MINISTER ALGER Agrote taak werd
tot goed einde gebrach t
NU DE DIJKEN WEER DICHT ZIJN
Ruim elfduizend man
werken aan herstel
Dr DreesWIJ STAAN ONZE MAN
Diepe eerbied voor wilskracht van allen die
door ramp getroffen zijn
ri"T T Bjsrr&s
De zee moest
weer terug
Ontzagwekkende hoeveelheden zand, klei
steen, rijshout, asfalt en beton
Dichting laatste gat historisch moment
in verbitterde slag tegen de zee
Volk sprong het water
naar de keel
Totaal werden 67gaten
en honderden bressen
gedicht
Met moed der wanhoop gevoerd gevecht
bereikte maximaal mogelijke
ti'i'IT SLSWKB' £=X S,T£v=,^cS"wS,u'£. eï
IMPOSANTE CIJFERREEKS
i
ZATERDAG 7 NOVEMBER 1953
KR/MPENER WA AR I
.ROZENBURG
[2febr.
VOORNS
[ONDE
PUTTEN
HOEKSCH&Ï
WAARD
J/ENGtmM,
ÜSSPE
[11 april'
|1april
■r^ «eer&jk
jl3 febr.i/
ovem..
12 maart!
.pwuPsland
Molen
2 april!
WALCHEREN
ZUID' BEVEL AND
[19febr.
ZEEUWSCN VLAANDEREN
(Van onze speciale verslaggever)
DIT OGENBLIK, waarop het laatste gat, tijdens de Februariramp in
de Nederlandse dijken geslagen, wordt gesloten, beschouw ik als
een historisch moment in de geschiedenis van ons volk. Voor wat het
terugwerpen van de vijand betreft, betekent dit immers het einde van
de vreselijke catastrophe, die ons getroffen heeft. Er zijn wonden ge- -
slagen, die nimmer geheeld kunnen worden. En er ivacht nog een bijna
bovenmenselijke taak: het herstel van de grond, de opbouw van wo
ningen en boerderijen. Maar DIT is het grote ogenblik: de beslissing
is gevallen in een van de verbitterdste slagen, die ons volk ooit heeft
moeten leveren tegen de zee
Aldus schetst in het rustige bureau van de Nederlandse minister
president aan het Plein 1813 te Den Haag dr W. Drees in een exclu
sief interview, dat hij ons toestond, de betekenis van het ogenblik,
waarop het dijkgat bij Ouwerkerk dicht gaat.
BOVEN: De dichting van het laatste
dijkgat in het rampgebied, nl. bij
Ouwerkerk op Schouwen-Duive
land nadert nu snel. Langzaam tor
sen de sleepboten met een der
zware caissons naar de plaats in
het resterende stroomgat, waar ze
tot zinken worden gebracht.
(Van onze Haagse redactie)
HOEWEL het zeer moeilijk is reeds in dit stadium concrete cijfers
betreffende het dijkherstel op te geven, is hieronder toch getracht
een overzicht te geven van de hoeveelheid materialen e.d., welke sinds
de rampnacht verwerkt zijn. Daarbij moet rekening worden gehou
den met het feit. dat deze cijfers geenszins definitief zijn. De hier
onder vermelde data en cijfers hebben alleen betrekking op Zuid-
Holland en Zeeland en, afzonderlijk, het zwaar getroffen eiland
Schouwen-Duiveland. De provincie Noord-Brabant is bij een en ander
dus niet betrokken.
ONDER: Dag en nacht wordt ge
werkt aan het grootste karwei om
de laatste caisson voor Vrijdag
avond in gereedheid te brengen.
De nachtelijke werkzaamheden aan
het enorme gevaarte.
woonbaar waren, weer ging bewo
nen, hoe men 't werk hervatte.... dan
werd ik daar dikwijls stil van. Daar
was een zeldzame energie en een
M- vele maanden lijn'wlj heï bangst weergaloze draagkracht voor nodig.
geweest voor het gat bij de Schelp- Ons volk heeft op de ramp gerea-
hoek. Daar scheen het moeilijkste geerd als een groot volk. Dat geeft
shutingspro.bleem te liggen. Maar het j j r
is Ouwerkerk geweest, met de volko- moe" voor de toekomst.
men onverwachte tegenslag, waarop
wij uiteindelijk alle inspanning hebben rtR DREES gleed daarna In het ge
moeten concentreren. Ook hier echter sprek 0ver naar de hulp, die door
is de zegepraal aan ons! het buitenland en ook door eigen volk
De minister-presioent laat even zijn verleend werd en legde nogmaals de
keren te- nadruk op de dankbaarheid daarvoor,
die in Nederland algemeen is.
