NOORD-HOLLAND
DAGBLAD VOOR
Een oorlogvoering op verkleinde schaal.
Uitgave:
Dagblad voor Noord-Holland N.V.
Alkmaar - Voordam C 9.
Bureau der Schager editie:
Schagen: Laan 201.
Telefoon 444 (2 lijnen).
Postrekening 66189.
ZATERDAG 3 JUNI 1944.
SCHAGER EDITIE.
88e Jaargang, No. 128, 4 pagina's.
Hoofdredacteur: H. M. C. SCHKöDKR. Alkmaar.
Advertentie-tarief:
Prijs der gewone advertenties in deze
Editie 11 ct. per m.m. Bij contract
binnen een jaar te gebruiken belang
rijke korting. Tarieven voor de gehecle
oplage op aanvrage.
Deze Courant verschijnt dagelijks.
Bezet Nederland.
Schr. Sedert, vier jaren Is Nederland
thans bezet gebied. Tal van maatregelen
zijn door de bezettende macht getroffen
en hebben al naar hun aard bij de be
volking een meer of minder gunstig ont
haal gevonden. Om rechtuit te zijn, in de
meeste gevallen een ongunstig onthaal. Dit
is te verklaren uit ihet feit. dat men de
mastregelen niet op zich zelf beoordeelt,
doch den bezetter verwijt, dat hij deze
maatregelen nèemt. terwijl hij er in feite
geen recht toe heeft, Deze meening is ge
baseerd op 'n volkomen gebrek aan ken
nis van datgene waartoe een bezettende
macht in het algemeen recht heeft en....
plicht heeft.
DROF. Mr. J. J. Schrieke, secrétaris-
generaal van het Departement van
Justitie, heeft thans bij de N.V. Drukkerij
Elsevier te Amsterdam een boekje het:
licht doen zien. getiteld „Bezet Nederland
en het Haagsche Landoorlogreglement van
1907".
Tn zijn voorwoord zegt prof. Schrieke
het volgende: „De druk. welke de bezet
ting op zich zelf beschouwd ongetwijfeld
voor ons volk beteekent. zal in zijn ge
volgen immers worden verzacht, wanneer
leder zich meer dan te voren rekenschap
zou willen geven van den aard der bezet
ting, van de wettelijke bevoegdheden der
bezettende macht en van de hieruit voor
ambtenaren en burgerij voortvloeiende
plichten".
TNDERDAAD is het zoo, dat wanneer
men kennis neemt van de verschillen
de artikelen van dit Landoorlogsregle
ment, een beter begrijpen ontstaat t.a.v.
de bezettende overheid.
En een beter begrijpen beteekent. een
betere verstandhouding.' waarvan bezetter
en bezette profijt kunnen trekkén.
Het mag als bekend worden veronder
steld, aldus de schrijver, dat de bezetten
de macht zich in het algemeen stelt op
den grondslag van het zgn. Landoorlogs
reglement. d.i. het op de tweede Vredes
conferentie te 's-Gravenhage op 18 Octo-
ber 1907. onder medewerking van Duitsch-
land, bij verdrag vastgestelde reglement
betreffende de wetten en gebruiken van
den oorlog te land, waarvan Afdeeling III:
„Van het militair gezag op het grondge
bied van den vijandelijken staat" (welke
de artt. 42-56 omvat) hier van belang is.
In deze artikelen ligt de rechtsgrondslag,
waarop de bezettende macht staat en
waaruit zij handelt, klaar omliind getee-
kend. Een grondgebied wordt volgens
art. 42 als bezet beschouwd, wanneer het
zich feitelijk bevindt onder het bezag van
het vijandelijke leger. Dit is onloochen-
barr de staat, waarin Nederland zich se
dert half Mei 1940 bevindt. Dan is al
dus art. 43 het gezag van de wettelijke
overheid feitelijk overgegaan in handen
Van dengene, die het gebied heeft bezet.
Het gezag is feitelijk overgegaan, of.
zooals de bekende door de uitgeweken
regeering nagelaten „Geheime Aanwij
zingen" het uitdrukken, al verbinden deze
er niet de juiste gevolgtrekking aan: de
uitoefening van de souvereiniteit d.i
de volle rcgeeringsmacht is, zoolang
de bezetting duurt, feitelijk in handen
van den bezetter.
„Elke handeling" aldus de Aanwij
zingen ..van overheid of bevolking, ge
richt. tegen de belangen van het bezet
tingsleger, elke vijandelijke daad m.a.w.
zal door den bezetter worden beschouwd
als krijgsverraad en doet de schuldigen
terecht staan voor den vreemden krijgs
raad."
„De tn functie gebleven Nederlandsche
ambtenaar zal zich van deelneming aan
dergelijke handelingen Onthouden
De artt. 112. 56. 57 en 58 Grondwet, die
beoalen.
dat dc wetgevende macht gezamenlijk
door den Koninr en de Staten-Gencraal
wordt uitgeoefend:
de uitvoerende macht bij den Koning
berust:
door den Koning algemeene maatrege
len van bestuur worden vastgesteld; en
de Koning het„opr>orbcstuur heeft der
buitenlandsche betrekkingen, zjjn door den
feitelijken overgang dei- souvereiniteit ten
aanzien van het bezette grbied automa
tisch buiten werking getreden.
Daarmede heeft het grondwettelijk en
wettptjjk eezag der uitgeweken overheid
in zijn vollen omvang, ten aanzien van
het bezette sebied ziin voorloopig einde
genomen: dat van den .bezetter is daar
voor in de plaats getreden.
