NOORD-HOLLAND
Duitsche troepen diep in N.-Stalingrad
binnengedrongen
Verduister
DAGBLAD VOOR
Zeegevecht in het Kanaal
De kwestie der
krijgsgevangenen
WAARSCHUWING
aan Zwitsersche pers
Historische verbondenheid
Statistiek der
Gemeentefinanciëo '41
KEURINGEN VOOR DE
WAFFEN-SS EN HET
LEGIOEN
Uitg.N.V. Uitg. Mij. Hollands
Noorderkwartier.
Redactie- en Administratiebureajix:
SCHAGEN: Laan 201. Tel. 444 (2
lijnen. - DEN HELDER: Konin^str
78. Tel. 2345 (2 lijnen). - ALKMAAR:
Voordam 9. Tel. 3330
SCHAGER EDITIE
Deze Courant verschijnt dagelijks.
Advertentie-tarief.
Gewone advertenties 11 ct. d. m.m.
Bij contract, binnen een jaar te ge-
bruike^. belangrijke korting. Prij
zen worden on aahvraag verstrekt
87ste Jaargang. No. 11928
4 pagina's
Hoofdredacteur: A. R. JONKER Alkmaar
VRIJDAG 16 OCTOBER 1942
In Kaukasus meer dan 500
steunpunten en stellingen
genomen
HOOFDKWARTIER VAN DEN
FüHIRiER, 15 Oct. Het opper
bevel der weermacht maakt be
kende i
In dan Kaukasus zijn Duit
sche en Slowaaksche troepen
in dicht beboscht bergterrein
onder verbitterde gevechten
door nieuwe vijandelijke stel
lingen gebroken en hebben
ruim 500 steunpunten en ge
vechtsposities stormenderhand
genomen. In den Tereksector
werden vijandelijke strijd
krachten teruggeworpen.
In Staiingrad hebben forma
ties infanterie en tanks den
verbeten tegenstand der bols
jewisten in blokken huizen en
barricadestellingen. gebroken
en zijn diep in het Noordelijke
stadsgebied doorgedrongen.
Eskaders gevechtsvliegtuigen en
duikbommenwerpers hebben in
achtereenvolgende aanvallen vij
andelijke bunkers en artilleriestel
lingen uiteengeslagen. Ontlastings"
aanvallen van den vijand werden1
met zware, bloedige verliezen af
geslagen. Doeltreffende' luchtaan
vallen zijn ook gericht op trans--
portbewegiPgen en overladings
plaatsen der bolsjewisten aan den
"nedeploop van de Wolga. Een
t klboot en twee vrachtschuiten
weiden door brand vernietigd.
Aan het frint van den Don heb-
ben Roemeensche Froepen plaatse
lijke aanvallen afgeslagen.
In den centralen sector van het
front hebben eigen acties van
stoottroepen tot de vernietiging
van talrijke bunkers en gevechts
posities geleid. Gevechtsvliegtui
gen hebben belangrijke spoorweg-
trajecten gebombardeerd, waarbij
de vijand aanzienlijke verliezen
aan rollend materiaal lied. In
scheerv luchtaanval hebben jacht-
vliegers eep bolsjewistische motor
torpedoboot op da Finsohe Golf
in brand geschoten.
In het hooge Noorden zijn aan
vallen van jachtkruisers gericht
op troepenkampen ten Oosten van
de Kolabocht.
De Britsche luchtsteunpunten op
de eilandvesting Malta zijn door
gevechtsvliegtuigen overdag en
des nachts met bomime'n van
zwaar kaliber bestookt. De ter be;
geleidende bescherming opgestegen
Duitsche en Italiaansohe jagers
hebben tezamen 25 Britsche jacht
vliegtuigen neergeschoten, waar
van 18 alleen door Duitsche ja-
g<y* vielen.' Twee eigen gevechts-
Vlftgtuigen keerden niet terug.
