Vestigingsregeling is hoeksteen
van middenétandsbeleid
In kort bestek
DE WONDERE WAERELT
Ook datnog
Positie van de middenstand
De bedrijfskosten in de detailhandel
Omzetten in de detailhandel
Geen redenen aanwezig voor
bijzonder ingrijpen
Pas halve eeuw aandacht voor middenstand
Ontwikkeling PBO
van veel belang
NA„
De betekenis van de
middenstand in
cijfers
Omzetpercentages volgens artikelen
m
m
'M
W
e
m
m
wmrn
Beter naar de bakker
dan naar de dokter
Minister J. Aalberse schiep de
Middenstandsraad
Enige belangrijke
wetten
JAAROMZET VAN
f 25.000.-
Inkomen en vak
opleiding
Deense schoolkinderen
schreven over Nederland
VRIJDAG 12 FEBRUARI 1951
(Vervolg van pag. 1)
de uitvoerige analyse van de ver
schillende middenstandsvraagstuk
ken heeft de regering zich uiteraard
grondig beraden omtrent het in de
toekomst te voeren beleid.
Als algemeen uitgangspunt stelt zij,
dat de middenstand een normaal on
derdeel vormt van het algemene eco
nomische beleid. Voor een afzonder
lijk beleid bestaat alleen aanleiding
voor zover de middenstand bijzondere
kenmerken toont.
Hieruit volgt, dat het middenstands-
beleid niet anders kan zijn dan het
globaal ingrijpen op strategische pun
ten. Zeker, er is wel reden voor een
verdergaand beleid, doch het ligt niet
op de weg van de overheid zich daar
mede te bemoeien. Dat behoort de taak
te zijn van de middenstand zelf. In
zover is de ontwikkeling van de pu
bliekrechtelijke bedrijfsorganisatie van
groot gewicht.
Tot de functies van de overheid be
hoort het te waken voor een geregeld,
geordend economisch verkeer. Daarin
past ten opzichte van de middenstand
als normale groep in het bedrijfsle
ven geen beschermende politiek. Be
scherming tegen beunhazerij? Onge
twijfeld; daartegen waakt de Vesti
gingswet. Aangenomen mag worden,
dat de Vestigingswet bedrijven spoedig
in de Eerste Kamer in behandeling
za! komen. Daarna kan het vestigings
beleid in het algemeen op de helling
genomen worden.
Cadeaustelsel.
TOT de verzekering van een geordend
economisch verkeer behoren ook
maatregelen ten aanzien van het
cadeaustelsel, de opruimingen en de
uitverkopen, de handelsregisterwet.
het afbetalingsvraagstuk, de winkel
sluiting en de economische mede
dinging.
Bovendien zal deze maand vanwege
de departementen van Economische
Zaken en van Onderwijs, Kunsten en
Wetenschappen een commissie be
noemd worden, waarin deskundigen
uit de middenstand en het onderwijs
worden opgenomen, die tot taal? heeft
ciale Zaken. Minister Suurhoff van
laatstgenoemd departement denkt met
voorstellen ten bate van de midden
stand te komen.
Tenslotte is er nog het vraagstuk
van de financiering van de bouw van
bedrijfspanden in stadswijken. Hoewel
hierover nog geen mededelingen in de
nota werden gedaan, kan wel gezegd
worden, dat er overleg met het mini
sterie van Wederopbouw en Volkshuis
vesting wordt gevoerd.
Open oog.
70ALS blijkt, heeft de overheid dus
een open oog voor de belangen van
de middenstand en is zij bereid om
De echtgenote van Charles Chaplin
heeft afstand gedaan van haar Ame
rikaans staatsburgerschap. Zoals men
weet heeft Chaplin besloten nooit naar
de Ver. Staten terug te keren. Mevr.
Chaplin is thans automatisch Brits
staatsburgeres. Chaplin bleef nl. Brit
ondanks het feit, dat hij veertig jaar in
de V.S. heeft gewoond. De school
jeugd van Oslo heeft extra vacantie
omdat de veertienhonderd leerkrach
ten van de scholen in de Noorse hoofd
stad in staking zijn gegaan. Zij zijn
ontevreden over hun salarissen en ma
ken de stakingstijd nuttig door deels
in de bosbouw te werken. In de
plaats van Ch. Roelofsz is de kunst
schilder E. Fernhout te Amsterdam be
noemd in de commissie tot samenstel
ling van de Nederlandse inzending
naar de Biennale te Venetië. Van 14
tot en met 28 Februari zal in het
atelier Amstel 93 te Amsterdam een
tentoonstelling worden gehouden van
edelsmeedwerk van Archibald Dunbar.
