I Verdwenen diplomaat Burgess als student reeds communist MODERNE WANDTAPIJTKUNST De convertibiliteit weer op het tapijt V Grote bekwaamheden werden zijn superieuren noodlottig Het Nieuwediep in de greep van Thialf Fransman Jean Lurcat riep nieuwe kunst tot leven Een eminent causeur Maarschalk Papagos dankte de jeugd Vandaag terug naar Griekenland Straatgevechten in Teheran Eigen uitdrukkingsvorm en eigen doel IMF brengt leven in de brouwerij Egypte overweegt nieuwe politiek Als Engeland niet snel toegeeft „Cornets" in Maart weer in dienst Weer atoomkanonnen naar Europa Praag laat een Amerikaans gevangene los VRIJDAG 5 FEBRUAI 1954 eerste (Van een bijzondere medewerker) GUY FRANCIS DE MONCHY BURGESS de verdwenen Engelse diplomaat opgevoed te Eton en Cambridge, werd op de tra ditionele manier opgeleid voor een loopbaan bij het ministerie van Buitenlandse Zaken. Maar eerst in 1947, toen hij 38 jaar oud was, was hij een volledig geroutineerd diplomaat. Tegen zijn wil overigens. Te Cambridge was hij het intelligente „enfant terrible". Het was de tijd van de Spaanse burgeroorlog, dwangmaatregelen en de opkomst van de sympathie voor de linker vleugel in Engeland. QUY BURGESS, een briljant cau seur, strijdlustig radicaal en excen triek in het maatschappelijk leven, was een van de bijzondere persoon lijkheden van zijn jaar. Hij verachtte de gewone studenten partijen, die, volgens de traditie, be rustten op de gewoonten bij een universiteit om de proctor (ambte naar van een hogeschool, die met het handhaven van orde en tucht is belast) te trotseren. Door zijn tegen standers werd hij beschouwd als een communist, altijd verlangend om de gesprekken in de richting van de politiek te leiden, altijd in staat zijn linkse inzichten met overtuigende vlotheid naar voren te brengen. Toch zijn er geen aanwijzingen, dat hij ooit lid van de partij is geweest. De dichter Stephen Spender zei, nadat. Burgess en Maclean waren verdwe nen: „Te Cambridge was Burgess een strijdlustig communist. Hij be keerde veel van mijn vrienden". Dit is juist het typische van de man. Hij is in staat om zijn luister aars te overtuigen, terwijl hij zelf sceptisch blijft. Met deze achtergrond kwam hij bij het uitbreken van de oorlog als as sistent bij het ministerie van "Buiten landse Zaken. In de jaren tussen Cambridge en het ministerie was hij de resolute dilettant geweest. Hij had toen een diepe kennis van muziek, was een talentvol criticus van schilderkunst, kon briljant praten over literatuur toch beoefende hij geen van deze kunsten zelf. In Whitehall was hij zo opvallend als een rijksambtenaar met zijn zwarte jas en gestreepte kousen zou zijn in een café op Mont- martre. Met zijn onverzorgde ver schijning en slordige kleding was Bur gess steeds de opstandeling. Diplomaat. yyANNEER zijn collega's om 5 uur hun kantoren verlieten om zich naar hun officiële functies of hun hui zen in een van de voorsteden te be geven, ging Burgess naar Bloomsbury of Soho en bracht de avond drinkend en pratend door. Toch was het niet verrassend, dat hij in 1947 bij de diplomatieke staf werd benoemd. Want, ondanks zijn ongewone privé- leven, was Guy Burgess een goed diplomaat met duidelijke leidende be kwaamheden. Hij werd in 1950 be noemd tot tweede secretaris te Washington, omdat hij een grondige kennis had van de Amerikaanse za ken. Gedurende zijn verblijf in de Verenigde Staten maakte Burgess vele vrienden, weinigen van hen kwamen echter uit- diplomatieke kringen. Hoe wel hij dikwijls tochten maakte naar ver afgelegen plaatsen als New York en Boston, verwaarloosde hij nooit zijn plichten, maar werd integendeel een van de meest deskundige