D. W. PASTOOR Meester Opticien-Refractionist (voorh. bedrijfsleider Fa. Dirk Hütter 6 Zn., Amsterdam)
LEIDEN
Hl. van Zeidü
I
BOEKHANDEL
OLDENBURG
I
M0TSX!
NIEUWE OOGST
SPECIALITEIT:
REPARATIES binnen 24 uur gereed
OOGCONTROLE de gehele dag
Heersers van wouden en steppen
n
haac Uet afoatute nulpunt....
Modebladen
stetds Ut veeuood
Roekh. C. Oldenburg
De Nieuwe wonder Ball-Point-pen
3.75
Boekhandel P. Jonker, Egmond aan Zee
Abonneert U op de
n*l* f 27,50
Laanweg C 164 - Tel. 268 - Schoorl.
(iMstetws)
DE STAD MET HET KOUDE HART
Bioscoop „De Rustende Jager", Bergen (Nh.)
10 BOEKEN VOOR HALVE PRIJS
Wanneer U nieuwe abonné's aanbrengt,
ontvangt U geheel gratis een boekwerk
Vraagt inlichtingen bij
24 SeptemberOPENING SPECIAALZAAK IN BRILLEN VOOR BERGEN, SCHOORL EN EGNOND
met de meest uitgebreide sortering in binnen- en buitenlandse monturen
Eerste kwaliteit glazen, alsmede de absoluut onbreekbare IGARD importglazen en contactlenzen
Ons devies is* de fijnste kwaliteiten tegen de laagst mogelijke prijzen
Een keuze van 12 div. randloze brillen in 12 verschillende
modellen geslepen, passend bij uw gelaatsvorm
BERGEN: winkel Kleine Dorpsstraat 25, Tel. 2202
Geopend van 8.30—18 uur en Vrijdagsavonds voor oogcontrole
van 7—9 uur
Spoedreparaties binnen 1 uur gereed
ERKEND LEVERANCIER VAN ALLE NED. ZIEKENFONDSEN
SCHOORL: Restaurant „De Rustende Jager"
Dinsdagsavonds van 7.30—8.30 uur
EGMOND„De Vergulde Valk"
Donderdagsavonds van 7.30—8.30 uur
Watervogels I—Schoorl I t 3-0
„Schoorl begint met de zware
wedstrijd tegen Watervogels. Zal
Schoorl ditmaal beter starten dan
vorig jaar", aldus de Alkmaarsche
Courant van Zaterdag. 3-0 is het
antwoord.
Er kwamen kansen genoeg voor
Schoorl, maar tot doelpunten
kwam het niet. De Watervogels
namen na ruim een kwartier de
leiding 1-0 en even voor de rust
werd het 2-0.
Een kwartier voor het einde
werd de stand nog opgevoerd
tot 3-0.
Haperde er iets in de doelverde-
diging bij Schoorl?
HANDBALVERENIGING
D.I.O.
Zondag a.s. zal de R.K. Hand
balvereniging D.I.O. haar eerste
competitiewedstrijd spelen en wel
tegen Uitgeest.
De wedstrijd begint om 2 uur
op het terrein aan de Nesdijk en
is vrij toegankelijk voor iedereen.
Komt eens kijken en ga eens ken
nis maken met deze vereniging
en daardoor met het handbalspel.
Het zal U interesseren.
Burgerlijke Stand
BERGEN
SCHOORL
In „Artis" worden wisenten gefokt!
Enige tijd geleden werd „Artis verblijd met de geboorte van
een wisentstierkalf. Dit is een bijzondere gebeurtenis, omdat
wisenten of Europese bisons in het wild totaal zijn uitgestorven
en alleen nog maar in een aantal dierentuinen en wildparken
voorkomen.