Dit kan ook niet anders want practisch
zou in hot bezette gehfed een eeordend
leven niet meer mogelijk zijn. indien daar
niet één gez.ag met kracht van wet voor
allen heerseh'e Met dit gezag is ook de
bevoegdheid +ot roeperen met na me die
om aan bevolking en ambtenaren hevelen
en oodrachten te geven, aan de vroeepre
regeering. wa--v deze 7'"eh ooV mo*® h®-
vinden. ontvallen: dip bevoegdheid Ie""'
nu alleen toe aan do bezattende macht
Hiermede is bet voorschrift onzer grond
wet. dat de zetel der reeeering fn geen
£PVa1 buiten Nederland kan worden ver
plaatst in overeenstemming
JjkTndien de bezetter in staat is elk oogen-
vfl'k 7iin wil met eeweld door te znttnn
dart aldtts verder de Aanwitzltlfföl
„zal het nlaatseiiik bestuur zieb a->n
diens gezag mo®f®n onderwerpen" M-
tnsfruette voor d® ambtenaren h®bb®n
d'e zeer geheime Aanwïi-Mneen dan ook
oo alle punten, waar zii in strüd komen
met de regelingen en hevelpn d®r bezat
tende mnnbt» baar kraebt trerlrtren
Misdaad tegenover het eigen volk
HET is allerminst, een geheim, dat de
naar Engeland gevloden reeeering zieb
aan deze voorschriften niet houdt 7ii
tracht zelfs herhaaldelijk. u<t haar
vluchtoord, door middel van de radio on-
drachten en bevelen aan de achtergela
ten ambtenaren en bevolking te geven en
schendt daarmede het in het T.andoor-
logsreglement belichaamde Volkenrecht
Wat nog erger is: zii drüft den"®"®, d'®
aan haar inblazingen gehoor geeft, tot
handelingen, die strijdig zijn met de hem
door het feit der bezetting ten oDZlehtf
der nieuwe Overheid ongelegde recht
plichten Waar het gezag op deze laatste
is overgegaan hebben ambtenaren en
bevolking deze, en deze alleen te ge
hoorzamen. Slechts onder erkenning van
dezen regel zijn onder de bezetting geor
dende toestanden en verhoudingen be
staanbaar Tedereen kan weten welk lot
dengene wacht, die in strijd met dezen
regel handelt, en daarom is het hedrijf
van hen die, zelf buiten het bereik van
den bezetter, tusseben dezen en de hem
onderworpen bevolking stoken, niet an
ders dan een misdaad tegenover 't eigen
volk.
De bezettende macht is ook in dit op
zicht voor de vroegere regeering in de
plaats getreden dat op baar met de re-
geerinesbevnegdherien ook de daaraan
onafsebeldenlijlc verbonden verantwoor
delijkheid voor den gang van zaken in en
voor het WpI en wee van het heze+tp ge
bied is overgegaan. Zij beoordeelt naar
eigen inzicht, wat wél en wal niet non-
die is Door artikel 43 van het T,and
oorlogsreglement is zij daarbii in het be
lang der bevolking aan een zeker mini
mum gebonden en moet zij alle maat
regelen nemen., die ln 'haar vermogen
staan, ten einde voor zooveel mogelijk
de openbare orde en het openbare leven
te verzekeren.
Belangrijk is. dat, wanneer deze laat
ste er onder zekere omstandigheden toe
moet overgaan om tot herstel of verze
kering rler openbare orde het politic-
standrecht af te kondigen en de daaruit
voortvloeiende maatregelen te nemen
daarmede slechts datgene geschiedt, u-at
het Landoorlogsreglement uitdrukkelijk
eischt.
Openbare orde en openbaar leven.
DES te meer reden is er om wat nader
op de beteekenis der geheimzinnige
woorden: openbare orde en openbaar le
ven in te gaan.
voor dè juristen en militaire deskundi
gen, die In 1907 het reglement behandel
den, eden zich hierbij geen moeilijkhe
den voor. Hun stonden eenerzijds de orde
op straat, anderzijds de normale gang
van zaken in de ambtelijke diensten en
de bureaux, alsmede in het particuliere
bedrijfsleven voor oogen.
Het is in onzen tijd wel anders gewor
den! Want hoe was In enkele penne-
streken de toestand, waarin Neder
land zich in Mei 1940 bevond?
Daar waren door oorlog cn bezetting
vrijwel de geheele overzeesehe handel en
groote scheepvaart verloren gegaan, en
dat terwijl te voren niet minder dan 1/5
van ons, pl.m. f5 milliard J>er jaar be-
loopende. nationale inkomen alleen uit
de bronnen handel en scheepvaart vloei
de.
Daar stonden pl.m. 300.000 man werk
loos, aan wier onderhoud in 1939 pl.m.
f123 millioen moest worden ten koste
gelegd, naakt f 90 millioen voor algemee
ne armenzorg.
Daar moest een leger van 250.000 man
ontbonden en teruggevoerd worden in
een geheel ontwricht bedrijfsleven.
Het algemeene prïjzenpeil was sinds
1936 langzaam, doch bestendig stijgend.
