Van naaistertje tot koningin van Holland
Er was Hortense de Beauharnais
slechts weinig geluk beschoren
r
Een tragische
jeugd en een
ongelukkig
huwelijk
Dood van Alexander
de Beauharnais
Het huwelijk
Koningin van Holland
Een derde zoon geboren
Haar grote liefde
Napoleons ster daalt
„Of een dag kuiam er een onbekende vrouw bij om, die ons met zich
mee wilde nemen, mijn broer en mij, zonder enige uitleg te geven.
Zij liet een briefje zien met het schrift van mijn moeder, die haar toe
stemming gafDe vrouw bracht ons in de Rue de Sèvres achterin
een tuin. Zij liet ons geheimzinnig binnengaan in het huis van de tuin
man, terwijl 'zij ons het grootste stilzwijgen oplegde. Tegenover ons was
een groot gebouw, waarvan een raam openging. Mijn vader en mijn
moeder verschenen ervoor. Vol verrassing en emotie stootte ik een
kreet uit, ik strekte mijn handen uit naar mijn ouders. Zij gebaarden
mij te zivijgen, maar een schildivacht, beneden aan de muur geplaatst,
had ons gehoord en riep. De onbekende nam ons toen direct mee
Het was de laatste keer, dat ik mijn vader zag. Enkele dagen later
leefde hij niet meer
Deze aangrijpende episode treft men aan in de ge
denkschriften van Hortense de Beauharnais, de Fran-
gaise, die als echtgenote van Louis Bonaparte in 1806
koningin van Holland werd. Welk een bittere her-
innering: angstig hebben de 11-jarige Hortense en
haar 12-jarig broertje Eugène zich hand in hand laten
brengen naar het geheimzinnige huis. Hun hart klopt
JN 1757 was de markies de Beauhar
nais door de Franse koning benoemd
tot gouverneur der Benedenwindse
eilanden in Amerika. Op het eiland
Martinique raakte hij bevriend met
Gaspard Tascher de la Pagerie, die een
suikerplantage bezat. Hoewel gehuwd,
knoopte de markies intieme relaties
aan met Gaspards zuster Marie Désirée,
die hem naar Frankrijk volgde, toen
hij werd teruggeroepen. Daar zag zij de
19-jarige zoon van haar minnaar, Alex
ander geheten, terug, een levendig en
elegant jongmens, die in het Franse
leger diende en zeer bij de vrouwen in
trek was. Denkend aan haar broer met
zijn drie dochters op Martinique, haast
te zij zich huwelijksplannen te smeden
voor Alexander en Gaspards 16-jarige
dochter Marie Joseph Rose, die Yéyette
werd genoemd. Deze kwam naar Frank
rijk en werd op 13 October 1779 met
Alexander in de echt verbonden. Het
paar woonde te Parijs in het Hotel de
Beauharnais, maar Joséphine, zoals
Yéyette nu werd genoemd, was veel
alleen, want haar man was niet van
zins zijn leventje van plezier voor haar
op te geven. Ook de geboorte van hun
zoon Eugène kon hem niet aan huis
binden. Een poos erna vertrok hij, in
lieftallig gezelschap, naar Martinique,
zijn vrouw jaloers en eenzaam thuis
latend. Op 10 Augustus 1783 schonk
Josphine het leven aan een dochter
Hortense, welk gebeuren de markies in
hevige woede deed ontsteken en zeg
gen, dat dit kind beslist „vreemd"
bloed in de aderen had. Uit dit alles
blijkt wel, dat de relaties tussen de
markies en zijn vrouw allesbehalve har
telijk waren. Hoogst beledigd door deze
onheuse bejegening vroeg Joséphine
scheiding van tafel en bed aan, waar
na zij zich met Hortense terugtrok in
een klooster, Eugène tot zijn vijfde jaar
uitbestedend, waarop hij naar zijn va
der zou moeten gaan. Ziekte van haar
vader doet Joséphine met Hortense een
reis naar Martinique maken, waar zij
na een verblijf van twee jaar weg
vluchten, wanneer daar opstand uit
breekt. Hals over kop, zonder afscheid
en zonder bagage schepen zij zich in
op het eerste het beste schip met be
stemming FrankrijkMet deze
vlucht begint Josephines wonderbaar
lijke levensloop, want in Frankrijk
wacht haar de Revolutie en een kleine
korporaal, Napoleon Bonaparte....