Bij een aanval op hek convooi-
verkeer aan de Britsche kust heb
ben motortorpedoboot en vier vij
andelijke koopvaarders van teza-
Italiaansch
Weermachtberichi
ROME. 15 Oct. In zijn weer-
machtbericht no. 872 maakt het Ita-
liaansche opperbevel het volgende
bekend:
Activiteit van de artillerie en van
Èatrouilles aan het Egyptische front,
en Britsch vliegtuig werd vernie
tigd door het luchtdoelgeschut van
een onzer divisies. In de omgeving
van Sidi el Barrani is de beman
ning gevangen genomen van een
vijandelijk vliegtuig, dat op 8 Octo-
ber door het luchtdoelgeschut van
Tobroek was neergeschoten. Deze
bemanning bestond uit twee officie
ren en twee onderofficieren.
De luchtmacht zette haar opera
ties tegen Malta voort. Tijdens een
poging om zich tegen de vastbera
den aanvallen der bommenwerpers
van de as te verweren, heeft de vij
andelijke luchtmacht tijdens hevige
luchtgevechten 25 vliegtuigen ver
loren. hiervan werden er zeven door
Italiaansche jagers neergehaald en
18 door de Duitschers.
De actie van drie vijandelijke
vliegtuigen tegen een convooi in de
Middellandsche Zee is mislukt.
Twee der aanvallende driemotorige
machines werden neergeschoten
door het nauwkeurige afweerge
schut van de begeleidende torpedo
booten en de derde door de verge
zellende luchtmacht.
Int een aanvulling op het weer-
macntbericht deelt het. Italiaansche
opperbevel nog het volgende mede:
Bii de vervulling van zijn taak is
op 13 October aan het Egyptische
front gesneuveld generaal Alessan-
dro Prodierl. commandant van ^de
divisie ..Brescia". De divisie Bres-
cia is vermeld in een dagorder we
gens haar heldhaftigheid tijdens de
gevechten bij El Alamain. De naam
van generaal Prodierl wordt ge
voegd bij die van zoovele onzer
commandanten van groote eenhe
den. die in de allereerste" in ie. vlak
bii hun soldaten, het hoofd boden
aan alle risico's-van een zegr zwa-
ren strijd en alles gegeven hebben
voor de overwinning van onze wa-
Dens.
men 8000 brt. in dqn grond ge
boord. Alle booten keerden op huin
steunpunt terug.
In den nacht van 13 op 14
October is het in het Kanaal
tol een zeegevecht gekomen
tusschen Duitsche beveiligings
vaartuigen eneen sterkere
vijandelijke forma'/\ die be
stond uit twee groepen tor
pedoboot jagers en verscheirle-
ne flottieljes motortorpedoboo-
ten. In (^n hard gevecht
werden pto Britsche artille
rie-motortorpedoboot tot zin
ken gebracht en 5 motortorpc-
dobopten door Artillerietreffers
beschadigd, resp, in brand ge-
sohoten. Eén eigen - vaartuig
ging verloren.
Patrouilebooten en marine-af
weergeschut hebben in het Noord
zeegebied 2 vijandelijke vliegtui
gen neergeschoten.' Lichte Duit
sche gevechtsvliegtuigen hebben
gisteren voor den oorlog-belang
rijke installaties en militaire doe
len aan de Zuidkust van Enge
land gebombardeerd.
BOODSCHAP VAN AARTS
BISSCHOP VAN CANTERBURY.
STOCKHOLM, 15 Oct. (D.N.B.).
Naar de Britsche berichtendienst
meldt, heeft de Aartsbisschop van
Canterbury aan den Metropoliet
van Moskou een boodschap gezon
den, waarop Sergius antwoordde,
dat de Sow jet-Unie cn het Britsche
Impire, niet voor niets in den
strijd voor een zaak vereenigd zijn.
In het prachtige „Wildrijk" nabij St. Maartensbrug. 0X eenige jaren
geleden werd aangekocht door de vereeniging „Het Noord-Hollandsch
Landschap", wordt gedurende eenige weken gelegenheid gegeven tot
het sprokkelen van hout. Een heele familie is erop uit getrokken om
de afgewaaide takken te verzamelen. Polygoon-Küiper-Pax Holl. m
Willkie legt een
verklaring af
SÏOCKHOLM, 15 Oct. (D.N.B.).