Jaarlijks had Nederland voor de ver
zorging van zijn WFvolking groote hoe
veelheden goederen moeten invoeren en
nog in 1939 had men daartoe kunnen be
schikken over invoeroverschotten ter
waarde van f 160 millioen aan lsndbouw-
en veeteeltvoortbrencselen. en omstreeks
f 90 millioen aan mijnproducten, van f 36
millioen aan textielgoederen. zoomede
van f230 millioen aan metaalwaren. Vrij
wel met één slag vielen deze toevoeren
voor de toekomst uit
Zij, die het destijds nog niet inzagen,
moeten 't langzamerhand toch wel hebben
leeren begrijpen, dat hier een algemeene
catastrophe voor de deur stond, die zelfs
door de binnenlandsche voorraadvorming
der laatste oorlogsjaren de cijfers, die
1 elkander thans daarover pleegt voor
te/tooveren, behooren in het rijk der fa
bels thuis niet had kunnen worden af
gewend. Ware zij ingetreden, het zou
met de openbare orde en het openbare
leven voorgoed gedaan ziin gefeest, zoo
dat alleen al de verzekering daarvan een
krachtig ingrijpen in de productie, de
consumptie en de distributie onafwijs
baar maakte
Naast de honger aangewezen algemeene
erantwoordelijkheid voor den gang van
zaken in het bezette gebied, die op de
schouders der bezettende macht komt te
rusten, moest een dei-gelijke oractische
overweging haar wel noodzaken om. al
thans ten aanzien van het binn®nlandsch
beleid, in de volle breedte op den leee-
gelaten regeeringszetel plaats" te nemen
Volkenrechtelijk kan deze haar niet wor
den betwist.
Plaats
ambtenaren en burgerij.
VORMT de bezettende macht de eene
pool der uit de bezetting ontstane ver
houdingen. zoo maken ambtenaren en
burgerij de tegenpool uit. Ook over hun
plaats daarin valt het een en ander op
te m^-ken.
Waar door de bezetting liet gezag
der wettelijke overheid feitelijk op
den bezetter is overgegaan, ziin amb
tenaren en bevolking, door en voor
den duur der bezetting onder een
nieuwe overheid komen te staan, voor
hen ontstond daardoor de rerhtsnlirht
om Mi uitsluiting aan de nieuwe over
heid te gehoorzamen. Voor de wet
binnen bet bezette gebied kan sterhts
als beginsel de erkenning gelden van
dc raakte en barde feiten, waarin de
bevolking moet berusten. Deze staat
tegenover een rez®g. dat voor haar
kracht van wet heeft en z.ieli ook
als zoodanig laat gelden Algemeen
wordt door de deskundigen on vol
kenrechtelijk "ehïed aangenomen, dat
de rechtsgevel"en van de maatrege
len. welke de bezettende mnrht hin-
nen den .kring van haar bevoegdheid
heeft genomen, zelfs na de bezetting,
moeten worden erkend, waaruit volgt,
dat liier wei degeliik van een rechts
verhouding sprake is.
Dat de ambtenaren gedurende den be
zettingstijd hun ambt bliiven vervullen
wordt o.a. door mr. ,T. P A. Frangois
(Handboek over het Volkenrecht, blz. 445)
als een voor de hand liggend verschijnsel
vermeld. Geen wonder, want hun aftre
den zou gelijk staan met het verwekken
van een wanorde, waarvoor zii de be
volking zooveel en zoolane mogeliik zu'-
len willen sparen. Zoo wilden het ook d®
Aanwijzingen, die als aleemeencn reed
vooropstelden, dat personen, deel uitma
kend van bestuursorganen van het Riik
de provinciën, gemeenten waterschappen
en veennolders en het bij die organen
in dienst zijnde nersoneel. alsmede het
personeel in dienst bii snnor- en tram
wegen. ook onder de gewijzigde omstan
digheden. hun taak zouden bliiven ver
vullen.
Bezettingsrecht boVen Ned. recht.
\TAN belang is tevens het inzicht, dat
v de bezettende macht en haar organen
waar zii «de in het land eeldende weiten
eerbiedigen, daaraan ze'f niet zijn onder
worpen en dat zii. onk wanneer zij de
wet niet veranderen, .bevoegd zijn.
krachtens eigen recht aan onder hen
staande Nederlandsche ambtenaren op
drachten te geven van verdere strek
king dan de Nederlandsche wet zou toe
laten. Steeds gaat het bezettingsrectv
hoven het Nederlandsche recht, zoodat in
het aleemeen tegenover ondraeM.en of
vorderingen, die zich on het eerstge
noemde gronden, ieder beroep op het
Nederlandsche recht moet falen
Daar komt bii dat het bezettingsrecht
niet aan b"oaaldc vormen gebonden is
Het moge zich uiten in een verordening,
een bes'uit van den Rijkscommissaris,
een regeling of een aanwijzing van een
der Commissarlosen-Generssl een een
voudig schriftelijk of mondeling bevel,
ziin Jtracht is steeds dezelfde, en slechts
de doelmatigheid beslist over de wijze
waaron het tot ons komt.
Aan dit bezettingsrecht leggen overi
gens de artt. 46. 47. 50 e v van het Land-
oorlogsreglement in den vorm van een
aantal verboden en geboden in het be
lang der bevolking, eenige beoerking on.
waarvan de voornaamste drie hier vol
gen: r
Vooreerst moeten de eer en de rechten
van het gezin, het leven der personen en
'de bijzondere eigendom, alsmede gods
dienstige overtuiging en de ultncfcn'ne
van eerediensten worden ontzien Hel be
hoeft wel geen betoog, dat dit niet een
terzijdestelling beteekent van de artt 174
en 177 der Grondwet d'e met de eer
biediging van ieders godsdienstige over
tuiging en toelating van de openbare
godsdienstoefening als uitgangspunt, ook
on dit terrein voor de bescherming der
maatschappij en harer led®n teeen de
overtreding der strafwet en voor de ver
zekering der openbare orde en rust zorg
dragen.