De salarissen van de wethouders van
Nijmegen zijn verhoogd van f7250 tot
f9500. Op 7, 8 en 9 September zal
ter gelegenheid van het jubileum van
het Fries Rundvee Stamboek een keu
ring worden gehouden. Canada zal
zijn bijdrage voor het programma van
technische bijstand van de Verenigde
Naties van 800.000 tot 1.500.000 dollar
verhogen. Het aantal Haagse pa-
tienten, dat lijdt aan alastrim vermin
dert langzaam. Er is weer een persoon
als genezen ontslagen. Er resten nog
21 patiënten. In de observatie-afdeling
bevinden zich nog twee personen.
De Rotterdamse rechtbank sprak een
Indonesiër vrij, die ten laste was ge
legd, dat hij een kermisreiziger met
een mes zou hebben gestoken. De eis
was drie maanden gevangenisstraf.
In Cambodja (Indo-China) is dienst
plicht ingevoerd. Voorlopig zullen 3500
man worden opgeroepen. Dit getal zal
eind van het jaar 18.000 bedragen.
In Egypte zal een bureau van de
Vluchtelingenhulp der Verenigde Na
ties worden geopend. De leden van
de gemeenteraad van Wageningen stel
den elk een som van f 2.50 beschikbaar
voor het planten van een populier op
het geschonden Schouwen-Duiveland-
Wie volgt? Een aantal leden van de
beweging der Morele Herbewapening
(een Finse, een Amerikaanse, twee In
diase en twee studenten uit Pakistan)
zullen tezamen met een zangkoor uit
Caux (Zw.) een bezoek brengen aan
Dordrecht Een Haagse schilder is
tot een week gevangenisstraf veroor
deeld. Op het vliegveld Ypenburg had
hij tegen de voorschriften een sigaret
opgestoken toen hij met een licht ont-
brandbare vloeistof een Dakota reinig
de. Er ontstond prompt brand en het
staartstuk van het vliegtuig moest
daarna geheel worden vernieuwd.
Deze kaart geeft een drieledige
vergelijking. A. het aantal vestigin
gen in Nederland en in de midden
stand; B. het aantal werkzame per
sonen in Nederland en de midden
stand; C. het aandeel van de mid
denstand in het nationaal inkomen
en de samenstelling van dit deel.
het gehele middenstandsonderwijs te
bezien. Binnen een jaar moet dit rap
port klaar zijn.
In het middenstandsbeleid passen
ook een verdere uitbreiding van de
credietvormen, alsmede de bevorde
ring van de research en de voorlich
ting. Op korte termijn wordt ge
streefd naar een algemene midden-
standspolitiek. Deze is broodnodig ge
bleken en met een ambachtsstatistiek
is dan ook al een begin gemaakt.
Wat de voorlichting aangaat, zal het
Economisch Instituut voor de Mid
denstand zich meer gaan richten naar
bepaalde branches en naar bepaalde
streken.
Aangesteld zullen worden midden
standsconsulenten. Wel werkt de
Rijksnijverheidsdienst reeds in dezelf
de richting, maar de regering meent
toch, dat de consulenten zeer nuttige
arbeid kunnen verrichten.
Er is voorts gedacht aan productivi-
teitsonderzoekingen. Men verwacht,
dat zij de regering belangrijk dichter
bij ^e oplossing van de middenstands
ter bevordering van het welzijn van
de middenstanders en hun bedrijven
de maatregelen te treffen, die in haar
vermogen liggen.
Een bijzonder beleid heeft zij uit
gestippeld voor de randbedrijven. Men
kan niet voorkomen, dat deze bedrij
ven uitsterven. Dat is ook niet zo
erg, maar wel blijft dan het probleem
van de randbedrijven, die een nuttige
functie vervullen; deze zullen moeten
|N totaal waren in 1950 in het ge
hele bedrijfsleven in ons land
ruim 2.500.000 personen werk
zaam, waarvan 38 of ongeveer
1.000.000 in de middenstandssec
tor; nijverheid 18%; handel 15%;
horecabedrijven 2 en verkeer
3%.
