Uit de geschiedenis van een
veertigjarige
Bij het jubileum van cle „tram naar Zee"
JÊÊÈÊÈÈÊ^
„DE RUSTENDE
JAGER"
W/illq ttensbergen
Internationaal
Trio Böhler
Herinnering uit vroeger
jaren
Op 25 Juni a.s. zal het 40 jaar gele
den zijn dat de eerste tram naar Ber
gen aan Zee reed, een belangrijke
gebeurtenis, omdat de zee, die steeds
zulk een aantrekkingskracht op ieder
uitoefent, thans gemakkelijk te berei
ken was.
Bergen-binnen was op die datum
reeds met Alkmaar door een spoor
baan verbonden en het zal wellicht
voor de bewoners van Bergen inte
ressant zijn te vernemen, hoe de
spoorbaan, tot stand gekomen is.
Wellicht kan dit dienstig zijn voor
de te nemen maatregelen tot behoud
van de tram.
Indertijd kreeg de thans nog leven
de oud-burgemeester van Bergen be
zoek van de welbekende industrieel,
de heer C. Bosman uit Alkmaar, met
het plan om in Alkmaar een vereni
ging op te richten ter bevordering
van het vreemdelingenverkeer. Bij
het tot stand komen van die vereni
ging stelde de heer Bosman de bur
gemeester van Bergen voor om deel
uit te maken van het Bestuur. Deze
vereniging zou zich- eerst ten doel
stellen een spoorwegverbinding tot
stand te brengen tussen Alkmaar en
Bergen
De heer C. Bosman had met Mr.
A. P. de Lange aan de Hollandsche
IJzeren Spoorweg Maatschappij (in 't
kort H. IJ. S. M.) een door hen ver
kregen concessie overgedragen voor
de aanleg van de spoorbaan Alkmaar
-Hoorn.Hij achtte het niet gewenst
persoonlijk, zoals hij met de lijn Alk
maar-Hoorn gedaan had, een conces
sie te verkrijgen voor de spoorlijn
Alkmaar-Bergen, maar hij wilde het
initiatief daartoe doen uitgaan van de
op te richten V. V. V.
Na dit onderhoud zegde de burge
meester zijn medewerking toe, over
tuigd zijnde, dat een eerste klasse
technische zakenman een en ander
tot een goed einde zou brengen.
De V. V. V. kwam tot stand onder
de naam Alcmaria. In een gehouden
vergadering werd een commissie be
noemd, die zich tot doel moest stellen
het tot stand komen van een spoor
verbinding Alkmaar-Bergen. Tot le
den dier commissie werden gekozen
de heren C. Bosman, voorzitter, Rip
ping, burgemeester van Alkmaar, Jhr.
Mr. E. van Foreest te Heiloo, Mr. W.
C. Bosman, secretaris en J. van Ree-
nen, burgemeester van Bergen.
De commissie vergaderde ten huize
van de voorzitter.
In Egmond aan Zee bestond reeds
een commissie, die aan een techni
cus, de heer ten Boestert, opgedragen
had een spoorbaan te ontwerpen van
Egmond aan Zee naar Alkmaar door
de Egmondermeer.
De heer Bosman was van oordeel
dat beide commissies samen moesten
smelten, hetgeen geschiedde in een
vergadering, waar ook de technicus
ten Boestert aanwezig was.
In deze vergadering stelde de com
missie uit Egmond aan Zee de eis, dat
hun een vergoeding gegeven zou wor
den voor het door hun technicus ver
richte werk en dat ook aan hem de
opdracht gegeven zou worden om de
spoorbaan Alkmaar-Bergen te ont
werpen.
Deze eis was blijkbaar niet erg wel
kom voor de heer C. Bosman, die ze
ker liever een gediplomeerd ingenieur
de opdracht wilde geven.
Aangezien de heer Bosman de ex
ploitatie van de spoorbaan aan de
H. IJ. S. M. wilde opdragen, wilde hij
ten slotte de heer ten Boestert wel
de opdracht geven om een ontwerp
van 'de spoorbaan te maken, mits dat
door hem geschiedde in overleg met
de H. IJ. S. M.
Voor zover de memorie gaat, waren
leden van de samengestelde commis
sie de heren C. Bosman, voorzitter,
Mr. W. C. Bosman, zoon van de voor
zitter, secretaris, Ripping, burgemees
ter van Alkmaar, Jhr. Mr. E. van Fo
reest te Heiloo, J. van Reenen, bur
gemeester van Bergen, Gulger, burge
meester van Hilversum, eigenaar van
de duinen te Egmond aan Zee en dr.
Schipper, arts te Egmond aan Zee.
Menige vergadering ten huize van
de voorzitter had plaats, waarin goed
gekeurd werd het tracé Egmond aan
ZeeAlkmaar, station H. IJ. S. M.
AlkmaarBergen van Kanaalkade
langs het Jaagpad Noord-Hollands
Kanaal tot aan Koedijker Vlotbrug,
verder langs de Kogendijk,, dwars
door het weiland van de Heer Masch-
meyer, verder over grond van de
Haarlemse Bouw-Mij. naar het tegen
woordig station aan de Breelaan. Voor
de lijn AlkmaarBergen had slechts
één onteigening plaats, n.l. "het wei
land van de Heer Maschmeijer.