Tn de tweede plaats mag geenerlei ge-
meenseh.anneliike straf, in geld of van
anderen aard worde" uitgevaardigd te-
een >le bevolkingen on grond van per
soonlijke handelingen waaroor zii in
haar geheel niet gis hoofdelük aansnm
keliik kunnen worden beschouwd pet de
uitlegeine en toepassing van dit voor
schrift. meer dan menig ander onder
den invloed staan van de eisehen van 't
oor'ogsbedriif en den oorlogstoestand ligt
voor de hand
En ten slotte kunnen recjuisitiën in na
ture en persoonlijke .diensten van de ge
meenten of van de bewoners niet wor
den geëischt dan ter voorziening in d®
behoeften van het bezettingsleger, waar
bij zii in verhouding moeten staan tot
de hulpmiddelen van 't land en van dien
aard zijn. dat zij voor de bevolkingen
niet de verplichting medebrengen om aan
de krijgsverrichtingen te«*en haar vader
land deel te nempn
Nieuws in 't kort.
Briketten van stroo. - De Duilsche
techniek is ei- thans in geslaagd van
stroo briketten samen te stellen, zonder
dat een bindmiddel wordt toegevoegd.
Hierdoor is hel mogelijk geworden, stroo
als stookmnteriaal voor generators te
gebruiken. (C.D.)
Doodclijk ongeval bij voetbalwedstrijd.
De 26-jarige BVV-speler W. Lurling uit
's-Hertogenbosch kwam dezer dagen tij
dens een bedrijfsvoetbalwedstrijd in
botsing met een speler van de tegen
partij. waardoor hij ernstige verwondin
gen opliep. Hij is thans aan de gevol
gen overleden.
DUITSCHE TROEPEN HIELDEN STAND TEGEN
OVERMACHTIGEN VIJAND.
Aan het Oostfront sterke tegenaanvallen
bij Jassy afgeslagen.
UIT HET HOOFDKWARTIER VAN
DEN FüHRÏR, 2 Juni (DNB). Het
opperbevel van de weermacht maakt
bekend:
Bij de zware gevechten in Italië,
die gisteren vooral in het gebied
van Velletri en Valmontone tot de
grootste hevigheid zijn opgevoerd,
heeft de strijdvaardigheid van onze
troepen zich altijd weer weten te
handhaven tegen de numerieke en
niaterïeele overmacht van den vij
and. Zoo werd daar ook gisteren
weer de met geconcentereerde in
fanterie- en pantserstrijdkrachtcn
en met ondersteuning van zeer ster
ke luchtstrijdkrachten aanvallende
vijand tot staan gebracht. Een in-
tusschen afgegrendelde penetratie,
die de vijand ten noordoosten van
Velletri kon bereiken, kostte hem
uiterst zware bloedige verliezen.
In dezen frontsector hebben zich de
65e divisie infanterie onder luiten? nt-
generaal Pfeiffer, de door deelen van
de vierde divisie valschermjagers ver
sterkte divisie pantsergrenadiers onder
generaal-majoor Hecker en een uiteen
heden van het leger en van de val
schermtroepen samengestelde gevechts
groep onder luitenant-generaal Greinar,
uitmuntend onderstand door artillerie
en door luchtdoelartillerie van de lucht
macht. zich bijzonder onderscheiden.
Des nachts opereerende slagvlieg
tuigen vielen vijandelijke batterijen
cn colonnes in het gebied van Ar-
tena, alsmede de plaats zelf, met
hommen en boordwapens aan. Aan
de noordelijke helling van de Le-
pincr bergen hebben onze divisies
zich na het afweren van talrijke
vijandelijke aanvallen gedistanci-
eerd op den noordelijken oever van
de rivier Dc Sacco. In het gebied
van Sora werden voor onze nieuwe
stellingen alle aanvallen van den
vijand afgeslagen.
Lichte Duitsche zeestrijdkrachten
brachten voor Livorno een Britsche
•torpedomotorboot tot zinken en be
schadigden een andere boot ernstig.
Voor de kust van Dalmatië brachten zii
zes volledig bezette kustmotorschepen
en één tankboot tot zinken. Er werden
talrijke gevangenen gemaakt.
Felle strijd bij Jassy.
Aan het Oostelijke front sloegen
sterke Duitsche en Roemeensche troe
pen ten noorden van Jassy vrij sterke
tegenaanvallen van de Sovjets af en
zuiverden eenige penetratieplekkcn.
Sterke Duitsche en Roemeensche for
maties gévechts- en slagvliegtuigen
brachten hierbij den vijand zware ver
liezen toe aan menschen en materiaal.
Aan de rest van het front ontstonden
ér buiten plaatselijke gevechten in het
voorterrein van de Karpathen. geen
gevechtshandelingen van beteekenis.
In den afgeloopen nacht ondernamen
formaties sterke Duilsche gevechts
vliegtuigen geconcentreerde aanvallen
op de spoorwegknooppunten Kasatin en
Fastof.
In de Finsche Golf is een Sovjet-
Russisch bewakingsvaartuig na mijn-
treffers gezonken.
Bij een aanval door veertig Britsche
vliegtuigen op een Duitsch convool v
de Westkust van Noorwegen, werden
door escortevaartuigen en luchtdoelge
schut aan boord der koopvaardijschepen
elf vliegtuigen vernietigd, terwijl twee
andere toestellen in brand werden ge
schoten.
DE TOESTAND AAN HET
OOSTELIJKE FRONT.
Voorbereidingen voor een grooten
strijd.