De gemiddelde bezetting per
vestiging in het gehele bedrijfs
leven is 6,1 personen. De gemid
delde bezetting van de midden
standszaken is niet hoger dan 3
personen. Ruim 66 van alle
middenstandszaken werkt zonder
vreemd personeel.
Het totale nationale inkomen
bedroeg in 1950 ruim 15,6 milliard
gulden, waarvan de middenstand
2,2 millioen gulden, zijnde 14
bijdroeg.
Deze bijdrage tot het nationale
inkomen is nagenoeg gelijk aan
die van de landbouw. Bijna 50
van deze bijdrage wordt geleverd
door het ambacht en de kleine
industrie; 34 door de détail-
handel; circa 9 door de horeca-
sector en 7 door het vervoer.
uitgroeien tot volwaardige midden-
standsbedrijven.
Wat dit betreft, zijn ze het meest
gebaat en dat geldt speciaal het
detailbedrijf met de uitbreiding van
de verkoop van nevenartikelen. Het is
daarom de bedoeling van de regering
aan de randbedrijven op ruimere schaal
dispensatie te verlenen voor de ver
koop van nevenartikelen. Dat wil dus
zeggen, dat in dit geval de vestigings
eisen soepeler worden toegepast.
Voor deze categorie zal veel aan
voorlichtend werk worden gedaan en
bevorderd zullen worden een reorga
nisatie van de borgstellingsfondsen en
een uitbouw van de sociale zekerheid.
Met vertrouwen ziet de regering de
ontwikkeling van de middenstand te
gemoet. Het klimaat voor een voor
spoedige groei is niet ongunstig. Zij
vertrouwt erop, dat de in de nota
voorgestelde maatregelen de verbete
ring van de positie van de midden
stand in de hand zullen werken.
In deze kaart worden vergelijkin
gen getroffen tussen de omzet per
artikel en de omzet per branche.
D.w.z. dat men in de aanduiding
van de artikelomzet kan zien hoe
veel slagerijproducten er bij sla
gers worden gekocht. De vergelij
king naar brancheomzet geeft aan,
welk deel de verkoop van slagerij
producten uitmaakt van de totale
omzet van alle slagers. Wij zien
bijvoorbeeld bij brood een vrij
groot percentage zgn. nevenver
koop.
BBBBaB
0fT)2ef a 11000-
J OMZET MINUS
//y/j
m
JGEWAARDEERD LOON
3 VAN OE EIGENAAR
-Él
'W/r
N\\^
JLONE
sW
IN ROTTERDAM kwam
dezer dagen een keu
rig verzorgde heer een
schoenwinkel binnen met
de mededeling, dat hij
zijn echtgenote met een
paar nieuwe schoentjes
wilde verrassen. Hij be
zichtigde vele paren en
zijn keus viel tenslotte op
een paar charmante, vrij
kostbare lakpumps. Hij
mocht het linker schoen
tje even mee naar huis
nemen om te kijken of
zijn vrouw er in kon. In
een andere winkel van
dezelfde firma kwam
even later een keurig
verborgde heer binnen,
die ook schoentjes voor
zjjn vrouw zocht. Ook
zijn oog viel op een paar
lakpumps en hij mocht
het rechter schoentje even
mee naar huis nemen. In
geen van beide winkels
heeft men de heer terug
gezien. En volgens de
beschrijvingen leken de
twee heren evenveel op
elkaar als de twee schoen
tjes, die tezamen een paar
vormden.
IN EEN KRANT te An
chorage in Alaska
plaatste een jongeman,
die een baantje zocht,
een advertentie, waarin
hij onder meer van zich
zelf zei; „Jonge man, op
dit ogenblik nuchter, niet
verwaand, zelfs bereid
om. portier te worden,
zoekt vooraanstaande
positie. Zat op school
zestien jaar in dezelfde
klgs, trouwde met de
onderwijzeres".
