Bergerische Bad-, Duin- en Boschbode
TWEEDE BLAD. van ZATERDAG 16 AUG. 1930. 21e Jaargang. No. 12.
ONZE POLDERBEWONERS EN DE
STOOMZUIVELFABRIEK „WILHELMINA",
De gasten, die langs het Wiertdijkje, de Voert,
de Nesdijk en Zanegeest een wandeling maken (zij,
die dit nog niet deden, raden wij aan, dit vooral
niet te verzuimen) zullen zich onwillekeurig wel
eens de vraag stellen, wanneer zij zoo tusschen
vier en vijf uur de boeren met het melken bezig
zien, wat er met de melk gebeurt, wanneer die
door den boer is gewonnen.
Het lijkt ons dan ook niet oninteressant, daar
over eens iets mede te deelen.
Voor de voeding van mensch en dier, is de melk
van groote beteekenis. Melk is vrijwel het eenige
voedingsmiddel, dat alle stoffen bezit, noodig^voor
het opbouwen van het menschelijk en dierlijk li
chaam. De tegenwoordige boer, die door het vol
gen van de landbouwwetenschap een min of meer
wetenschappelijk onderlegd man is, weet, dat
zelfs met het ouder worden van het jonge dier de
melk van het moederdier in samenstelling veran
dert om het jonge dier het noodige voor het op
bouwen van het lichaam te geven.
Wanneer men een rustige boerderij als die bij
het sluisje aanschouwt, dan krijgt men het gevoel,
dat de arbeid in het landbouwbedrijf onveranderd
is gebleven, sinds Beets in zijn Camera Obscura
den Noord-Hollandschen boer teekende, wiens
ideaal is, te wonen op een eigen boereplaats in
een gedeelte van den polder, waar hij de wijde
vlakte rondom zich heeft, zonder iets, dat zijn ver
gezicht afbreekt en geen andere meiden of knechts
er op na te houden dan zijn eigen kinderen.
Wie wat nader met het leven op de boerderij
bekend is, weet, dat er sinds de Camera, toen op
de boerderij de melk tot boter en kaas werd ver
werkt, na de invoering van de kaas- en boterfa-
brieken, heel veel is veranderd.
In Hildebrand's tijd moest er op de boerderij
met meiden en knechts worden gewerkt; thans is
de toestand zóó, dat heel veel boeren om econo
mische redenen alle op de boerderij te verrichten
werkzaamheden met eigen krachten moeten doen.
Door de verandering van den bedrijfsvorm is dit
ook min of meer mogelijk geworden.
Het gebruik van kunstmest en het bijvoeren van
het vee, ook in den zomer, heeft het mogelijk ge
maakt, dat een boer het dubbele aantal koeien op
hetzelfde stuk land kan verzorgen als de boer in
Hildebrand's tijd mogelijk was. Bijna alle boeren
(er zijn er nog wel, die zelf kazen, dat zijn de boe
ren, die men Vrijdags op de Alkmaarsche kaas
markt met de kleine stapeltjes kaas aanwezig
vindt) leveren tegenwoordig hun melk af aan de
kaas- en boterfabrieken, waar de melk op de
meest hygiënische wijze tot kaas en boter wordt
verwerkt. De Wilhelmina te Bergen is één van
die fabrieken.
Veekooper bezoekt boerderij. 1813.
De Stoomzuivelfabriek „Wilhelmina".
Ter voorlichting van onze lezers brachten wij
aan deze zuivelfabriek een bezoek en met voldoe
ning kunnen wij verklaren, dat een bezoek aan
deze fabriek hoogst interessant is. Dank zij den
beer Miltenburg zijn wij in staat van dit bedrijf
bet volgende mede te deelen;
De N. V. Zuivelfabriek en Melkinrichting „Wil-
belmina" ontvangt de melk van pl.m. 60 boerde
rijen uit de gemeenten Bergen, Schoorl en Eg-
mond. Deze melk wordt tweemaal per dag per
auto opgehaald. Bij aankomst aan de fabriek
wordt de melk van iederen leverancier gewogen
en bemonsterd. De getrokken monsters worden
onderzocht naar vetgehalte en naar deugdelijkheid.
De melk wordt zoo vlug mogelijk gereinigd en af
gekoeld en daarna verwerkt. Naarmate de bestem
ming wordt ze verwerkt in de drie diverse afdee-
lingen, n.l. de afd. kaasmakerij, de afd. boterberei-
ding en de afd. melkinrichting. De boter wordt be
reid uit het meest kostbare bestanddeel der melk
n.l. de room. De room wordt op twee manieren
uit de melk afgescheiden, n.l. door spontane op-
rooming en door middel van een centrifuge. De
room wordt eerst gepasteuriseerd, vervolgens tot
pl.m. 11 gr. C. afgekoeld en daarna geënt met een
reincultuur van melkzuurbacteriën (bacterium lac-
tis acidi). Wanneer de room na pl.m. 20 uur vol
doende „dik" of „rijp" is, is ze gereed om 'gekarnd
te worden. Gedurende het karnen vereenigen de
melkvetbolletjes zich tot boterkorrels. Deze bo-
terkorrels worden dan uitgezeefd, daarna gewas-
schen, gezouten en gekneed in daarvoor bestemde
werktuigen. De boter is dan gereed om, hetzij in
vaten of in cartonverpakking afgeleverd te wor
den. Bij de geheele bereiding wordt de uiterste
zindelijkheid betracht.