Weet u, wat ik buitengewoon ge
waardeerd heb? vroeg de minister
president en hy beantwoordde de
vraag ogenblikkelijk zelf: Dat de ver
goeding van de huisraadschade zo goed
is verlopen. Van den beginne af aan
heb ik gemeend, dat het het beste was
het Rampen Fonds de huisraadschade
rug naar de noodlotsuren.
kerk er eens niet geweest waren. Dan
JN TOTAAL zijn er ongeveer
17.000.000 zandzakken gebruikt. De
provincie Zeeland- heeft er 7.400.000
voor haar rekening genomen en Schou
wen-Duiveland alleen al 3.000.000.
Op Schouwen-Duiveland is 7.000.000
rr.3 zand gestort. in Zuid-Holland
5.000.0000 m3 en in Zeeland 5.370.000
m3. Tevens is in Zuid-Holland en Zee
land resp. 300.000 m3 en 900.000 m3
klei verwerkt.
Een belangrijk hulpmiddel bij de
dijkbouw zijn de zinkstukken. Op
Schouwen-Duiveland is een totale hoe
veelheid van 450.000 m2, in Zeeland
33.500 m2 en in Zuid-Holland 20.000 m2
gezonken. Voor de vervaardiging hier
van zijn op Schouwen-Duiveland 3
millioen bossen rijshout gebruikt.
Zinkstukken moeten echter ver
zwaard worden met stortsteen. Hier
voor was op Schouwen-Duiveland
700.000 ton. in Zeeland 169.400 ton en in
Zuid-Holland 50.000 ton nodig. Tevens
is in Zuid-Holland nog 40.000 ton zet
steen gebruikt.
Van de totale di.ikslengte van 1080
km in Zuid-westelijk Nederland wer
den rond 480 km beschadigd. Omdat
op Goeree-Overflakkee niet voldoende
klei aanwezig was voor bekleding van
de dijksbelopen, werd hier asfalt ge
bruikt. Hiervoor was nodig: 170.000 ton
zandasfalt, 100.000 ton asfaltbeton en
30.000 ton gietasfalt. Op Schouwen-
Duiveland werden voorts nog 500.000
bossen riet verwerkt.
Een dankbaar gebruik is gemaakt
van de zogenaamde blokkendooscais
sons. Hiervan zijn er 493 vervaardigd
van 11 m lengte, 7.5 m en 3.75 m breed
te en 2 tot 6 m hoogte. Het aantal in
waren we belangrijk eerder klaar ge- Nederland vervaardigde
(caissons zonder bodem) bedraagt 203
en arbeiders, dank zij het samenbun
delen van alle energie door iedereen,
(Van onze speciale verslaggever) terstaat en gezocht worden naar de van hooS tot ,aaS> gaat na de Schelp-
|7R ZIT IETS onwerkelijks in dit juiste mensen voor de juiste plaatsen., hoek thans toch ook Ouwerkerk dicht.
praten over een ramp, die negen Hier hebt u het eerste
weest. Maar waar men elders reke
nen en berekenen kon, daar stond men
bij Ouwerkerk en bij de Schelphoek
machteloos.
Daar deed het water wat het wilde.
Maar dank zij de prachtige samen-
werking tussen Waterstaat, aannemers ^"lg,e,rs: 33' R
stuks.
Er is uiteraard ook zeer veel mate
rieel ingezet. Resp. voor Schouwen-
Duiveland, Zeeland en Zuid-Holland
waren dat onder meer: zand- en pers-
29 "(tevens nog 17 drijvende kranen),
7 en 3: draglines: 105, 120 en 120;
(bulldozers: 9, 10 en 40.
te laten vergoeden. Er stroomde zo- maanden geleden plaats greep en vanaf gramma nog, dat geformuleerd werd:
- - - mü- dat ogenblik eigenlijk heel ons doen 1. Zo spoedig mogelijk een noodwet, die
DR DREES
dankbaar en trots
veel geld binnen: honderd dertig mil
lioen voor het Rampenfonds en 60
millioen voor het Rode Kruis, dat er
ruim vergoed kon worden, ruimer dan
het Rijk ooit van belastinggelden had
kunnen doen.
Bovendien behoefden Rampen Fonds
en Roode Kruis niet ambtelijk te wer
ken, zij waren vrijer dan het rijk. En
al is er critiek geweest op deze „werk
verdeling", het stemde uitermate pret
tig, dat juist in de rampgebieden zelf
het eerst erkend werd, dat het Ram
pen Fonds uitstekend werk deed.
