WEEKBLAD
„Sint Jan" voor het voetlicht
BERGEN I LIHMEN I
VRIJDAG 25 OCTOBER 1946
23e JAARGANG No. 41
Een goed geslaagde uitvoering
ZAND OF KLEI
De toneelvereniging St. Jan
bracht Donderdagavond in de
tot het laatste plaatsje bezette
zaal van De Rustende Jager een blij
spel uit het Brabantse boeren
leven voor het voetlicht, getiteld
„Zand of Klei". Geen zware kost
en door den kok-auteur Henri 't
Sas zo smakelijk toebereid en
door de spelers van St. Jan zo
keurig opgediend, dat het voor
alle gasten een feestmaal werd.
Het publiek heeft zich kostelijk
vermaakt en de oude zandboer
moge zich afvragen of de wereld
nou 'n „gekkenuis" is, (hoe meer
zegen van boven, hoe meer
erremoei van ondere, de regering
stuurt de roomboter voor 40 cent
de kilo naar het buitenland en de
boer mot zelf uit erremoei me-
griene knauwen, kerren mee
kustelijk eten, deurgedraaide spi
nazie, bloemkool enz. op de
mesthoop verbrand, de boerinnen
op z'n stads aangekleed, vloei-
pampier in de plek van kousen
aan de benen, 'n boerin, die
bulkt van de centen is te gierig
om 'nnen dokter voor d'rre man
te halen en.... voor de zeug
halen ze den doktervan den
scherreslieper Floris de Bels en
zijn ega Carlieneke (prachtig ver
tolkt door Ben Tiebie en Tr.
Wijbenga-Tiebie) viel deze avond
de kunst af te zien om zichzelf
en andren in dit tranendal een
lieflijk lot te lezen, blijmoedig
onder 's levens zorgen, dat leven
nieuw te zien elke morgen en
zich dankbaar te koestren in de zon.
De held van het stuk reikt
geenszins in de sterren, maar
is toch een held, een pantoffel
held. Driek van Baal, de zoon
van een zandboertje is getrouwd
met de tien jaar oudere Hiltje,
een boerin van de klei, die bulkt
van de centen. De nieuwe „here-
boer" heeft niks in te brengen
bij de „merakelgierige" kleiboerin.
Als het tot hem doordringt, wat
het eigenlijk zeggen wil, op
huwelijksvoorwaarden te zijn ge
trouwd, dan begint hij te tobben.
Als Hiltje eens vóór hem kwam
te „hemelen", dan stond de here-
boer op straat. Alleen een tes
tament op de langstlevende zou
hem kunnen redden. Maar Hiltje
en haar broersFloris de
Bels weet raad: hij zal Driek
helpen, maar als tegenprestatie
verwacht hij financiële hulp van
den hereboer bij het aanschaffen
van een orgel, van ,,'nnen urgel
mee trom en klatsjbekkens en
gouwe beeldekes op de fronton".
„In de scherresliep zit de ma
laise" en Floris droomt van een
orgel, hij draaien en zijn Car
lieneke de centen ophalen. Een
plan de campagne is gauw ge
maakt: Driek wordt ziek, kelieken
in z'nnen buik, doodziek, z'n einde
schijnt te naderen, hij praat over
z'n spaarbankboekje van f 800,
van een testament op de langst
levende, dat zijn dierbare weder
helft in het bezit zou stellen van
de erfenis. Nog eens goed de
buik gevuld met ham en eieren
en krentenmik, om niet van
honger flauw te vallen en dan
gaat het spel beginnen. Driek
verdwijnt achter de bedsgordijnen
en Ouders, vrouw en broers
houden familieraad. En de „klaai"
die eerst niets wou weten van
een testament op de langstlevende,
komt onder de indruk van die
f 800, tot een andere mening:
„as dat nou de allerleste wil van
Driek is, ja dan mag men dat niet
weigeren!" Maar dan valt de
simulant uit zijn rol, en de on
betaalbare klucht heeft niet het
beoogde succes. Weg testament,
weg orgel mee trom enz.Floris
de Bels roept even vrolijk „scherre
sliep" en zijn zwarte Mechelse
kiep volgt weer de roepstem van
den grappenmaker: „Kom, Car
lieneke kom".
