iegetotUt van ons Volksvoedsel
Wmï
Zondag a.s. Vaderdag
SERVETTEN
betePj.
SPOORBOEKJES
I. POLK,
Uw* VULPEN
(%j
VRAAG EN AANBOD
GEBRUIKTE RIJWIELEN
GESLOTEN
„DE RUSTENDE JAGER BERGEN
coos speenhof }s n jet gewoon meer
Voor verhuur en stalling
Siera Radio
Voor In valide wagens
ostzegels
Postzegelalbums
Boekh. Oldenburg
Be-Ma
een BOEK
De Haan's Boekhandel
Bergen
TWEE EEUWEN AARDAPPEL t
Duitsers onder dwang en Fransen door list tot eten gebracht.
Grondstof voor stijfsel, strokar
ton, bakeliet, sago en kleurstoffen
Wanneer U 's middags of
's avonds de schaal met dampen
de, kruimige knollen naar U toe
trekt om die als hoofdvoedsel van
uw maaltijd te nuttigen, dan zult
U er wellicht niet bij stilstaan,
wat de aardappel voor ons in de
moderne tijd wel betekent en hoe
weinig invloed hij vóór het jaar
1800 nog uitoefende op het be
staan van de West-Europese
mens. Het pannetje hutspot, dat
de burger, die Leidens ontzet ont
dekte, op de wallen van zijn stad
aantrof, kan tal van groenten
hebben bevat, vermoedelijk ech
ter geen aardappels, want die
vond men in 1574 misschien er
gens in een hoftuin of bloempot,
maar stellig niet in de keukens.
Wij in West-Europa waren
niet de eersten, die aardappelen
als voedsel nuttigden. Die eer
komt toe aan de Inca's in Peru,
die dit volksvoedsel bij uitstek
van thans al honderden jaren als
voedsel nuttigden, zij het ook op
enigszins andere wijze toebereid.
Wij zouden zo'n smakelijk toebe
reide Inca-maaltijd misschien ver-
shiaden.
Het spreekwoord: ,,'s lands
wijs, 's lands eer" heeft ook hier
inhoud, wanneer wij vermelden,
dat die Inca's de aardappels in
het koude jaargetijde op de grond
uitspreidden om ze 2 weken over
dag aan de zon, des nachts aan
de vorst bloot te stellen. Ze zijn
dan een beetje in elkaar ge
schrompeld. Om het water er uit
te verwijderen werden ze ge
kneusd en opnieuw 2 tot 3 weken
aan de inwerking van zon en
vorst blootgesteld. Tenslotte is de
chungo, zoals men die uitgemer
gelde aardappels pleegt te noe
men, zo licht en droog als kurk,
zodat men die jaren kan bewaren.
Waarom zouden wij als Neder
landers ook niet eens proberen de
aardappels zo te eten?
De Spanjaarden, die Peru ver
overden zagen die Inca's eten,
maar kregen toch geen honger
(geen wonder). Wel namen ze de
plant, die dat wonderlijke eten
voortbracht, mee naar Europa.
Daar wist men er eigenlijk aan
vankelijk geen raad mee. In de
boeken van die tijd spreekt men
van: ,,Een soort wortels, die wel
wat op truffels lijken en die men
papas noemt". Later werd dat
woord tot patata, waarin we
reeds de klank-associatie horen
met patates frites en het Engelse
potato. Een andere woordkunste
naar uit die dagen schrijft over:
groenten, die onder de aarde
groeien". Nemen we deze litterai
re ontboezeming vandaag over,
dan eten we nu dus niets anders
dan groente bij ons middagmaal.
Een sierplant.
Eerst zien we dan alleen de
plantkundigen meer belangstel
ling tonen voor deze nieuwe sier
plant. Zo kreeg de vermaarde
Nederlandse humanist en botani
cus Carolus Crusius in 1588 een
paar aardappelplanten toege
stuurd in Wenen, waar hij des
tijds directeur was van de keizer
lijke tuinen. De knollen van de
plant trokken eerst niemands aan
dacht. Veel meer de bloemen, die
zo'n aantrekkingskracht uitoefen
den in die dagen, dat men ze wel
op bruidsjaponnen droeg en in
het haar deed.