leden van de staf. Incidenten. ER. werden vele incidenten bekend bij het ministerie, zoals de beroem de opname op de tape-recorder, waar van hij beweerde, dat het het ver- -|"OEN Griekenland het vorige jaar door een grote aardbeving werd ge troffen werden onmiddellijk in tal van landen inzamelingen gehouden. Ook in ons land werd spontaan gehoor gege ven aan de oproep tot hulpverlening. Bijzonder actief is de Haagse jeugd ge weest. Op de meest uiteenlopende en vaak originele wijze werden door de jeugd gelden ingezameld. Zij improvi seerde circus- en toneelvoorstellingen en verzon allerlei om dubbeltjes bijeen te brengen. De Griekse eerste minister maarschalk Papagos, heeft gisteren vertegenwoordigers van die jeugd per soonlijk dank gebracht. Een half uur voor de ontvangst in de Griekse lega tie, had de gezant een aantal meisjes en jongens uitgenodigd. Eigenaars van zelf gebouwde circustenten en rad van avontuur, alsmede volleerde kokkin nen, die voor het goede doel pannek'oe- ken hadden gebakken en verkocht. Het was voor hun allen stellig een groot moment, toen zij de Griekse premier de hand mochten drukken. Het officiële bezoek van maarschalk Papagos aan ons land, werd gisteravond besloten met een ontvangst in de Griekse legatie. Talloze regerings-vertegenwoordigers en andere hoge autoriteiten waren hier bij aanwezig. Het Griekse gezelschap vertrekt per trein via België en Frank rijk naar Joego-Slavië. om verder per vliegtuig naar Griekenland terug te keren. Aan de slotavnnd ging een be zoek aan de luchthaven Schiphol vooraf. ROBERT VOGELER EIST SCHADE VERGOEDING Robert Vogeler, de Amerikaanse zakenman, die van 1949 tot 1951 in Hongarije gevangen heeft gezeten, heeft een eis tot schadevergoeding van een half millioen dollar ingediend te gen zijn voormalige werkgevers. Hij beweert, dat zij er zich van bewust zouden zijn geweest, dat hij (Vogeler) gevaar liep. doch hem niet hebben ge waarschuwd. haal was van een gesprek, dat hij gedurende de oorlog met Churchill had gehad. In minstens drie gevallen is hij in aanraking gekomen met de politie. Maar steeds weer accepteer den zijn superieuren zijn verontschul digingen, omdat hij ongetwijfeld van grote waarde was voor de dienst. Men vermoedde nooit, dat hij com munistische neigingen had of dat hij iets anders was dan een „tamelijk moeilijk", bekwaam lid van de dienst. Guy Burgess werd na een dienst van minder dan drie jaar naar Lon den terug geroepen en vernieuwde zijn vriendschap met Donald Maclean, het hoofd van het Amerikaanse de partement van Buitenlandse Zaken. Hij nam onmiddellijk zijn oude ma nier van leven weer op. Zijn flat in Bondstreet, die hij deelde met iemand anders, werd het trefpunt van intellectuelen uit alle maatschap pelijke kringen. Donald Maclean was een geregeld bezoeker. Nacht na nacht werd er in een kamer, die blauw zag van de rook, gediscussieerd en gear gumenteerd. Burgess begon steeds weer over Cambridge. Niet opdrin gend en met grote bekwaamheid leid de hij de conversatie. Maar nooit onthulde hij zijn politieke neigingen of zijn overtuiging. QFFICIEEL wachtte Burgess op her plaatsing. In werkelijkheid was hij uit Washington weggeroepen om zijn sociale activiteiten. Voor Burgess was er geen toekomst bij het ministerie van Buitenlandse Zaken. Hij ver wachtte ieder dag, dat hij zijn ontslag zou krijgen. Begin Mei 1951 maakte hij plannen om met een Amerikaanse student naar het buitenland te gaan, maar op 't laatste moment veranderde hij zijn plannen en verdween op 25 Mei met Maclean. Sindsdien zouden de verdwenen di plomaten in verscheidene landen ge zien zijn. Het mysterie is echter nog steeds onopgelost. Maar