WendeU Willkie. die, zooals reeds
gemeld, na zijn bezoek aan de
Sowjet-ünie en l'sjocngk ■^•Lhina
Woensdag in Washington is terug
gekeerd, hegft, naar de. Britsche
berichtendienst meldt, voor de pers
zijn te Moskou afgelegde verkla
ring, dat het Tweede Front zoo
spoedig mogelijk gevormd moet
worden, herhaald. Hij weigerde
echter zich erover uit te laten of
Stalin met de vorming van het
Tweede Front in het aanstaand»
voorjaar tevreden zou zij.
Willkie zeide voorts, dat hij zijn
te Moskou afgelegde verklaring
over het Tweede Front op grond
van de uitlatingen van de militai
re deskundigen in alle landen, wel
ke hij bezocht heeft, heeft opge
steld. Hij geloofde niet, -dat mili
taire leiders onschendbaar, zijn
waar het betreft de uitlatingen
der openbare meening. Hij was er
van overtuigd, dat de „vereenigde
naties" den oorlog zouden winnen,
doch „het gaat hier om de vraag,
welke tol aan menschenlevens en
menschelijke waarden hiervoor be
taald moet worden."
Vluchtelingen, die nog bijtijds aan
de hel van Staiingrad konden ont
komen. slaan vanuit hun toevluchts
oord den ondergang van de stad
gade.
PK Gerbracht-DV-R-P H m
BERLIJN, 15 Oct. (Interinf)
Naar in welingelichte kringen ver
luidt, is via Z\yitserland als be
schermende mogendheid een En-
gelsche nota in de kwestie van de
geboeide krijgsgevangenen in Ber
lijn overhandigd. Het schijnt hier
te gaan om den door Churchill in
het Lagerhuis aangekondigden En-
gelschen proteststap, ten aanzien
waarvan politieke kringen alhier
reeds een standpunt hebben be
paald met de verklaring, dat niet
Engeland, maar Duitschland het
recht, heeft tot een protestactie.
Omtrent de behandeling der nota
verluidt vooreerst niets.
Een Belgische
„Kenau"
Bi.j de Belgische grens stiet-
ten twee Fransche douaneamb
tenaren op twee vrouwen, die
klaarblijkelijk een slecht gewe-
fen hadden en haastig rechts om
keert maakten. De beide amb
tenaren begonnen een achter
volging en het gelukte den
jongste een der vrouwen te grij
pen. De smokkelaarster echter,
die ongewoon groot en sterk
was. bood verwoede tegenstand.
Een verbitterde worsteling ont
stond, waarbij de beambte ten
slotte ..gevloerd" werd. Zijn
collega, die ijlings ter hulp snel
de. werd eveneens tot den af
tocht gedwongen. De vrouw
ontkwam, de ernstig toegeta
kelde beambte moest echter
naar een ziekenhuis vervoerd
worden.
BERLIJN, 15 Oct. (A.N.P.)
Op de heden gehouden persconfe
rentie van het ministerie van bui-
tenlandsche zaken heeft de leider
der persafdeeling, gezant dr.
Schmidt, gesproken over de hou
ding van een bepaald deel der
Zwitschersche pers. Hij citeerde
uitvoerig Zwitschersche bladen,
die zich in den loop van een enke
le week met de meest uiteenloo-
pende kwesties der politiek en oor
logvoering hadden beziggehouden
op een wijze, die te Berlijn als
niet vereenigbaar wordt beschouwd
met de plichten der neutraliteit.
Dr. Schmidt zeide een eerste ver
maning aan deze Zwitschersche
pers op haar plaats te achten. Een
groote natie als de Duitsche kan
het zich op den duur niet laten
welgevallen, dat onder den dek
mantel der neutraliteit anti-Duit-
sche propaganda gevoerd wordt.
Wanneer de pers onverstan
dig genoeg is, de beginselen
Een nieuwe Bismarck-film
(Van onzen Berlijnschen
correspondent).
