ZWERVEN
Een Speelu/agen rijdt voort
„DE RUSTENDE
JAGER"
Modern en gezellig
ttarrq Lobrink
Ensemble Koldy
Wat verdween
Paviljoen „Trianon"
VOOR UW LUNCH
EN DINER
Wapen van Bergen TELEF. 2428
Peerde-sport
V V
2e blad -- 26 Juni 1948
Duinen, luchten en winden, zij heb
ben zo'n grote bekoring voor de
natuurliefhebbers. Zwervers van het
wijde veld houden van een verre blik
over heuvelen en dalen, over bossen
en velden tot in de verste uithoeken,
waar de horizon als een bijna niet te
onderscheiden lijn de scheiding vormt
van land en lucht. Zo'n verre blik in
de diepe blauwe lucht, waarin stapel
wolken, door winden voortgedreven,
zich spelenderwijs opwerpen tot
machtige bouwwerken in grillige
vormen en in prachtige stemmige
kleuren.
Onbekommerd te mogen zwerven
in de wijdse, ongerepte natuur, is
wel het heerlijkste wat ons mensen
gegeven wordt. Onuitputtelijk is de
bron van zuiver genot, die moeder
natuur ons biedt. Velden, hoe wijd
en hoe ver is de einder; bossen, hoe
diep en met hoeveel bomen; duinen
met zovele heuvelen en dalen, wat is
mooier, schoner en gezonder dan
van deze dingen te genieten?
Ons Hollandse landschap is prach-
tie. Heus, wij behoeven niet naar het
buitenland te reizen om van een fijne
vacantie te genieten. Klein is ons
land, maar groot is zijn natuurschoon,
boeiend is zijn dieren- en planten
leven en heerlijk het buitenleven.
Vooral Bergen is een van de uitver
koren plaatsen, waar men van al de
ze heerlijkheden kan genieten. Hier
zijn op een luttel aantal vierkante ki
lometers verenigd: bos, duin, polder,
heide, zee en strand. Ziedaar alle
schoonheden ineen, die men in ande
re delen van ons land (hoewel die
ook prachtig kunnen zijn (vergeefs
zal zoeken.
Daarom, gasten van Bergen en om
geving, geniet van de zes heerlijk
heden, die u hier worden geboden.
Trekt er op uit, zwerft over het
strand, door de duinen (met een wan-
delkaart), door bossen, over heide
velden en luistert naar het lied van
de leeuweriken boven de akkers in
de polder. Blijft niet op één plek uw
hele vacantie liggen bruinbakken
(dat bruin is er, als u in de stad te
rugkomt, binnen vijf dagen weer af),
maar wandelt, ziet de natuur in al
haar pracht, leert de vogels zien en
kennen en bewondert de kleuren der
bloemen. Gaat naar de zee en laat het
lied der eeuwig krullende golven, het
slaan en klappen der branding klin
ken in uw oren; laat het nasuizen
nog vele weken lang!
Ziet naar de blanke zeevogel sil
houetten, die u met hun snelle vleu
gelslag wenken, toch vooral op de
schoonheid van hun vlucht te letten.
En luistert op de velden naar het
monotone gezoem der duizenden in
secten, die hier uit de bloemen de
zoete honing puren. Ontwaart ge in
secten op een bloem, dan zult ge ook
uw aandacht aan de plant schenken.
Van het een komt het ander.
Uw vacantie zal dan mooier en
voller zijn dan wanneer u alle dagen
op „één plekkie" blijft. Als u dan na
dagen van vrij zwerven terugkeert in
de stad, zult u aan uw kennissen veel
meer over het natuur- en buiten
leven kunnen Vertellen dan anders
wanneer u genoodzaakt zult zijn, te
zeggen: ,,'tWas warm en kijk eens,
hoe bruin ik ben!"
BOB BOERSMA Jr.
Bezoekt
BERGEN N.H.