één ding is zeker. Guy Burgess, ongetrouwd en sterk individualistisch, met een grote1 kennis van de Britse en Amerikaanse diplomatieke praktijken en Amerikaanse had weinig te verliezen, toen hij de banden met zijn land doorsneed en zijn loopbaan prijs gaf. Misschien voor het eerst in zijn "«v;iuwcoich van a.c- leven heeft hij een impuls gehoor- teran' za' worden ontwapend, in ver- - - i"i o TA m t v i al* TTO^lr i at! A rt rt/i /—V i r< tv» a Tl e Dagenlang is reeds de Helderse Buitenhaven met een dikke ijslaag be dekt. Sleepboten van de Koninklijke Marine zor gen er voor, dat de koek niet al te compact wordt. Voor het overige wordt er vrijwel niet gevaren. De reddingboot „Prins Hendrik" heejt tijdelijk een plaatsje vlak bij de havenmond gekregen. De ijzige greep van Koning Thialf is verlammend, maar geeft het Nieuwe diep toch een bijzondere bekoring. De Senaatsverkiezingen in Teheran, de hoofdstad van Perzië, die drie da gen hebben geduurd, zijn gisteren ge ëindigd. Tijdens deze verkiezingen kwam het elke dag tot straatgevech ten tussen personen van diverse poli tieke richtingen. De politie beschul digde communisten en aanhangers van ex-premier Mossadeq ervan, dat zij handgranaten hebben geworpen en hebben getracht veiligheidstroepen te ontwapenen. Woensdagavond werd een man gedood bij een gevecht tussen de politie en tegen de regering gerichte groepen. De politie heeft de staat van beleg, die voor de verkiezingsdagen was opgeheven, weer afgekondigd. De stam der Zolfagharis in een dis trict 300 km. ten Noordwesten van Te- zaamd, die hij altijd zorgvuldig had verborgen. Wat zijn motieven ook zijn geweest, het lijdt geen twijfel, dat hij wel weer in staat zou zijn om iemand anders te overtuigen, dat hij gelijk had. Maar deze keer zag hij het voor deel van directe actie boven berede neerde toespelingen. band met verkiezingsterrorisme. De stam staat bekend als anti-communis tisch, maar is pro-Mossadeq. Over enkele dagen zullen in Perzië met een Amerikaans schip een mil lioen uniformen aankomen voor het Perzische leger. Daarna zal het leger met manoeuvres beginnen. (Van een bijzondere medewerker) WIE tot 1 Maart a.s. het Stedelijk Museum te Amsterdam betreedt, zal worden getroffen door de warme gloed die hem van de muren tegenstraalt. De moderne Franse tapijtweefkunst vertoont zich hier in zijn ontwapenende schoonheid, zijn naar alle zijden uitbottende groei kracht. Velen zullen zich de prachtige tentoonstelling van oude en moderne Franse wandtapijten herinneren, die kort na de oorlog in het Rijksmuseum is gehouden. Met ons zullen velen toen gedacht hebben dat de nieuwe kunst, in en na de oorlog tot leven geroepen door Jean Lur$at, wel spoedig zou verzanden in onbegrip en gebrek aan midde len. Op deze tentoonstelling echter legt de vernieuwde tapijtkunst haar kaarten op tafel met de blijde zekerheid van de man, die groot slem heeft geboden en alle hoge kaarten in handen heeft. £)IT is niet langer de imitatie van door ouderdom verbleekte tapijten uit vroeger tijden; ook geen domme imitatie meer van moderne schilde rijen. Hier is een zelfstandige moderne kunst geboren, met eigen uitdruk kingsvormen en een eigen doel. Zo goed als de moderne schilder- en beeldhouwkunst heeft de tapijtweverij onvermoeibare ijver en niet te schok- een plaats in de moderne architectuur. Het is Jean Lurcat geweest, die met ken vertrouwen deze herleving heeft mogelijk gemaakt, in samenwerking trouwens met de leiders van de grote nationale Franse tapijtfabriek (de „Ma nufacture Nationale des Gobelins et de Beauvais") en de particuliere wevers. De instelling van de laatsten heeft grondige wijzigingen moeten