Het Internationale Informationsburo
meldt over den toestand aan het oos
telijke front het volgende:
De gevechtspauze, die sedert ver
scheidene weken aan het O. front
heerscht, is dezer dagen door de Duit-
séhe operatie ten noorden van Jassy
orderbroken, daar de Duitsche leiding
er waarde aan hechtte om enkele?be
langrijke heuvelstellingen te verkrijgen,
waardoor men een goed uitzicht krijgt
op de noordelijk daarvan gelegen laag
vlakten. Van een groote bolsjewistische
activiteit was echter, afgezien dan van
enkele plaatselijke verkehningsaanval-
len en acties van stoottroepen, aan het
geheele O. front niets te bespeuren. Des
te intensiever waren de bolsjewisten in
de afgeloopen dagen en weken bezig
troepen en materiaal te sturen naar de
bekende zwaartepunten, die vooral aan
den Z. vleugel van het O. fron gezocht
moeten worden. Hier wil de Sovjet
leiding schijnbaar door een concenlri-
schen aanval via den Beneden-Dnjestr
in westelijke richting en van het ge
bied van den middenloop van de Sercth
uit in zuidelijke richting den uitersten
rechtervleugel van het Duitsch-Roe-
meensche front aan het wankelen bren-
gen.
Een andere sterke bolsjewistische
Strijdgroep, waaraan nog in de afge
loopen dagen nieuwe formaties per
trein en autotransporten zijn toege
voegd. staat gereed in het gebied Tar-
nopol-Brody voor een aanval in de
richting L&mberg. Zij heeft ongetwijfeld
opdracht om in over het algemeen wes
telijke richting zoo diep mogelijk cjoor
te dringen in het gouvernement-gene
raal. terwijl een iets zwakkere strijd
groep in het gebied van Kowel in over
het algemeen N.W richting waar
schijnlijk in den strijd zal worden ge
worpen voor een aanval op het gebied
rond Brest-Litowsk.
In den. centralen sector van het O.
front zijn geen Sovjet-aanvalskampen
in grooten omvang waar te nemen.
Daarentegen teekenen zich in het ge
bied van "Witebsk. bij Pleskau en in het
gebied van Narwa duidelijk enkele
nieuwe zwaartepunten af. Hier hebben
de bolsjewisten in de afgeloopen weken
talrijke divisies infanterie en gemoto
riseerde eenheden samengetrokken. De
offensieve plannen op den noordelijken
vleugel zijn geheel ondubbelzinnig ge
richt op de Oostzee-Staten. waarbij on
getwijfeld bepaalde pólitieke reacties
WIE ZEE HOUDT, WINT DE REIS.
(J.P.C.)
Meldt U voor de Kriegsmarine
Indiensttreding bi| de Kriegsmarine is mogelijk voor iederen Nederlander tusschen
17—45 jaar Aanmelding en inlichtingen bij de Marineannahmestelle West.
Plompetorengracht 24. Utrecht: alle Hafen- en Ortskommandanturen en de ver
schillende ft -Meldestellen in Nederland.
in het geheele Ooslzee-gebied verwacht
worden. Dit geldt in de eerste plaats
voor Finland, aan welks front in
Karelië de bolsjewisten sedert ver
scheidene dagen een bijzonder intensieve
activiteit van stoot- en verkennings-
tróepen ontplooien. Men hoopt echter
in Moskou ongetwijfeld ook op be
paalde reacties in Zweden, waar in den
jongsten tijd ook de Anglo-Amerikaan-
sche diplomatie bijzonder actief is.
DE AMERIKAANSCHE TERREUR-
AANVALLEN IN DUITSCHLAND.
De Duitsche bisschoppen hebben uit
talrijke kerkelijke gemeenten, vooral uit
landelijke gemeenten, brieven van ge-
loovigen ontvangen, waarin een beeld
gegeven wordt van de aanvallen door
Anglo-Amerikaansahe vliegtuigbeman
ningen op kerkbezoekers ondernomen.
De bisschoppen van eenige Westduit-
sche kerkgemeenten hebben door de
priesters dergelijke brieven van den
lchnsel laten voorlezen. Naar uit deze
brieven blijkt hebben Amerikaansche
vliegers meermalen kapellen, waarin
wandelaars voor de kogels bescherming
zochten, minutenlang met de boord
wapens beschoten. 23 gevallen van
aanvallen op in groepen ter kerk gaan
de kinderen zijn ter kennis van het
Duitsche Episcopaat gebracht. In voor
aanstaande katholieke kringen is ver
nomen. dat deze aanvallen met alle
bijzonderheden en met opgave van
namen aan het Vaticaan zijn meege
deeld.
Het Bisschoppelijke Ordinariaat van
Berlijn houdt aanieekening van alle
aanvallen van Anglo-Amerikaansche
vliegers op kerkgangers. De vóortdurend
toenemende aanvallen hebben ertoe ge
leid, dat de bisschoppen besloten heb
ben thans ook in landelijke gebieden
af te zien vart processies en andere
kerkelijke plechtigheden in de open
lucht. In kerkelijke katholieke kringen
neemt men «an. dat het Duitsche Epis
copaat zich op zijn conferentie zal
bezighouden met deze nieuwe methoden
van den Anglo-Amerikaanschen lucht
oorlog.
De toespraak van den Paus.
ROME. 2 Juni (DNB). De Paus
heeft heden een toespraak gehouden
tot de leden van het college van kar
dinalen, die hem bij monde van den
deken van net college, hun gelukwen-
schen hadden aangeboden ter gelegen
heid van 's Pausen naamdag.
De Paus begon zijn toespraak met de
groote smarten te memoreeren, die
door dezen oorlog zijn teweeggebracht.
