„Bergensche Bad-, Duin- en Boschbode"
TWEEDE BLAD.
De Hollandsche duinen.
DE VERVULDE WENSCHEN.
Historische Anecdoten.
23e Jaargang. No. 4.
van ZATERDAG 25 JUNI 1932.
De Hollandsche blonde duinen hebben reeds
vele dichters en schilders in hunne kunstuitingen
geïnspireerd. Wie oog heeft voor het landschaps-
schoon, moet wel getroffen worden door het aan
schouwen van de grillige, woeste duinen, die
eeuwen ons land tegen de zee hebben beschermd.
Over het ontstaan van de duinen is al heel wat
geschreven. Aangenomen kan worden, dat de
doorbraak bij het Nauw van Calais hierbij een
groote rol heeft gespeeld. De zee voert het ri
vier- en woestijnzand aan en de wind jaagt het
zand tot een zekere hoogte op. Is die hoogte be
reikt, dan ontstaan weer nieuwe duinen. In ieder
geval is de duinenreeks langs de Nederlandsche
kust een gedeelte van de keten, die zich met on
derbrekingen langs de geheele Oostelijke Noord
zeekust van Calais tot het Skagerak uitstrekt.
De duinen in Bergen behooren met die te Velsen
en Schoorl tot de breedste langs de geheele kust.
Verondersteld wordt, dat vóór de Christelijke
jaartelling zich op het gebied van de Berger dui
nen een terrein bevond, doorsneden van rivieren,
waarop van tijd tot tijd de zee binnendrong. Vóór
deze veronderstelling pleit het feit, dat men tot
ver in zee veenbanken vindt.
Op verschillende plaatsen van onze kust is de
duinvoet blijvend teruggedrongen. In Ter Heide
(Z.H.) heeft men in den tijd van 100 jaar driemaal
een nieuwe kerk moeten bouwen en ook in Sche-
veningen is de tegenwoordige kerk, die nu vlak bij
de zee staat, 1800 M. landwaarts gebouwd van de
plaats, waar de oude kerk gestaan heeft.
De zee geeft en neemt. En waarnemingen heb
ben vastgesteld, dat het eiland Rottum zich onder
de gezamenlijke werking van verstuiving en af
slaan voortdurend oostelijk verplaatst.
Wij herinneren ons nog heel goed, hoe vóór een
20-tal jaren te Egmond aan Zee de zee dermate
een aanval op de kust deed, dat tegenover het
Hotel Zeezicht eenige huizen, waaronder een villa
van den vroegeren Alkmaarschen wethouder Boel
mans ter Spill, in zee stortten. Een gevelsteen in
het huis van den tegenwoordigen burgemeester
van Egmond aan Zee, welks huis na de ramp daar
door Mr. Boelmans ter Spill werd gebouwd, her
innert aan deze gebeurtenis.
Vóór Egmond en dit is trouwens ook bij Petten
het geval, ligt een vroeger dorp in zee. De grond,
die vóór 20 jaar te Egmond aan zee werd wegge
slagen, werd daar later weer door de zee en den
wind aangebracht en men heeft daar thans een be
tonnen muur gemaakt, om herhaling te voorkomen.
Op grond van onderzoekingen heeft men uitge
maakt, dat het grootste gedeelte van het Berger
duincomplex bestaat uit door de zee omgewerkt
rivierzand.
Vroeger heeft men allerminst waarde gehecht
aan het duinbezit. Vóór 100 jaar behoorde een
groot deel van het duingebied langs de Noord-
Hollandsche kust, ter grootte van 15000 H.A. nog
aan de domeinen en de landsregeering hechtte zoo
weinig waarde aan dit bezit, dat die gronden
krachtens een speciale wet voor een appel en een
ei werden verkocht.
De schoonste natuurgebieden hebben slechts
waarde, als de mensch ervan kan genieten. En in
den tijd, waarin het vervoerwezen nog niet tot ont-
DU1NLANDSCHAP TE BERGEN AAN ZEE.
Naar het Fransch van Léon Frapié door-R. M.
(Geautoriseerde vertaling).