Maar bovenal, aldus besloot dr
Drees het interview: Laat ons
UITERAARD is dit niet al het inge
schakelde materieel. Het zou echter
öpbouwpró- Ik vind dat bewonderenswaardig. Tl
zult zich de namen wel herinneren uit
Op Schouwen-Duiveland werken aan
en denken beheerst heeft, aldus open- centrale regeling van het dijkher- )ya"f1"?P' OPerat'e Waanzin Operatie noemen_
de de minister van Verkeer en Water- stel mogelijk maakt;
staat, mr J. Algera het interview, dat 2. Onmiddellijk aanvangen -
hij ons toestond in verband met de herstel; de kans van slagen wanhopig klein
dichting van het laatste dijkgat, het 3. Zo nodig het tempo Van de uitvoe- was, maar die als ze slaagden ons stuk
pat bij Ouwerkerk. En er zat iets on- ring der Zuiderzeewerken vertra- kcn vooruit brachten. En men deed j- oiiwer
werkelijks in. Uit de werkkamer van genl dat met de bewustheid, dat als men het |"«pe ^*£51 arbeJders ZSoö
de minister kijkt men uit op de Vijver- 4. Herhaling voorkomen, afsluiting 70 mct deed, als men het risico
berg. De milde najaarszon spiegelde in van de zeegaten bestuderen en
het rimpelloze water, de meeuwen 5. Organiseren voor de toekomst van
schreven sierlijke figuren tegen de waarschuwing en hulpverlening.
herfstlucht, de blaren vielen van de Ais ik nu zélf dit simpele pro-
oude bomen langs de Kneuterdijk. Wat gramma bekijk, en me herinner, hoe
herinnerde hier aan de ramp? letterlijk iedereen overrompeld werd
TK KWAM op 31 Januari uit Parijs, «n ik zi{!, dan' ™'at, er .in negen maan-
waar ik vier dagen geconfereerd S™ 6
Guillotine, Operatie Levensstrijd! Men
het begon dingen, waarvan men wist, dat t ^dijkherstel 5000 arbeiders, in Zee-
land 2815 en in Zuid-Holland 3500.
Hier volgen nog enkele cijfers be-
reffende het te sluiten gat bij Ouwer-
...c„ niet Kerk. Te werk gestelde arbeiders: 2500
nam men er nooit zou komen. Aan dit man: de zinkstukken hebben een totale
dankbaarzijn en trots. Dankbaar, ^r^mlï S^eTvln™
de
'®en dicht zijn. Trots, omdat ons volk, dingen>111 ZIJN uitgegaan van de gedachte,
nadat het onheil zich genadeloos ^Op dat moment veranderde het Jeven. vvaldus vervolgde minister Algera.dat
Tlit een vliegtuig heb ik
Schouwen en Duiveland gezien.
land was in Zeeland met de zee ver- t» -i 1
enigd Het was verzwolgen. Nergens op ons geworpen had, de innerlijke "nskDnf efn'^nmuwe" en ongekend 5et ™}nste"s efnJaar ,zou k?ste£ ,e.eJ
was het zo als daar. ledereen heeft I J, lo f ïp .V,, de dijken hersteld zouden zijn. De tijd
toen zijn hart vastgehouden en vroeg vond om zich weer op te grote taak, die je beklemde en tege- is meegevallen. Reeds op 1 Februari
zich af: Hoe krijgen we dat ooit droog? richten, gewond, maar niet gebro- "Jkertijd je energie prikkelde. Zondag- wag de gchielandse Dijk gedicht, op 2
Er is reden tot grote dankbaarheid, ken. In dit uur, ivaarin de laatste cr^bestond nloteeltng ntete^anders februari ging de Krimpener Waard
dat deze vrees ongegrond is gebleken. en er oestonu plotseling niets anuers dlcj1t op 4 Februari de Eendrachtpol-
dijk hersteld wordt, is dat het ele- meer dan de ramp. der. op 5 Februari de dijk bij Papen-
Er moesten krachten gebundeld wor- drecht, na twee maanden kon aan de
WMdnV1z^ch6 hef dijkherstel voltrokken ment' ^at ons het recht geeft om
SuMA^rS ie zeggen: - Er kome wat komt, voor het hers te!, er moesten plan- Kamer een verbluffende reeks
ting is geweest. De minister-president maar wij staan onze man
antwoordde:
Een ding heeft alle mensen, die
bij het dijkherstel betrokken zijn ge
weest van de eerste tot de laatste mi
nuut voor ogen gestaan: de dijken
moeten vöór de najaarsstormen dicht!
Dat bracht mede, dat wij aan Septem
ber dachten. Het heeft niet zo mogen
zijn. Er kwamen moeilijkheden, tegen
slagenEn wij mogen ons gelukkig
prijzen, dat het desondanks gelukt is:
vóór de najaarsstormen, al heeft het
dan ook al aardig gespookt.
moest geconfereerd worden met Wa-
P)R DREES wachtte nu geen vragen
meer af. De herinnering greep
hem.
Na al die maanden van worstelen
tegen het water ben ik vervuld van
diepe eerbied voor allen, die door
de ramp getroffen werden, zeide
hij. Ons volk heeft het bewijs ge
leverd, dat het over grote moed en
niet te breken veerkracht beschikt.