Maar Driek begint nu met
„huultematums" te werken: zand
bij zand, klei bij klei, hij naar
Vader en Moeder, Hiltje naar
haar broers, scheiding van tafel
en bed. „Maar de boer kent
veul ziektes; 't mond- en klauw
zeer, de colloratiekever, de ripsen,
de brand, de roest, de kanker
in de bomen, maar de kanker
van de Hechtscheidink, die kent
ie, God zij dank, nie." En in het
laatste bedrijf zien wij, hoe tafel
en bed weer bij mekaar getrokken
worden, hoe kleiboerin en zand
boer samen verder boeren en
hoe allen zich verheugen op „be
schuiten mee muisjes" in de toe
komst en hoe Floris de Bels zijn
liefste wens in vervulling ziet
gaan, ,,'n urgel mee trom en
klatsjbekkens en gouwe beeldekes
op den fronton op 'nne wagel
en mee 'n perdje er veur. Kom,
Carlieneke kom."
Het publiek gaf met een harte
lijk applaus uiting aan zijn waar
dering van het gebodene.
St. Jan kan met grote vol
doening terugzien op deze prachtig
geslaagde avond.
VERSCHILLENDE
LEVENS
BESCHOUWINGEN
Om de blik van haar leden
te verruimen stelt de N.V. zich
voor op haar ontwikkelings
avonden verschillende levensbe
schouwingen de revue te laten
passeren. Zaterdagavond had zij
het voorrecht het 2e kamerlid
Evert Vermeer in haar midden
te zien, die een inleiding hield
over „Socialisme als levensbe
schouwing". Spreker, die zich
niet zou verdiepen in wijsgerige
stelsels en politiek terrein zou
mijden, wees er oj5, dat de leuze
„vrijheid, gelijkheid en broeder
schap" de massa niet had ge
bracht, wat er van verwacht
werd. Er ontstond een kleine
groep kapitalisten en de grote
massa had niets dan zijn arbeids
kracht. Het geloof aan religieuze
waarde verslapte, werd in het
midden der 19e eeuw wegge
vaagd door het historisch materia
lisme, gepropageerd door Karl
Marx en Friedrich Engels. De
wereld der levende wezens is
niet het uitvloeisel van een boven
natuurlijke, praeformerende schep
pende wil, maar ontstaan door
mechanische oorzaken. Marx, die
was een warm voelend mens en
geen koude cynicus, zag zeer
goed in, dat ook met het geeste
lijke rekening moest worden
gehouden. Tot het leven be
hoort voor alles eten en drinken,
woning, kleding en dan.... nog
een paar andere dingen. Het ge
loof aan een socialistische heil
staat, waarin het voor alle men
sen goed te leven zou zijn, de
leer der heilsverwachting, de es-
chatalogie, was een tijdlang de
motorische kracht in de strijd
voor materiële verbetering. Ont
goochelingen voor het socialisme
kwamen en in 1914 kwam de
catastrophe't geloof in de wereld
vrede werd wreed verstoord. Het
geloof in de leer der heilsver
wachting was gebroken. De
motorische kracht voor de strijd
tussen bezitters en niet-bezitters,
was uitgeschakeld. Hendrik de
Man zag de arbeid zelf als fac
tor van geluk: „door" de arbeid
en „in" de arbeid zou de mens
geluk kunnen vinden. Nieuwe
problemen doemden op. Waarom
eigenlijk meende een kerkelijk
mens zich verre te moeten houden
van de socialistische beweging
Zweden gaf een lichtend voor
beeld. Ook in ons land kwam na
de wereldbrand een kentering.