Wat enkele jaren of maanden geleden
nog als een onschendbare wet gold.
wordt thans in strijd met alle geboden
van het Christendon met voeten ge
lreden.
In dit verband maakte de Paus speci
aal gewag van de steeds herhaalde En-
gelsch-Amerikaansche luchtaanvallen
op de stad Rome en zeide hij, dat deze
volstrekt niet alleen op dc omgeving
van de Eeuwige Stad gemunt waren
geweest. Rome mag echter in geen ge
val tot tooneel van den strüd worden.
Volkomen onpartijdig z.eide de paus met
grooten naruk te willen zeggen, dat
elkeen die de hand tegen de Eeuwige
Stad waagt op te heffen, zoowel voor
het oordeel van dc menschheid als ook
voor den rechterstoel der goddelijke
gerechtigheid zai staan als een moeder
moordenaar.
Vervolgens herinnerde de Paus aan
de zware beproevingen, die ook in
vroegere perloden der historie aan de
stad Rome niet bespaard zijn gebteven
en hij memoreerde de inspanningen,
die vroegere pausen zich gegeven heb
ben om den toen ontstanen nood te
lenigen. Geen belegering, geen plunde
ring, géén epidemie van vroegere tij
den kan echter vergeleken worden met
den tegenwoordigen nood der inwo
ners van Rome
De Paus gaf de hoop te kennen, dat
aan dc wereld een verdere verlenging
van dezen oorlog met de daarmede ge
paard gaande verscherping der oorlogs
methoden bespaard moge blijven. Hij
beëindigde zijn toespraak met den
wensch uit te spreken, dat voor de we
reld door Gods genade spoedig weer
het morgenrood van den vrede zal mo
ge schijnen.
Gezondheid
De mcnsch kan het niet altijd
krijgen, zooals hij het hebben v.v.
Maar ook als hij het niet kan krij
gen. wil hij het toch vaak heb
ben.
Een kantoorbediende wil een dag
vrij zijn, maar juist die dag schikt
zijn patroon niet. Dc bediende past
er een mouw aan en meldt zich ziek.
Zich ziek houden ls cn bémind
en gretig toegepast voorwendsel.
Voor menschen, die..-.. In werke
lijkheid nog nooit ziek geweest zijn.
Iemand, dfe den geesel der ziekte
heeft leeren kennen, hetzij bij zich
zelf, hetzij bij een geliefd mede-
irtcnsch, heeft eens en voor altijd
afgeleerd met zijn gezondheid te
spotten.
Ik moest hieraan denken toen de
zer dagen een controleerepd ge
neesheer van een groote organisatie
mij vertelde, dat in bepaalde maan
den wanneer de dagen mooi en
zonnig plegen te zijn de verschil
lende employé's periodiek ziek wor-
dsn. Een keer heelt hij zelfs een
zóóveelsten boekhouder tegen een
anderen zóóveelsten boekhouder
hooren zeggen: ..Denk er om, dat
het volgende weck mijn beurt is om
een paar dagen ziek te worden!"
Wie zijn gezondheid do van
God geschonken parel in ons per
soonlijk leven misbruikt, is even
karakterloos als degeen, die zijn
vrouw beschimpt.
Wanneer gij vandaag over drie
weken een dag vrij wilt hebben,
dien gij normaal niet kunt krijgen,
zeg dan liever nu dadelijk al, dat
gij op dien dag dringendnaar
een begrafenis moei! tfan liegt ge
óók, maar dan liegt ge nog grappig.
OVIDIUS.
„Voorwaarts kameraden".
De Persdienst van den Ncdcrland-
schen Omroep deelt ons mede. dat in
de uitzending „Voorwaarts kameraden",
waarin SS.oorlogsverslaggcvcrs berich
ten over den strijd aan en den opbouw
achter het front, een aantal Nederland
sche vrijwilligers groeten zullen doen
aan hun familie in Nederland.
Aanstaanden Zondag komen de vol
gende vrijwilligers voor de microfoon:
SS-Uscha Liebe. SS-Rottenführer Bak-
SS-Uscha W. Kooper, SS-Uscha Hens-
sens. SS-Uscha Johan dc Leeuw. SS-
Rottenführer v. d. Molen. SS-Sturm-
mann Smulders Jongejan, SS-Sturm-
mann Boogaard. J. van Gisteren (rang
onbekend), SS-Sturmmann v. d. Heide.
SS-Uscha Liebe. SS-Robbenführer Bak
ker, SS-Sturmmann Schiiffer. SS-Uscha
De Graaf. SS-Sturmmann Gerrits en
SS-Rottenführer Hans Bleyers-Berg.
Dc uitzendingen van deze groeten
geschiedt a.s. Zondag 11.15—12 uur v.m.
via den zender en het draadnet Hil
versum I.
EERSTE UITVOERINGEN VAN
NEDERLANDSCHE COMPOSITIES.
Het door verscheidene dilettantcn-
muziek- en zangvereenigingen geloonde
loffelijke initiatief eerste uitvoeringen
van Nederlandsche werken te brengen,
is voor het Dept. van Volksvoorlichting
en Kunsten aanleiding geweest in den
vervolge op bijzondere wijze van zijn
waardeering voor dit initiatief te doen
blijken. Voor iedere Nederlandsche
compositie, die voor de eerste maal
uitgevoerd wordt, zal, indien het hoofd
van de afdeeling muziek van genoemd
departement de desbetreffende compo
sitie cultureel waardevol acht. een bij
zondere vergoeding beschikbaar worden
gesteld. Deze vergoeding, welke f25.
tot f50.— bedraagt, zal voor gelijke
deelen aan den componist -.n den diri
gent worden uitgekeerd.