INMIDDELS had in Frankrijk Alexan-
der, hoewel aristocraat, zich ontpopt
als een aanhanger der revolutie. Toch
ontkwam hij niet aan de gevreesde
guillotine. Hij werd gearresteerd en
in het Carmelietenklooster opgesloten,
dat wegens het grote aantal arrestaties
tot gevangenis was aangewezen. Uit
geldgebrek had Joséphine. na haar aan
komst in Frankrijk, Eugène bij een
timmerman en Hortense bij een naai
ster in de leer gedaan. Want wat zal
de toekomst haar brengen? Na het ver
nemen van de arrestatie van haar man
snelt Joséphine naar Parijs, om, alle
grieven vergetende, te proberen hem
te redden. Zij wendt zich tot de mach
tigen van het ogenblik, doch wordt dan
zelf gearresteerd en in de Carmelie-
tengevangenis opgesloten. Eenmaal
nog ziet zij tezamen met haar man hun
kinderen, aan wie zij kans heeft gezien
een briefje te zenden: „Lieve Hortense,
het kost mij veel gescheiden te zijn van
jou en mijn lieve Eugène. Ik denk on
ophoudelijk aan mijn kinderen, die ik
liefheb en die ik van ganser harte om
hels". Slechts enkele dagen vóór de val
van Robespierre in 1794, die een einde
maakt aan de executies op grote schaal,
sterft Alexander de Beauharnais op
het schavot. Enkele dagen erna openen
zich voor zijn weduwe de poorten van
de gevangenis. Herademend treedt zij
naar buiten, het leven in al zijn volheid
tegemoet. En leven wil zij, deze knappe
Creoolse met haar mooie stem en bui-
Een jeugdportret van
Hortense de Beauharnais
HORTENSE DE BEAUHARNAIS
bewogen leven
tengewoon elegante houding. Hortense
wordt op de zeer selecte kostschool van
Madame Campan gedaan, een vroegere
kamervrouw van Marie Antoinette,
waar meisjes zo worden opgevoed, dat
zij zich in de beste kringen weten te
bewegen. Ook aan karaktervorming
wijdt Madame Campan veel aandacht.
Zij houdt van de lieve, eenvoudige Hor
tense met haar levendige blauwe ogen
en frisse kleur, de blonde krullen, die
het gezichtje met de wat lange neus en
vrij forse mond, bekoorlijk omlijsten.
Hortense is artistiek aangelegd: zij mu
siceert goed, tekent heel aardig.
Joséphine heeft zich intussen zorge
loos en frivool in het mondaine leven
onder het Directoire gestort. Zij ver
keert voortdurend in financiële moei
lijkheden en wordt eerst de minnares
van de machtige Barras, die haar met
grote luxe omringt. Want buiten luxe
kan Joséphine niet meer; verkwistend
geeft zij grote sommen uit voor haar
toilet. Bij Barras leert zij de jonge ge
neraal Bonaparte kennen, de held van
het beleg van Toulon. Zij zet zijn hart
in vuur en vlam, inspireert hem tot
hartstochtelijke minnebrieven en tot een
huwelijksaanzoek.... Haar jawoord
geeft haar levensloop de beslissende
wending: zij voelt niet zoveel liefde
voor hem als hij voor haar, maar zij
wil schitteren en ziet in hem de man
van de toekomst.
In Hortenses gedenkschriften vinden
wij het volgende: „Aan tafel zat ik
tussen mijn moeder en een generaal,
die om met haar te praten zich met
zoveel levendigheid en volharding
naar voren boog, dat hij mij moe
maakte en mij dwong om wat achter
uit te gaan. Ik keek eens naar zijn
gezicht, dat knap was, zeer expressief,
maar opmerkelijk bleek. Hij sprak met
vuur en scheen alleen maar bezig met
mijn moeder. Het was generaal Bona
parte". „Ik gun hem al zijn verove
ringen, maar zal hem nooit die van
mijn moeder vergeven". Toch ontstaat
er een wederzijdse genegenheid tus
sen Napoleon en Hortense, als het hu
welijk voltrokken is.
