„Aurora" veroverde zich een wereldnaam
Een machtige melkrivier vindt haar
eindpunt in Opmeer
HOE HET GROEIDE
Directeur Veldstra een man van
grote capaciteiten
Aurora verwacht
3000 bezoekers
f)P X Februari a.s. gaat bij de
Coöp. Zuivelfabriek „Aurora"
de vlag uit. Op die datum zal
het 40 jaar geleden zijn dat dit
bedrijf, momenteel één der
grootste in den lande op dit ge
bied, haar werkzaamheden begon.
Het bestuur heeft besloten dit
heugelijke feit op min of meer
bescheiden wijze te moeten vie
ren. Bescheiden, omdat men voor
het gouden jubileum de gele
genheid moet krügen het nog
beter te doen.
Het programma voor deze her
denking stelt het bestuur zich
als volgt voor: 1 Februari recep
tie in café „De Vier Eenen". On
getwijfeld zullen velen, w.o.
burgerlijke autoriteiten en voor
aanstaande figuren uit de zui-
velwereld hier bestuur en direc
teur de hand komen drukken.
Verder stelt het bestuur zich
voor op 2, 3, 4, 5, 6, 8, 9 en 10
Februari elke dag circa honderd
leden met hun vrouwen aan de
fabriek te ontvangen. Deze wor
den met bussen van huis gehaald
en weer thuis gebracht. De bus
sen zullen de dames en heren
om 10 uur aan de fabriek afzet
ten en om 16 uur weer ophalen.
Al deze bezoekers zullen het be
drijf rondgeleid worden onder
deskundige leiding, waarna een
koffietafel wordt aangeboden in
de eigen ontvangstzaal, 's Mid
dags worden films over het be
drijf vertoond, waarna voor het
vertrek nog een thee wordt ge
serveerd. Bovendien zal er gele
genheid zijn om van gedachten
te wisselen. Drie dagen worden
gereserveerd voor inwonende
kinderen van leden die 16 jaar
en ouder zijn en wel 11. 12 en
13 Februari. Ook het vaste per
soneel van de leden, mits ouder
dan 16 jaar zal in de gelegen
heid worden gesteld met het be
drijf kennis te maken op 15 en
16 Februari. 17 Februari is ge
reserveerd voor de afnemers
van de A.R.O. melkproducten,
dus de melkslijters uit wijde
omtrek en Amsterdam. Op 18
Februari wordt deze jubileum
viering besloten met een feest
dag en -avond voor het personeel
van „Aurora". In het geheel
moet gerekend worden op pl.m.
3000 bezoekers!
jarenlang gevolgde methode van bere
kend vet het in juistheid verre moest
afleggen tegen het nieuwe systeem.
Sinds 1938 vormt ook de kwaliteit een
factor voor de uitbetaling.
Dit vraagstuk bracht een tijdlang de
gemoederen van de zuivel-deskundigen
in Noord-Holland danig in beroering.
Voor het melkvervoer werd de eerste
auto aangeschaft en vanaf dit ogenblik
zijn zo successievelijk de paarden bij
de fabriek verdwenen.
In 1924 werd de eerste machinale
kaasbereiding aangeschaft.
Men bedankte als lid van de Coöp.
Zuivelexport Ver. en nam zelf de ex
port van boter en kaas naar Duits
land, België en Frankrijk ter hand.
In 1926 werd een groot stuk aan de
machinekamer bijgebouwd, grote
stoomketels, een grote stoommachine
en een koelmachine aangeschaft. Even
eens een nieuwe schoorsteen. Deze uit
breiding was nodig, omdat de stoom
ketels van 15 M2 V.O. veel te klein wa
ren voor het bedrijf, dat toen al
10.000.000 kg melk verwerkte.
Aangeschaft werden 2 ketels van 80 I
M2 V.O..
EEN van de grootste en bekendste Nederlandse zuivelfabrieken, de
coöperatie „Aurora" te Opmeer, gaat haar veertigjarig bestaan vieren.
Er is alle reden voor om dit feestelijk te doen, want er is daar in het
kleine dorp in de loop van vier decennia een bedrijf tot stand gekomen,
dat vermaard is in alle landen waarheen de voortreffelijke Nederlandse
zuivelproducten worden geëxporteerd. Kaas, boter, gecondenseerde melk
en melkpoeder van „Aurora" zijn bij wijze van spreken in Buenos Aires
even gevraagd als de ARO-melkproducten te Amsterdam. Dit enorme
bedrijf heeft een werkelijk fantastische opgang gemaakt en we doen
niemand te kort als we dit succes voor een zeer belangrijk deel toe
schrijven aan de brede kijk, de werklust, de tact en de handelsgeest van
de directeur, de heer J. Veldstra, de stoere Fries, die sinds 1920 aan het
hoofd van het bedrijf staat. Doch ook gaan onze gedachten terug naar
die eenvoudige boer A. Donker, van de Hoogwouder Pade, die in 1912
de initiatiefnemer was voor de stichting van „Aurora". Hij ging met
rijn collega's praten en hij slaagde er uiteindelijk in zeven veehouders
bereid te vinden mee te werken. De eerste pogingen echter faalden vol
komen, maar in 1913 dan toch werd een voorlopig bestuur gevormd.