NIEUWE REGEERING IN BULGARIJE
Minister-president Boschiloff heeft
Donderdag het «tslag van zijn kabinet
aangeboden, dat door den regentschaps-
raad is aangenomen. De oud-minister
Iwan Bagrianof werd door de regenten
belast met de vorming van de nieuwe
regeering. Deze is inmiddels samen
gesteld.
Buitenlandsch overzicht.
-kff- Pinksteren is voorbij gegaan.
Zonder invasie. Hoewel deze juist door
velen omstreeks Pinksteren verwacht
werd. Want v om den oorlog over het
doode punt heen te brengen, waarop hij
zich nog steeds bevindt, zijn operaties
noodzakelijk van den omvang der aan
gekondigde invasie. of is het nood
zakelijk dat er van de invasie in 't ge
heel niets komt? Kan de invasie nog
een kansspel zijn xmet verrassingen en
mogelijkheden? Zoo het uitstel der ope
ratics (tot midden Juni naar het heet)
tot afstel leidl. komt de oorlog welis
waar over het doode punt heen. maar
dan verandert de politieke situatie ook
zoodanig dat het de vraag is of het
voor de geallieerden dan nog zin heeft
den ooalog voort te zetten Het ontstaan
van zulk een situatie, wat onherroe
pelijk volgt uit het afgelasten der in
vasie. beteekent dat de geallieerden hun
machteloosheid om den oorlog actief
voort te zetten, moeten toegeven. Het
wachten is dus nog steeds op een acti
veering in de oorlogvoering, waarbij
Duitschland nog steeds aan zijn tegen
standers de gelegenheid laat om den
eersten stap te zetten.
Op het oogenblik verkeert de oorlog
nog steeds in het passieve stadium,
dat aanbrak bij het intreden van rust
aan het oostelijk front. Alleen de in
vasie kan hierin verandering brengen.
Op geen enkele andere wijze is dit
mogelijk, noch door diplomatieke acties
noch door verscherpte luchtaanvallen,
noch door den strijd op een enkelen
sector, hoe hevig die ook moge zijn,
zooals thans in Italië. Hoogstens zou
men hierbij kunnen spreken van eeh
oorlog op verkleinde schaal.
Uiteraard is dit een beoordeeling in
het kader der algeheele oorlogvoering.
Want natuprlijk kunnen diplomatieke
acties plaatselijk een hevige spanning
verwekken. Natuurlijk doet dit niets
af aan de beteekenis. welke de lucht
aanvallen. waaronder vooral Frankrijk
en België juist met Pinksteren hevig te
lijden hadden, op zich zelf hebben en
ook wordt hierdoor helaas het leed
niet verkleind, dat deze misdadige aan
vallen op weerlooze burgers, vrouwen
en kinderen veroorzaken. En natuur
lijk blijft desondanks het oorlogstooneel
in Italië onze aandacht ten volle ver
dienen. Maar het aspect der algeheele
oorlogvoering verandert er niet doos.
•Daarom blijft dit alles toch maar een
oorlogvoering op verkleinde schaal.
De wijze waarop deze oorlog
gevoerd wordt.
Bezien wij thans de wijze, waarop
deze oorlog op verkleinde schaal ge
voerd wordt, eens nader De rede. welke
Churchill op 23 Mei voor het Lager
huis gehouden heeft, leert ons aller
eerst hoe vergankelijk lof en blaam
zijn, die den kleinen neutralen van de
zijde der groote geallieerden ten deel
valt: thans was het Spanje, - dat lof.
Turkije, dat blaam ontving. Maar niet
zoolang geleden nog waren de rollen
juist omgekeerd en verheugde Turkije
zich in een uitermate vriendelijke be
jegening, terwijl Spanje harde woorden
moest aanhooren, Vervolgens en dat
ia belangrüker doet deze rede ons
de vraag stellen: wie voert nu eigenlijk
den oorlog tegen Duitschland de geal
lieerden of de neutralen? De ophef, die
door de geallieerden steeds weer ge
maakt wordt over de positie der neu
trale kleine mogendheden en over hun
„moreele" verplichting zich aan de
zijde van Duitschlands vijanden te
scharen, zou bijna het vermoeden doen
rijzen, dat de geallieerden den neutra
len ofwel hun neutraliteit benijden, ofwel
in de paradoxale meening verkeeren,
dat kleine mogendheden wel succes
zouden hebben in een oorlog, waarin
dat succes aan de groote mogendheden
onthouden blijft.
De luchtaanvallen op West-
Europa.
Niet minder paradoxaal zijn de Vra
gen, die de verscherpte Anglo-Ameri-
kaansche luchtaanvallen op West-
Europa doen rijzen. Zijn deze aanvallen
het onmiddellijke voorspel der invasie?
Zoo ja, waarom kan er dan op het
zelfde oogenblik dat de doodende bom
men op FraiTfeche en Belgische steden
vallen, sprake zijn van een uitstel der
invasie? Of moet deze luchtterreur als
een wanhoopsoffensief worden opgevat,
nu veel er reeds op duidt, dat Engeland
zelf een slachtoffer dreigt te worden
van de zenuwachtige spanning die het
rondom de invasie heeft ontketend?