Op 17-jarige leeftijd verlaat Hortense
de kostschool om in het Tuilerie-
paleis aan het hofleven deel te gaan
nemen: voor vele officieren wordt zij
de attractie van het Hof. Zij laat zich
maar al te graag de bewondering van
haar talrijke aanbidders welgevallen.
Coquet laat zij zich in de balzaal ten
dans leiden, ondeugend lachen haar
ogen als zij de vurige blik van haar
cavalier ontmoet. Om de figuur van
Napoleons strijdmakker Duroc weeft
zij reeds romantische gedachten
Het meeste succes heeft zij wel met de
tere romances, die zij zelf componeert
en bij haar guitaar zingt; Het zijn
„Partant pour la Syrië", „La senti-
nelle", „Les chevaliers francais". In
haar vertrekken droomt zij van liefde
en tederheid en als Napoleons zusters
in het huwelijk treden vraagt zij zich
af- „Wanneer ik?". De stiefdochter van
de Eerste Consul heeft echter geen
recht op zelfgekozen geluk; zij moet
zich schikken naar de wil van de grote
heerser, die zijn gehele familie inscha
kelt in zijn politieke plannen: de be
heersing van Europa. Napoleon wenst
een troonopvolger. Welnu, Joséphine
heeft hem nog steeds geen kinderen
geschonken: dan moet Hortense trou
wen met Louis Bonaparte. Hun nako
meling zal dan troonopvolger zijn. Mis
schien zal deze verbintenis tevens de
haat der Bonapartes tegen de Beau-
heftig, als zij plotseling hun ouders zien, die gevan
gen genomen waren. Geen afscheidsgroet, geen kus is
mogelijk: staande voor het venster van het Carmelie
tenklooster, dat sinds de revolutie als gevangenis
dienst doet, werpt de markies De Beauharnais een
laatste hlik op zijn kinderen. Ergens in Parijs wacht
hem de guillotine
harnais wat verzachten. Joséphine
dringt er bij haar dochter op aan zich
niet tegen de wil van Napoleon te ver
zetten: Bonaparte zal immers de moe
der nooit verstoten, als de dochter
deze troonopvolger het leven heeft ge
schonken? Uit liefde voor haar moe
der stemt Hortense toe. Haar a.s. man
verzet zich evenmin, van jongsafaan
gewend als hij is om de wil van zijn
oudere broer te gehoorzamen.
2P werd op 4 Januari 1802 dit huwe
lijk gesloten. Op de frisse, levens
lustige Hortense maakte Louis Bona
parte wel een zeer povere indruk als
echtgenoot. Lijdend aan de gevolgen
van uitspattingen en van de val van
zijn paard, is hij een invalide, maar
bovendien steeds bezig met de gene
zing van zijn kwaaltjes. Erg bijgelovig,
probeert hij alle geneesmiddelen, die
men hem aanraadt. Zo ontziet hij zich
niet over te gaan tot allerlei weerzin
wekkende geneesmethoden als: het
baden in de ingewanden van pas ge
slacht vee en het dragen van de vuile
hemden van schurftlijders. Hij is ja
loers en achterdochtig van aard, dwingt
zijn vrouw de nachten door te brengen
in een klein bed in zijn slaapkamer,
waar hijzelf in een comfortabel ledi
kant ligtTypisch karakteriseert
Napoleon later het eigenaardige ka
rakter van zijn broer als volgt: „Louis
Het Carmelieten-klooster, dat tijdens de Franse revolutie dienst deed
als gevangenis.
moeite met onze taal, spreekt bijvoor
beeld koning" uit als konijn, wat vaak
grappige effecten geeft. Hij neemt al
direct zoveel hooi op zijn koninklijke
vork, dat hij het regeren slechts^ en
kele weken volhoudt. Hij wordt prik
kelbaar en heeft nog heviger scènes
met Hortense. Na een kuur in een
Franse badplaats begint hij opnieuw.