EDERLAND en Duitschland
zijn' voor alle tijden met elkaar
verbonden door 't feit. dat Duitsch-
lands laatste keizer. Wilhelm II.
nadat hij in November 1918 ziin toe
vlucht te Amerongen had gezocht,
tot aan het einde van zijn veelbe
wogen leven gastvrijheid ten on
zent heeft genoten. Het ligt onder
deze omstandigheden voor de hand.
dat alles, wat direct of indirect met
het Huis Hohenzollern iets uitstaan
de heeft, onze bijzondere belangstel
ling geniet en dus is het begrijpelijk
dat een nieuwe Bismarck-film. „Die
Entlassung" waarbij de jonge kei
zer een rol van ingrijpende betee-
kenis vervult, met een zekere span
ning werd tegemoetgezien. In onze
herinneringen ligte en andere Bis
marck-film van enkele jaren gele
den. waarin Paul Hartmann den
IJzeren Kanselier in den glanstiid
van zijn politieke activiteit deed
herleven, maar ditmaal gaat het om
de ..Entlassung". het ontslag., kort.
nadat de jonge keizer Wilhelm II
door den al te vroegen en tragischen
dood van zijn doodzieken vader aan
het bewind was gekomen. We krij
gen dus Bismarck op rijperen leef
tijd te zien en Emil Jannings is dit
maal de vertolker van de hoofdrol.
jLJET Duitsche woord Entlassung
klinkt haast nog kouder en
snijdender dan ons woord ontslag.
Het lot van heel een menschenleven
is er mee gemoeid. Zoo was het ook"
op dien 20sten Maart 1890. twee
jaar. nadat de jeugdige keizer, zijn
zieken vader was opgevolgd. Er wa
ren toen weliswaar reeds velen, die
dezen gang van zaken voorspeld.
verwacht enbeïnvloed hadden.
maar toch waren er ook talloozen.
wier verbazing en ontstemming
geen grenzen kende. Zelfs een er
varen diplomaat als graaf Schoewa-
Ioff. de Russische gezant aan het
Duitsche Hof. slaakte de verzuch
ting: ..Dat heeft heel Europa voor
ondenkbaar gehouden". Heel Europa
klinkt thans in onze poren eenigs-
zins overdreven, want uit tallooze
mémoires, onder meer uit die van
Bismarck zelf. weten we immers
maar al te goed hoe ook toen de
jongere generatie tegen de oudere
ageerde en intrigeerde, deels' uit
eerzucht en jalozie. deels uit de in
nerlijke overtuiging, dat de ouderen
nu maar eens hun plaats moesten
inruimen voor anderen.
Het waren deze keizerlijke raad
gevers. die het wisten gedaan te
krijgen, dat Wilhelm n den ..Alt-
reichskanzler" zijn ontslag deed toe
komen. Het stuk historie, dat op de-
Ze schromelijke vergissing volgde
hebben wij allen van betrekkelijk
dichtbij kunnen volgen en het eind
resultaat hebben wij in November
1918 beleefd. Jeugdige overmoed en
kinderlijke onstuimigheid, ook al
gaan ze met .talent en goeden wil
gepaard, zijn niet toereikend om het
staatsbewind te leiden en werkelijk
groote mannen zijn en blijven een
zeldzaamheid, die met het lampje
van Diogenes gezocht moeten wor
den.
\^AN dit gezichtspunt uit bezien.
heeft deze Tobis-film forrrtaat.
Historisch betrouwbare documenten
vormen de basis. Braun en Von Ec-
sardt hebben het manuscript ge
schreven en Wolfgang Liebeneiner
behaalde met zijn tactvolle regie
"<ulk een succes bij het ademlooze
oubliek. dat Rijksminister dr. Göb-
bels hem met den Duitschen film-
ring voor zijn toewijding beloonde.
Liebeneiner heeft het milieu dier
dagen tot in de kleinste finesses be
trouwbaar en boeiend weergegeven
hij maakte er geen Tendenzfilm van.
maar realiseerde een stuk Duitsche
historie, dat ook voor den huidigen
tijd nog van practische betee-
kenis geacht moet worden. Werner
Hinz geeft ook nu den jongen, eer-
zuchtigen keizer weer. wiens storm
achtig temperament tot ernstige
conflicten leidt, maar die ongetwij
feld ook ziin goede eigenschappen
had en onder den druk der omstan
digheden wellicht pas later de waar
deering zal vinden, die hem toe
komt. De moeilijkheden van zulk
een stuk historie liggen voor de
hand. Wii staan met onze gedachten
nog te dicht bii de toenmalige fei
ten. Bovendien is het niet gemak
kelijk. de politieke spanningen en
drijfveeren. die den doorslag; gaven
na tef gaan aan de hand van docu
menten. die achter slot en grendel
liggen. Bovendien gaat 't im, deze
om een stuk Duitsche geschiedenis,
waarbij ons land toert slechts indi
rect werd betrokken.
