A. E. ROMENY,
BAKKERIJ J. BUISMAN
„Duinvermaak".
DE
Te Bergen aan Zee
Groote KINDERSPEELTUIN.
CONCERT en
OPENLUCHTDANCING
HOOG EN LAAG WATER
Lunchroom in Alkmaar
VALK'sLunchroom
iiiiiiiniiiiiiiii
BERGENSCHE
DROGISTERIJ
BREELAAN 17, - BERGEN (N.-H.)
Molenstraat 14, Telefoon 2460, Bergen.
leveren wij dagelijks aan vooraanstaande Hotels en
Pensions en tijdelijk wonende Families. Zaterdags 2 maal.
Het adres voor alle soorten Brood en Gebak.
CAFÉ-RESTAURANT
Prachtig gelegen aan tien voet der duinen.
ZONDAGSMIDDAGS
door een Ie klas Orkest.
RUIM PARKEERTERREIN.
te BERGEN AAN ZEE (in Zomertijd).
AUG.
Hoog water
Laag water:
Datum
v.m.
n.m.
v.m.
n.m.
5
6.54
19.16
3.55
16.09
6
7.25
19.47
4.31
16.42
7
8.01
20.25
5.04
17.15
8
8.44
21.11
5.41
17.55
9
9.40
22.13
6.27
18.50
10
10.48
23.24
7.30
20.03
11
12.04
8.50
21.27
Leiden naar den Prins te Delft brengen. Het zou
den Heer van Schagen zeer goed mogelijk zijn ge
weest te Leiden te ontvluchten, doch hij had alle
vertrouwen op zijn goed recht, aangezien hij niets
anders had gedaan dan een besluit der Vroedschap
naar beste weten ten uitvoer te brengen. Hij
meende met opgeheven hoofd voor de rechtbank
van den Prins te kunnen verschijnen.
Deze dacht er evenwel anders over en deden de
beschuldigden scherpelijk examineeren. De Heer
van Schagen stierf in de gevangenis, volgens zeg
gen ten gevolge van de folteringen op de pijnbank,
en de Heer van Assendelft werd den 24 December
ter dood veroordeeld en terecht gesteld.
De Prins wilde met dit strenge vonnis eens en
voor al een eind maken aan de weifeling in de
vroedschapsvergaderingen, waar men nu eens tot
den Koning, dan weer tot den Prins overhelde.
Laatstgenoemde wilde nu eens duidelijk doen zien,
dat degenen, die hem trouw gezworen hadden,
geen enkele kans op genade van den Koning
hadden, doch ook niet van de zijde van den Prins,
zoo zij het probeerden bij den Spanjaard in het
gevlei te komen.
Jan van Schagen, de kasteelheer, neef van
Christoffel, was eveneens de partij des Konings
toegedaan. Hij werd door Diederik van Sonoy
uit zijn slot verdreven, die er zijn hoofdkwartier
van maakte. Het was daar, waar de Alkmaarsche
stadstimmerman Gerrit van der Meij de brieven
van de Alkmaarsche Vroedschap overhandigde.
Later, toen het beleg van Alkmaar was opge
broken, nam Sonoy zijn intrek binnen die stad in
een gewezen nonnenklooster, dat sedert dien nog
den naam Hof van Sonoy draagt.
Het Slot bleef nog geruimen tijd door de Staat-
sche troepen bezet. In het jaar 1575, toen Gilles
van Barlaimont van Beverwijk uit beproefde met
Spaansch krijgsvolk het Noorderkwartier aan te
vallen, werden eenige lieden, die van heulen met
den vijand verdacht werden, op het Slot te Scha
gen terechtgesteld.
Toen later de rust in deze streken terug keerde,
kwamen de Heeren van Schagen weder in het be
zit van de heerlijkheid en van het kasteel. Wij
zullen hier niet de lange lijst opnoemen dergenen,
die er achtereenvolgens hebben gezeteld.
Wij vermelden alleen den laatsten heer, n.l,
Willem, Heer van Schagen, Barsingerhorn, Ha
ringhuizen en Binshorn, Graaf van Werffrise, die
in 1658 overleed. Op den 6 December van dat
zelfde jaar kocht de Heer George van Cats de
heerlijkheid met al hare dependenties voor de som
van 263.000 gulden.
Deze Heer van Cats was Heer van Coulster, en
gehuwd met Justina van Nassau.
Evenals twee anderen zijner broeders, die zich
op de schepen van Bossu bevinden tijdens den
slag op de Zuiderzee.