Hij heeft een hoge opvatting van zijn
taak, wil zelf de besluiten uitvaardi
gen, welke hij heilzaam acht voor zijn
volk. Helaas ziet hij voorbij, dat hij in
wezen slechts de 'zetbaas' is van zijn
broer de Keizer, zodat botsingen niet
kunnen uitblijven. Als Napoleon het
Continentale Stelsel invoert om Enge-
lands handel te fnuiken, laat Lodewijk
oogluikend de smokkelhandel toe, om
dat zijn volk een handelsvolk is. Hij
stelt een ridderorde in: de Koninklijke
Hollandse Orde der Unie, met het de
vies: „Doe wel en zie niet om", wat
de koning uitspreekt als: „D'ou elle
ainsi nid d'homme". Zelf geeft hij ech
ter het goede voorbeeld, wanneer er
in 1807 in Leiden door het springen
van een kruitschip een hele wijk in as
wordt gelegd en 153 mensen het leven
verliezen. Nog dezelfde avond moe
digt hij ter plaatse de reddingswerk
zaamheden aan en stelt zijn paleis het
Huis ten Bosch voor de slachtoffers
beschikbaar.
Ook zijn hulpvaardigheid na het
onderlopen van de Betuwe maakt hem
enigermate populair.
In zijn huwelijk evenwel toont hij
zich niet van zijn beste zijde. Napo
leon bemoeit zich, ontevreden over
Lodewijks z.i. te vriendelijk optreden
tegen de Hollanders, ook hiermee en
schrijft hem: „Je twisten met de ko
ningin dringen tot in het publiek door.
Toon in je huiselijke kring dat vader
lijk en verwijfd karakter, dat je in je
bestuur laat zien en heb in regerings
zaken die strengheid, die je in je huis
houding toont. Je behandelt je jonge
vrouw, zoals men een regiment comdeze voor haar gepaard ging met veel
marideert. Laat haar dansen, zoals zij
verkiest, dat brengt haar leeftijd mee"
In zijn paleis te Haarlem deed Lodewijk Napoleon afstand van de troon.
heeft zich een wereld voor zich alleen
geschapen. Hij begrijpt zelfs niet de
band des huwelijks. Hij heeft teveel
naar de letter het voorschrift opgevat,
dat man en vrouw één zijn. Hij is dan
ook stomverbaasd, dat zijn vrouw het
goed maakt, als hij ziek is, dat zij van
dansen houdt, als hij het niet doet en
dat zij het warm heeft, als hij het
koud heeft".
Het duurt dan ook niet lang, of
Louis boezemt zijn vrouw een zo on
overwinnelijke afkeer en angst in, dat
reeds zijn nadering met slepende tred
en het getik van zijn stok op haar
zenuwen werkt. In plaats van vreugde
te voelen over de geboorte van een
zoon, een troonopvolger, in 1803, is hij
jaloers, omdat de baby Hortense in
beslag neemt. Hij is jaloers op alles,
waaraan Hortense zich wijdt: haar
vriendinnen, haar muziek, haar hand
werken en haar tekeningen. Ook de
geboorte van een tweede zoon brengt
hierin geen verbetering.
JN 1806 benoemt Napoleon zijn broer
Louis tot Koning: van Holland. In
Juni rijden de 23-jarige Hortense en
de 28-jarige Louis met hun beide kin
deren in een met tien paarden bespan
nen reiskoets naar hun koninkrijk.
Het is geen stralend jong paar en er is
ook geen sprake van een blijde intocht
met luide toejuichingen, als men na
een lange reis Den Haag binnenrijdt.
De verstijving aan zijn rechterhand,
die hem noodzaakt te schrijven met
een pen aan een handschoen gebon
den, en zijn verlamd been hebben
Louis al de bijnaam van de „lamme
koning" bezorgd. Met grote ijver zet
deze zich aan zijn taak en aan het
leren van de Hollandse taal, onder lei
ding van o.a. de letterkundige Bilder-
dijk. Hij wil vóór alles een goed en
waardig vorst voor zijn onderdanen
zijn. Hij verhollandst daarom zijn
naam in Lodewijk. Hij heeft grote
JNDERDAAD voelt Hortense zich niet
gelukkig in Holland met zijn don
kere luchten en guur klimaat. Zij ver
langt naar Frankrijk en de bescher
mende genegenheid van haar stief
vader, de Keizer. Vooral na de dood
in Den Haag van haar oudste zoontje
na een ziekte van slechts enkele da
gen, verdraagt zij, diep wanhopig, niet
langer de nabijheid van haar man en
de atmosfeer in Holland. Zij vertrekt
naar de Franse badplaats Cauterets en
ontmoet daarna Lodewijk in Toulouse.