PEN NIEUWE Britse
straaljager, eén Arm
strong Whitworth Mete
or, waarin de piloot op
zijn buik liggend de in
strumenten bedient, heeft
zijn eerste vlucht ge
maakt. In verscheidene
landen wordt reeds jaren
lang geëxperimenteerd
met vliegtuigen, waarin
de bestuurder voorover
ligt. Door deze houding
heeft hij namelijk niet
zo veel te lijden van de
geweldige krachten,
waaraan hij bij scherpe
wendingen en steile
duikvluchten bloot staat,
als wanneer hij rechtop
zit. In laatstgenoemde
houding wordt vaak de
bloedsomloop zo ge
stoord, dat de piloot tij
delijk het bewustzijn
verliest.
[N AMSTERDAM is deze
week een plaatselijke
afdeling van de nog jon
ge, in Grevenbicht gebo
ren Nederlandse Vrijge-
zellenbond opgericht. De
zaal van restaurant De
Kroon, welke driehonderd
mensen kan bevatten,
bleek veel te klein te zijn.
De avond werd ingeleid
met een redevoering over
„De ingewikkelde pro
blemen van het ongehuwd
zjjn voor volwassenen",
waaruit een innig mede
leven bleek met de in ver
waarlozing en eenzaam
heid verkommerende
vrijgezel. Honderden ga
ven zich na afloop als lid
op. Men moet minstens
dertig jaar oud. zijn en
natuurlijkongehuwd.
FEN VAN DE MEEST
kenmerkende sympto
men van onze gecompli
ceerde moderne samen
leving is wel, dat men
helemaal niets meer mag.
Zelfs niet het blazen op
een simpel en primitief
fluitje, onder bepaalde
omstandigheden althans.
Een dienstplichtig ser
geant uit Steenwijk zat
namelijk vorig jaar in
een trein, welke van het
station Hengelo vertrok,
en gaf toen een forse
stoot op zo'n eenvoudig
muziekinstrumentje. Het
gevolg was, dat de ma
chinist uit alle macht
remde en de trein tot
stilstand bracht. De
krijgsraad heeft de ser
geant nu een tientje
boete opgelegd, ook al
legde de jeugdige onder
officier uit, dat hij tot
zijn onbezonnen en on
verantwoordelijke daad
was gekomen onder de
invloed van zijn recente
bevordering en van een
familiefeestje, waarheen
hij op weg was.
HET GEBOORTEHUIS
van de schilder Adolf
Hitler in Braunau is nu
formeel overgedragen
aan de vrouw, die in
1938 gedwongen was het
aan de Nazi's te verko
pen. Deze vrouw, Kres-
zenzia Pommer, die ein
delijk haar proces voor
herstel van eigendom
heeft gewonnen, wil de
herberg, die zij in het
huis hield, weer openen.
De Amerikanen willen
echter niet hebben, dat
Kreszenzia haar herberg
als Hitiers geboortehuis
adverteert. Er zou eens
een verfsmaakje aan de
dranken kunnen zittten.
De cijfers, waarmee de burgerlucht
vaart te rekenen heeft, hebben tegen-
woordig een dusdanig duizelingwek
kende omvang aangenomen, dat men bij de K.L M. voor het verwerken hiervan
thans een wonderbaarlijke brem gebruikt, dat in staat is de mgewikkeiIdste
rekenkundige problemen in een minimum van tijd op te* lossen. Deze robot, een
vernuftige, electronische rekenmachine, geïmporteerd uit Amerika, bevindt zien
in het hoofdkantoor van de K.L.M. te Den Haag.
Het apparaat, dat er uitziet als een rechthoekige kast, kan 360.000 rekenkun
dige handelingen per uur verrichten. De hersenwindingen bestaan uit ontelbare
electrische draden en als dit machtige machinale brein werkt, gaan er gelijk
tijdig talloze lampjes op. De machine, die werkt met 1200 radiolampen intwee-
tallig stelsel is gekoppeld aan een mechanische ponsmachine. De machine is
zo eerlijk, dat als ze eens een fout mocht maken, ze deze door middel van een
rood licht kenbaar maakt. m
Aan de binnenkant van de deur van de machine bevindt zich een wirwar
van draden, waartussen tientallen lampjes aanhoudend aan en uitgaan. Dat is
het telwerk, waar alle rekenkundige handelingen, als optellen, aftrekken, ver
menigvuldigen, worteltrekken enz. zich afspelen. De niet minder ingewikkelde
achter-wand is het geheugen van de machine. De mechanische brem heeft
minder tijd nodig, om de ingewikkeldste formules feilloos te berekenen, dan de
tijd, die de mens nodig heeft om de formule te lezen.