In het jaar 1666 ontving de Heer van Schagen
het bezoek van den Prins van Oranje, die verge
zeld was door den keurvorst van Brandenburg,
door Prins Johan Maurits, door den Heer van
Brederode. door den Vorst van Anhalt, door den
Vorst van Holstein, door den Vorst van Dohna en
nog eenige andere hooggeboren heeren. Het ge
zelschap overnachtte op het Slot te Schagen op
hun doorreis naar den Helder, waar zij de vloot
bezochten. Hun terugreis ging direct naar den
Haag zonder Schagen aan te doen.
Lang duurde evenwel de glorie niet, want reeds
op 11 Juli 1675 werd de heerlijkheid Schagen in
veiling gebracht en opgehouden op een bod van
56.200 gulden. Op 24 Januari 1676 werd zij in den
Haag in veiling verkocht voor 170.000 gulden aan
Heer Floris Carel van Beieren, Graaf van Werf
frise, Heer van Goudriaan, enz.
Deze overleed in het jaar 1699, nadat zijne
echtgenoote hem reeds in 1684 was voorgegaan.
Zijn zoon Dirk Floris van Beieren, die hem in de
heerlijkheid was opgevolgd, sneuvelde in den slag
bij Ramillies op 23 Mei 1706.
In het jaar daarop volgende huwde de docher
van Floris Carel met Franciscus Paulus Emilius,
Graaf van Oultremont d'Han, zoodat de heerlijk
heid in Belgische handen kwam.
De nakomelingen uit dit huwelijk lieten zich aan
de heerlijkheid niet veel gelegen liggen. Het Slot
verviel en werd in het jaar 1795 geheel afge
broken.
Verscheidenen der Heeren van Schagen en
hunne familieleden werden na hun dood in de
naast het Slot gelegen St. Christoffelkerk2) be
graven.
Men vond daar de mooi gebeeldhouwde steen
van den eersten Heer Willem met zijne tweede
gemalin Elisabeth van Bronkhorst en een prach
tige tombe van Heer Jan van Schagen, overleden
18 Febr. 1618 en zijne gemalin Anna van Assen
delft, overleden 12 November 1630. Verder vond
men er nog wapenborden van overleden Heeren
van Schagen, die in het Koor der Kerk zijn
bijgezet.
Bij den brand der Kerk in 1895 is dit alles ver
nield geworden.
Het door Heer Willem in 1440 gebouwde Slot
was geheel door gegraven vijvers omringd en men
kon het alleen betreden na over twee bruggen
door twee poorten te zijn gegaan.
De voorpoort stond aan het marktveld; zij was
zeer hoog en sterk, met een sierlijken voorgevel
en een schuinen met leien gedekten kap. Aan de
rechterzijde stond een ronde steenen toren van
50 voet hoogte. Nadat men de poort gepasseerd
was, kwam men op een ruim plein en als men
over de eerste brug was gekomen, kwam men bij
de binnenpoort, die in vorm gelijk was aan de
voorpoort doch alleen iets lager was, en verder
met een zwaren muur naar weerszijden was voor
zien. 3) Eenigszins naar binnen vond men ter
weerszijden van de poort een zwaren vierkanten
toren die hooger was dan deze, met groote
vensters, die uitzicht gaven op de voorpoort.
Aan de linkerzijde ging men door een galerij,
waarboven woningen waren gebouwd, naar de
woningen, zalen en vertrekken van de Heeren.
Over het middenplein kwam men in de groote be
nedenzaal en aan de linkerzijde bevonden zich
allerlei vertrekken.
Ten slotte werd de voormuur aan beide zijden
afgesloten door zware en hooge ronde torens, de
eene aan de Oostzijde tot woning van familie
leden, de Westelijke tot gevangenis ingericht. De
voormuur was zoo zwaar, dat hij geschut kon
dragen tot de verdediging van het Slot.
Omstreeks het jaar 1658 heeft de nieuwe eige
naar Heer George van Cats de voorpoort doen
afbreken en laten vervangen door een houten
poort. Het voorplein werd met klinkers bestraat
en rondom met lindeboomen beplant. Inplaats van
de ophaalbrug kwam een vrije brug op bogen, die
men onverlet kon passeeren als men naar het
slot wilde gaan.
Het gebouw en vooral de benedenzaal was in de
gloriedagen van het slot schitterend ingericht.
