Toen Bergen „bezet" u/as
Feeërieke
V/erlichtings-
avond
Licht in Bergen...!
Qedachten rondom het kerkemuurtje.
v-v.
v.
Woensdagavond 23 Juli a.s.
Muzikale rondgang
door het dorp
Door: W. DE VRIES,
gemeente-secretaris
Hoewel ik bij voorkeur onderwer
pen behandel, waar geen onaange
name herinneringen aan verbonden
zijn, wil ik gaarne aan het verzoek
van de redacteur voldoen om iets te
schrijven over Bergen tijdens de be
zetting.
Kort na de inval van de vijand
bemerkte men hier nog weinig van
de onaangenaamheden, welke de be
zetting in de loop der jaren in zo
groten getale zou meebrengen. Wel
bevonden zich hier veèl „gasten" die
allerminst welkom waren, althans bij
het overgrote deel der bevolking,
maar Bergen behield toch haar aan
trekkelijkheid voor de vacantiegan-
gers en iedereen kon zich in de
bossen, duinen en aan het strand vrij
bewegen. Dit lag trouwens geheel in
de lijn van het voor de Dditsers aan
vankelijk zo succesvol verloop van
de oorlog, daar zij slechts nog even
naar Engeland behoefden over te
steken en het aanleggen van verde
digingswerken langs de kustderhalve
volkomen overbodig was Meer
malen zag men Duitse soldaten zeer
zelfbewust over de zee turen, in de
richting van Engeland. Dan gebeurde
het ook wel eens dat Hollanders van
de goede soort zich -zeer beminnelijk
tot hen richtten om belangstellend te
informeren wanneer zij naar Enge
land dachten te gaan. Daarbij werd
dan nooit vergeten er even terloops
de aandacht op te vestigen, dat er
tussen Nederland en Engeland nogal
vrij veel en zeer diep water is
Geen beletsel!
Hot militaire vlieveld, ongeschikt
voor zware vliegtuigen, werd inge
richt voor oefenterrein met en het
stationneren van jagers. Blijkbaar
was het niet erg belangrijk, want de
„Tommies" schonken er weinig aan
dacht aan en gedurende de gehele
oorlog zijn er slechts enkele lichte en
één zware luchtaanval op uitgevoerd.
Naarmate de Duitse successen in
aantal toenamen en het door de Duit
sers veroverde gebied uitgestrekter
werd (alles in Oostelijke richting),
begon een kentering in te treden,
want de kust werd in staat van ver
dediging gebracht. In 1942 werd het
strand afgesloten. De gehele kust
strook werd verboden gebied, even
als de verschillende duin- en bosge
bieden, welke bezaaid werden met
bunkers, loopgraven en weerstands
nesten. Ook werden uitgestrekte mij-
De Badbode is de spreekbuis
van alle gasten (alle, in de
volstrekt letterlijke betekenis
van het woord) als hij aan
ALLE Bergenaren verzoekt
hun uiterste best te doen dat
de Verlichtingsavond slaagt.
Zeker, er zijn moeilijkheden.
Lampen en kaarsen en lampi
ons, gezwegen van vetpotjes
zijn dun gezaaid en om ze aan
te schaffen moet men tegen
woordig hemel en aarde bewe
gen. En het zal niet meevallen
een verlichtingsavond te orga
niseren die de voorgaande
evenaart.
Maarhier rust een zware
plicht op de Bergense gemeen
schap. De plicht die nu een
maal logisch voortvloeit uit
het feit dat men gastencentrum
is.
En de gasten rekenen er
op
Waar de V. V. V. kosten
noch moeiten spaart om dit
lichtfeest groots op te zetten,
waar de gasten in gespannen
verwachting leven en waar zo
veel morele verplichting op
Bergen rustdaar mag ver
wacht worden dat met een
max'mum aan enthousiasme ge
tracht zal worden een Verlich
tingsavond te organiseren, die
Bergen waardig is. Net zo
waardig als voorheen de histo
rische bloemencorso's.
Niet één, niet één enkele
Bergenaar zal zich hieraan wil
len onttrekken.
Red. De Badbode.
Ons dorp onder het
Germaanse juk.
nenvelden aangelegd. Tegen het
einde van 1942 en in het begin van
1943 moest het grootste deel der be
volking evacueren. In Augustus 1944
werd de evacuatie van een nog gro
ter aantal inwoners bevolen. Het
mooiste gedeelte van Bergen aan Zee
werd afgebroken, waaronder ook het
hotel Nassau-Bergen en andere grote
hotels en pensions.