Allen, die streven naar waar
heid. gerechtigheid en naasten
liefde. kunnen de socialistische be
weging naderen, Marxisme, Chris
tendom, Humanisme kunnen el
kaar daar vinden. Zo en zo alleen
zal een democratisch socialistisch
West-Europa een derde wereld
oorlog kunnen voorkomen, waar
in het zou worden fijngemalen
tussen twee geestesstromingen van
het Oosten en het Westen, het
collectivisme van Rusland en het
individualisme van Amerika.
Alleen gestuurd dooreen heilig
verlangen naar waarheid, ge
rechtigheid en naastenliefde, aldus
besloot Evert Vermeer zijn
boeiend betoog, zal het socialisme
haar grote taak kunnen ver
vullen.
Nadat spr. nog verschillende
vragen had beantwoord, sloot de
voorz., de heer L. Schuil, de bij
eenkomst met een woord van
dank aan den inleider. Op de
volgende ontwikkelingsavond zal
Pater Groenewoud een inleiding
houden over „Het Catholicisme als
levensbeschouwing".
„DE MASKERSPELERS"
In verband met het feit, dat de
bekende toneelschrijver Jan Fa
bricius dezer dagéfi in zijn geboorte
plaats Assen is gehuldigd ter
gelegenheid van zijn 75ste ver
jaardag heeft het bestuur van
„De Maskerspelers" gemeend als
eerst op te voeren stuk in dit
seizoen een werk van genoemden
schrijver te geven en wel „Ynske"
een toneelspel in 3 bedrijven.
De uitvoering heeft plaats op
5 en 7 Nov. a.s.
Fabricius schreef meerdere uit
stekende stukkenwij noemen
slechts enkele alsDolle Hans,
De Rechte Lijn, Onder een dak,
Hein Roekoe enz.
„Ynske" is een van Fabricius'
beste stukken en buitengewoon
boeiend.
In dit stuk behandelt de schrij
ver twee geheel verschillende
landaarden, zoals men die bijv.
vindt in Friesland en sommige
aangrenzende heidestreken.
Reeds in de eerste tonelen
wordt de belangstelling gewekt
voor „De Kleiers" en „De Kram
mers". -
De Kleiers zijn de zelfgenoeg
zame rijke boeren van de vette
kleigrond; de Krammers de arme
maar meer hartstochtelijke heide
bewoners.
Dr. Karei Loos noemt in zijn
boek: Jan Fabricius en zijn wer
ken, „Ynske" een stuk van Ibse-
niaanse kracht.
Er wacht de bezoekers van de
toneeluitvoeringen van de Mas
kerspelers zeer zeker een mooie
toneelavond.
Nieuwe donateurs(trices) kunnen
zich alsnog opgeven aan het se
cretariaat Meerweg 17 of bij den
penningmeester Hoflaan 8.
De minimum-donatie bedraagt
voor 2 personen f 7,50 per sei
zoen. Er worden 3 toneelvoor
stellingen per seizoen gegeven.
BERGEN - BERDOS 3-2
In een enerverende wedstrijd
is het Bergen gelukt een 32
overwinning te behalen op haar
plaatsgenote. En laten we er
dadelijk bijvoegen: volkomen ver
diend. Zoals meer voorkomt in
plaatselijke derby's, werden de
zenuwen der spelers op een zware
proef gesteld. Het was voor de
rust Berdos, dat mede door haar
beter open spel, een verdiende
2—0 voorsprong verkreeg, door
doelpunten van den midvoor Bos
en den 1.buiten Weyers. Bij de
tweede goal van Berdos ging
de keeper van Bergen niet geheel
vrij uit. Na de rust gingen Tuijn
en Beeldman van plaats verwis
selen, wat een aanzienlijke ver
betering bleek. Verwoed trok
B.S. V. ten aanval en met prachtig
open aanvallen werd het Berdos-
doel onder vuur genomen. Berdos
zat intussen niet stil. Na 10
minuten doelpuntte de 1.buiten
Weijers van Berdos opnieuw,
doch dit doelpunt werd zeer
terecht door den uitstekend lei
denden scheidsrechter geannuleerd,
daar Weijers in buitenspelpositie
stond. Nu volgden 5 sensationele
minuten, waarin de midvoor van
Bergen, J. Tuijn, 2 x doelpuntte,
waardoor de stand 2—2 werd.