Toen de plannen door de regering
en d% H. IJ. S. M. goedgekeurd wa
ren, werd een N.V. opgericht met
aandelen,
In die tijd was de heer Fokker
Tweede Kamerlid, die veel bijgedra
gen heeft voor de totstandkoming
van de spoorbaan. Het Rijk gaf een
renteloos voorschot. De Provincie
Noord-Holland gaf geen renteloos
voorschot, maar als unicum nam de
Provincie aandelen. Onder anderen
namen de Gem. Bergen en particu
lieren aandelen. In 't kort: Het geld
was aanwezig, de baan werd aange
legd en de H. IJ. S. M. was exploi
tant. De Burgemeester van Bergen en
overige Commissarissen van de N. V.
kregen een vrijkaart EgmondAlk
maarBergen.
Bergen en de Egmonden waren uit
hun isolement verlost!
Het publiek spreekt ten onrechte
van 't trammetje, het is integendeel
een zware tram, want de baan be
staat uit normaal spoor. Het heeft de
naam van tram, om niet in de bepa
lingen van de Spoorwegwet te vallen.
Het spoor voor de goederenwagens
was niet verder doorgetrokken dan
het „dode gat" bij het Veilingsge-
bouw voor groenten. Daar, op het
goederenspcor kwam de tram naar
Bergen aan. Door middel van wissels
kwam de locomotief achter de tram
te staan en duwde dan de tram langs
het goederenspoor naar het station,
waar de reizigers uitstapten.
Na deze korte beschrijving-van het
totstandkomen van de spoorbaan Alk
maarBergen-binnen, zullen wij een
résumé geven van de doortrekking
van de spoorbaan naar zee, die veer
tig jaar geleden plaats had.
Toen in 1906 Bergen aan Zee werd
gesticht, wensten de stichters de be
staande spoorlijn AlkmaarBergen
naar zee door te trekken. De stich
ters maakten een project van de baan
op eigen terrein, uitgezonderd een
stuk grond dat door hen aangekocht
werd bij de Breelaan.
De stichter, tevens Commissaris
van de N. V. Stoomtramweg-Mij Eg
mondAlkmaarBergen bracht in
een vergadering van die N. V, zijn
voorstel ter tafel, om de spoorbaan
door te trekken naar zee, onder be
reidverklaring de grond voor de
spoorbaan gratis aan de N. V. voor
dit doel af te staan.
De lorriebaan.
Van de levensvatbaarheid van zijn
verzoek was de stichter overtuigd,
want hij had succes gehad met zijn
twee lorries op smal spoor met één
paard getrokken, langs de in 1906
aangelegde Zeeweg, die hij, evenals
een spoorbaan, met stralen niet klei
ner dan 100 meter had aangelegd.
Tegelijkertijd ging een lorrie van
zee en tegelijkertijd één van de Ronde
Kom naar zee. Bij het halfweg ont
moeten wisselden de reizigers van
lorrie geen oponthoud bij een
wissel! Goedkoop. Conducteurs waren
D. Kolles en C. Wokke.
Toen één der stichters, tevens
Commissaris van de tram Egmond
AlkmaarBergen ter vergadering zijn
voorstel ter tafel bracht, werd het
niet toegejuicht, in 't bijzonder niet
door de Commissarissen van Egmond
aan Zee, allerlei financiële bezwaren
Werden ter tafel gebracht, alleen de
voorzitter was niet zo afwijzend.
Na dien vroegen de stichters
audiëntie bij de exploitant van de
tram, de H. IJ. S. M., Droogbak, Am
sterdam. De bijeenkomst had plaats
Op 25 Juni a.s. zal het
veertig jaar geleden zijn
dat de tramlijn naar Ber
gen aan Zee in gebruik
werd genomen. In ver
band met dit feit heeft
één onzer medewerkers
de heer. J. van Reenen,
die burgemeester van
Bergen was in de jaren
van 1885 Jtot 1923, eens
gepolst over het tot
stand komen van deze
voor Bergen en Bergen
aan Zee zo belangrijke
spoorwegverbinding.
De heer Van Reenen,
wiens portret wij hierbij
afdrukken, was uiteraard
ten nauwste betrokken
bij de totstandkoming
van de tramlijn.
o. a. in tegenwoordigheid van de
de Heren Ingenieur van Hasselt en
Jhr. van der Wijck. die de stichteres
van Bergen aan Zee vroegen wat haar
wens was, waarop zij antwoordde:
„de bestaande spoorbaan te Bergen
doortrekken naar zee".