Tijdens het begin van den oorlog maakte mevr.
Heaucollas degenen, met wie zij vertrouwelijk om
ging, met haar ongerustheid bekend betreffende
haar eenige, dierbare dochter'.
Ik rekende erop dat deze ontzettende schok,
die de heele wereld deed schudden, de persoon
lijkheid van mijn kleine Georgina eindelijk zou
doen ontwaken. Maar neeen, zij blijft volkomen
onzijdig! De kritieke leeftijd is aangebroken, vijf
tien jaar, zestien jaar, het is mij onmogelijk te
onderscheiden of zij smaak zal hebben voor prakti
sche zaken, of zij neiging zal voelen voor het ar
tistieke, of zij hart zal hebben, gevoel. Buiten haar
lesuren, thuis brengt zij haar leven door met
haar boeken, haar schriften of voor haar piano
spreekt zij niet, ziet zij niets rondom haar. Men
kan zich achter haar rug bewegen, schreeuwen, de
meubels verzetten, niets trekt haar aandacht.
Zij zou mooi zijn, als haar gezicht bezield werd,
maar haar ongevoeligheid is zoo groot, dat haar
fraaie regelmatige trekken ertoe meewerken haar
een onbeduidend voorkomen te geven! Dus ik be
gin bang te worden dat zij werkelijk onbeduidend
zal zijn
Men vroeg naar de meening van mijnheer Heau
collas.
O, mijn man is niet zoo bang als ik. Dat is ook
te begrijpen, hij is aan het front; hij is nu al twin
tig maal aan den dood ontsnapt, dus hij ziet alles
van den mooien kant. Hij heeft de opgewektheid
HANS BEERS.
wikkeling was gebracht, hadden de duingebieden
alleen waarde voor die menschen, die zich de
weelde konden veroorloven, dagen aan jachtge-
noegens te schenken, En aangezien dit aantal niet
zoo groot was, brachten deze gebieden vanzelf
sprekend nagenoeg niets op. Nu het verkeerswe
zen zich zóó heeft ontwikkeld, dat men een af
stand, die vroeger een dag reizen vorderde, thans
in een uur kan afleggen, is het mogelijk geworden,
dat duizenden van de schoonheden, die het duin
landschap schenkt, kunnen genieten en staat men
thans geheel anders tegenover dit bezit.
Ook hebben de duinen als waterwinplaatsen
voor de Provincie, Amsterdam, Bloemendaal,
Zandvoort en Haarlem groote waarde verkregen,
terwijl ook het zand' voor wegenbouw, het maken
van kalkzandsteenen, ja zelfs ten behoeve van
bloembollenvelden, een waardevol object is ge
worden.
1800 H. A. duinen te Schoorl zijn bijna geheel
Staatsdomein. Dank zij het initiatief van Dr. W.
C. H. Staring, den derden zoon van den bekenden
dichter, is men daar aangevangen om de zeeduinen
in bosch te veranderen. Ongetwijfeld wordt daar
door het Staatsboschbeheer een mooi stuk cultuur
werk verricht. Toch hopen wij, dat niet het ge
heele duingebied in bosch zal veranderen. De
grillige, woeste duinen zijn van een te eigenaardige
schoonheid, dan dat ze geheel verloren mogen
gaan.
In de Provinciale Staten van N.-Holland is men
reeds lang tot het inzicht gekomen, dat het te be
treuren valt, dat de groote duingebieden als parti
culier bezit ontoegankelijk blijven voor de bevol
king. In ;Gallantsoog is een duingebied van 600
H.A., waaronder het beroemde Zwanewater, ver
boden terrein, te Egmond Binnen is dit met 1400
H.A. het geval, te Castricum met 1700 H.A., te
Heemskerk met 1100 H.A., te Wijk aan Zee met
500, te Velsen met 2100 H.A., te Bloemendaal met
2800 H.A. en te Zandvoort met-3200 H.A.
Hoewel ook het duingebied te Bergen ter grootte
van 1300 H.A. particulier bezit is, verkeert men
daar in de gelukkige omstandigheid, dat de eige
naar dit mooie gebied, dat aansluit aan het
Schoorlsche Staatsdomein, voor wandelaars open
stelt. Toegangskaarten daarvoor zijn voor 25 cent
verkrijgbaar en geldig voor het geheele seizoen,
Practisch gesproken ligt dit mooie natuurmonu
ment open voor ieder, die zich daarin behoorlijk
Ieder bezoeker, die de waarde inziet, de vrije
natuur niet achter prikkeldraad gesloten te vin
den, zal goed doen, om bij het beklimmen der dui
nen de helmbeplanting en de vegetatie niet te be
schadigen.