In de zich ontwikkelende strijd
om de leiding, had Bergen het
beste van het spel.
4 minuten voor het einde be
zorgde J Tuijn zijn club de leiding.
3—2. Met 5 overwinningen gaat
B.S.V. nu aan het hoofd van
haar afdeling.
OPRICHTING
BERGER KUNSTKRING
Bestond er voor de oorlog reeds
een Berger Kunstkring, die slechts
draaide op één of misschien en
kele personen, op wie de organi
satie van enige toneelavonden
berustte, thans ligt het in de
bedoeling een nieuwe kunstkring
in het leven te roepen. Het is
ongetwijfeld juist, dat een dergelijke
organisatie recht van bestaan zal
hebben, terwijl de belangstelling
voor goede toneelavonden enz.
in Bergen bekend mag worden
verondersteld.
De initiatiefnemers roepen daar
om allen, die voor dit idee voelen
op, om op Dinsdag 29 October,
's avonds 8 uur, in „De Rustende
Jager" aanwezig te willen zijn,
waar de Berger kunstkring defi
nitief zal worden opgericht.
BILJARTMATCH
Blijkens een advertentie in dit
nummer, zal Zaterdagavond 8
uur, de bekende biljartmeester
Hasselman een revanche-partij
spelen tegen den heer Nic. Min,
in café Oldenburg
In 1936 moest Hasselman in
een partij van 600 tegen 150
caramboles het loodje leggen tegen
Min. Gedurende de oorlog kwam
van een revanche-wedstrijd niets,
maar thans stelde de heer Hassel
man er prijs op die alsnog te
spelen.
Biljartliefhebbers wacht dus een
mooie avond.
„HARMONIA"
Zoals U uit de advertentie
kunt lezen, houdt de Vereniging
een wijdingsbijeenkomst ter her
denking van onze dierbaren, die
ons voorgingen. Introductie's zijn
bij het Bestuur verkrijgbaar. Het
bestuur verzoekt U zo spoedig
mogelijk kaarten te halen, daar
dit een zeer bijzondere avond is.
FILMS K.J.V.O. EN N.V.
De tweede Culturele-Filmavond
wordt op 9 November gehouden,
terwijl 's middags voor de jeugd
weer twee voorstellingen zullen
zijn.
Er is een goed programma
voorbereid, zodat ook deze avond
weer een mooie filmreeks te zien
zal geven.
Zie voor nadere bijzonderheden
een advertentie in dit nummer.
CULTURELE LEZINGEN
Op Zaterdag 9 November zal
Pater Groenewoud uit Alkmaar
spreken over „Katholicisme als
Wereldbeschouwing" in de serie
„Wereldbeschouwingen"lezingen
over geestesstromingen, die door
de N.V. en de K.J.V.O. worden
georganiseerd, (zie advertentie)
MEDEDELINGEN
VAN HET ARBEIDSBUREAU
ZONDAGSDIENST
ARTSEN.
Redactie en Adm.C. Oldenburg,
Laanweg 164, Schoorl, Giro 147071
Telefoon 268
Agentschap te Bergen:
Haan's Boekhandel, Stationsstraat
Telefoon 2452
dt duitovkeeU"
Verschijnt te Bergen en Schoorl c.a.
Abonnementsprijsf 2,60 per jaar
f 0,65 per kwartaal
Advertentieprijs: 10 ct. per m.m.
met een minimum van f 1,
Zondag 27 October a.s., 2.30 uur
Terrein Kerkedijk
De personeelsmoeilijkheden in het
bouwbedrijf
Het personeelsvraagstuk levert in het
bouwbedrijf veel moeilijkheden op, zowel
voor de werkgevers en voor de werk
nemers als voor de overheid.