Op 21 April 1808 schenkt Hortense te
Parijs het leven aan een derde zoon,
de latere Napoleon III. Is Lodewijk
de vader of, zoals boze tongen bewe
ren, de Hollandse admiraal VerHuell?
Op de geboortedag van dit kind
houdt Lodewijk Napoleon zijn offi
ciële intocht in Amsterdam, waar al
leen het beroemde stadhuis in aan
merking komt voor paleis. Op straat
zingt men: „Het achtste wereldwonder
is naar den donder, want het is de
woning van onzen lammen koning".
Lodewijk houdt van zijn Hollanders,
die zijn goedhartigheid en vredelie
vendheid wel naar waarde weten te
schatten. In Haarlem koopt hij het
buiten Welgelegen in de Hout, waarin
hij veel met zijn hond wandelt. In de
schors van een boom snijdt hij de
woorden: Respectez ma solitude. In
1810 verblijft Hortense een poos in
Amsterdam en op het Loo, wordt even
wel zo streng bewaakt, dat zij door
list het paleis ontvlucht en over de
grens komt.
De verhouding tussen Napoleon en
Lodewijk wordt met de dag slechter
door het onafhankelijk optreden van
de laatste. De toestand spitst zich zo
toe, dat Lodewijk op 1 Juli 1810 op
het Paviljoen Welgelegen een acte van
troonsafstand tekent ten behoeve van
zijn zoon Napoleon Louis. In de nacht
van de 4e Juli sluipt hij met zijn sle
pende tred het tuinpoortje uit, waar
een reiskoets gereed staat. Hij wan
kelt en valt Men draagt hem de
koets in, waar zijn hond zich tegen
hem aanvlijt. Op de muur van het
Paviljoen lezen de Hollanders de vol
gende proclamatie: „Hollanders, nim
mer zal ik een goed en deugdzaam
volk vergeten zoals gij zijt: mijn laat
ste gedachte zoowel als mijn laatste
zucht zullen voor Uw geluk zijn".
Inmiddels heeft de reiskoets de grens
al achter zich gelaten en is Lodewijk
op weg naar Oostenrijk, waar de een
zaamheid hem wacht. Hij sterft in
1846 in Livorno. Over Lodewijk Na
poleon als echtgenoot en als vorst lo
pen de getuigenissen nogal uiteen.
Over het algemeen hebben Franse
schrijvers, als bijv, Henri Bordeaux
en Pierre de Lacretelle, weinig goeds
over hem te vertellen als echtgenoot.
Niemand minder dan Professor Colen
brander breekt evenwel een lans voor
Lodewijk als vorst, welke hij vriende
lijk en toegewijd noemt, een man des
vredes, geroepen tot een onderdruk-
kingsdienst, die hem niet lag, een wel
menend en eerlijk mens, meer mense
lijk dan Napoleon zelf. „Het was zijn
noodlot geweest de broer van Napo
leon te zijn en te moeten aanzien, dat
zijn leven voor hem door een ander
werd gemaakt".
In naam koningin van Holland is
Hortense slechts korte perioden in ons
land geweest. Zij voelde zich hier
niet thuis. Hiertoe heeft ongetwijfeld
ook de slechte verhouding met haar
man veel bijgedragen. Toch heeft Hor
tense de alles vervullende en verdra
gende liefde gekend, zij het dan, dat
verdriet.
gIJ hun eerste ontmoeting had Hor
tense weinig aandacht besteed aan
de jonge officier graaf de Flahaut.
Geprikkeld echter door de jaloerse
achterdocht van haar man, constateert
zij tot haar eigen verbazing, „dat haar
hart begon te kloppen, zodra zij van
verre zijn grijze paard zag", maar zij
verzet zich en vermijdt hem zoveel
mogelijk. Zij waant zich genezen, maar
als zij hem weerziet, weet zij dat zij
hartstochtelijk verliefd op hem is. Fla
haut, slechts enkele jaren ouder dan
Hortense, was door zijn moeder, die
in alles nog zijn vertrouwde was, op
gevoed tot een zeer veelbelovend
jongmens. Als officier wachtte hem
een grote carrière. Hij was Hortense
genegen, doch zij was voor hem niet
de enige vrouw, aangezien hij geregeld
intieme relaties met vrouwen had,
zich niet wilde binden en onrustig
van aard was. Als Hortense in 1810,
na hevige scènes met Lodewijk uit
Holland gevlucht, vermagerd en ner
veus in Plombières aankomt, ontmoet
zij daar weer Flahaut, die medelijden
met haar voelt opkomen, als zij hem
haar belevenissen vertelt. In een wat
afgelegen villa vindt Hortense, mèt
Flahaut, de rust, die haar geschokt
zenuwgestel behoeft. Zij beleeft hier
de gelukkigste dagen van haar leven.