Op 28 Mei werd de vereniging opgericht.
hebben. Het zat misschien wel zo, dat
men meer vertrouwen stelde in de cre-
dietwaardigheid van sommige bestuurs
leden dan in die van de vereniging.
De inventaris welke benodigd was,
vergde een bedrag van f 13.400.
Er werd besloten een directeur op te
roepen op een salaris van f 800 per
jaar, voor welke betrekking men een
borgstelling vroeg van f 4000. Dat dit
laatste wel wat hoog was in verhou
ding tot het aangeboden salaris vond
vermoedelijk wel z'n oorzaak in de
geldnood waarin men zelf zat!
In September 1913 besloot men de
melk, zolang de eigen fabriek nog niet
klaas was, te laten verwerken door
„Excelsior" te H.H. Waard.
Ook werd toen reeds tot de bouw
van twee arbeiderswoningen besloten.
Op 30 October werd de heer A. Dijk
stra benoemd tot directeur.
In December vinden we weer als
voornaamste punt op de agenda de
geldzorgen, hoewel ze blijkbaar een an
dere gedaante zijn gaan aannemen, al
thans men besloot een brandkast te
kopen
In Januari 1914 werd besloten tot een
feestelijke opening van de fabriek, het
geldelijk beheer werd overgedragen
aan de directeur en op 28 Jan. vond
de feestelijke opening plaats.
Op 1 Februari 1914 ving de fabriek
haar arbeid aan, met de volgende staf
van personeel: A. Dijkstra, Directeur;
W. Davids, Kaasmaker; K. Faber, ma
chinist; Groenwoud, 2e kaasmaker
en W. Schermerhorn, melkrijder.
De grote baasvan Aurora.
Sinds 1920 aan het roer.
De akte van oprichting werd gete
kend door 17 personen, terwijl onmid
dellijk zich nog. 2 als lid lieten in
schrijven.
Er werd een definitief bestuur geko
zen bestaande uit de heren: A. Don
ker, K. Bos, H. J. K. v. d. Steen, C.
Zeilemaker, W. Zander, K. Stroet, K.
Schoen, G. de Jong en P. Slachter.
In Juni werd 1 ha bouwterrein ge
kocht a f 5000.
De leden vonden een fabriek voor
500 koeien te groot en achtten het be
ter een voor 300 te bouwen.
Toen zich evenwel nog meer leden
meldden, ging toch het grootste plan
door en werd de bouw opgedragen
Voor de som van f 29000.
Het moeilijkste vraagstuk in deze
eerste tijd was wel het verstrekken
van kapitaal. Coöperatie kende men
nog niet voldoende en de geldwereld
bleken er geen groot vertrouwen in te
In de melkinrichting worden aan
de lopende band de flessen met
melk of karnemelk gevuld door de
automatische vulmachine en daarna
voorzien van een afsluiting.
Blijkbaar waren er toen al tekenen van
de latere snelle groei tot een echte gro
te zuivelfabriek, want reeds in April
1914 was het aantal leden en leveran
ciers verdubbeld!
18 Mei 1914 was voor de vereniging
een zeer belangrijke dag, H. M. de Ko
ningin bezocht op die dag met Haar
Gemaal Opmeer en bezichtigde „Au
rora".
In Juli 1914 werd besloten een direc-
♦teurs-woning te bouwen.
Een jaar later was de fabriek al te
klein, zodat besloten werd de capaciteit
te vergroten voor de productie van
1100 koeien.
In 1919 wed de fabriek geëlectrifi-
ceerd om daarmede het gebrek aan
kracht en stoom te verhelpen. De
stoommachine was te klein en ook de
stoomketels.
In 1920 werd de directeur benoemd
aan de Coöp. Zuivelfabriek te Balk
(Fr.) en op 3 Mei werd het beheer over
genomen door de tegenwoordige direc
teur, de heer J. Veldstra.
Nadat in 1917 reeds een ouderdoms-
verzekering voor het personeel was af
gesloten werd in 1923 een ziekteverze
kering afgesloten, waarbij aan ieder
werd gegarandeerd bij ziekte 1 jaar
vol loon, Va jaar half loon, plus een
uitkering ineens. Voor ongevallen sloot
men aan bij de Landbouw-Onderlinge.