P MIL JANNINGS geeft den IJze-
ren Kanselier weer als den Va
der des Vaderlands, als den schep
per. die zijn levenswerk niet door
jeugdige zelfoverschatting wil laten
verknoeien en men voelt daarbij,
dat hij niet zoozeer voor Zichzelf,
maar voor ziin volk vecht en voor
het land. dat hem lief is boven alles.
Onmiddellijk daarnaast moet Wer
ner Krauss genoemd worden in de
geheimzinnige rol van geheimraad
von Holstein. de intrigant van for
maat. die altijd op den achtergrond
bleef, maar wiens invloed onbe
grensd bleek te zijn. Tallooze ande
re vooraanstaande figuren uit die
keizerlijke periode glijden langs ons
heen als schaduwen en aan het ein
de der voorstelling worden we ons
pas bewust, dat het om een stuk ge
schiedenis gaat. dat van ingrijpende
beteekenis is.
„Die Entlassung" is de vierde film.
die tot ..Film der Nation" werd ge
promoveerd. Voordien kregen .Oom
Krüger". ..Heimkehr" en ..De Groo
te Koning" dit eervolle predicaat.
De daarmee gepaard gaande film-
ring is toen aan Emil Jannings.
Gustav Uciky en Veit Harlan over
handigd.
(Nadruk verboden).
Een triest beeld van toenemende malaise
in de voor-oorlogsjaren
Stijgende tekorten en
dalende reserven
Gemeentelijke uitgaven.
's-GRAVENHAGE, 15 October.
De totale uitgaven van den ge
wonen dienst volgens de primitie
ve begrootingen vpn alle gemeen
ten tezamen werden voor 1935 nog
geraamd op f 755 millioen. Bijna
onafgebroken is dit bedrag ge
stegen tot f 834 millioen over 1941.
Van laatstgenoemd bedrag werd
alleen reeds f 407 millioen ge
raamd door de 7 gemeenten boven
100.030 inwoners tezamen. Ge
raamd wordt, dat tot dekking
van genoemde totale utgaven voor
alle gemeenten tezamen onder
meer geput zal worden uit recht-
streeksch ten behoeve der gemeen
te gehevep belastingen f 117 mil
lioen en in den vorm van uit-
keeringen uit het gemeente- en
werkloosheids'subsidiefonds f 217
millioen.
De verplichte uitgaven voor po
litie en lager onderwijs daalden
van f 63 millioen over 1935 tot
f 60 millioen over 1938, terwijl de
uitgaven ovor armenzorg (zonder
eener juiste neutraliteit niet
te respecteeren, is.de taak van
de bevoegde instanties, haar
bladen tot de orde te roepen.
Ook hier geldt de oude spreuk
van Bismarck, dat het land de
vensterruiten moet betalen,
die de pers ingooit.
Duitschland moet de inmenging
in zijn aangelegenheden van de
hand wijzen. Het treedt niet op als
Summer Welles, die onder drei
gingen het opgeven der neutrali
teit van Argentinië en Chili ge-
eischt heeft, doch het eischt uit
sluitend het naleven van de neu-
trahteit.
Duitschland, zoo besloot dr.
Schmidt, kan ofc den duur niet
toelaten, dat deze neutraliteit door
een „ergernisgevende pers" in)
nadeele van Duitschland wordt
misbruikt.
Maan
Maan
op vanavond om onder
15.01 ..o A - 23.54
i?oct. 18.45 uur iNov.
E.K. tot morgenochtend L.K.
24 Oct. o A~ 8^ov.
v.m. o.07 uur n.m.
Een uer belangrijkste werkobjecten
van den Nederlandschen Arbeids
dienst wordt in de omgeving van
Workum uitgevoerd. 400 HA. grond,
die oorspronkelijk bij hoog water
onderliep, werd door de arbeids
mannen ingedijkt. In een proef pol
der is men thans bezig met het diep-
spitten. De vette klei wordt naar
boven gebracht, terwijl de bovenste
zandlaag onder komt, waardoor uit
stekend bruikbare cultuurgrond
ontstaat.