In 1651 bloeiden de planten in
in Berlijn, maar voordien in 1600
waren ze reeds aan het Franse
hof bekend. Koning Lodewijk
XIII vond de aardappel zo iets
aparts, dat hij twee knollen liet
inpakken en aan paus Clemens
ten geschenke zond. Het was een
lekkernij, vond Lodewijk en de
paus moest ze ook eens proberen.
Maar Zijne Heiligheid had wel
wat beters te eten en gaf ze aan
een geleerde cadeau. Hieruit
blijkt reeds dat de aardappel zijn
zegetocht als voedsel inmiddels
was begonnen. De Duitse en
Franse vorsten hebben daarbij
een grote rol gespeeld.
In Duitsland maakte Fredrik de
Grote de „Kartoffel" populair, zij
het onder dwang. Vanaf 1744
zorgde hij er voor, dat de poot-
aardappelen gratis onder de boe
ren werden uitgedeeld, maar de
boeren hadden er geen vertrou
wen in en pas de hongersnood,
die volgde op de 7-jarige oorlog
van 1756—1763 gaf de beslissen
de stoot tot de verbouw van
aardappelen. Zelfs toen was het
conservatisme zo sterk, dat de ko
ning de landbouwers moest dwin
gen tot afstand van bouwgrond
om aardappelen te poten.
De boeren wisten niet wat ze
met die rare planten moesten be
ginnen. Toen Frederik op een
keer door Pommeren reisde, zei
hij tegen een groepje boeren:
„Hoe is het met de aardappelen,
hebben jullie ze geplant?" De
mannen knikten, maar keken
zuur. „Goed zo," zei de koning,
„nu vinden jullie ze zeker ook
wel lekker, nietwaar?" Een van
de boeren vatte moed en zei
„Majesteit, die rommel is afschu
welijk bitter. We waren er alle
maal misselijk van." Het bleek,
dat ze inplaats van de knollen de
vruchten hadden gegeten!
Die 7-jarige oorlog had meer
goede gevolgen. De Franse
krijgsgevangene Parmentier leer
de in Duitsland aardappelen eten.
In Frankrijk teruggekomen orga
niseerde hij een groot diner, tot
deelneming waaraan hij een aan
tal zeer geachte personen uitno
digde o.a. Franklin en Lavoisier.
Er werden alleen aardappelge
rechten geserveerd, op verschil
lende wijze klaargemaakt. Men
was enthousiast maar stond toch
nog sceptisch tegenover het nieu
we product. Geruchten deden de
ronde, dat aardappels hersengif-
ten zouden bevatten, terwijl ook
de gronden door de cultuur snel
zouden worden uitgeput.
Parmentier kreeg toen van ko
ning Lodewijk XVI toestemming
om een stuk onvruchtbaar land,
Les Sablons genaamd, met aard
appels vol te planten. Toen het
veld in bloei stond en de aan
dacht van het publiek trok, liet
hij het overdag bewaken. Het ge
volg was dat 's nachts de vruch
ten van het veld werden gestolen,
deels om ze te proeven, deels om
ze zelf te gaan planten.
Met een aardappel in het haar.
Parmentier had zijn doel be
reikt en bood uit erkentelijkheid
de koning een bouquet aardappel-
bloemen aan. Lodewijk was daar
mee zeer in zijn schik en stak een
bloem in zijn knoopsgat. Zijn ge
malin, Marie Antoinette, ver
scheen 's avonds met een aardap
pel in het haar! Een tip voor da
mes, die eens wat anders willen
dan een dure hoed!