Een der Heeren van Schagen had van zijne
Kruistochten uit Tunis twee gladde marmeren
zuilen uit de ruïnen van Carthago medegebracht,
die hij ter weerszijde van de schouw had opge
richt. Boven de schouw stond op een zwart stee
nen plaat een Latijnsch gedicht van Caspar van
Baerle uitgebeiteld, waarvan de vertaling hier
volgt:
„Gij, die u verwondert over de Oorlogskasteelen
van het aloude Carthago en hooge wallen van
Byrsa, door Dido gesticht; merk aan uit deze
pylonen, over de Lybische zee gebracht, ten be-
2) Gebouwd op de plek waar de eerste Kerk heeft
gestaan in 1460, verbrand in 1895 en weer op
dezelfde plaats herbouwd.
3) De hierbij gaande afbeelding toont het Slot, te
beginnen met deze poort. De buitenpoort was
toen reeds afgebroken.
AGENDA:
Tentoonstellingen.
Kunstzaal P. Boendermaker, Loudelsweg. Dage-
Van 16 Juli tot 13 Augustus werken van
Germ, de Jong en Kees Boendermaker.
Oude Prinsweg, naast het bloemenmagazijn
de Sain, werken van Viëster en Martin
Uitenbosch.
Bergensche Kunsthandel P. Hopman. Tentoonstel
ling van Batik- en Beeldhouwwerk.
Breelaan 29. Expositie van schilderijen van ver
schillende schilders, w.o. van Lucie Wittig
Keyser en Paul v. d. Ven.
Atelier Lijtweg 16a, aquarellen van Guusje Inckel.
Garage Vijverlaan, achter hotel Berkhout. Schil
derijen van Van Os.
Dorpshuis.
5 Aug.eind Aug. Schilderijen van F. Kaïn
stra (Bergen).
Museum naast het Postkantoor.
Dagelijks geopend van 1012 en van 24 uur.
Dancings en amusement.
De Rustende Jager, Dancing dagelijks.
Hotel Nassau-Bergen, Bergen aan Zee. Dancing
Zaterdags en Zondags.
Café Duinvermaak. Openlucht-dancing. Zondags
middags en 's avonds.
Speeltuin „de Bedriegertjes", attracties voor
groot en klein.
Oranje-Hotel. Dagelijks van 26 en van 812
uur amusementsspelen.
Bloemencorso 9 Augustus.
Openlucht-theater.
Gezelschap „De Vereenigde Haagsche Spelers",
leider Pierre Balledux.
9 Aug.: „Ingebeelde zieke", van Molière.
17 Aug.: „Vier weken rijk", Vlaamsch blijspel.
is:
Kaasmarkt, t.o. Bureau V.V7.\7.
voor Uw kopje Koffie, - IJs,
Koffietafel, - Lunch of Diner.
zitte voor onzen Nederlander, op hoedanige schoo-
ren die stad gebouwd was, en wanneer gij deze
ziet, weet dan meteen, hoe 't oorlogslot en de eeu
wen de groote paleizen der Vorsten verwoesten".
Ook bevonden zich in die burchtzaal de familie
portretten der Heeren van Schagen.
Bij de afbraak van het slot zijn de marmeren
zuilen naar de St. Christoffel Kerk overgebracht
en de portretten en andere stukken in een groote
kist in een der bijgebouwen geplaatst en vergeten.
Toen in het jaar 1821 de Heer d'Oultremont
zich het eigendom van Schagen weer te binnen
bracht, heeft hij de twee marmeren zuilen naar
Brussel laten overbrengen.
Toen omstreeks het jaar 1860 de rentmeester
zich beklaagde over den sta-in-den-weg, de kist
met familieportretten en voorstelde om dien
ouden rommel maar op te ruimen, lieten de Hee
ren d'Oultremont eens nazien wat er nog van
over was. Het viel ten slotte nog al mee en de
nog gave inhoud werd in het jaar 1864 eveneens
naar Brussel verzonden.
Wanneer men nu te Schagen komt en naar de
plek zoekt, waar destijds het heerlijke schoone
Slot heeft gestaan, dan vindt men, den doorgang
van de markt passeerende, in een aardig plantsoen
alleen de met behulp van rijkssteun gerestaureer
de Westelijke en Oostelijke Slottorens.
Wel zijn hier in vervulling gekomen de slotregels
van het vers van Barlaeus in de schouw:
„Disce cellas principium
et sorte belle et seculo labi domus".
Doch leert ook hoe verdwijnt
der Vorsten Rijk en Land
Door 't Oorlogslot en tijd.
Dr. H. C. PRINSEN GEERLIGS.
Bergen (N.H.) 1 Augustus 1939.
1) Graaf de Mérode, Markies van Werserloo,
prins van Rupersbroc en Evershergen.
APOTH.-ASS1STENTE.
Telefoon 2236.