Verandering in uitbetaling
De uitbetaling van de melk onder
ging een grote verandering, doordat
de leden-vergadering besloot voortaan
alleen naar zuiver vetgehalte te beta
len.
Het was lang niet eenvoudig de gro
te meerderheid bij te brengen dat de
Het front van Auroraheeft een
heel wat betere aanblik gekregen
nu het tijdelijke gebouwtje voor de
melkaanvoer is gesloopt. Het lin
kerdeel van het gebouw is nog
maar kortgeleden voltooid.
teit van 1000 Pound's blikjes per
uur.
Om de houdbaarheid te bevorderen
en vooral om het gebrek „ranzigheid"
te voorkomen worden de blikjes in
een vacuum-pomp luchtledig gezogen*
dus de zuurstof verwijderd en hier
voor in de plaats wordt stikstof toe
gelaten.
Gebleken is, dat deze toepassing de
houdbaarheid in grote mate bevordert.
Als laatste technische snufje is ook
pas gereedgekomen een telefoon op
roep- en alarminstallatie, welke al
le afdelingen met elkaar verbindt.
Het tijdelijke gebouw, dat sinds
de oorlog als melkontvangst dienst
deed en gedurende al die jaren de
aanblik van de fabriek heeft ont
sierd is afgebroken, waardoor een
flink terrein vóór de hoofdgebouwen
is vrijgekomen. Het gehele terrein is
verhard op 2 gedeelten na, welke
met heesters zullen worden beplant
en hun steentje zullen bijdragen om
de algehele aanblik te verfraaien.
Tevens is deze ruimte benut als
parkeerplaats voor auto's van bezoe
kers.
Achter de fabriek werd een groot
bouwterrein bijgekocht, waarop een
moderne garage voor de bedrijfsauto's
is verrezen en boven de garage is
een prachtige recreatiezaal verrezen,
tevens kleed- en wasgelegenheden
voor het personeel en douche-cellen.
Deze recreatie-zaal zal in de komen
de weken haar nut reeds bewijzen
voor het ontvangen van de vele hon
derden bezoekers en deelnemers aan
de excursies.
Ook voor personeels-bij eenkomsten
is ze zeer geschikt.
En zo is „Aurora" gereed om
straks haar gasten te ontvangen en
hun een indruk te geven van het
grote, moderne bedrijf dat zij in deze
jaren is geworden onder de kundige
bekwame leiding van haar directeur
de heer Veldstra.
En het mag met grote trots en vol
doening zijn als hij straks bij de offi
ciële herdenking een terukblik werpt
op de geschiedenis van „Aurora", zijn
levenswerk
Een ere-plaats zal ongetwijfeld wor
den ingeruimd voor vier van de ze
ventien boeren die „Aurora" 40 jaar
geleden oprichten, en het genoegen
mogen smaken deze mijlpaal nog to
beleven.
.Dit zijn de heren K. Bos (oud-
voorz.), D. Koorn (oud vice-voorz.),
C. Schagen en P. Donker (Aarts
woud).
Een zeer nauwkeurig werkje is toe
vertrouwd aan de laborant, name
lijk het onderzoeken van de melk-
monsters op vetgehalte en zuiver
heid.
Qedurende haar veertig
jarig bestaan heeft
„Aurora" tal van combi
naties met andere fa
brieken aangegaan of
fabrieken overgenomen.
Dat begon met de dag-
fabriek „De Onderne
ming" te Opmeer.
In 1927 volgde de fa
briek aan De Gouw en
in 1928 ging de fabriek
van Hensbroek naar
„Aurora" over. Drie jaar
later sloot de dagfabriek
van de Langereis zich
aan. In 1936 werd de fa
briek te Midwoud opge
heven en leden en leve
ranciers gingen over
naar die van Opmeer.
Vlak na de bevrijding
fuseerden de fabrieken
van Oostwoud, Benning-
broek en De Weere en
in 1950 volgde Twisk.
Bijna alle leden van
deze stilgelegde fabrie
ken traden tot Aurora
toe. Er wordt nog wel
melk geleverd door niet-
leden, doch dit beloopt
nog geen anderhalf pro
cent van de totale aan
voer. In de afgelopen
vijftien jaar is de jaar-
aanvoer gestegen van
vierentwintig millioen
kilogram tot zevenen
dertig millioen kilogram
en het gemiddeld vet
gehalte van 3,45 pet. tot
3.80 pet.
Het ledental ls mo
menteel ongeveer zeven
honderdvijftig en het
aantal personeelsleden
honderdvijfentwintig.
Als bijzonderheid kun
nen we nog vermelden,
dat 10 personeelsleden
een langer dienstver
band hebben dan 25
jaar, waarvan 6 langer
dan 30 jaar, één van 38
jaar en één van 40 jaar!