Terug in Parijs weet zij, dat Flahaut
haar grote liefde is, doch zij tracht
haar verlangens zoveel mogelijk te
beheersen. „Ondanks het verlangen
dat ik voortdurend had om hem wéér
te zien, zei ik nooit tegen hem: „Zie
ik je morgen?" Ik wachtte altijd, dat
het verlangen van hem kwam. Ik kon
alleen maar genieten van wat mij
spontaan werd aangeboden". In 1811
brengt Hortense een zoon ter wereld,
de hertog de Morny. Flahaut trekt
zich het lot van dit kind aan, en ver
trouwt zijn opvoeding aan zijn moeder
toe. De noodzakelijke scheiding valt
Hortense onnoemelijk zwaar. Als Fla
haut in 1817 Hortense schrijft, dat
hij voornemens is een rijke Engelse
te trouwen, is dit voor haar een zo
zware slag, dat zij eerst na een bede
vaart naar Einsiedeln de kracht vindt
om werkelijk afstand van Flahaut te
doen.
Nadat Napoleon zich heeft laten
scheiden van haar Moeder, die zich
terugtrekt op het kasteeltje Malmai-
son ontvangt Hortense, geleid door haar
groot aanpassingsvermogen en haar ge
negenheid voor de Keizer, diens tweede
vrouw Marie Louise, Napoleon wil' een
goed figuur slaan bij zijn bruid. „Voor
uit, Hortense", zegt hij, „Jij bent onze
Terpsichore, leer mij walsen". „Het
voorstel des keizers kwam ons zo on
gewoon voor", schrijft Hortense, „dat
wij in lachen uitbarstten. Hij drong
aan. Het was geen grapje. Gedurende
twee avonden gaf ik hem les. Hij had
niet veel aanleg en lachte om zijn on
handigheid. „Ik ben er te oud voor.
Trouwens, ik weet, dat het niet door
dansen is, dat ik moet schitteren". In
1811 is het Hortense, die Napoleons
opvolger, de koning van Rome, in de
Notre Dame ten doop houdt.
£)E GLORIETIJD van Napoleon Buo
naparte, de kleine Corsicaan, die
op zo fabelachtige wijze van eenvou
dig militair opklom tot keizer van
Frankrijk is ten einde.
Hortense vertelt ons, hoe zij op een
avond in het paleis kwam. „De keizer
was alleen met de keizerin, toen ik
binnenkwam. Hij hield haar in zijn
armen en maakte de indruk om haar
te lachen. „Zeg eens, Hortense", zei
hij, „men is dus wel bang in Parijs
Men ziet er reeds de Kozakken? Ach,
zij zijn er nog niet en wij hebben ont
beroep nog niet vergeten". „Wees maar
rustig", zei hij tegen zijn vrouw, „wij
zullen nog naar Wenen gaan om papa
Frans (Marie Louises vader) te ver
slaan". Tijdens het diner kwam zijn
zoontje binnen. Hij herhaalde ver
schillende malen: „Wij gaan papa
Frans verslaan" en het kind herhaalde
deze zin zo vaak en goed, dat de kei
zer er opgetogen om schaterlachte"
Het loopt echter anders dan Napo
leon verwacht. Hij wordt verslagen en
doet afstand van de troon, waarna da
verbanning naar Elba hem wacht.
Door voorspraak van de keizer van
Rusland, wordt Hortense door de nieu
we vorst, Lodewijk XVIII, tot hertogin
van St. Leu verheven. In 1814 vat Jo
séphine kou, zij voelt zich ziek en on
behaaglijk. Enkele dagen later sterft
zij aan longontsteking en wordt in da
kerk van Rueil bij Malmaison begra
ven. Haar dood gaat bijna ongemerkt
voorbij, want Napoleon is in Zuid-
Frankrijk geland en rukt al op naar Pa
rijs. Men beschuldigt Hortense ervan
deze landing voorbereid te hebben.