De wisent is een bosdier en het
is dan ook voornamelijk aan het
verdwijnen van het bos, dat
gaandeweg plaats heeft moeten
maken voor cultuurgrond, te wij
ten, dat deze dieren zijn uitgestor
ven. Het doden van een wisent
stier was voor onze voorouders
een heldendaad van betekenis,
maar reeds in de middeleeuwen
werden ze zo zeldzaam, dat het
recht om een wisent te jagen aan
de vorsten werd voorbehouden.
Tpch kon alleen de verminde
ring van de jacht de dieren niet
meer behouden. Geleidelijk aan
verdween de wisent in West-Eu
ropa en werd hij ook in het
Oosten steeds zeldzamer. De laat
ste, eigenlijk al niet meer geheel
in het wild levende kudde werd
in het oerbos van Bialowieza
(Polen) slachtoffer van de eerste
wereldoorlog. Ook een kudde,
die nog in de Kaukasus werkelijk
volkomen in het wild leefde,
werd in die tijd geheel uitgeroeid.
In Bialowieza werd de laatste
wisent op 19 Februari 1921
door een stroper geschoten. Pas
daarna werd een internationale
vereniging opgericht, onder lei
ding waarvan al het mogelijke
in het werk is gesteld om de
laatste vertegenwoordigers van
dit grootste Europese wild voor
een totale ondergang te behoeden.
Hun aantal is sindsdien weer
een weinig toegenomen, helaas
zijn in de laatste oorlog weer
enige exemplaren aan het oor
logsgeweld ten offer gevallen.
Bison en wisent
Het naaste familielid van de
wisent is de bison uit Noord-
Amerika, die in tegenstelling tot
de eerste op de vlakten (prairiën)
leeft. Ook dit dier was bijna uit
gestorven, doch thans leven in
grote reservaten in Amerika weer
zeer grote kudden vrijwel in het
wildmen ziet ze dan ook in
dierentuinen vrij vaak.
De getalsvermindering van de
bison is voornamelijk een gevolg
van de onzinnige jacht, die de
blanken, gedeeltelijk uit pure
moordlust, op hen hebben uitge
oefend. Men beschoot ze o.a.
vanuit treinen en at slechts bij
uitzondering iets van het dier op.
Dank zij het nog nemen van
strenge maatregelen ter bescher
ming, is echter een uitsterven te
elfder ure voorkomen.
Het is belangwekkend eens te
letten op het verschil in beharing
van de steppenbewoner, de bison,
en de bosbewoner, de wisent. De
eerste heeft een zeer dikke win
tervacht, die hem beschermt tegen
de barre winter, in de zomer
maakt deze echter plaats voor
een vrij dunne zomervacht, vol
komen in overeenstemming met
het klimaat in zijn woongebied,
dat als een echt landklimaat een
zeer groot verschil in zomer- en
wintertemperatuur heeft.
De wisent echter, die zoals
boven vermeld de Europese bos
sen bewoonde, dus in een veel
gematigder klimaat leefde, ver
toont lang zo'n sterk verschil
niet. De zomervacht is dikker
dan die van de bison, maar de
wintervacht is lang niet zo zwaar.
Een mooi voorbeeld dus, hoe elk
MEUBELEN
dier is toegerust met middelen
die volkomen zijn berekend op
de eisen, die de omgeving aan
hem stelt.
Naast zuivere wisenten fokt
men ook bastaarden van wisenten
en bison, in dien zin, dat men,
uitgaande van een kruising tussen
een wisentstier en een bisonkoe,
telkens de bastaardkoeien terug-
kruist met een zuivere wisentstier
in de hoop op deze wijze op de
lange duur een stam te krijgen
met een zeer klein percentage
bisoneigenschappen. Alle wisenten
(ook de bastaarden) worden in
geschreven in een internationaal
stamboek, zodat men voortdurend
een inzicht kan krijgen in het
aantal, de onderlinge verwant
schap en de verblijfplaats der
nog aanwezige dieren. Verspreid
over enige wildparken en dieren
tuinen in Europa leven er thans
nog ongeveer honderd volbloed
wisenten, waarvan „Artis" er niet
minder dan zeven bezit, n.l. 2
stieren en 5 koeien, die alle in
de dierentuin zelf gefokt zijn.