In de afgelopen 15 jaar
zijn 4 assistenten aan
het bedrijf verbonden
geweest, 3 hiervan zijn
thans zelf directeur van
een Coöp. Zuivelfabriek.
Na de oorlog is bijna het
gehele wagenpark ver
nieuwd en bestaat thans
uit 18 vrachtauto's plus
4 aanhangwagens.
Het woningbezit is na
de oorlog door aankoop
en nieuwbouw met 26
vermeerderd en bear aagt
thans 38 stuks.
In snel tempo is in de
laatste weken nog weder
een grote verbetering
aangebracht door het zg.
beneden-kantoor te ver
bouwen tot 4 afdelingen
waarin zijn onderge
bracht een kantoor voor
de adj.-directeur, één
voor de beide assisten
ten en eer laboratorium
voor de bedrijfscontro-
leur.
bouwen en installeren is iets, wat
nooit een bestuur of directeur voor
een tweede maal verlangt mede te
maken
Gedurende de toen heersende cri
sis maakte het bedrijf uiteraard ook
de verschillende ups en downs mede,
doch niettemin werd in 1934 een
nieuw kantoor gebouwd, waarin te
vens een brandvrije kluis en een be
stuurskamer, terwijl in 1935 aanschaf
fing van een tweede poedermachine
wenselijk werd geacht.
Het volgende jaar ging men over
tot bereiding van flessenmelk-pro-
ducten, waarvoor de fabriek
wederom een belangrijke verbouwing
onderging, waarin ondergebracht
werd een melkinrichting, een melk
poeder-bereidingslokaal en berg
plaats voor 200 ton melkpoeder.
In 1939 hadden bestuur en direc
teur wederom grote plannen gereed
voor uitbreiding, doch deze werden
door de tweede wereldoorlog en de
voor ons land hieruit voortgevloeide
bezettingsjaren getorpedeerd. In de
bezettingsjaren deed de melkinrich
ting o.a. dienst als centrale-keuken
en het pekel-lokaal als aardappel
bewaarplaats.
Het werd tien jaar later vooral
eer aan de reeds toen bestaande plan
nen uitvoering kon worden gegeven,
maar in 19491950 werd de vergro
ting van het tanklokaal, kaasmakerij,
pekellokaai en kaaspakhuis een feit.
In 1951 werd begonnen met de
bouw van een toren voor „Spray-"
poeder-bereiding, een nieuw ketelhuis
en nieuwe schoorsteen (45 m hoog).
De benodigde inventaris werd aange
schaft, w.o. 2 nieuwe oliestook-ke-
tels van 200 M2 V.O. elk, 2 olie-ke
tels van 100 ton inhoud elk, en in
1952 was deze verbouwing een feit.
Meteen werd in 1952 opnieuw begin
nen met de afbraak van het oude
ketelhuis, machinekamer enz.; in de
plaats hiervoor is gekomen een me
chanische melk-ontvangst, een nieuw
bedrijfslaboratoriura, nieuwe boterma-
kerij, koelcellen en opslagruimte, ter
wijl boven de melk-inrichting ook
kantoor-ruimte werd aangebracht.
Bovendien kwam in dit gedeelte een
nienwe opslagruimte tot stand voor
wei en aangezuurde ondermelk, na
tuurlijk in moderne tanks. Daarna is
in het front van de fabriek een be
langrijke wijziging aangebracht door
het aanbrengen van een tweede me
chanische melkontvangst.
Als bijzonderheid valt voorts rog
te vermelden, dat in het bedrijf mo
menteel een poeder-ompakafdeling is
ondergebracht, waar men de melk
poeder bestemd voor export, machi
naal verpakt in blik.
Deze machines hebben een capaci-
De fabriek werd in dit jaar vergroot
door de aanbouw van een stuk pekel-
lokaal en perslokaal en de bouw van
een grote garage voor bedrijfsauto's.
Voorts werd besloten de TBC-bestrij-
ding onder het rundvee aan te pakken
en voor alle leden en leveranciers ver
plichtend te stellen hieraan mee te
doen.
Algehele verbouwing
1929 werd wel een zeer belang
rijk jaar, er is toen namelijk beslo
ten tot algehele verbouw van de fa
briek. De oude werd afgebroken en
op dezelfde fundamenten is een
nieuwe opgetrokken, doch met een
dusdanige indeling dat een kwantum
melk van 20.000.000 kg zou kunnen
worden verwerkt.
In deze fabriek werd een nieuwe
inventaris geplaatst. Tevens werd
een pakhuis bijgebouwd.
Het laat zich achteraf gemakkelijk
uitspreken maar in één winter-half-
jaar een fabriek afbreken, weer op-
En dit is de kaasmakerij van
„Aurora". Rustig roeren de automa
tische doorhalers door de wrongel,
waarna het goedje in de koppen
wordt gedaan om in de pers tot ka
zen te worden gevormd.
