Dertigste jaargang. No. 4. Zaterdag 24 Juni 1939.
REDACTEUR: D. A, KLOMP, NESDIJK 9, TELEFOON 2039, BERGEN (N.-H.)
EERSTE BLAD.
Bergen in ouden tijd.
Uitgave van de N.V. Boek- en Handelsdrukkerij v.h. Herms. Coster Zn., Voordam 9, Alkmaar.
Bergen en Bergen aan Zee hebben zich in den
loop der jaren ontwikkeld.
Wie hier ronddwaalt, na er een dertig jaar niet
meer geweest te zijn, vindt veel veranderd, ver
groot, vernieuwd.
Wie zich Bergen nog herinnert toen het een
klein vergeten dorpje was, waar alleen in De
Rustende Jager iets te krijgen was als de vrouw
van den kastelein daartoe genegen was, en waar
in Duinvermaak ook vermaak te vinden was, met
pannekoeken eten onder de Hooge Boomen
die verwachtte ook geen verder materieel genot
in het dorpje.
De stoere wandelaar kon er zijn hart ophalen,
en dwalen door bosch en duin.
Naar zee ging het langs den Schelpweg, een
uitgestoven pad door het mulle zand. De zee was
dan altijd weer een plotselinge verrassing. Het
leek toen, alsof Bergen een idyllisch plaatsje was,
dat geen zorgen kende!
Natuurlijk hadden de bewoners hun lief en
leed, en gaan wij terug naar 'lang vervlogen tijd,
dan weten wij dat hier stormen gewoed hebben,
van velerlei aard.
Zie eens hoe de Russen schrijven, die in Sep
tember 1799 ongeveer bij Huisduinen aan land
gingen.
In het Russische boek van het Grenadiers Re
giment der Lijfgarde vindt gij daaromtrent leven
dig uitgebeelde beschrijvingen.
Ik doe enkele grepen hieruit:
Onze grenadiers, zich nauwelijks op de been
kunnende houden na de lange zeereis, moesten
zich tot aan den hals in het water werpen en
wadende de kust bereiken
In 1799 was Noord-Holland in September reeds
in herfsttooi.
De aanhoudende Noordwestenwind bracht
regen en koude mede en op zee heerschte een
hevige en langdurige storm; bij tijden werd de
zware regen afgewisseld door sneeuw. Het laag
gelegen vochtige land werd een drassig moeras.
Het water in de kanalen steeg en overstroomde
de polders, en de windmolens die gewoonlijk het
water uitpompten waren defect en weigerden hun
dienst.
Het water in de putten werd zout en ondrink
baar.
Het leger in bivouac had geen enkele beschut
ting tegen het slechte weer. Tenten had men niet
en voor barakken had men geen materiaal,
intusschen regende het zonder ophouden.
Zich met hun geweren in hun natte kapotjassen
hullend, lagen de soldaten op het natte zand, op
de glibberige dijken in de modder en sommigen
in hooischuren. Tot overmaat van ramp, bij ge
brek aan bosch, kon men nergens vuren aan
leggen.
Aan proviand was ook gebrek, door onvoldoen
de vervoermiddelen. Het transport op de smalle
dijken, die totaal verregend waren, vertraagde
zeer de toevoer te land, voor de toevoer door de
kanalen bezaten de geallieerden te weinig booten.
De verbinding over zee was onzeker en werd ge
heel onmogelijk door de zware storm
Drie werst van Schoorl lag het stadje Bergen,
verborgen tusschen het dichte groen van tuinen,
parken en bosch, In het midden der stad, op het
zuiver vierkante plein, omgeven van lage, zinde
lijke huisjes, stond de oude steenen kerk. Van
uit het plein liepen in verschillende richtingen
breede straten die uitkwamen op mooie lanen
Bergen was aan den kant van het front be-
Slag bij Bergen, 19 Sept. 1799. Gevecht met bajonet om de kerk; rechts Russen
met de eigenaardige mijtervormige hoofdbedekking, zooals die in 1901 nog ge
dragen werd door de grenadiers van het regiment Pawlofsky (gedenkboek Lijfgarde).
Foto Delemarre, Alkmoar.
schermd door een diep en breed kanaal en deze
stad was in staat van verdediging gebracht; de
tuinen en bosschen van versperringen voorzien.
Ter rechter zij van deze plaatsjes lagen de
duinen.
Over den hoofddijk langs de dorpen Groet en
Schoorl, die naar het stadje Bergen voert, moest
de 3de colonne, waartoe het grenadiers-regiment
Emme behoorde, aanvallen, onder bevel van den
commandant-generaal Essen. Het bevel, den vori-
gen dag uitgegeven, luidde:
„niet nutteloos te schieten, maar een bosch of
park naderend eerst met geweervuur die plaats
van den vijand te zuiveren en bij gebrek aan
jagersafdeelingen naar links en rechts te schieten,
die de flanken der colonne moeten verdedigen
In het bevel van dien avond was nog bekend
gemaakt dat de natte kapotjassen op de batterijen
Het Hof te Bergen. Naar een teekening van J. A. Crescent, 1804.
Foto P. Delemarre, Alkmaar.
