlandse Zaken, mr J.
W. Beijen en de heer D. P. Spieren
burg, lid van het Hoge Gezagsorgaan
van de Europese Gemeenschap voor
Kolen en Staal.
De heer Twijnstra sprak over zor
gen, moeilijkheden en verwachtingen
van onze industriële bedrijven. Hij
merkte op dat er' dikwijls nog te
weinig nationale waardering is voor
de eigen nationale industrie. Vooral
bestaan er dikwijls misverstanden
omtrent hen, die aan het productie
proces leiding gevende ondernemers.
De Nederlandse ondernemer heeft er
een open oog. voor, dat hij zijn werk
moet doen staande in de sociale orde
van zijn eigen tijd.
Wij zijn in Nederland nu op de
goede weg. De toestand kan thans
gunstiger worden genoemd, dan ooit
in een der na-oorlogse jaren. De uit
komsten van het bedrijfsleven zijn
over het algemeen zeer bevredigend.
In ons economisch leven is thans een
evenwichtstoestand ontstaan op hoog
niveau. Indien het echter al mogelijk
zou zijn het huidige niveau te hand
haven, lijkt het zeker moeilijker ver
dere vooruitgang te bereiken. Spre
kend over export en investeringen
zei de heer Twijnstra, dat deze twee
taken van de ondernemer door de
overheid kunnen worden gestimu
leerd en bevorderd. De research is
zeer belangrijk. De gelden, die daar
aan in ons land worden besteed, lig
gen relatief lager dan elders. In ver
band met toeneming bevolking en
uitbreiding van de industrie zou spre
ker iedere jongeman willen zeggen,
dat zo hij voldoende vertrouwen
heeft in zijn capaciteiten, hij er nooit
aan behoeft te twijfelen of er in de
Nederlandse samenleving een plaats
open zal zijn om zijn werkkracht te
bewijzen.
Komend bij de recente loonbespre-
kingen, waarbij beide partijen het
niet eens konden worden, zei hij:
Indien daardoor het onderlinge be
grip tussen werkgevers eri werkne
mers zou hebben geleden, dan zou dit
ernstig te betreuren zijn, maar ik acht
dit niet waarschijnlijk en zeker geheel
onnodig.
Ook de afzet in eigen land is be
langrijk en het kwam spreker voor,
dat de vooruitzichten niet ongunstig
zijn. Loonsverhoging en belasting
verlaging zullen de neiging hebban
de consumptie te stimuleren. Er is
echter een gevaar. De liquiditeits
positie van vele kleine ondernemin
gen is onvoldoende. Van het nieuwe
tarief inkomstenbelastingen ver-
BAT MEN voorzichtig
moet zijn met het
doen beoefenen van sport
door vrouwen bewijst de
volgende geschiedenis.
Mevrouw Lydia Scher-
muly, reeds van middel
bare leeftijd, deed in
haar woonplaats Deal,
Kent, Engeland, voor de
eerste maal mee aan een
viswedstrijd. De wed
strijd duurde een heel
weekend, maar zjj vitig
dan ook maar liefst zo'n
kleine tweehonderd pond
vis en won hiermee het
kampioenschap van Deal
en verschillende andere
prijzen. Alles zo terloops.
Haar eigen echtgenoot
was voorzitter van de
hengelvereniging en had
haar bij de prijsuitrei
king vier wisseibekers en
een medaille te overhan
digen, welke hij verge
zeld moest doen gaan
van 'n charmant speech-
je. De man had zelf ech
ter ook meegevist en had
nog geen ons vis gevan
gen. Ge voelt vanzelf
aan, dat dit huwelijk stuk
is. Vandaar onze waar
schuwing.
DIJ VETLANDA in Zwe-
den werd onlangs op
een rotswand een inge
kraste tekening van een
zeer oud model zeilschip
gevonden. Wetenschaps
mannen snelden toe en
riepen enthousiast uit.
dat dit een bijzonder in
teressante archaeologi
sche vondst was uit het
bronzen tijdperk. Een
paar dagen later kwam
de 25-jarige Hans Ahl-
stedt aanzetten en ver
telde, dat hij het antieke
prentje twaalf jaar gele
den in een speelse bui in
de rotswand had gekrast.