onder gaan. De ouderen onder de wevers kunnen nog steeds niet geheel aan vaarden, dat men de grondkleuren te rug heeft gebracht tot niet meer dan twintig en de tinten tot ongeveer vijf tienhonderd. Vroeger, toen men de werkelijkheid en de door de schilders op het palet gemengde kleuren precies wilde weergeven kende men liefst der tigduizend kleurnuances, waarvan vijf tienduizend als permanente kleuren kaart werden aangehouden Pionierswerk van Lurcat yOEN in de dertiger jaren een poging werd gedaan tot vernieuwing, gaf men de wevers schilderijen van de grote schilders der Ecole de Paris van Picasso, Braque en anderen, doch de wevers begingen de fout iedere pen seelstreek compleet met schaduwwer king en al, uiterst nauwgezet weer te geven. Dit moest wel verzanden en pas toen Lurgat, gegrepen door de mogelijkhe den van het prachtige materiaal zich in de historie van de tapijtweef kunst ging verdiepen en zich realiseer de dat de schitterende middeleeuwse tapijten werden vervaardigd met de enkele kleuren die toen bekend waren, was de basis gevonden voor de nieuwe kunst. Niet schilderijen copiërèn, niet het namaken van verbleekte, oude wand kleden zou voortaan de taak der we vers zijn. Moderne tapijten, gemaakt naar speciaal voor dit doel gemaakte schetsen, in kleurvaste, lichtechte wol zouden voortaan vervaardigd worden. Het bleek echter weldra dat men daarvoor eerst begrip voor dit nieuwe streven moest bijbrengen. Scholings cursussen werden georganiseerd, kunst historie werd onderwezen en de wer kers leerden ook hun eigen ideeën in hun tapijten te verwerken. Vaak lieten de ontwerpers de wevers vrij in de uitwerking van de aangegeven kleuren Ook vrouwen werden ingeschakeld, al bleek weldra dat men met haar an dere wegen moest bewandelen dan met mannen. De vrouwen blijken weinig gevoel te hebben voor het monumen tale, uitzonderingen bevestigen de re gel, zodat haar werk nogal gauw gaat lijken op broderie, zoals de heer Glei- ze, administrateur-generaal van het Mobilier National te Parijs het uit drukt. Meesterschap van Leger yEELAL gaat men met overleg te werk alvorens een tapijt aan iemand voor uitvoering toe te wijzen. Ieder heeft zijn voorkeuren en daarmede wordt zoveel mogelijk rekening ge houden. Ook jonge krachten leidt men op. Dit duurt vier a vijf jaar en na deze opleiding besteedt men steeds de morgens nog aan kunsthistorische le zingen, excursies naar musea en vele andere instellingen, die het kunstzin nig inzicht van de werkers kunnen verdiepen. Het is in feite een onmogelijkheid u een indruk te geven van de gloeiende schoonheid die thans aan de muren van het Amsterdamse Stedelijk Mu seum hangt. Reproducties ook kunnen slechts de contouren der kleurvlakken laten zien en zijn machteloos in hun pogingen een indruk van de tapijten te geven, zoals zij daar met een eigen le ven hangen. Merkwaardig is het dat Lurgat va der van de beweging en inspirateur voor verschillende andere ontwerpers zich niet verder ontwikkelt. Zijn knap pe werk blijft statisch. Hierdoor ma ken de tapijten van Leger, Le Corbu- sier, Matisse, Herbin en vele anderen de indruk, dat zij verder zijn gekomen in hun begrip voor de materie, waar mede zij werken. Vooral Leger, die ons als schilder nooit bijzonder heeft kun nen bekoren, tpont een meesterschap, dat ons met eerbied vervulde. Maar ook Lucien Coutaud en Mare Saint Saens weten ware wonderen in wol te scheppen. Le Corbusier, tovenaar op alle gebieden waarop hij zich be geeft, toont ook hier weer wat zijn machtige geest vermag te scheppen. Zijn tapijten maken op ons dezelfde indruk als de eerste tekeningen die wij van hem zagen een vijftiental ja ren