Voor de wederopbouw van de geteis
terde gebieden moet gebruik gemaakt
worden van de diensten van arbeiders
uit o.m. Amsterdam en andere gemeenten
met een hoge loonstandaard. Het is nood
zakelijk gebleken, dat de overheid zich
fiinanciele lasten getroost om dit mogelijk
te maken.
Nu dient er echter voor te worden
gewaakt, dat niet tegelijkertijd aanzienlijke
aantallen arbeiders uit gemeenten met
lage loonstandaard in gemeenten met
een hoge loonstandaard gaan werken.
Tevens moet voorkomen worden, dat op
betekenende schaal bijv. arbeiders uit een
bepaalde plaats aan de slag gaan, aan
werk, dat een stuk zuidelijker dan hun
woonplaats is gelegen, terwijl arbeiders,
die dichter bij dit werk wonen, meer naar
het noorden tewerkgesteld worden.
De materiaalschaarste en andere, ook
meer normale, factoren leiden op onge
regelde tijden hier en daar tot ontslag
van arbeiders. Hier vloeit heel gemakke
lijk een oneconomische verdeling der
arbeidskrachten uit voort.
Wanneer hier niet „geregulariseerd"
wordt, is dit voor alle partijen een
nadeel. De werknemers zullen meer
moeten reizen of om andere reden, zoals
huisvesting elders, meer buiten hun gezin
moeten verblijven, dan nodig is. De
overheid zal het slechter in de hand
hebben de meest belangrijke werken met
voorrang te laten uitvoeren, teveel kos
ten moeten betalen en moeten rekenen
op opbieden van de lonen, waaruit het
berekenen van zwarte prijzen en dus een
toenemen van „zwart werken" en zwarte
handel voortvloeit, hetgeen de beheersing
van het prijspeil belemmert. Voor de
werkgevers tenslotte is een toestand,
waarbij geen behoorlijke rechtvaardige
verdeling van de beschikbare arbeids
krachten is bereikt, men te maken heeft
met arbeiderswegkoperij, geen behoorlijke
zekerheid heeft betreffende de aanwezig
heid van de ncdige arbeiders, te hoge
lonen moet betalen en te hoge prijzen
moet berekenen, evenmin bevredigend.
Het College van Algemeen Gemachtig
den voor de Wederopbouw heeft dan
ook besloten in alle bouwplangoedkeu
ringen van wederopbouwwerken de
bepaling op te nemen, dat de arbeiders,
die voor het werk nodig zijn, hieraan
alleen mogen werken met goedkeuring
van den directeur van het arbeidsbureau,
waaronder het werk ressorteert. Deze
goedkeuring van den directeur van het
arbeidsbureau geldt als regel voor de
duur van het werk, doch kan worden
ingetrokken. Bij beëindiging van de
dienstbetrekking moet de werkgever den
directeur van het arbeidsbureau hiervan
kennis geven.
Ook voor ander dan wederopbouw-
werk is in het bouwbedrijf voor aanstel
ling van personeel vergunning van het
arbeidsbureau nodig.
Voorts is een uitspraak van den direc
teur van 't arbeidsbureau nodig, wanneer
men een dienstbetrekking wil beëindigen,
doch de andere partij er niet mede
kan instemmen.
Op het beëindigen van een dienstbe
trekking zonder de vereiste toestemming
en op het aangaan van een dienstbe
trekking in het bouwbedrijf en enkele
andere bedrijfstakken (leder- en schoen
industrie en textielnijverheid) zonder die
toestemming is een straf gesteld van ten
hoogste twee maanden hechtenis of
f 1000,boete.
Hierdoor is het dus mogelijk, nog af
gezien van de maatregelen van het
College van Algemeen Gemachtigden voor
de Wederopbouw, om overtreders kracht
dadig tot de orde te roepen.
Reeds is gebleken, dat hiervan ernst
gemaakt wordt, hetgeen niet meer dan
billijk is. De wederopbeuw van ons land
is wel van zoveel belang, dat al het
mogelijke gedaan moet worden om deze
te bevorderen.
Zondag 27 Oct.
Dr. LUGTEN, tel. 2700.
