Dertigste jaargang. No. 6. I 'Sri.,Zaterdag 8 Juli 1939.
EERSTE BLAD.
Uitgave van de N.V. Boek- en Handelsdrukkerij v.h. Herms. Coster Zn., Voordam 9, Alkmaar.
REDACTEUR: D. A. KLOMP, NESDIJK 9, TELEFOON 2039, - BERGEN (N.-H.)
Het kasteel „Marquette" en
het slot „Assumburg".
In Bergen verblijvende gasten, die eens een
middag in het historisch verleden van Kennemer-
land willen toeren, raden wij een tocht naar
Heemskerk aan. Onze auto-verhuurders en taxi
chauffeurs brengen u er voor een paar gulden,
zoodat men, als men met meerderen gaat, voor
een paar kwartjes per persoon klaar is. Wanneer
men er niet tegen op ziet om een 10 K.M. te loo-
pen, dan kan.men ook per trein tot Uitgeest
rijdende, de beide historische kasteelen bezoeken,
doch dit is niet zoo aardig, omdat men dan niet
in de gelegenheid is, de plaats te bezoeken aan
den rijksstraatweg tegenover den links gelegen
weg, die naar Heemskerk voert, waar in de Mid
deleeuwen de graven van Holland tot ridder wer
den geslagen. Een eenvoudig gedenkteeken op een
heuvel herinnert nog aan dit gebruik uit het grijze
verleden.
Wanneer men vanaf den Rijksstraatweg den
weg naar Heemskerk volgt, dan bereikt men na
10 minuten rijden het links gelegen kasteel Mar
quette, dat voor 20 jaar nog door de familie
Baron Gevers werd bewoond en nog omgeven is
door prachtig houtgewas met mooie oprijlaan.
Over de geschiedenis van dit oude kasteel, dat
in de middeleeuwen een belangrijke rol in Ken-
nemerland heeft gespeeld en langdurig is belegerd
geworden, schreven wij reeds eerder.
Voor den toerist is hoofdzaak te weten, dat de
V. V. V. in Heemskerk van de in Brussel wonende
familie Gevers, die nog steeds eigenaresse is, de
toestemming verkreeg om er toeristen te ont
vangen. In het groote park vindt men zelfs ten
nisbanen en een gezellige theeschenkerij.
Door de werkverschaffing is het de gemeente
mogelijk geworden de verwaarloosde grachten
weer in goeden staat te brengen en het bosch te
verzorgen, zoodat men daar genoegelijk kan ver-
poozen. Voor een luttel offertje wordt men boven
dien in de gelegenheid gesteld, het kasteel te
bezichtigen en als men dan het geluk heeft een
praatje te kunen maken met den huisbewaarder,
die een personeelsgedeelte van het kasteel be
woont en nog als tuinman bij de familie Gevers
heeft gediend, dan kan men nog veel interessants
vernemen over het voorbije verleden.
Naar het slot Assumburg.
Na een rit door het dorp, dat als tuinbouw
centrum zeker interessant is, bereikt men, in de
richting van Uitgeest rijdende, het slot Assum
burg, dat gedeeltelijk gerestaureerd is en waarin
thans een jeugdherberg is ondergebracht, waarin
de bekende Vlaamsche troubadour Geert Dils als
herbergvader den scepter zwaait. Deze zanger bij
de luit is een bijzonder gezellige persoonlijkheid,
die gaarne de vreemdelingen inlicht. Met zijn
fluweelen baret op zijn interessanten kop past hij
volkomen bij de historische omgeving.
Als kind hebben wij, toen wij het kasteel als
ruïne bezochten, meermalen gegriezeld over de
wreedheden, die daarin door de ridders, die be
schikten over het wel en wee van de omgeving,
werden bedreven. Vooral de onderaardsche kel
der, waarin, naar verhaald werd, Jacoba van
Beyeren gevangen had gezeten, alsmede de galg
op den toren maakten op ons een diepen indruk.
Wij konden toen niet bevroeden ,dat de mensch-
heid deze tijden van barbarij opnieuw zou be
leven.
Onze te vroeg ontslapen collega Henri van
Wermeskerken schreef destijds over een bezoek
Hef kosfee! „Marqueffe', mo
aan dit historische bouwwerk een verhaal, dat
wij, om de gezellige schrijftrant, hier laten volgen.
Oude wachter uit de middeleeuwen.
En hier heeft Jacoba van Beyeren gevangen
gezeten, zei vroeger altijd de dikke schommelende
vrouw, die de melkerij hield, bij het slot, tot alle
bezoekers, die zij rondleidde.