terug in een mapje bij een Parijse boekhandelaar: onbegrijpelijk maar prachtig. Er hangen een vijftigtal ta pijten op uw bezoek te wachten een bezoek dat u zeker grote vreugde zal verschaffen. Zuidkoreaanse regeringstroepen hebben de opperbevelhebber van alle communistische guerillatroepen in Zuid-Korea gedood. De naam van de guerillaleider was Bang Tsjoeng Koen. (Door onze econ. medewerker) WIJ horen hier in Nederland niet veel van het Internationale Mone taire Fonds. Dat ligt eigenlijk ook wel een beetje voor de hand, want in de eerste plaats zetelt dit I.M.F. in Washington en in de tweede plaats spreken de werkzaamheden van dit Fonds nu niet direct tot de verbeelding van de meesten onzer. Vorige week echter zagen wij een levensteken van het I.M.F., waar uit ons niet alleen bleek, dat het bestuur van dit Fonds (waarin overigens ook Nederland it) leven in de brouwerij wil brengen, „.aar ook voor ons Sand van belang is in verband met een eventuele in voering van de convertibiliteit. De weg naar economisch en finan cieel herstel zal namelijk pas voorgoed zijn afgelegd, als de landen er toe zou den kunnen besluiten hun valuta vrij inwisselbaar te maken in andere va luta's. Deze convertibiliteit betekent dus de terugkeer tot een toestand, die wij voor de oorlog gekend hebben: met Nederlandse guldens kan elke wille keurige valuta bij de bank onbeperkt gekocht worden; omgekeerd kan ook elke valuta weer verkocht worden aan onze banken. Zo'n vrijheid is natuurlijk voor de particulier erg prettig als hij zomers met vacantie wil. Maar zij is voor de zakenman nog veel belangrijker, om dat hij vrijelijk zou kunnen kopen in alle landen, welke valuta hij zonder meer bij de banken tegen guldens zou kunnen krijgen. De opbrengst van zijn verkopen zou hij in de vorm van vreemde valuta kunnen behouden, hij zou die valuta (zeg ponden) in andere vreemde valuta (marken b.v.) kunnen omzetten, kortom, hij zou van alle knel lende banden bevrijd zijn. Nu zit aan zo'n convertibiliteit meer vast dan wij in een paar woorden ver tellen (o.m. in verband met de kapi taalverplaatsingen) doch als wij de zaak eenvoudig houden, kunnen wij toch wel stellen, dat die convertibili teit staat en valt met vrijheid van han del en met een voldoende reserve aan vreemde valuta's dan wel aan goud of dollars. Vrijheid op valutagebied heeft niet de minste zin, als er beperkingen in het goederenverkeer bestaan. Maar die vrijheid van koop van vreemde valuta is ook een mogelijkheid, als een land geen voldoende reserves heeft. M.a.w. een bank mag nooit „neen" verkopen, daar dan de koers onnodig zou stijgen. Het grootste struikelblok is tot nu dan ook steeds geweest, dat landen, die economisch best een convertibiliteit zouden kunnen invoeren, te weinig re serves aan vreemde valuta vooral goud of dollars bezitten. Het gaat hier om grote bedragen, want Engeland, een land dat het hardst om convertibiliteit roept, daar het hierdoor zijn oude vooraan staande positie in de wereldhandel denkt terug te winnen, acht b.v. een markt. Naar boter bestond vanuit Bel gië een goede vraag en het gevolg daar- bedrag dat dit land nog lang niet be zit. Een uitkomst zou dus kunnen zijn een crediet voor de vorming van een stabilisatiefords, van zo'n reserve dus. De V.S. voelden hier niets voor doch het I.M.F. blijkt thans, door het deze week bekend gemaakte bericht, een gelegenheid te scheppen zo'n fonds op te bouwen. Dit I.M.F., waarvan 50 landen lid zijn en dat een groot kapitaal bezit (gevormd door stortingen van leden), ten einde die leden te kunnen helpen bij het in evenwicht houden van hun betalingsbalans, wil namelijk speciale credieten verlenen