£)E totale detailhandel heeft in 1950
voor een waarde van bijna 7,5 mil
liard gulden omgezet; de circa 100.000
ambachtsvestigingen verwerkten in
1947 een bedrag van ruim 1,3 milliard
gulden, terwijl de ruim 31.000 horeca
bedrijven in 1948 een omzet hadden
van bijna 0.5 milliard gulden.
Per hoofd van de bevolking werd
circa 723 gulden via de détailhandel,
ruim 130 via de ambachtsondernemin
gen en bijna 50 gulden via het horeca
bedrijf besteed. Wat de détailhandèl
betreft zijn deze cijfers 475 gulden voor
het platteland en 847 gulden voor de
stedelingen.
De Nederlander brengt veruit zijn
meeste geld naar de manufacturiers en
kruideniers, namelijk naar beiden meer
dan 100 gulden per jaar! Minder dan
100, maar meer dan 50 gulden per jaar
ontvangen de slager en het horeca
bedrijf. Tussen 25 en 50 gulden gaat
naar de melkboer, de bakker, het me-
talenverwerkende ambacht, de groente
boer, de sigarenwinkelier en de kolen
handelaar. Meer dan 10 gulden, maar
minder dan 25 gulden wordt besteed
bij de bouw- en aardewerkambachten,
bij de schoenwinkelier, de woningin
richter, de houtverwerkende ambach
ten, de rijwielhandelaar, de kleer
maker, de distillateur, de drogist en de
handelaar in ijzerwaren.
De overige winkeliers en ambachts
ondernemers ontvangen van de meeste
Nederlanders nog geen 10 gulden per
jaar.
Voor een drietal winkelgroepen
komt in de nota een berekening
voor van de onkosten inclusief bet
gewaardeerde loon van de eigenaar
in vergelijking met de brutowinst,
d.w.z. de omzet minus de inkoop.
Hieruit blijkt, dat de kleinere
kruideniers met een geringer eigen
inkomen genoegen moeten nemen.
problematiek zullen brengen. Met de
voorbereidingen is een begin gemaakt.
De belastingverlaging gaat uiter
aard ook niet ongemerkt aan de mid
denstand voorbij.
De kwestie van de sociale zekerheid
valt niet onder Economische Zaken,
doch onder het departement van So-
Deze grafiek vergelijkt de omzetten van filialen, middenstandswinkels en
totale vestigingen en geeft daarnaast een overzicht van de detailhandel-
omzet van de middenstand.
(Van onze parlementaire redacteur)
HET middenstandsvraagstuk in ons land is ais landelijk
probleem voor het eerst aan de orde gesteld in het
begin van deze eeuw. In 1901 had de toenmalige eerste
minister, dr A. Kuyper, er in de Tweede Kamer reeds
op gewezen, dat de middenstand, wat initiatief en acti
viteit betrof, ver bij de arbeidende klasse ten achter
stond en dat het de regering eerst mogelijk zou zijn na
te gaan, of ook in het belang van die klasse iets kon
worden gedaan, als zij daarvoor zelf opkwam, uit eigen
initiatief en met meer kracht. Dr Kuyper liet het niet
bij raadgevingen op congressen, hij toonde zijn belang
stelling voor het probleem ook door daden, hetgeen o.a.
tot uitdrukking kwam in de instelling van een staats
commissie, die behalve een enkel succes ook teleur
stellingen boekte. Na het aftreden van dr Kuyper ver
minderde echter naar het scheen de regeringsbelang
stelling.
£)E EERSTE wereldoorlog
veroorzaakte belangrijke
maatschappelijk en politieke
verschuivingen. Het begin
van een nieuw maatschap
pelijke ordening kwam tot
stand, die onder meer met
zich bracht, dat de regering
een ruimer gebruik ging
maken van voorlichting
door lichamen, voortgeko
men uit kringen van het
particuliere bedrijfsleven.
Naast de Hoge Raad van
Arbeid en de Nijverheids-
raad ruimde minister Aal
berse ook een plaats in aan
de middenstand (Midden
standsraad).