De bij deze affaire be
trokken archaeologen zijn
geëmigreerd. Naar Groen
land, als wij het wel heb
ben. Het land van de
IJskap.
IN HET DORP Bognor
Regis in de goede
Schotse Hooglanden ge
beurde het Zondag, dat
een kerkgangster na de
preek heimelijk eer} fles
Schotse whisky in een
van de wijde zakken van
de toog van de dominé
achterliet. De dominé,
dr. Sinclair Snow, zat
er wat mee in, want, zo
zei hij: „Krijg ik die
whisky, omdat mijn preek
zo goed was, of omdat
de schenkster vond, dat
hij slecht was en ik een
opkikkertje nodig had?"
wachtte hij een heilzame uitwerking,
speciaal voor de middengroepen. e
kleine onderneming vindt echter op
de weg van haar ontwikkeling kunst
matige fiscale barrières, die een suc
cesvol verdergaan zeer hachelijk ma
ken. De verlagingen, die thans wor
den voorgesteld betekenen voor het
bedrijfsleven als geheel zeker geen
voldoende soulaas. Van een grotere
voldoening kan men pas spreken, als
de staatsuitgaven belangrijk minder
dan 29 procent van het nationaal in
komen opeisen dan nu. In de dertiger
jaren was dat 16.5 pet. Spreker heeft
een open oog voor de zegeningen van
sociale maatregelen, maar merkte 1 p,
dat over 30 pet van het inkomen van
het Nederlandse volk wordt beschikt,
zonder dat de individuen daar nog
enige zeggenschap over hebben. Het
overwinnen der moeilijkheden inzake
de Benelux liggen voornamelijk in de
psychologische sfeer.
Minister Beijen besprak de rol van
Nederland in de internationale poli
tiek. Dat ons land daarin geen ol
zou kunnen spelen en speelt, zoals
soms wordt beweerd," werd door hem
op vele wijzen krachtig bestreden.
De betekenis van het Nederlandse
aandeel in vele internationale organi
saties werd door hem uitvoerig onder
streept.
De heer Spierenburg, die daarna het
woord voerde, sprak uiteraard over
de Kolen- en Staalgemeenschap en de
gemeenschappelijke markten voor ko
len, erts, staal en schroot in de zes
aangesloten Europese landen. Doel is
het tot stand brengen van een ge
meenschappelijke markt met volledige
concurrentie. De laatste restanten van
overheidsinmenging die met een vrije
markt niet verenigbaar zijn, zullen
moeten verdwijnen, aldus spreker.
Er werd een boom opgeheven
omdat er iets opgeheven werd.
Wat kan dat geweest zijn?
Voor nadere gegevens over
onze foto-prijsvraag zie men
ons nummer van Zaterdag
26 September.
Zo goed als allo nl. ruim 130 chauf
feurs van de hoofdstedelijke stadsreini
ging hebben gisteren hun werk neer
gelegd. Enkelen hunner hadden gewei
gerd uitvoering te geven aan een op
dracht het werk te verrichten van de
stakende vrachtvaarders van publieke
werken, afd. bestratingen, en daarvan
onaangename gevolgen ondervonden.
Hun collega's, die eveneens zouden
weigeren „besmet werk" te verrichten,
hebben zich met hen solidair verklaard
door thans in staking te gaan. De di
rectie der stadsreiniging weigert het
aan deze mensen opgedragen werk als
.besmet" te erkennen.
„De commissie van trampersoneel"
in de hoofdstad heeft het rijdend perso
neel- geadviseerd de model-rij-actie te
eindigen, zulks op grond van toezeg
gingen die van directiezijde zijn gedaan.
Ter nadere bepaling van de houding
van het rijdend personeel zal de com
missie binnenkort een vergadering be
leggen.
De Westduitse autoriteiten hebben giw.
teren een vergunning uitgeschreven
voor de invoer van reuzel ter waardft
van 3.5 millioen D. M. en van vleeswa
ren ter waarde van 125.000 D. M. uit
Nederland.