van den poilu, die steeds weer aangroeit, zooals
het haar. „Geduld, je dochter is vlijtig, verstandig,
de ontluiking van haar geaardheid zal eensklaps
komen; een bijkomende omstandigheid zal uitste
kende hoedanigheden, gunstige neigingen uit den
slaap opwekken." Heel goed; maar als de tegen
woordige oorlog geen voldoend incident is, wat is
er dan noodig?
Men verzocht mevr. Heaucollas haar wenschen
juist te omschrijven.
Ik zou willen dat Georgina „een volmaakte
vrouw" werd, dat wil zeggen dat zij gevoel toonde,
een zekere aesthetische onderscheiding en wat zorg
voor huiselijk werk. Een goed opgevoede vrouw
moet in staat zijn het huishouden te doen zooals zij
haar lessen in de natuurkunde kent".
Het was de vierde keer, dat er aan de deur van
de diensttrap gebeld werd. Mevr. Heaucollas
dacht; „Hè, Palmyre is dus niet gekomen? Wat
Georgina betreft, kon men den heelen dag hard
bellenik moet er in berusten zelf te gaan kijken
wie er is."
Het was een jong persoontje van zeventien a
achttien jaar.
Mevrouw, ik ben de dochter van uwe werk
vrouw; moeder is ziek, als u het goed vindt, zal ik
haar vervangen totdat zij weer beter is.
Mevr. Heaucollas vond dat het jonge meisje, met
haar aardig hoedje, haar eenvoudig gegarneerd ja
ponnetje, van een donkere kleur, juist in de mode,
op een gouvernante van rijke kinderen geleek, of
wel op een ernstig naaistertje; op zij had ze iets
van een geit; een lang gezicht, niet mooi, maar met
uitdrukking, innemend.
Toch kon Mevr. Heaucollas niet nalaten haar
wenkbrauwen te fronsen; zij was een buitenge-
De particulier, die onder deze voorwaarde zijn
bezit voor de gemeenschap openstelt, verdient on
getwijfeld aller hulde en tegen een dergelijk parti
culier bezit kan moeilijk bezwaar worden gemaakt,
aangezien zelfs de Provincie, die onder Castricum
een duingebied van 1000 H.A. bezit, diezelfde voor
waarde moet stellen.
De sterke toename van de bevolking, alsmede
de vergemakkelijking van het verkeer, maken het,
in het belang van de volksgezondheid en de be
schaving tot een redelijken eisch, dat, terwille van
de jachtgenoegens van enkelen, de prachtige duin
gebieden niet langer gesloten blijven voor het
groote publiek en wij juichen het dan ook toe, dat
de staten in 1928 een motie aannamen, waarin het
gewenscht wordt geoordeeld, dat de duinstreek in
het bezit komt der Provincie, omdat ze groote be-
teekenis heeft als natuurlijke zeewering, als wa-
tervang, als natuurmonument en als object voor
werkverschaffing en werkverruiming.
Bergen mag zich als seizoenplaats gelukkig ach
ten, dat de eigenaar het groote natuurmonument,
de Berger duinen, wel voor het publiek openstelt.
Mede daardoor behoort Bergen tot de mooiste
seizoenplaatsen van ons land. Millioenen zijn er
in Bergen en Bergen aan Zee in gebouwen gesto
ken, die nagenoeg waardeloos zouden worden,
wanneer het duingebied voor het publiek niet toe
gankelijk zou zijn. Wij weten, dat de eigenaar
met het oog op den verkoop van bouwterreinen er
ook belang bij heeft, de duinen wel toegankelijk te
stellen, aangezien niemand tot aankoop van bouw
terrein zou besluiten, wanneer het natuurmonu
ment ontoegankelijk was.