Inmiddels bleef het uit militair
oogpunt bezien rustig. De vaste be
zetting was betrekkelijk gering, doch
Bergen was tevens garnizoensplaats
en rustpunt voor doortrekkende troe
pen. Ook werden hier troepen opge
leid en tegen het einde van de oor
log zag men nieuwe legeronderdelen
vormen uit „recruten" die, naar hun
leeftijd te oordelen, waarschijnlijk de
opengevallen plaatsen van hun zoons,
misschien zelfs wel kleinzoons, moes
ten aanvullen.
Zagen de Bergenaren doon de op
neming van hun dorp in de „Atlan-
tikwall" zich steeds meer in hun
bewegingsvrijheid beknot, het opti
misme over de op handen zijnde be
vrijding bleef.
„Hoe minder wij mogen en hoe
meer verdedigingswerken zij aanleg
gen, des te beter gaat het", rede
neerde men. Menigeen heeft echter
met bloedend hart moeten aanzien,
hoe zijn huis of bedrijf tengevolge
van de vordering voor huisvesting
van militairen geruïneerd werd.
Vooral na de evacuaties' was het hek
van de dam, want wanneer het ene
huis uitgewoond en leeggestolen was,
trokken de „beschermers" in het
andere huis.
In het vroege voorjaar van 1945
dreigde nog een zeer groot gevaar,
toen werd aangevangen met de bouw
van startbanen voor V I's bij de
Mosselenbuurt. Gelukkig konden de
ze bouwplannen niet worden vol
tooid.
Het dorp en zijn inwoners waren
dus vooral in de laatste jaren van
de oorlog aan de genade van de
vijand overgeleverd, maar ondanks
het in verhouding tot de bevol
king zeer grote aantal soldaten en
de aanwezigheid van „Feldgendar-
merie", enz. hebben ook de Berge
naren zich nimmer gewonnen gege
ven, integendeel! Reeds in de zo
mer van 1940 kwam de eerste
verzetsgroep tot stand. Aanvanke
lijk kon weinig activiteit worden
ontplooid, doch de kern van het
verzet was gevormd. Later werden
groepen van O. D., L. O. en K. P.
actief werkzaam. De meeste leden
van deze organisaties traden te
vens toe tot de in September 1944
opgerichte Nederlandse binnen
landse Strijdkrachten. Natuurlijk
werd ook steeds het laatste nieuws
van de verboden zenders verspreid.
Het zou te ver voeren over de actir
viteit der verzets-organisaties uit te
weiden, bovendien zou dit inhouden
het vermelden van vrijwel algemeen
bekende feiten. Met diepe eerbied
wil ik hier echter nog even de ver
zetsmensen gedenken, die hun leven
voor het Vaderland hebben opgeof
ferd. Het zijn de heren Jan Martin,
gefusilleerd wegens diefstal van een
vuurwapen en munitie van een Duits
soldaat, Jan Walter, gevallen in de
„slag bij Ursem" en dr. J. A. Blok,
overleden na twee perioden in Duitse
gevangenschap te hebben doorge
bracht in verband met het „Geuzen
proces".
De maatregelen van de bezetter
werden ook in Bergen zoveel moge
lijk gesaboteerd. Het aantal „clan
destiene" bewoners tijdens de ge
dwongen evacuatie's was zeer groot.
Voor het verrichten van graafwerk
voor de Duitsers bestond zeer weinig
animo, ondanks de vele dreigemen
ten. In December 1944 werd een
grootscheeps opgezette razzia ge
houden, doch nagenoeg alle mannen
waren spoorloos verdwenen en de
oogst was uiterst gering, tot grote
ergernis van de commandant, die
verklaarde niet te zullen rusten vóór
hij alle mannen te pakken had. Hij
heeft zich niet aan zijn woord be
hoeven te houden!
Voor zover aan de gemeentebestu
ren nog enige vrijheid was gelaten,
werd' de gemeente aanvankelijk nog
democratisch bestuurd. Geleidelijk
werd echter ook hier het gemeente
bestuur op dictatoriale leest ge
schoeid. In September 1941 werd de
gemeenteraad op non-actief gesteld.
Het „goede" college van Burgemees
ter en Wethouders bleef aanvanke
lijk gehandhaafd, doch ook hiér
kwam spoedig verandering in, want
in Juli 1942 werd Burgemeester van
Reenen als gijzelaar weggevoerd.