Doch hoe het ook zij, vast staat, dat de
geallieerden door deze militair onge
motiveerde bombardementen op de
burgerbevolking in de bezette weste
lijke gebieden, zicfeaelf de toch altijd nog
belangrijke troef uit handen slaan van
de sympathie, welke zij bij belangrijke
gedeelten der bevolking in die landen
nog bezaten. Op het oogenblik moge-
van de verandering in de gezindheid
jegens de geallieerden, die zich thans
onder den indruk der bombardementen
overal in West-Europa voltrekt, nog
niet veel te bespeuren zijn. later zal
Engeland de gevolgen van de ellende,
die het thans aanricht, nog hevig aan
den lijve le voelen krijgen. Voor talloos
velen in West-Europa rust thans immers
een vloek op al wat Engelsch is. een
vloek, die ook de tijd en ook straks de
vrede niet snel zal kunnen uitwisschen.
Geen beslissende verandering.
Dat de oorlog op verkleinde schaal
in het algeheele oorlogsbeeld geen be
slissende verandering kan brengen
blijkt nergens zoo duidelijk als in Italië.
Op den 12en Mei ontbrandde daar op
het hoofdfront, dat tusschen Rome en
Napels het Apennijnsche schiereiland
dwars doorsnijdt het geallieerde offen
sief. Het tweede stadium hiervan leidde
tot enkele Duitsche frontverkortingen,
in het kader waarvan o.a. het zoo lang
durig en taai verdedigde Cassino werd
opgegeven, maar verder niet tot be
langrijke veranderingen. Met dit ge
vaar van stagnatie voor oogen gingen
de Anglo Amerikanen op 23 Mei tot
den aan va over vanuit het noordelijker
geïsoleerd gelegen bruggehoofd van
Nettuno eri Anzio. dat zwaar met troe-
ocn en materieel was versterkt. Op 24
Mei werd Cisterna, halverwege aan de
Via Appia tusschen Rome en Terracina
gelegen, door de geallieerden bezet.
Kad de Duitsche frontlijn tusschen het
bruggehoofd en het hoofdfront reeds
sedert eind Januari een uitstulping ver
toond. met de beztting van Cisterna en
de afsnijding der Via Appia werd hel
gevaar voor deze uitstulping afgesneden
te worden al te groot en besloot maar
schalk Kesselring de kuststrook tus
schen Anzio en Terracina op te geven
en zijn stellingen naar de Lepinische
bergen, achter de geïnundeerde en on
gezonde Pontijnsche kustmoerassen te
verlegen. De uitstulping verdween dus
en vanuit de kust distancieerend, werd
e'en nieuwe fronlscclor in de bergen ge
vormd. die in het westen aansloot bij
het Nettunofront, in het oosten bij het
hoofdfront, dat werd vastgelegd op den
westelijken oever van de Mei fa. een zij-
rivierje van de Llri. Terwijl er op de
hoekpijlers van den nieuwen front
sector Cisterna en Pontecorvo
hevig gevochten werd. kon de distan-
cieering vanuit de kust naar de bergen
ongestoord plaats vinden. Voor de ge
allieerden leverde deze Duitsche front-
verkorting het tactische voordeel op
van een vereeniging .van de zuidelijke
htyfd frontlijn met het bruggehoofd;
dat dit echter pas 122 dagen na dc vor
ming yan het bruggehoofd geschiedde,
gaf het voordeel den wrangen bijsmaak,
die nog eens aan hel verloop van het
slakkengangoffensief bij den zoo totaal
mislukten geallieerden stormloop naar
Rome herinnerde.
Nog a3n den verkeerden kant.
Met dat al staan bovendien de ge
allieerden nog altijd aan den voor hen
verkeerden kant van den bergengordel
ten zuidoosten van Rome: de Albaan-
sche bergep. de Lepinische bergen en
de Monte Cairo, terwijl de Duitschers
het achter die bergen Noord-zuid loo-
pende Liridal en het west-oost loopende
Saccodal bezet houden. Dc geallieerden
moeten thans pogen, met de om malaria
en muskieten beruchte Pontijnsche moe
rassen in den rug den toegang tot deze
dalen te forcteren. Dit is dan de 3de
phase van het offensief, waarvan de
lste bestond uit den aanval op het
hoofdfront en de 2e uit den aanval
vanuit het bruggehoofd. Zoo bezien,
blijkt met deze 3e phase het eigenlijke
offensief eerst recht te beginnen: al
wat er aan voorafging was voorberei
ding. Hier stuiten de geallieerden ech
ter overal op sterke Duitsche verdedi
gingslinies. in de eerste plaats tusschen
de Albaansche bergen en de kust. waar
een vlakte van 20 km. wel voor aan
vallen geschikt is. maar waar oen ge
allieerde als verkenning bedoelde lan
dingspoging reeds werd afgeslagen: dan
bij Velletri en Valmontone tusschen de
Albaansche en Lepinische bergen en ten
slotte bij Ceprano in het Liridal. Na
tuurlijk zijn geallieerde penetraties tus
schen deze stellingen steeds mogelijk,
met name in dc Lepinische bergen, maar
zoolang de Duitsche verbindingswegen,
d.w.z. de groote rivierdalen niet kun
nen worden afgesneden, beteekenen
deze weinig.
Moet men dezen strijd nu opvatten als
een strijd rechtstreeks om hot bezit van
Rome? Geenszins, want de door de
natuur gewezen aanvalsrichtingen, met
name naar Valmontone. wijzen in noor
delijke richting aan Rome voorbij, ter
wijl bovendien de bergcomplexen, die
de Eeuwige Stad beschermen, vast in
Duitsche hand zijn. Hoe betrekkelijk
dus van beteekenis voor het verloop
van den oorlog, verdient deze strijd in
Italië toch den naam van het militaire
wonder van deze eeuw indien men in
aanmerking neemt mot hoe weinig troe
pen veldmaarschalk Kesselring dezen
afweotfltrijd voart.
