„De kringloop der belangen".
Acht-en-twintigste jaargang. No. 8. Zaterdag 24 Juli 1937.
REDACTEUR: D. A. KLOMP, NESDIJK 9, TELEFOON 21, BERGEN (N.-H.)
EERSTE BLAD.
Uitgave van de N.V. Boek- en Handelsdrukkerij v.h. Herms. Coster Zn., Voordam 9, Alkmaar.
(Los intereses creados).
Een Harlekijnspel van den modernen
Spaanschen schrijver Jacinto Benavente.
Opvoeringen 29 Juli, 8 en 15 Augustus in
het Openlucht-theater.
De bekende Spaansche dramaturg Jacinto Be
navente, wiens spelen in geheel Europa bekend
heid verwierven, greep bij het schrijven van de
Harlekinade „De kringloop der belangen" terug
naar de motieven van de beroemde Harlekijn-
spelen welke eeuwen lang den tooneelstijl hebben
beheerscht.
DeZC spelen werden aanvankelijk opgevoerd
door rondreizende, Italiaansche speelgroepen,
welke door geheel Europa trokken en weldra een
buitengewone faam verwierven. In 1585 vestigde
zoo'n troep zich in Parijs onder den naam „Com
media dell arte" en vierde daar zijn triomfen,
welke nog toenamen toen in 1660 de toenmaals
beroemde Harlekijnvertolker Dominico Biancolli
door kardinaal Mazerin van Weenen naar Parijs
geroepen werd om de inmiddels internationaal be
faamde „Commedia dell arte" aan te voeren. De
oorsprong dezer spelen gaat terug tot ver in de
oudheid en is nauwelijks te achterhalen, men
vindt verwante motieven in de Mimusspelen der
Romeinen, welke op hun beurt verwantschap ver-
toonen met de oudste kluchtspelen in den Griek-
schen voortijd. Ongetwijfeld vindt men in de
Harlekijnfiguur karaktertrekken, welke men reeds
aantreft in de symbolische figuren der heidensche
Saturnaliën, zij vormen daar de symboliek van het
ontembare leven in zijn bontste verschijningen.
Men kan dus met recht zeggen, dat in de Har-
lekijnspelen eeuwen van menschelijk gevoel en
menschelijke humor besloten liggen.
Interessant is daarbij, dat de verschillende per
sonen welke in deze stukken optraden, gaande
weg ieder een bepaald standaard-type vertegen-
j woordigde. Harlekijn, Colombine, Pierrot, Lean-
l der, Crispijn, Dona Sireneallen werden zij tot
bepaalde typen, ongeacht de rol welke zij in dit
I of dat stuk speelden. Men kan ze dus in dat op
zicht vergelijken met figuren als bijvoorbeeld
Charlie Chaplin die altijdCharlie Chaplin
blijft, onverschillig welke „rol" hij in deze of die
film ook vertolkt.
De Harlekijnspelen ontstonden voor een deel
uit tijdens het spel geïmproviseerde grappen op
een te voren vastgesteld thema en zoo werden hun
liedjes en samenspraken, dansen en acrobaten
toeren tot een altijd eender en altijd ander spel
van list en liefde, trouw en verraad, geluk en
ongeluk, goedhartigheid en bedriegerijen, kortom
van alles wat een menschenhart verarmt of ver
rijkt, zuivert of verminkt.
De kracht dezer spelen lag daarbij in het
„lachende de waarheid" zeggen, lag in den tuchti
gen spot, in de vroolijke ironie, in die directe, kin
derlijke wijze waarmede het leven werd uitgebeeld.
Typisch voor de primitieve uitingswijze is bij
voorbeeld het komische „gevecht" dat wij in alle
Harlekijnstukken vinden en waarbij de domoor de
klappen krijgt, een gevecht dat wij eveneens in
de poppenkast vinden, waar Jan Klaassen (onze
Hollandsche Harlekijn) met Katrijn aan het bak
keleien gaat. In al z'n primitiviteit is zoo'n ge
vecht de meest rechtstreeksche uitdrukking van
„den strijd om het bestaan" welke wij ons kunnen
indenken. Tusschen twee grappen, een buiteling
en 'noorvijg door, triomfeert dan de wijsheid der
narren.
Het is zeer begrijpelijk, dat een geestig en
scherpzinnig auteur als Jacinto Benavente naar
i vorm en stijl der Harlekinade's greep om zijn
tintelenden geest uit te spreken. In „De kringloop
der belangen" vinden wij inderdaad die speelsche,
kinderlijke sfeer der oude Harlekinades terug.
Nergens wordt het spel van dezen Spaanschen
schrijver zwaar op de hand, ook niet waar hij
diepgaande opmerkingen maakt. In zijn spel treden
alle standaardfiguren der „Commedia dell arte" op
en het is teekenend hoe zij zonder moeite ook den
modernen mensch vertegenwoordigen, want het
HET OPENLUCHT-THEATER.