In de Nederlanden maakte de
Vlaming Antoon Verhulst de
aardappel als volksvoedsel popu
lair. Hij begon in 1720 op 28-ja-
rige leeftijd de vreemde vruchten
te telen. Verhulst vond ze eetbaar
en voedzaam en verspreidde ze
gratis aan de leden van de broe
derschap der hoveniers. Spoedig
begon men de goede kwaliteiten
van de patatten te erkennen, zo
dat men meer en meer tot de ver
bouw overging. In 1740 werden
te Brugge de aardappels op de
markt als voedsel verhandeld. En
nu, in 1950, wie koopt en eet er
nu geen aardappels!
We zijn daarmee nog niet aan
het einde van ons aardappellatijn.
Na de eeuwenwisseling in 1800
begreep men spoedig, dat men
meer met de nieuwe plant kon
doen dan alleen als voedsel ge
bruiken. De overvloedige produc
tie in Nederland gaf aanleiding
tot de aardappelindustrie in haar
vele vormen. Men bereidde er
een soort brandewijn uit, mout
wijn. Dit product kon echter niet
tegen de Schiedamse jenever con
curreren en verdween even snel
als het gekomen was.
Ook in uw poederdoos!
Meer succes had men met de
productie van aardappelmeel. Uit
deze vinding groeide een van de
belangrijkste nationale industrie-
en. De aardappelmeelfabriek in
Toxhol is de grootste op dat ge
bied ter wereld. Negentig procent
van de wereldproductie aan aard
appels stamt uit West-Europa.
Zouden die Inca's dat ooit heb
ben gedacht, toen ze de Spanjaar
den trots hun nationale voedsel
toonden?
En hun mond zou open vallen
van verbazing wanneer we hun
vertelden, dat we naast aardap
pelmeel ook nog stijfsel, strookar-
ton, bakeliet, sago, kleurstoffen,
brood, schuimpreparaten en vele
andere producten uit die onbenul
lige knollen kunnen maken.
Onze lezeressen zouden mis
schien nooit meer hun aangezicht
verzorgen, wanneer wij hen ver
klappen, dat ze na een dag van
huishouden aan aardappels koken
hun huid verzorgen met gelaats
poeder uitaardappelen. Is er
ter wereld nog wel iets waar geen
aardappels in verwerkt zijn?
FAMILIEBERICHTEN
Adverteert in
.De Duinstreek'
Witte en gekleurde
Voor H. H. Pensionhouders
bij grotere hoeveelheden
SPECIALE PRIJZEN
Boekhandel C. OLDENBURG
C
I
TE KOOP
DE GOEDE - BERGEN
Gevraagd
Keuken-werkmeisje
Hotel „Klein Zwitserland"
NET JONG MEISJE
VERSTELNAAISTER
net MEISJE
PHILIPS EN ERRES-RADIO
Biedt zich aan
Net MEISJE
GEMEUB. KAMERS GEVRAAGD
Wegens vacantie
van 19 t/m 24 Juni a.s.
Schoenmakerij C. van der Bijl
DONDERDAG 22 JUNI te 8 uur
HENRIËTTE DAVIDS
Houten en Emaille Wasmachines
WONINGRUIL
MEIJER
Vreemde
en
Boekhandel
C. Oldenburg Schoorl
Heeft U iets te koop
Wij verkopen voor U alle
net gebruikte goederen
Groninger Koek en Roggebrood
BAKKERIJ SANTING
TE KOOP IN BERGEN
Prachtig goed onderhouden VILLA, met centrale
verwarming en warmwater-installatie, 7 kamers,
grote voor- en achtertuin
Brieven no. 642, Boekhandel Schoelink, Bergen
De echte import dubbel Egyptisch linnen Regenjassen
slechts f 57.50
Tropical en Kamgaren maatcostumes vanaf f 135.-
Sportcostuums naar maat vanaf f 95—
Mantelcostumes naar maat vanaf f120.-
Schitterende sortering Vistra's f 2.25 per M.
Onkreukbaar linnen f 2.95 per M.
Gebloemde zijde f3.25 per M.