Dancing
Café-Restaurant
(Restaurant h Ja Carte)
Hebben wij, bewoners van een
„gestroomlijnde wereldnog een vage
notie van wat eens een Speelwa
gen was? Onze voorouders van de
Gouden Eeuw gebruikten èn het
woord èn het voor onze verwende
ruggen niet zeer comfortabele voer
tuig. Zij gingen ermee spel e-rijden,
zoals zij met hun bootjes gingen
spel e-varen en zoals de gefortu-
neerden behalve hun steedse woning
hun s p e e lhuis of „villa" buiten de
stadspoort hadden. Met dit antieke
voertuig maakten de tijdgenoten van
Hooft en Vondel hun speelreisjes. De
literatuur heeft ons enkele, met krul
lende renaissance-tooi aangedane
verhalen van zo 'n speelreisje be
waard. De bekende prentverzameling,
die als „Atlas Van Stolk" beroemd is,
toont ons een duidelijke afbeelding
van een 17de-eeuwse Speelwagen
met zijn dartel reisgezelschap. Juist
temidden van heerlijke vacantierust
is het wel aardig te bedenken, dat we
hier op een belangwekkend cultuur
historisch onderwerp geraken: een
der vroege vormen van ons vader
lands toerisme.. De liefhebber
van de studie der oudere bescha
vingsvormen vindt onder de wonder
lijke snorrepijperijen van die speel
reis-verhalen s vaak „Arcadia's ger
noemd, en ook galante herders en
aanminnige herderinnen veel ver
makelijks. Wist U, dat in de Gouden
Eeuw de amoureuze jorigemannen het
ongeschreven recht hadden bij het
rijden over een brug hun vrouwelijke
„speelnootjes" te omhelzen? Dit oude
folkloristische gebruik werd ingeleid
met de, taalkundig niet best meer te
verklaren, roept „Heul, heul!" Het
Hollandse polderland nu, telde talloze
bruggetjes en de gulle Gouden-
eeuwer huldigde de opvatting: „een
kusje is maar afvegen!"
Maar ook vi/idt men er aanwijzin
gen, dat ons vroege toerisme al
enigszins cultureel geïnteresseerd was.
Onder het lustige speelgezelschap be
vond zich meestal wel een geleerde
„Waer-mond", die allerlei wetens
waardigheden omtrent de bezochte
punten te berde bracht, 'n wijdlopige
voorganger van de moderne Baedeker.
Maar de Speelwagen verdween.
Het langst bleef hij in ere in ons
boerenland. Misschien ook een voor
beeld van die veel omstreden theo
rie, dat onze oude „volkscultuur"
vaak de afleggertjes draagt van lang
verdwenen beschavingselementen?
Zoals de boerendansen van nu, dik
wijls de gezelschapsdansen der „hogere
standen" van vroeger eeuwen zijn.
Omlaag gezonken cultuur-goed dus!
In het boerenland is die fraaie
Speelwagen, met zinvolle rijmen op
het „achterkret", nu ook al afgedankt;
museum-stuk geworden, of vermolmd
Het „bunkerdor p".
Ook de bunkers op en aan de voet
van het duinplateau nabij „Duinver-
maak" zijn verdwenen, althans in het
Gemeentelijk Natuurreservaat. (Op
hot gebied van de Provinciale Water
leiding blijven ze bestaan). De Pro
vinciale Waterstaat, die het Gemeen
telijk terrein in enkele maanden tijds
zuiverde, heeft het werk op keurige
wijze verricht. We zouden haast kun
nen spreken van een restauratie van
de duinen!
Voor één bunker werd een uitzon
dering gemaakt: die blijft er ten be
hoeve van de Berger Padvinders-
groép „de Duintrappers"; maar zij
hóren dan ook bij het duin!
Sommigen vonden he,t jammer, het
ingewikkelde bouwsel van bunkers,
trappen en loopgraven te zien ver
dwijnen, maar nu dit gedeelte van het
Natuurreservaat weer in oude luister
prijkt (slechts de reigers ontbreken),
zal het Wel door niemand meer be
treurd worden.
P. BEIJNEVELD.
Als illustratie bij neven
staand artikel van de hr. E.
Kroeskop verschafte ons de
uitgever van het maandblad
„De Speelwagen" Meijer's
Boek- en Handelsdrij. te Wor-
merveer het aardige vignet.
Ter verduidelijking volgt hier
de tekst op het „achterkret";
Al die mij ziet
En niet mag lijden
Die keert zich om
En laat mij rijden
Al is de weg
Ook recht of krom
Ik rij maar voort
En zie niet om.
in een vergeten hoek. De naam ech
ter leeft voort, als titel-vignet van
een, na de bevrijding opgericht,
maandblad voor ons Noorderkwar
tier, gewijd aan de historische schoon
heid van dat gebied, waarin Ber
gen een parel van grote waarde is.
Zo blijft die antieke Speelwagen
voortrijden!