ter bevordering van de 'convertibiliteit. Voorwaarde is, dat dit geld inder daad voor he' herstel van de converti biliteit wordt gebruikt. Wij zijn hierdoor weer een stapje dichter bij het doel gekomen. Na tuurlijk kan door deze bereidverkla ring van het I.M.F. de convertibiliteit nog niet met gejuich worden binnen gehaald. In Engeland b.v. waar het bericht overigens met een grote kop op de voorpagina van de Financial Times stond vraagt men zich af, of dit crediet heel veel zoden aan de dijk zou zetten. Dit alles doet echter niets af aan het feit, dat de convertibiliteit, waar wij toch uiteindelijk naar toe moeten, weer een nieuwe kans van slagen krijgt; vooral nu het I.M.F. zich toeschietelij ker gaat tonen. En in feite ook de V.S., die de grootste steun in het Fonds hebben en die tot voor kort niets van een steun in de vorm van credieten moesten weten. Het Egyptische regeringsblad „Al Goemhoeria" schrijft, dat, indien Groot Brittannië de Egyptische eisen met betrekking tot de ontruiming van de Suezkanaal-zone, niet eerbiedigt, de Egyptische regering een nieuwe politiek zal gaan voeren. Deze zou be rusten op de volgende punten: 1. Versterking van het cordon om de Britse strijdkrachten in de Kanaal zone. 2. Opleiding van een zo groot mogelijk aantal jonge mannen in de kampen van de Nationale Garde. 3. Geleidelijke uitschakeling van de in voer uit Groot Brittannië en uit „het gehele imperialistische blok" en het richten van de Egyptische economi sche politiek op nieuwe markten. 4. Geen samenwerking met het Westen in de Verenigde Naties. De Engelse Comet-straalvliegtuigen, die uit dienst genomen werden na de ramp met een Cornet op 10 Ja nuari in het gebied van de Middel landse Zee, zullen in het begin van de volgende maand het passagiersver voer hervatten. Er zijn bijna 50 ver anderingen aan de Cornet aangebracht. Het Amerikaanse leger heeft giste ren bekend gemaakt, dat een tweede batterij atoomkanonnen naar Europa zal worden gezonden. De eerste bat terij werd in de herfst van het vorig jaar verscheept. Een batterij bestaat uit zes kanonnen. In de bekendmaking wordt verder gezegd, dat het 264ste bataljon veld artillerie, uitgerust met atoomkanon nen van 280 millimeter, opdracht heeft gekregen, zich gereed te maken voor inscheping naar Europa. Wanneer dit precies zal gebeuren is niet bekend gemaakt. Het atoomkanon waarvan hier sprake is, heeft een draagwijdte van 30 km. wanneer het grootste projectiel wordt afgeschoten. Kleinere projectielen kun nen echter tot 50 km. verweg gescho ten worden. De Amerikaanse staatsburger, John Hvasta, die sedert 1950 in Tsjechoslo- wakije in gevangenschap verbleef, is begenadigd en het land uitgewezen. De man was voor zijn arrestatie lid van de Amerikaanse ambassade in Praag. Hij was tot tien jaar gevange nisstraf veroordeeld, maar de presi dent van Tsjechoslowakije heeft hem, op verzoek van zijn ouders, de rest van de straf kwijtgescholden. Hvasta was veroordeeld op beschuldiging van spionnage. FRANSE LIBERALISATIEPLANNEN De Franse minister van Nijverheid, Louvel, heeft aan de ministerraad een plan voorgelegd, dat voorziet in ge leidelijke uitbreiding van de Franse invoerliberalisatie. Naar verluidt ligt het in de bedoe ling in Januari 1955 50%, in Januari 1956 70% en in Januari 1957 90% van de grondstoffeninvoer te liberaliseren. Volgens het plan zal voorts de invoer van kapitaalgoederen en verbruiks- goedreen in Januari 1957 voor 60% worden vrijgegeven. Het Britse schip „Kentbrook" heeft ge meld, dat het aan de Britse Oostkust ten Noorden van Harwich, op de kust is ge lopen.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1954 | | pagina 11