Behalve in „Artis" worden nog
slechts op 9 andere plaatsen in
Europa wisenten gefokt.
Waar Kamerlingh Onnes het
Helium vloeibaar maakte.
In het centrum van de oude
universiteitsstad Leiden is
het Kamerlingh Onnes-labo-
ratorium gevestigd. Hier ge
lukte het 10 Juli 1908 aan
prof. Kamerlingh Onnes om
het edelgas helium vloeibaar
te maken bij een tempera
tuur van -268° Celsius
5° Keivin), ondanks pessi
mistische voorspellingen, die
meenden, dat deze tempera
tuur met de hem bekende
middelen niet te bereiken
zou zijn.
Voortbouwende op de re
sultaten van deze Nobel
prijswinnaar gelukte het de
professoren Keesom en De
Haas nog lagere temperatu
ren te bereiken, n.l. 3/1000°
Keivin, waarbij ze dus bijna
't absolute nulpunt bereik
ten.
Nu het een veertigtal jaren ge
leden is, dat prof. Kamerlingh
Onnes dit volbracht, lijkt 't ons
interessant u eens iets naders te
vertellen over het werk van deze
Leidse hoogleraar. Wij bezoch
ten daarom het naar hem ge
noemde laboratorium te Leiden,
waar wij de professor-directeur
C. J. Gorter bereid vonden ons
iets te vertellen over Kamerlingh
Onnes, die daar zo nauw mee
verbonden is. Immers hier nam
hij zijn eerste proeven, hier werk
ten zijn opvolgers Keesom en De
Haas. Hij heeft dit laboratorium
gemaakt tot wat het nu is: het
natuurkundig (koude) hart van
Nederland. Het is niet meer het
enige laboratorium voor lage tem
peraturen er zijn er in Enge
land en Amerika (20) ook veel
verrezen maar wat betreft de
prestaties en de inrichting staat
dit toch aan de top.
De opleiding is in Leiden de
voornaamste, research werk staat
niet zo zeer op de voorgrond,
maar het is duidelijk, dat wan
neer men een nieuwe theorie op
zet, men in Leiden kan experi
menteren. Het is jammer dat dit
werk door de overheid niet ge
subsidieerd wordt. Het laborato
rium is nu hoofdzakelijk van par
ticulieren afhankelijk. In Ameri
ka' b.v. wordt 1 pCt. per hoofd
uitgegeven aan wetenschappelij
ke onderzoekingen.
Men zal zich afvragen waarom
deze onderzoekingen nu eigenlijk
zo in de mode zijn. Wat is het
nut er van? Uit het hierop ge
geven antwoord nuttig is 't
alleen voor de wetenschap zal
men de conclusie trekken, dat er
dan niet zoveel belang bij is.
Toch is dit niet juist.
Immers, wie profiteert van de
wetenschap? De industrie. En een
zeer groot gedeelte van de afge
studeerde natuurkundigen gaat
b.v. naar Philips en brengt daar
de theorie in de praktijk. Dit is
een grote besparing. Zuid-Ame-
rika b.v. heeft geen laboratoria.
De studenten moeten naar bui
tenlandse universiteiten (in W.-
Europa of Noord-Amerika)Dan
moeten die landen bovendien nog
een groot bedrag betalen aan oc
trooirechten.
Op 10 Juli 1908 slaagde prof.