Met particulier bezit kan echter alles gebeuren.
Wie vandaag rijk is, is dit vaak morgen niet meer
en de mogelijkheid is dan ook niet uitgesloten, dat
een bezitter, die van zijn bezit ook de gemeen
schap laat genieten, genoodzaakt is, om zijn bezit
over te doen aan hem, die daarvan de gemeen
schap uitsluit.
Wij hopen dan ook, dat Gedep. Staten, die zich
in 1928 tegenover Prov. Staten bereid verklaarden,
te onderzoeken, op welke wijze de beschikking
over de duingebieden voor de Provincie waren te
verkrijgen, eindeliik eens met den uitslag van dat
onderzoek in de Prov. St. zullen komen. Het tot
Provinciaal bezit maken van de particuliere duin
gebieden zal ongetwijfeld groote financieele offers
vragen, doch wij zijn ervan overtuigd, dat komende
geslachten het tegenwoordig geslacht dankbaar
zullen zijn, dat zij deze offers hebben willen bren-
gen.
Men vergete bovendien niet, dat die offers, hoe
langer men daarmee wacht, steeds grooter zullen
worden. Ook houde men in het oog. dat alleen de
gemeenschap in staat is, om de bevolking nader tot
de natuurgebieden te brengen en te voorkomen,
dat op den duur die gebieden verloren gaan. Het
was reeds de groote Haarlemsche plantkundige,
F. W. van Eeden, de vader van onzen, zoo juist
gestorven Frederik van Eeden, die op de noodza
kelijkheid hiervan wees en 't betreurde, dat de na
hem komende geslachten van het schoone Kenne-
merland nagenoeg niets meer zullen vinden.
Gedurende den oorlog tusschen Engeland en
Frankrijk leefde te Londen Clarisse, een Bretagner,
die als danseur aan de balletdanseressen onderwijs
gaf. Eens droeg de tooneeldirecteur hem op, in
een nieuw stuk een stomme rol te spelen.
Het was de rol van een Franschman, die zich in
alle onderdanigheid een schop van een lord zou
laten geven om de Engelschen ten koste van de
Franschen te amuseeren.
woon zorgzame vrouw, die het grootste belang
stelde in het onderhoud van haar huis; zonder gie
rig te zijn, had zij een soort wreede gehechtheid
aan alles, wat zij thuis had. Palmyre beviel haar,
omdat zij niet onhandig was.
Ik dank u, zeide zij; ik wil mij liever heel al
leen redden; u zoudt mij nog iets kunnen breken
neen, neen zoo'n gevaar wil ik niet loopen! Zeg
aan uw moeder, dat zij een weekje kan uitrusten,
ik zal haar toch wel betalen.
Het jonge persoontje scheen heel en al versla-
gen;
Moeder heeft een aderontsteking; de dokter
voorziet een lange onderbreking van haar werk.
Daarom bood ik u aan mij op de hoogte te stellen.
Wij hebben op geen enkele uitkeering recht; de
verdienste van Moeder is ons eenig middel van be
staan Want ik, ik heb nog geenik ben
nog
Mevr. Heaucollas maakte een beweging alsof zij
uit haar humeur was.
Goed! U kunt beginnen met de kamer van
de juffrouw Hangt uw hoed op en komt hier
heen.
Zij riep:
Georgina!
Georgina, in haar boek verdiept, stak haar neus
op, maar draaide haar hoofd niet om:
Moeder?
Palmyre is ziek, zij heeft haar dochter in
haar plaats gestuurd. Ze gaat je kamer doen; nu
zou jij wel in 't salon kunnen gaan; 't is belachelijk
dat je daar blijft zitten in de stof en dat men je met
de bezem weg moet vegen, om de vloer te doen.
Daar de eerste woorden haar zonder belang had
den toegeschenen, was Georgina weer begonnen te
lezen en antwoordde zelfs niet. Mevr. Heaucollas,