Polygoon-Zeiilemaker-Pax Holl. m
die voor werkloosheid) stegen van
f 82 millioen tot f 97 millioen.
Van alle begrootingshoofdstuk-
ken leverde Öat van ondersteuning
aan be-hoeftigen en werkloozen
voor 1941 het hoogste nadeelige
slot op (f 15 per hoofd der bevol
king). Voor het hoofdstuk onder
wijs, kunsten en wetenschappen
beliep dit cijfer f 7, voor open
bare veiligheid f 5 en voor open
bare werken eveneens f 5.
De kapitaalsuitgaven beliepen
over 1939 volgens de gemeentere
keningen f 219 millioen.
Gemeentelijke reserves en
tekorten.
De invloed van de economische
crisis blijkt duidelijk hieruit, dat
de totale beschikbare reserves
daalden. Bedroe-gen zij op 31 Dec.
1935 f 38 millioen, op 31 December
1939 beliep het overeenkCrnisiige
cijfer slechts f 26 millioen. De
nog niet definitief gedekte tekor
ten van den gewonen dienst he
liepen op 31 December 1938 f 119
millioen en op 31 December 1939
f 129 millioen.
Gemeente schulden.
De totale schuld der gemeenten
steeg van f *1.531 millioen op 1
Januari 1924, het eerste jaar waar
over dit gegeven beschikbaar is,
tot f 2.669 millioen (of f 299 per
hoofd der bevolking) op 1 Janu
ari 1941. Ongeveer 58 der totale
schuld kan geldelijk rendabel
worden geacht. De rentevoet daal
de voortdurend. Was op 1 Januari
1935 nog voor 92 der leeningen
de rentevoet 4 of hooger, op 1
Januari 1941 stond 91 der lee
ningen tegen een rente van bene
den 3% uit.
Bedrijven.
Van de 1050 ge-meenten exploi
teerden in 1941 426 gemeenten in
totaal 1269 bedrijven, waajwan 21$
electriciteits-, 176 gas- en 153
waterleidingbedrijven.
Het SS-Ersatzkommando deelt ons
mede, dat vrijwilligers voor de Waf-
fen-SS en het legioen zich op on
derstaande data bij de genoemde
adressen kunnen vervoegen tenein
de gekeurd te worden.
Tevens wordt er de aandacht op
gevestigd en wel speciaal voor hen.
die er bezwaar tegen hebben hun
dienst buiten Nederland te vervul
len. dat thans de mogelijkheid be
staat om dienst te nemén in een
speciaal wachtbataillon. De oplei
ding vindt in Nederland plaats, ter
wijl de inzet van dit bataillon ook
in Nederland*blijven zal.
Tijdens de keuringen voor de
Waffen-SS en het legioen kunnen
zich ook diegenen melden, die tot
de Germaansche SS Nederland (Ne-
derlandsche SS) willen toetreden.
17.10.42 11.00 uur Arnhem. We
verstraat 16b.
18.10.42 14.00 uur Venlo. Deut-
sches Haus. Emmastraat.
19.10.42 11.00 uur Eindhoven. Huis
Maria. Kruisstraat.
20.10.42 11.00 uur Den Bosch. Ho
tel Noord-Brabant. Markt
45.
21.10.42 10.00 uur Tilburg. Werk
liedenver.. Tuinstraat 68.
21.10.42 17.00 uur Rotterdam.
Deutsches Haus.
22.10.42 10.00 uur Amsterdam.
school Iepenweg 13.
22.10.42 17.00 uur Utrecht. Wehr-
machtheim. Mariaplein.
23.10.42 10.00 uur Den Haag. Café
Den Hout. Bezuidenhout-
scheweg.
24.10.42 11.00 uur Amersfoort.
Dienstgebouw Kapelweg.
3Ü onze vrijwilligers. In het hooge Noorden zorgen de Finsche Lot-
ta's goed voor de mannen. Sigaretten, koek en versche koffie, zooveel
men wil. SS PK Gösling-O-H-P H m