Oud-Hollandsche boerderij
Alle af te leveren boter wordt voorzien van het
Rijkscontrólemerk. Om dit merk te mogen gebrui
ken, heeft de fabriek zich Vrijwillig onder de zeer
strenge Rijksbotercontróle gesteld, teneinde haar
cliëntèle daarmede te waarborgen, dat zij een pri
ma en onvervalscht product ontvangt.
Een waardevol nevenproduct van de boterberei-
ding is de karnemelk. Dit is dus de room, waaruit
de boter verwijderd is. Karnemelk is een waarde
vol en goedkoop voedingsmiddel, een gezonde en
verfrisschende drank, die steeds meer door de me
dici aanbevolen wordt, vooral ter bevordering van
een goede digestie.
Voor de kaasbereiding laat men de melk afloo-
pen in groote bakken van pl.m. 3000 L. inhoud.
Hierin wordt de melk onder bepaalde omstandig
heden van temperatuur, etc. zjJ. .jdfSêttfiJBÜ—ifit
een dikke gelei-achtige massa. Deze massa wordt
door messen fijn verdeeld, waardoor het vocht (de
wei) eruit verwijderd wordt. De vastgeworden
bestanddeelen (voornamelijk eiwitstoffen en melk
vet) worden in bolvormige teakhouten vaatjes ge
bracht, gewikkeld in doeken van dungeweven ka
toen. Vervolgens wordt het Rijkscontrólemerk
(waarborg voor het vetgehalte) erop gebracht,
waarna de kazen gedurende eenige uren zwaar
geperst worden. Het persen dient om het laatste
overtollige vocht eruit te drijven en tevens om er
een gesloten korst om te krijgen. Na het persen
wordt het doekje verwijderd, waarna ze gedurende
drie dagen in een sterke zoutoplossing gelegd wor
den. Vervolgens gaan ze naar het pakhuis, waar
ze moeten •„rijpen". De geheele bereiding is een
chemisch-bacteriologisch proces. Na ongeveer
4 weken zijn de kazen z.g, „marktrijp". Dan gaan
ze grootendeels naar de Alkmaarsche kaasmarkt,
waar ze verhandeld worden. Ze zijn dan met zoo
vele anderen bestemd om naar alle oorden der we
reld heengezonden te worden.
Het nevenproduct der kaasbereiding, de wei, be
vat nog waardevolle voedingsbestanddeelen, zoo
als de melksuiker, eenig melkvet en nog eenige
deelen opgeloste eiwitstof en melkzouten.
De wei gaat voor een groot deel voor veevoe
ding naar de boerderijen terug. Teneinde niets
verloren te laten gaan, heeft men ook een afdee-
ling varkensmesterij aan het bedrijf verbonden.
De afd. Melkinrichting beoogt de bereiding van
melk en melkproducten voor directe consumptie.
bij de sluis te Bergen.
Een deel der melk wordt in flesschen gepasteuri
seerd en als zoodanig in den handel gebracht. Door
deze bewerking worden de voor de gezondheid
schadelijke bacteriën, welke eventueel in de melk
mochten voorkomen, vernietigd.
Behalve karnemelk, wordt in deze afdeeling be
reid de welbekende karnemelkspap, d. i. karne
melk gekookt met gort. De karne melk wordt met de
gort in vertinde ketels van pl.m. 400 L. inhoud ge
durende pl.m. 3 uur op kooktemperatuur verhit,
terwijl ze met een electrisch gedreven roerinrich
ting in beweging gehouden wordt. Daarna wordt
ze diep afgekoeld en in flesschen getapt. Verder
wordt er de room bereid en wel in twee soorten,
n.l. Ie koffieroom, d, i. room met een vetgehalte
van pl.m. 25 pet. en 2e slagroom met een vetge
halte van pl.m. 50 pet. De namen zeggen het
reeds; de eerste wordt voornamelijk gebruikt voor
de koffie, terwijl de tweede geslagen of geklopt
wordt en dan dient om met vruchten of anderzins
als een fijne delicatesse geserveerd te worden. De
roomsoorten worden op tweeërlei wijze in den
handel gebracht, n.l. „gepasteuriseerd", d. w. z. da
gelijks versch, en „gesteriliseerd", d. w. z. ver
duurzaamd.
Een bijzonder artikel is nog de yoghurt. Deze
wordt bereid door speciaal daarvoor uitgezochte
en hooggepasteuriseerde melk te enten met een
cultuur van yoghurt bacteriën (bacillus bulgaricus)
en deze dan te kweeken onder een bepaalde tem
peratuur.
Yoghurt gebruikt met suiker en beschuit is een
voedzame, verfrisschende en gezonde delicatesse,
zeer geschikt voor zieken en zwakken en jeugdige
kinderen.
GRAPJES.
De beschroomde jonge boer zat op een bank
naast de boerendochter en hij achtte het oogenblik
gekomen, om het beslissende woord te spreken.
MMina, begon hij, je weet dat ik bin
nenkort een aardige boerderij krijg, waar? En....
twee paarden en tien koeien en zes var
kens en drie geitenen vijftig kippenen
een paar eenden
Op dit oogenblik klonk de stem van Mina's moe
der uit de boerderij:
Mina, is je Teunis d'r nog niet?
Hij is op komst, moeder; z'n vee is d'r al, ant
woordde Mina.
En meteen was de zaak in orde.