Bergen aan Zee was de Heren on
bekend, waarop de stichteres een
kaart ontvouwde, waarop het gepro
jecteerde tracé van de spoorweg
voorkwam en de gebouwen Café Prins
Maurits, villa Ulysses en een restau
rant, later deel van hotel Nassau-
Met grote belangstelling en welwil
lendheid werden de plannen van de
stichters aangehoord, om Bergen aan
Zee tot een mooie, rustige badplaats
te maken, Alvorens hun medewer
king te verlenen, wilden de Heren
een bezoek brengen aan Bergen aan
Zee, onder leiding van de stichters,
hetgeen plaats had. Medewerking
werd verleend, want Jhr. van der
Wijck verscheen in de vergadering
van Commissarissen van de tram
EgmondAlkmaarBergen en deelde
in die vergadering mede, dat de
H. IJ. S. M. bereid was de spoorbaan
naar zee door te trekken, te financie
ren en te exploiteren geheel buiten
de N. V. om, onder de volgende voor
waarden: De stichters moesten de
grond voor de baan gratis, afstaan en
een exploitatie-contract aangaan met
gegarandeerde opbrengst, waarmede
de stichters accoord gingen en duin-
grond in een N. V. Bouw Ex
ploitatie-Mij. Bergen aan Zee, waar
van de statuten zijn vastgesteld op
de 2de Juni 1908 brachten om de
overeenkomst met de H. IJ. S. M. tot
stand te kunnen brengen. In die over
eenkomst was o. a. een Hypothecaire
Zekerheidstelling gegeven voor de
voldoening van de garantie. De over
eenkomst van de op te richten N. V.
Bouw Exploitatie-Mij. Bergen aan
Zee moest de goedkeuring van de
regering verwerven. Bij de indiening
daarvan werden alle servituten ge
schrapt, waaronder aandeel in de
winst. De N. V. Bergen aan Zee vond
dit zeer onbillijk ,daar zij wel in het
verlies moest bijdragen, maar geen
deelname in de winst had.
Als vergoeding kreeg de N. V. een
aantal persoonlijke vrijkaarten Ber-
gen-BinnenBergen aan Zee.
De H. IJ. S. M. droeg de heer Ing.
de Kanter van de H. IJ. S. M. op, in
overleg met de stichter ,de spoorbaan
naar zee te ontwerpen.
De spoorbaan naar zee was een
groot succes. Op zomerse warme da
gen reden treinen van 10 wagens, vol
gepropt met reizigers. Het voordeel
van normaal spoor is belangrijk, want
in Bergen aan Zee kwam een goede
renwagen uit Stuttgart en er is een
tijd geweest dat in Amsterdam op
't station een doorgaande trein stond
met het bordje Bergen aan Zee!
De grote wens van de stichteres
was vervuld. Zwaar ziek zijnde, heeft
zij toch nog de aankomst van de trein
bijgewoond. Kort daarop is zij op
10 Juli 1925 overleden.
Oude spoorw&gons met boven-
plaatsen, de z.g.n. Imperiaalrijtuigen,
die op Scheveningen gereden hadden,
werden ook op de lijn Alkmaar
Bergen aan Zee gebruikt.
Grote veranderingen hebben plaats
gehad. De N. V. Stoomtramweg-Mij,
EgmondAlkmaar bestaat niet meer;
de H. IJ. S. M. heeft de aandelen
overgenomen, is dus eigenaar ge
worden; thans bestaat de H. IJ. S. M.
niet meer, want het Rijk heeft de
aandelen overgenomen, waaruit volgt
dat de Berger trambaan eigendom is
van het Rijk. Wordt de spoorbaan
naar zee opgeheven, dan komt vol
gens overeenkomst met de H. IJ. S. M.
de grond aan de voormalige eigenaar
terug.
Vcor het verkeer bestaan ook grote
veranderingen, bijvoorbeeld: Bergen
wilde dichter bij de kom vaarwater
hebben; de Schermersloot werd be
vaarbaar gemaakt. Schipper Klever
laan voer met een motorschuit als
vrachtschipper naar Amsterdam,
daarna reed hij met een vrachtauto.
Gevolg was, dat de Schermersloot
weder als vaarwater werd afgesloten
wegens hoge kosten van kade-onder
houd.
Moge het lot van de Schermersloot
ook niet het lot van de tram zijn
wegens concurrentie van autobussen,
die zonder spoorstaven rijden!
P. VAN MOOK.
Bezoekt
BERGEN N.H.
MODERN EN GEZELLIG
Dancing
Café-Restaurant
(Restaurant ci la Carte)
Laat ons niet in de steek!
Wij willen graag onze vrienden, de
gasten, alles vertellen ,wat er over
Bergen maar te vertellen valt. Over
wat er te zien is in de natuur en
over oude toestanden en gebruiken
en over het badleven, maar ook
over wat Bergen hen voor ontspan
ning biedt en ontwikkeling en sport
en wat al niet meer. Daarom doen wij
hier een beroep op verenigingen, die
welke gebeurtenissen dan ook orga
niseren op het gebied van toneel,
muziek, exposities, demonstraties,
lezingen, sport, enz. enz., om ons
steeds tijdig (vooral tijdig) alle op
gaven te verstrekken, die kunnen
dienen om door ons onder het hoofd
„Agenda" samengevoegd te worden
en die met elkaar een wegwijzer zul
len zijn voor de bezoekers, die Ber
gen als hun vacantieoord hebben uit
gekozen. Ook on deze manier kunnen
wij allen meehelpen, het de gasten
naar de zin te maken. En dat is toch
ons aller doel?