De oprichters kozen naam en af
beelding zeer bewust. Niet om zich
zelf te karakteriseren als nachtpitten,
die menen de klok terug te kunnen
zetten! Maar wel om toon en sfeer
te typeren, waarin dit, door Meijer's
Boek- en Handelsdrukkerij te Wor-
merveer zo uitnemend verzorgde
maandblad, de streekkennis bestu
deert en bespreekt! Toon en sfeer van
een fleurig en geïnteresseerd Noord
hollands reisgezelschap. Vakmensen
van allerlei slag vertellen er zonder
geleordheidsvertoon, kunstenaars ge
ven hun bijdrage, maar het onopge
smukte verhaal van 't boerenvrouw-
tje uit Sijbekarspel vindt minstens
een even belangstellend onthaal! Ook
ons lieflijke, rijke Bergen is 'n gaarne
bezochte pleisterplaats van dit ori
ginele troepje. We hopen, dat Uw
vriendelijke Redacteur nog eens een
plaatsje voor een reisverhaal kan
reserveren. Want: vacantie-vrèugd
en Speelwagen-kout behoren van
oudsher bijeen!-
E. KROESKOP,
Geschiedenisleraar te Alkmaar.
Hoogwater te Bergen a. Zee
JUNIJULI 1948
Datum
HOOG WATER
v.m.
n.m.
26
6,55
7,17
27
7,33
7,44
28
8,15
8,40
29
9,04
9,30
30
9,56
10,23
1
10,54
11,20
2
11,57
0,10
NIEUWE TENTOONSTELLING.
Wederom opent het Huis met de
Pilaren aan de Kerkstraat zijn deuren
voor een tentoonstelling. De vele
werkende leden van 't Kunstenaars
centrum maken het noodzakelijk, dat
de tentoonstellingen snel wisselen.
Voor het publiek brengt dit seizoen
dus wel heel veel afwisseling, zodat
men een goed beeld krijgt van de
werklust der kunstenaars. Deze ko
mende twee weken zullen we werk
zien van Mia v. Regteren Altena en
de heren de Carpentier, Colnot Jr.,
v. d. Idsert en Sterk.
Bergen aan Zee
Waar hebben wij zo gezellig geborreld en
waar zo heerlijk gegeten? Och ja
A m BREELAAN 35
f"N
'tWas ien van die mooie lange evende, dat je weer es fain buiten
zitte kon, 't was echt loeker en d'r was gien graintje wind. De blaadjes
hinge zo stil an de bome, dat je temet verskoot as 'r 'n klain veugeltje
deur de takke. wupte.
We zate zo lui te sprage en alfcemetters wat te leze, toe de stilte
wegtrapt wier deur 'n paar stampende peerdepöte, We keke nei 't bos-
sie zait an onze wurft en deer zage we de peerdraier op ons ofkomme:
't was de dokter. Hai zette 't peerd an ons hek vast en was mit 'n paar
gróte stappe bai ons. „Goeien avond zamen".
„Genevend, dokter", kreeg ie van ons terug. En Train flapt er mitien
uit, teuge 'm: „Wat mot je nou met die losse knol? Weer heppe de skil-
lewagen staan leite?" Hai most lache. Hai weet donders goed, hoe
Train plage kan.
D'r wiere nog 'n paar steke geven over en weer, maar 't slot van
't liedje was, dat 't peerd 'n emmer water en 'n bak skille kreeg en de
dokter zat bij ons an 'n glaasje bier.
„Wou je d'r nog 'n stik mit eerdebaien bai hewwe?" vroeg Train.
Noü, dat sloeg ie niet of. „Je hewwe glaik", zai Train, „as je altemet-
ters eet en drink, kraig je lang zo'n honger en dorst niet!"
Toe krege we puur de praat over peerde en peerdesport. Dokter was
'r vol van en ik mot eerluk zegge: achterof kejje deer best inkomme.
De liefhebbers van de peerdesport kenne in Bergen dubbel geniete,
want nergens vin je zukke ruiterpade en zoveul variasie in de natuur.
Deer raakte we niet gauw over uitpraat. Dat kwam voor 'n deel ok
deur 't dorstige weer, want we hadde al heel wat bier in onze radia-
teur gooid. Op lest ware we zo ver, dat we al 'n Berges Harmonie te
peerd hadde, die mit alle ruiters er achteran 'n reclametocht maakte.
We wiste allien maar gien reed mit de gróte trommel. Zo'n knol mit
'n bons-trommel d'r op zou netuurlijk altaid 'n end vooruit weze, want
de trommelslaander zou zonder erg net zoveul op z'n peerd aas op de
trommel slaan. Aars was 't wel wat, dochte we. Peerde en muziek,
prachtig. En juist Berges Harmonie, deer gaat alles altaid achter an.
Zover ware we, toen Dokter z'n peerd de emmer omtrapte en wai
in de gate hadde, dat 't al laat was en niet warm meer.
„Jullie ware op hol!" zai Train. „Wel te ruste!" gong 't van weers
kante en effies later was alles weer stil.
De blaadjes an de bome bewoge niet. Je zag allien wat migge danse
teuge de skemerlucht.
„idtem".