Er waren natuurlijk mensen, die
verpletterd werden door persoon
lijke, onherstelbare verliezen. Maar
als ik dan zag, hoe men het water
iiaar de kael sprong, hoe men
terugkwam naar het verdronlien
land, hoe men de huizen, die onbe-
Bruinisse 16 april
Rilland Bath 21 april
Ooslerland 29 april
KruiningenW 9 MEI
SirjanMand 25 MEI
Zierikzt»
Kruiningan 0.
Steventluift
9 Gemene geul
10 Klompegeul
11 Ouwerkerk W. 26 AUG.
12 Schelphoek 28 AUG.
IJ SLUITING VAN HET
LAATSTE STROOMGAT
BEGIN NOVEMBER
AL BL AS SER WAARD
4 JUNI
13 juni
28 juni
19 aug
21 AUG
vosiemeer
En als de Schelphoek en Ouwer-
|N DEZE kaart
geven wij een
overzicht van de
herstelwerk
zaamheden aan
de dijken sedert
1 Februari. Er is
duidelijk te
zien hoeveel
werk verzet
moest worden
om in deze be
trekkelijk korte
tijd de dijken en
stroomgaten
alle te sluiten.
Deze week is de
bekroning van
deze taak te
verwachten met
de sluiting van
het laatste
stroomgat bij
Ouwerkerk. Is
herstelde dijken
gesloten stroomgaten
gebied dat na de ramp
onder liep
iidata waarop de dijken
1 en stroomgaten wca-
den gesloten
oppervlakte van 80.000 m2; per m2
moest 700 ton steen worden gestort;
bij Ouwerkerk alleen werd ongeveer
150.000 ton stortsteen gebruikt.
In totaal waren er ca. 67 stroomga
ten en enige honderden bressen in de
dijken. Het overstroomde gebied was
145.000 ha groot. Wanneer Schouwen
groot 9000 ha) droogvalt zal er alleen
nog een gebied van 2500 ha (Vierban-
nenpolder) geinundeerd blijven.
MINISTER ALGERA
kracht groeide met taak
vechten met de moed der wanhoop is
het ten slotte te danken geweest, dat
wij het maximale bereikt hebben wat
menselijkerwijs te bereiken was.
ZIEN de komende winter met
vertrouwen tegemoet, zo beant
woordde minister Algera een desbe
treffende vraag. Laat ons hopen,
daj; zich deze winter geen nieuwe ca
lamiteiten voordoen. De dijken hebben
over het algemeen een gelijk waterke
ringsvermogen als vóór de ramp, de
toestand van de dijken is niet slechter
dan vóór 1 Februari. Meer mag men
ook dit laatste eigenlijk ni$Jt verlangen....
gat gesloten dan
J-JIERONDER vindt men data
van de sluitingen der voor-
naamste stroomgaten:
19 Februari: Adriaanpolder N.-
Beveland.
25 Februari: Stavenisse Tholen.
8 Maart: Everingenpolder Zuid-
Beveland.
10 Maart: Nieuw Annexpolder
2st. Tholen.
16 April: Gat in Oude Dijk bij
Bruinisse.
21 April: Rilland Bath.
29 April: Oosterland.
9 Mei: le gat Kruiningen.
25 Mei: Sirjansland.
4 Juni: Havendam Zierikzee
(Levensstrijd).
13 Juni: 2e gat Kruiningen.
24 Juli: Veerhaven Kruiningen.
28 Juli: Stevenssluis.
19 Augustus- Gemene Geul
(Schelphoek).
21 Augustus: Klompegeul
(Schelphoek).
26 Augustus: Westelijk gat bij
Ouwerkerk.
28 Augustus: Schelphoek.
6 November: Oostelijk gat bij
Ouwerkerk.
Ik weet wel, dat daarmede het
gaan al de ge- ontzaglijke leed van velen niet is weg-
malen en de genomen. Naar de getroffenen gaat
vele hulpgema- mijn grote deernis uit. adres van de Volksvertegenwoordiging.
len op volle Maar gegeven dit leed, mag men Verzuimt u vooral niet met na-
kracht verder thans constateren, dat een grote taak druk te wijzen op de ruime bevoegd-
om 't nog over- voorlopig tot een goed einde is ge- heden die de Staten Generaal het de-
tollige water uit voerd. Alle gevaar is niet geweken, partement gaven voor het nemen van
de geïnundeerde niet alle risico's zijn weggenomen, maatregelen tot herstel. Ik ben daar
gebieden ten maar er is reden tot vertrouwen. uitermate dankbaar voor. Zonder die
spoedigste te Minister Algera besloot het inter- bevoegdheden zou het oneindig moei-
verdrijven, nitw met woorden van dank aan het üjker werken geweest zijn.