HOUTWEG 5 - ALKMAAR - TELEF. 3318
Geef Vader een GESCHENK
van blijvende waarde, geef hem
Een ruime keuze in iedere prijsklasse vindt U bij
Ondertrouwd
MARIUS SLOT
en
TRIEN ENS
Huwelijksvoltrekking Dinsdag 27 juni,
n.m. 3.30 uur te Schoorl.
Schoorl, Duinweg C 79 I
Schoorldam, Damweg E 43
Receptie, 18 Juni a.s. van 3-5 uur
Damweg E 43
en 25 Juni a.s. Duinweg C 79
Toekomstig adres: Duinweg C 79
Hierbij dank ik Buren, Familie en Kennis
sen voor de belangstelling die ik heb onder
vonden bij mijn thuiskomst uit Indonesië.
JAC. RUYTER
BERGEN, Juni 1950
Oosterweg 1
Mede namens mijn ouders breng ik
mijn hartelijke dank aan allen, voor de
vele biijken van belangstelling, bij mijn
thuiskomst uit Indonesië.
C. KAANDORP
Schoorl, Juni 1950
Voor het hartelijke medeleven, betoond
bij het overlijden van mijn lieve Zoon
en onze onvergetelijke Broer, Behuwd-
broeder en Oom JAN DE LIEFDE be
tuigen wij hiermede onze oprechte dank.
Uit aller naam,
Mevr. A. DE LIEFDE-
OLDENBURG
BERGEN, Juni 1950
Voor de vele blijken van belangstelling,
bij mijn terugkeer uit Indonesië onder
vonden betuig ik, mede namens mijn
Ouders, aan allen mijn hartelijke dank.
N. PRAAT
GROET, Juni 1950
Mede namens mijn Ouders zeg ik allen
dank voor de vele blijken van belang
stelling, bij mijn terugkeer uit Indonesië
ondervonden.
Soldaat G. DRUIJVEN
GROET, Juni 1950
DANKBETUIGING
Langs deze weg betuigen wij onze
hartelijke dank, bijzonder aan de Zeer
Eerw. Heer Pastoor van Beers, Zeergel.
Heer Dr. v. Gelder en Familie Selleger
en allen, voor de bijstand en belangstel
ling tijdens ziekte en overlijden van onze
zo dierbare Zuster Johanna Margrt. v.
Wonderen.
Fam. v: WONDEREN
BERGEN, Juni 1950
Hiermede geven wij kennis, dat
vrij onverwachts van ons is heen
gegaan, onze lieve zorgzame Man,
Vader, Behuwd- en Grootvader,
de heer
ADRIAAN HENDRIK
VAN GULIK
Echtg. van Dorothea J. Ruyter
in de ouderdom van 84 jaar.
Bergen
D. J. v. GULIK-RUYTER
Rotterdam
A. J. v. GULIK
S. v. GULIK-v. d. GRAAF
WIL v. GULIK
BERGEN, 14 Juni 1950
Molenkrochtlaan 15
De begrafenis zal plaats vinden
op Zaterdag 17 Juni, des namiddags
2.30 u., op de Algemene Begraaf
plaats te Bergen.
Enige en algemene kennisgeving
Te Bergen (N-H.) overleed heden
zacht en kalm onze lieve Moeder,
Behuwd-, Groot- en Overgroot
moeder, Mevrouw
SARA FOKELINA v.d. VEEN
geboren Brouwer, Wed. van wijlen
de heer G. W. van der Veen.
in haar 85ste levensjaar
Leeuwarden
R. O. van der VEEN
J. L. v.d. VEEN-MEINESZ
Bergen
M. G. H. van der VEEN
Klein- en Achterkleinkinderen
BERGEN (N.-H.), 13 Juni '50
Prinsesselaan 52
Liever geen bezoek
Begrafenis heeft plaats gehad
Vrijdag 16 Juni, 's morgens 11 uur
op de Gemeente Begraafplaats te
Alkmaar
II
Schoorl
Gezocht voor in- of extern NET MEISJE
om gezin met vacantie in Bergen-Binnen
gedurende de maand Juli te helpen met
de huish. Goed loon. Kinderjuffr. aanwezig.