Heel snel vliegt de Adelaar naar da
Tuileries. Een koele ontvangst wacht
Hortense van de zijde van Napoleon.
„Je had niet in Frankrijk moeten blij
ven, een stuk zwart brood ware te ver
kiezen geweest. Als men de opkomst
van een familie heeft meegemaakt,
moet men ook het ongeluk delen".
Slechts honderd dagen duurt Napo
leons terugkeer: na de slag bij Water
loo, die definitief zijn macht breekt,
neemt Napoleon in de bibliotheek van
Malmaison afscheid van zijn stief
dochter Hortense. Sint Helena wacht
hem
Na de beschuldigingen Napoleons
terugkeer voorbereid te hebben is Hor
tense nu gedwongen het land te ver
laten. Na vele omzwervingen, bespion-
neerd en gesurveilleerd, koopt zij aan
het meer van Constanz in Zwitserland
het landgoed Arenenberg, waar zij zich
wijdt aan het geluk en de opvoeding
van de zoon, die haar man haar nog
heeft gelaten, Louis Napoleon, de la
tere Napoleon III. In 1830 ziet zij te
Florence haar andere zoon terug. Bei
de broers nemen, met verhit gemoed
deel aan een opstand in Italië. In 1831
wordt de oudste zwaar ziek en sterft
in de armen van zijn broer. Door list
weet Hortense deze laatste, wanneer
hij ook besmet blijkt, als kamerbe-
diende vermomd, veilig naar Parijs te
brengen, waar Hortense Louis Philip
pe, tevergeefs, smeekt om een plaats
voor haar zoon in het Franse leger.
Diep verslagen vertrekt zij met de
jonge prins naar Arenenberg. Hier
speelt zich een romantische idylle af
tussen Hortenses zoon en de bekoor
lijke dochter van Jerome Bonaparte,
de 16-jarige Mathilde. Niets liever
voor haar zoon willend dan een ge
lukkig huwelijk, tracht Hortense alle
obstakels uit de weg te ruimen. Hu
welijksplannen worden er reeds ge
smeedLouis Napoleon heeft
echter in het geheim ook andere plan
nen. Op zekere dag is hij verdwenen.
Kort daarop komt het bericht, dat hij
in Straatsburg getracht heeft volk en
garnizoen tot opstand te bewegen. Het
is mislukt en hij wordt naar Amerika
verbannen. Dit maakt meteen een
einde aan de idylle....
In de stilte van Arenenberg wacht
Hortense op bericht van haar zoon.
Het blijft wel lang uit. Zij waant hem
op zee omgekomen. Na zijn vertrek
hebben zich de eerst symptomen ge
openbaard van een der meest afschu
welijke ziekten, die de mensheid kent:
kanker. Wanhopig en eenzaam ver
langt zij naar de dood. Een grote sta
pel brieven van haar zoon doet haar
opleven. Zij gaat weer plannen ma
ken en laat zich naar buiten brengen
om van de stralen der zon te genieten
en er kracht in te vinden. Haar kwaal
is ongeneeslijk, zij is ten dode ge
doemdAls haar zoon in Amerika
dit verneemt, wacht hij geen toestem
ming af en reist naar Europa om nog
juist op tijd te komen bij zijn sterven
de moeder. Op 5 October 1837 knielt
hij aan haar bed neer. Zacht raakt zij
zijn hoofd aan en zegt: „Adieu voor
altijd". In haar 55ste levensjaar gaat
zij heen.
Vlak bij haar moeder werd haar
stoffelijk overschot bijgezet.
Na een ongelukkig huwelijksleven
werd het haar niet meer gegeven haar
zoon Louis Napoleon als Napoleon III
op de troon van Frankrijk te zien en
daarin toch de voldoening te smaken,
dat door haar de wens van haar
stiefvader Napoleon I: dat haar zoon
hem eenmaal zou opvolgen, was ver
vuld.
FIORANCA.
KONING LODEWIJK NAPOLEON
faalde