Enkele maanden nadien trokken de
wethouders zich terug. Van Juli 1942
tot de bevrijding hebben 3 waarne
mende burgemeesters de gemeente
bestuurd. Zij waren van de „nieuwe
orde", doch eerlijkheidshalve wil ik
hierbij vermelden dat Bergen het, de
omstandigheden in aanmerking ge
nomen, nog niet zoo heel slecht ge
troffen had. Het is mij n.l. bekend,
dat zij meerdere malen voor de be
langen van de bevolking zijn opge
komen, ondanks het feit dat na de
evacuaties', waar de „geestverwan
ten" van vrijgesteld waren, zeker
nog 90 pet. „anti" was.
Vanzelfsprekend werd ook hier
de bevrijding met ongeduld tege
moet gezien en toen het eenmaal
zover was, hebben de Bergenaren
zich bij het feest vieren niet onbe
tuigd gelaten.
Buiten de ernstige vernielingen
te Bergen aan Zee is uiteindelijk de
materiele schade nogal meegeval
len, zodat Bergen door het ener
giek ter hand nemen van de her
stelwerkzaamheden thans weer is
wat het steeds was en hopelijk ook
altijd zal blijveneen van de
meest aantrekkelijke vacantieoor-
den in ons land".
Kunt ge U, gasten, voorstellen, hoe ons dorp er 's winters uitziet?
Als er geen gasten zijn en de Bergenaren op zichzelf zijn aangewezen?
Ook dan is het er mooi. Meer nog dan in de zomer hangt er de eigen-
aai dige dorpssfeer. De geweldig oude bomen, hier en daar bij wegkrui-
singen midden in de weg geplant, zij staan er, bij het toegenomen verkeer
nog niemand „in de weg" —'zij doen daar dienst als verkeers-„agenten
En wie zou er voor zulke eerbiedwaardige oude bomen geen ruimte
willen afstaan? Want het dorp heeft zijn karakter toch wel voor een
groot deel aan de beplanting te danken. De meesten der zware linden en
kastanjes zijn al 350 jaar oud en werden geplant door de toenmalige
Heer van Bergen, Studler van Surck.
De stemming om de oude RuïnekerkDe brink met de oude bomen
en de lage behuizingen daaromheen, het punt waar zovele wegen samen
komen, daar klopt het dorpshart. Daar wordt het nieuws van de dag
besproken.
Bij de korte winterdagen als de duisternis reeds vroeg invalt, kan
het er droomstil zijn. Enkele dorpsklanken zijn te horen uit de „buurt".
Het aambeeld van de smidse, een klok van een der kerktorens. Alles laat
zich afzonderlijk onderscheiden en alles heeft zijn duidelijke betekenis en
wordt door ieder verstaan.
Jammer dat de klok uit de Ruïne-kerktoren ten gevolge van de oorlog
is verdwenen. Wij dromen van de mogelijkheid dat bij de aanstaande
restauratie der Ruïnekerk op het torentje éénmaal, e^n jklein klokkespel
zal kunnen worden 'aangebracht.
Dat moet mogelijk zijn. Daar zullen we trooeite voor doen,:
En dan ons dorp in de sneeuw. Wie uwer dat gezien heeft, zal. een
onuitwisbare indruk van Bergen meedragen.
,Wintergezicht", vervaardigd door de Bergense kunstschilder J. H. Roggeveen
Hoe mooi is dan ons dorp, de kerkbrink en niet te vergeten de prachtige
polders. Van de buitenwegen af gezien ligt Bergen dan in zijn bomennest
zo veilig beschut achter de hoge duinen. Het takkengewei der bomen
soms prachtig uitkomend tegen de gekleurde lucht. Soms rood, violet, of
van een stemmig geel tegen paarse tinten. Het duinlandschap niet minder
mooi. Vooral wanneer ge van de duintoppen af een blik op het polder
landschap richt.
Ja, de zomer is mooi, maar ook in het voorjaar en de herfst heeft _ons
dorp zijn bekoring. Maar de winter heeft toch wel zijn bizondere
aantrekkelijkheid.
Het bijzonder mooie aquarel van J. H. Roggeveen, dat zo treffend
deze sfeer, de stemming weergeeft, inspireerde ons tot deze regels, die de
pure schoonheid van dit dorp in de winter bezingen.
Komt U zichzelf daarvan overtuigen, brengt dan hier Uw Kerstvacantie
De gerieflijke hotels en pensions zullen U gaarne ontvangen. Ook dan!
Het zal voor U een zeer schone vacantie zijn.