Inmiddels was ook de si
tuatie van de middenstand
grondig gewijzigd. Tal van
zakenlieden hadden tijdens
de oorlogsjaren winsten be
haald. Toen e hter de Vre
de van Versailles het ein
de van een toestand van
overspannen oorlogsecono
mie inluidde en daarna
grote verliezen werden ge
leden. dreigde een debacle.
In 1927 werd de Neder
landse Middenstandsbank
opgericht, geruggesteund
door de regering. Korte tijd
later brak de grote econo
mische crisis uit, toen kwam
eerst recht aan het licht
hoe zwak het merendeel
der middenstandsonderne
mingen gefundeerd was.
Nadat minister Aalberse
omstreeks 1920 de positie
van de middenstand in de
maatschappelijke organen
had geregeld, nam minister
Verschuur, tien jaar latei-
de economische ordening ter
hand, die meer dan voor
heen gefundeerd zou zijn
op kennis van de economi
sche problemen (oprichting
Economisch Instituut voor
de Middenstand).
Het belangrijkste wetge
vende werkstuk uit deze tijd
was de Winkelsluitingswet
1930. Intussen woekerde het
proces van de economische
crisis door, die de totstand
koming van de Vestigings
wet Kleinbedrijf 1937. de
hoeksteen van het midden
standsbeleid sinds 1937, tot
een dwingende noodzaak
maakte.
De oorlog van 1940 maak
te een eind aan veel, dat in
de voorgaande jaren ont
staan en gegroeid was. In
1941 werden alle midden
standsorganisaties opgehe
ven en vervangen door de
z.g. Woltersomse organisa
tie. De vestiging van nieu
we ondernemingen werd
over het gehele midden
standsterrein aan banden
gelegd door het Besluit Al
gemeen Vestigingsverbod
Kleinbedrijf 1941.
Eerst na de bevrijding
kon het wetgevend werk op
middenstandsgebied opnieuw
worden opgenomen. Zo
kwamen tot stand de nieu
we Wet op de Kamers van
Koophandel en de Wet op
de Bedrijfsorganisatie. Deze
beide wetten waren van
veel betekenis voor de mid
denstand. Voorts zij gewe
zen op de Winkelsluitings
wet 1951.
Tenslotte werd bij de Sta
ten -Generaad op 16 Maart
1952 het ontwerp van de
Vestigingswet Bedrijven in
gediend en resp. op 21
Maart en 22 Juni 1952 ont
werpen tot wijziging van de
wetten op het Handelsre
gister en op de Handels
naam. Over een wettelijke
regeling van het cadeaustel
sel werd het advies van de
S.E.R. gevraagd en vervol
gens een ontwerp van wet
gereed gemaakt.
QLIJKENS het Middenstandsrap
port bedroeg de gemiddelde
omzet per jaar per winkel van
alle detailhandelsvestigingen in
1950: 39.500 gulden; respectievelijk
45.000 gulden voor de buurtwin-
kels, 28.600 gulden voor de wijk
winkels en 24.700 gulden voor de
centrumwinkels.
Wanneer het filiaalbedrijf bui
ten beschouwing wordt gelaten,
bedroeg in 1950 de gemiddelde
omzet per vestiging van alle mid
denstandsvestigingen in de détail-
handel, het ambacht en de horeca
tezamen circa 25.000 gulden, de
gemiddelde omzet van alle mid
denstandswinkels 33.100 gulden,
van de ambachtsvestigingen 13.800
gulden en van het horecabedrijf
ongeveer 16.000 gulden.
ln deze grafiek wordt het verschil
belicht tussen de inkomens van on
dernemers met en zonder vak
opleiding.
Ongeveer duizend Deense school
kinderen zullen op 18 Februari in het
stadhuis van Kopenhagen tegenwoor
dig zijn bij het uitreiken van de
prijzen voor de beste opstellen over
Nederland, welk het Nederlandse ge
zantschap in Denemarken in samen
werking met het Deense ministerie
van Onderwijs had uitgeschreven naar
aanleiding van het officiële bezoek,
dat koningin Juliana en prins Bern-
hard vorig jaar aan Denemarken heb
ben gebracht.
Het uitreiken van de prijzen (o.m.
drie reizen van twee weken naar en
door Nederland) za] geschieden door
de Burgemeester van de Deense hoofd
stad, de heer H. P. Soerensen.