Br. Mevr. Boltjes, Ste-rebos 2, Schiedam
gevraagd voor de dag of 's middags (Juli-
Aug.) Pension „Kijkduin", Noordlaan 26,
Bergen.
Gevraagd een NETTE SLAGERS
LEERLING of LOOPJONGEN
Slagerij DE WAARD
Molenstraat 16, Bergen
Voor direct gevraagd JUFFROUW
voor Winkel en HUISHOUDING
Bakkerij Buisman, Molenstraat, Bergen
NETTE VROUW OF MEISJE ge-
vraagt per 1 Juli voor afwas en ander
keukenwerk van 9 tot 12 -of de gehele
dag. J. Koeten, Pension Duinoord, Groet
Gevraagd een nette Kruideniersbediende
met het vak bekend voor wijk- en win-
kelwerk. N. Jonkers, Stationsstraat 8,
Bergen - Telefoon 2524
Gevraagd NETTE VROUW OF
MEISJE die gedurende de mnd. Augustus
bij zich aan huis 2 a 3 maal per week
was kan verzorgen. Aanb. Dr v. Peltlaan 7,
Bergen
Gevraagd
Slager KONING, Dorpsstraat 52
Gevraagd in gezin zonder kinderen,
voor de ochtenduren, of WERKSTER
voor 1 of 2 dagen per week.
Mevr. Verwey, Burg. Peecklaan C 236,
Schoorl
Speciale Verkoop MERKARTIKELEN
Stationstraat 17, Bergen - Tel. 2189
als hulp in de huishouding, voor dag en
nacht. Br. no. 533, Bureau van dit blad
te Schoorl.
Er biedt zich aan TUINMAN-HUIS
KNECHT tevens voor alle voorkomende
werkzaamheden. Brieven Sint Anthonius-
straat 29, Bergen
BIJVERDIENSTE aangeboden voor
onderhoud tuin en erf
J. Bakker, Natteweg 66, Bergen
BIJVERDIENSTE
Gezocht voor regelmatig tuinonderhoud
(in centrum Bergen) een liefhebber voor
3 dagen, (elk 3 uur) a f 5.- per week.
Br. no. 1111, De Haan's Boekh., Bergen
VACANTIE-WONINGRUIL
Leraarsgezin in Heerlen (centrum Zuid-
Limburg) vraagt woningruil met gezin in
Bergen of andere badplaats.
Aangeboden ruim modern huis met 8
oedden, str. water en bad.
Gevraagd dito huis met minstens 6 slaap
plaatsen. Adres C. W. de Pagter-Muller,
Ambachtsstraat 15, Heerlen
GEMEUBILEERD HUIS GEZOCHT
TE BERGEN BINNEN
met 3 slaapkamers en vrije keuken voor
de maand Augustus. H. Tabak, Bilder-
dijkstraat 130, Amsterdam. Tel 84037
(met gebruik van keuken) van 16-31 Juli,
voor 5 personen. Aanbiedingen Kreder,
Bijweglaan 8, Bennebroek.
Te huur gevraagd Woning of gedeelte
van Woning voor de laatste twee weken
van Juli voor gezin van twee volw. en
twee kinderen in Bergen of Groet Brieven
aan Boekhandel Koome. Koog a.d. Zaan
Dr. van Peltlaan 2 Bergen
ANNEBELLE S CO tezamen in een daverend Cabaretprogramma
CO v.d. HEYDE-WIJMA
Entree f 2en f 2,50
Plaatsbespr. vanaf Maandag 19 Juni van 11-12 uur
Speciale Verkoop MERKARTIKELEN
Stationstraat 17, Bergen - Tel. 2189
naar DE GOEDE, Bergen. Telef. 2379
Aangeboden te Bussum woning op goe
de stand.