Zij nam het niet zoo nauw met die geschiedenis.
Ze bedoelde de Gravin van Egmond, maar wat
maakten haar een paar eeuwen verschil uit, mits
zij maar haar melk verkocht, en mits de bezoe
kers het griezelig vonden.
Griezelig was het En is het nog. Een don
ker hok op een grooten zolder onder den toren,
zonder licht en met een dikke eikenhouten deur,
waarin een luikje was, waardoor men den gevan
genen eten en drinken gafZware grendels op
die deur, verroeste hangsloten, en boeien.
En vérder een ijzige stilteeen griezelige
duisternis, wat stroo, dat door de vele eeuwen
niet scheen te zijn vergaan.
Nog het schavot! Een klein plat op de plaats
waar eenmaal een torentje moet hebben gestaan,
dat halfweg was afgebroken. Een hongergat op de
binnenplaats onder de voormalige .vierschaar"
met de ronde bogen. En we hadden alle griezelig
heid van Assumburg gezien.
Dit moet ik nog van Assumburg verklaren
Dat het in hooger macht een hooge vier
schaar spant
Tot straffe van 't geboeft, tot zuiv'ring van
het lant
Alles wijst er op, dat Assumburg in de recht
spraak van dit deel van Noord-Holland een
groote rol gespeeld heeft; ofschoon er in de ge
schiedenis weinig van is vastgelegd.
Eenmaal was Noord-Holland een waterland,
van groote meren en tot moeras verzonken lan
derijen, doortrokken van kanaaltjes en slootjes,
primitief door de boersche bevolking aangelegd
om wat afwatering te hebben in den zomer. Hoog
stens waren de gehuchten verbonden door lage
palen, waarop een loopplank gelegd was. Wegen
waren er niet. Wel schuitjes. De eenige groote
heerbaan (die toen de breedte had van een kar-
ifscenfrum uif de middeleeuwen.
respoor) liep langs Santpoort, Brederode, Bever
wijk en Castricum naar het Noordenjuist
langs de duinstreek, waar het, over moerassen
vlak-uitgewaaide zand, den primitieven wegen
aanleg van vroeger mogelijk maakte. En langs
dien weg stonden de enkele kasteelen die Noord-
Holland rijk was. De sloten der land- en leenhee-
ren, waarvan in deze streek „Marquette" en „As
sumburg" te en bij Heemskerck, de eenige over
geblevene zijn. Welke Noord-Hollander kent
Assumburg niet, dat met zijn sterke torens de
eentonigheid van het vlakke polderland brak en
het landschap wijd en zijd overheerschtedat
bij heldere dagen zichtbaar was, zoowel van Uit
geest als tot Zaandam.
Eenmaal beheerschte het samen met Marquette
den heirweg. Het lag wat afzijds en veiliger dan
Marquette, maar het speelde daarom niet veel
minder zijn sterke rol. Daar bij „dat veer geheten
Assem" was het een burcht, die de verbinding
van duinstreek met het moerasland daarachter en
van Zaanstreek beheerschte, en waarvan de eer
ste steenen reeds omtrent 1200 moeten zijn ge
legd. Mogelijk lang daarvoor. Maar eerst in de
tweede helft der dertiende eeuw wordt „dat
thuys woninghe" van Velsen, waarschijnlijk fami
lielid van den beruchten Gerard van Velsen, een
der moordenaars van „der keer'len God" Floris V.
Maar het zou 1328 worden voor diens zoon Jan
van Rietwijk het verkocht aan Bartout van As
sendelft, die belend werd met het schoutambt
van het per schuit een uur vandaar gelegen dorp
Assendelft.
Van toen af heeft het kasteel midden in den na
1350 begonnen heftigen partijstrijd gestaan. Het
lag in een wijde diepe gracht en had een thans
geheel verdwenen vóórburcht, met zware poort
en ophaalbrug. De eigenaren moeten vaak samen
gespannen hebben met de heeren van kasteel
Marquette (oftewel Heemskerk) dat er dicht bij
ligt; andermaal weer daartegen geïntrigeerd heb
ben. Toen Jacoba van Beyeren als landsvrouwe
moest worden erkend, koos Heer Gerrit van
Heemskerck openlijk de partij van haar oom
Hertog Jan van Beyeren en weigerde Walraven
van Brederode toegang tot het kasteel Marquette.
Dan klonk wapengeweld op den grond tusschen
de beide kasteelen. Waarschijnlijk diende Assum-