(Van een speciale
A.N .P.-verslaggever
DE uitslag van de partij Kotov-
Smyslov is een klap in het ge
zicht van de Westerse wereld", al
dus sprak Opocensky, de Tsjechi
sche tornooileider na afloop van
de 21e ronde. Hij zei dit naar aan
leiding van de telkens weer op
duikende geruchten, waarin de
veronderstelling wordt geuit, dat
de Russen onderling al hebben uit
gemaakt, wie de winnaar van de
wedstrijd zal zijn. Aangezien 9
van de 15 deelnemers Russen zijn,
zou iets dergelijks mogelijk zijn
maar tot nu toe is daar niets van
gebleken.
nE RUSSEN geven integendeel blijk
van grote sportiviteit. Men kan der
halve een spannend slot verwachten
van deze titanen wedstrijd.
Zoals gewoonlijk zijn verschillende
afgebroken partijen zonder verdere
strijd opgegeven of remise gegeven.
Slechts in 2 partijen werden de wa
pens weer opgenomen. De belangrijk
ste partij was die tussen Bronstein en
Szabo. Hier was een uiterst lastige
stelling ontstaan, maar de wijze waar
op Bronstein zijn kansen heeft waar
genomen doet aan een goocheltoer
denken. De afgebroken stelling was als
volgt:
Wit (Bronstein): Kg2, Dd3, Lf7 en
Lf4, pionnen a5, f2, g3 en h2.
Zwart (Szabo): Kg8, Dd7, Lb8, Pd6,
pionnen a7, e6, f6, g7 en h6.
Bij het uitspelen was het verloop
als volgt:
Wit Zwart
41 a 5a6 Kg8—h8
42 Dd3b3 Dd7—e8
43 Lf3h5 De8—g8
44 Lh5—f7!
Een probleemzet. Na 44.... Pxf7, 45.
Lxb8, De7, 46. Db7 gaat de zwarte a-
pion verloren.
44 Dg8xf7
45 Db3 x b&Pd6—e8
46 Db8b7 Df7—h5
om na 47. dxa7, Dd5t eeuwig schaak te
geven. Niet voldoende was ook 46
Kg8, 47. Lb8 enz.
47 h2h3
Verschaft de koning een vluchtveld.
47 Kh8h7
48 Db7 x a7 e6—e5
49 Lf4—e3 e5—e4
50 Da7e7
Zwart gaf de partij op.
De uitslagen van de afgebroken par
tijen luiden: GligoricAverbach
Vz, BronsteinSzabo 10, Keres
Stahlberg 10, GeilerKotov 01.
In een wedstrijd van de voorror. _.i
van het tornooi om het wereldkam
pioenschap heeft België met 2—0 van
Zweden gewonnen. De ruststand was
10. De wedstrijd werd gespeeld in het
Heysel Stadion voor ongeveer 45.000
toeschouwers. De leiding berustte bij
de heer K. Schipper uit Groningen, oij-
gestaan door de heren A. P. Formanoy
uit IJmuiden en J. H. Martens uit Zeist
die als grensrechters optraden.
Gisternamiddag is een autobus, Ko
mende van Schiphol met een vijftig
tal passagiers, op de Amstelveense-
weg te Amsterdam tegen een perso
nenauto gebotst, die van de Zuidelijke
Wandelweg kwam. De bestuurder is
zwaar gewond uit de gehavende per
sonenauto bevrijd en naar het zieken
huis overgebracht. Wonder boven
wonder heeft geen der buspassagiers
ernstig letsel opgelopen. Ook de
br rchauffeur is naar het ziekenhuis
vervoerd, omdat hij in overspannen
toestand was geraakt. Tengevolge van
de botsing werd hij met zijn hoofd
door de voorruit gedrukt, waardoor
hij de macht over het stuur verloor.
De bus slipte naar de overzijde van
■te Amstelveenseweg, sleept een licht-
nast enkele meters mee en kwam
tegen' een boom tot stilstand.