Kamerlingh Onnes erin helium
vloeibaar te maken. Misschien
zult u zich afvragen hoe dit ge
beurt. Wij zullen u niet lastig
vallen met ingewikkelde formu
les en berekeningen. In 't kort
komt het proces hierop neer. Al
lereerst begint men met het vloei
baar maken van lucht door mid
del van de cascade-methode. (In
beginsel is de cascade-methode
niet anders als n soort ijsma
chine, Men maakt dus gebruik
van de eigenschap, dat een vloei
stof die verdampt, de daarvoor
benodigde warmte onttrekt aan
de omgeving). Na de lucht komt
waterstofgas aan de beurt. Haar
„critische" temperatuur ('t smelt
punt), is 14° Keivin. Zijn deze
twee gassen vloeibaar, dan komt
helium aan de beurt. In de bin
nenste van een drietal „thermos
flessen" (in de buitenste zit
vloeibare lucht en in de middel
ste vloeibaar waterstofgas) zit
het heliumgas.. De sprong van
14° Keivin (smeltpunt van wa
terstofgas) tot 4° Keivin (smelt
punt van helium)neemt men
ineens. Vóór Kamerlingh Onnes
lukte dat niet.' Men wist niet hoe
deze sprong te maken. De laat
ste echter lukte dit wel, door ge
bruik te maken van een ontdek
king van Joule-Kelvin. Deze had
den n.l. bemerkt dat wanneer
men zeer snel lucht uit een re
servoir pompt, deze lucht als
druppeltjes tegen de wand van
het bijna luchtledige reservoir ge
plakt was.
Het zelfde paste Kamerlingh
Onnes nu ook toe enhet
lukte. De tegenwoordige metho
de is eenvoudiger, maar... veel
moeilijker te begrijpen. Zij het
vqldoende te zeggen, dat men
met behulp van een zeer sterke
electromagneet een temperatuur
van 3/1000° Keivin bereikt. Het
absolute nulpunt is echter niet
te bereiken.
bij
i&S&S&S&S<èsS)<^iS)(ètS<ètS)<BiS><èiS>9{!§)9tSi<èiSiièsS)<èiS'èiS'èsS®iS<èsS^S9iS><ètS%
„MARIANDEL"
D.O.T. voor slechts
De pen voor schoolgebruik, winkeliers e.a. 6 maanden garantie
50 ct
45 ct
25 ct
Grauwe erwten per 500 gram
Capucyners 500
Groene erwten 500
PRIMA IN DE KOOK!
Hereweg C 70 - SCHOORL »TeL 272
Meesterwerken uit de wereldliteratuur
Een sieraad voor uw boekenkast!
van 5 tot en met 12 September 1949
GEBORENCornells Jan, z. v. Jan
Kluft en Cornelia Roseline Dubois.
Robertus Cornelis, z. v. Bernardus Tiebie
en Johanna Maria de Vos.
Frits David, z. v. Frits Zeiler en Jeltje
Jantina Romelia Kouwenaar.
Adriana Cornelia, d. v. Johannes Schotten
en Adriana Cornelia Hommert.
ONDERTROUWDTeunis Willem
Voorthuyzen en Catharina Boudina
Swakman.
Hendricus Anthonius Salman en Petronella
Lieza Büster
Dirk Johannes Duin en Aafje Susanna
Groenewoud.
OVERLEDENAntje Brouwer, oud 78
jaar, wed. van Pieter Groenwoudt.
van 24 Augustus t./m. 7 September 1949
GEBOREN: Willem N. J„ z. v. W.
Ruis en van C. A. Snip.
ONDERTROUWD: J. de Groot en
M. Steege.
OVERLEDENM. Doodeman, oud 63
jaren, weduwe van B. Vleugel (overl.
te Alkmaar.)
P. den Das, oud 75 jaren, gehuwd met
J. Wognum.
Bloemkwekerij Lijtweg 44, Bergen.
1 Begonia, 1 Varen, 1 Dwerg-geranium
fl,- Gevulde bloembakjes vanaf fl,75.
CHEMISCH
REINIGEN
van
Filiaal i
W. v. 't Hof, Breelaan 51,
Bergen (N.H.). Tel. 2058
Vanaf VRIJDAG 16 September a.s. Paul Hörbiger, Hans Moser in:
Toegang 18 jaar.
De film wordt gedurende de gehele week vertoond, zorgt U er voor, dat U
dit werk niet mist.
Ook de verbeterde Reynolds Ball-pen weer voorradig, ook met garantie.
Juwelen - Setiz