Gevraagd een huis aan de kuststreek
Bergen, Egmond of Schoorl. Brieven L.
Shopenhouwer, Zwarteweg 31, Bussum
Te koop i Spruitkool-, Groene kool-,
Boerekool-, Mangelwortelen- en Rapen-
planten.
J. Bruin, Smeerlaan B 111, Schoorl
AangebodenROKCOSTUUM (voor
lang persoon) met 2 witte overhemden,
alles zo goed als nieuw. AdresPierson-
straat 38, Alkmaar. Na 6 uur.
Aangeboden: 100 W L Jonge Hennen,
9 w., fokkerskuikens. 100 jarige kippen,
W L, volop aan de leg. bij N. J. Ruis,
Teuglaan D 97, Schoorl.
MEUBILAIRE GOEDEREN te koop
wegens vertrek naar het Buitenland
Een massief eiken schrijfbureau, 150 cm
lang en 80 cm breed, een bureaustoel,
een eiken haardstoel, een leren club, 2
clubs en 4 stoelen, een uitschuiftafel, thee
meubel, staande schemerlamp, vloerkleed
met 2 kleedjes, 3 deurs hang- en legkast
met spiegel aan de binnenkant in de
deur, 2-pers. eiken ledikant met auping,
Jaarsma kachel weinig gebruikt, 1-pers.
opklapbed, ombouw en gordijnen, 2 kin-
derledikantjes, divanbed, divan met kleed,
eet- en keukenstoelen enz. enz. enz. bij
P. Hoogland, Prinsesselaan 16a, Bergen.
JONGENSFIETS vuor een jongen van
8-12 jaar te koop. Te bezichtigen De
Winter, Hereweg C 1, Schoorl of te
bevragen telefoon 280
Te koop
Massief Eiken DAMESBUREAUTJE
Adres, Laanweg C 153, Schoorl
Te koop gevraagdeen groot KINDER
BEDJE, tevens RUIMTE gevraagd om
een paar meubels op te bergen.
Aangeboden een TREKW AGENT JE
Molenpad 200, Groet
Liefhebber vraagt jong muisgrijs
KATERTJE. Brieven no. 1114, De
Haan's Boekhandel, Bergen.
de grote in kleine uitvoering
maar f 155,-
en ook op onze prettige
conditie's.
Ruïnelaan 3, Telef. 2514, Bergen
naar DE GOEDE, Bergen. Telef. 2379
4 Gasfornuizen 3 en 4 pits f 12,50 tot f 30,-
2 Jongensfietsen f 27,50, en f 45,-, Dames
rijwiel f 27,50, 2 Prima Transportrijwielen
f 30,- en f 55,- nog nieuw. 2-persoons
spiralen f 24,50 en f 32,50 met 15 jaar
garantie, Opklapbedden 1- en 2-persoons
f39,-, f 45,- en f 49.75, 3-delige bedden
1- en 2-persoons f 26,75, f 38,- en f 45,-
en 2-persoons f 58,- en f 65,-, matrassen
1-pers. f 10,- en 2-pers. f 14.50, matras-
dekken 1-pers. f 3,25, 2-pers. f 4,25.
VerderDressoirs vanaf f 35,- keuken
kasten vanaf f 15,-. keukenstoelen vanaf
f 2,50, Hang- en legkasten, ledikanten,
2 vaste wastafels f7,50 en f 15,-. 1-pers.
opklapbed met ombouw compleet f 35,-
Kinderwagens vanaf f 7,50, 5 Wandel
wagens vanaf f 7,50 tot f 19,-, Trek-
wagentjes vanaf f 7,50 tot f 19,-. Pracht
wollen vloerkleed, nieuw f 75,-, Tafel
kleden, wol f 12.50 en f 15.-
Komt U eens bij ons kijken, U slaagt
nergens goedkoper en beter. Het is de
moeite waard.
Alle dagen geopend.
J. P. SCHIPPERS, 3e Oosterbergstr. 4.
Egmond aan Zee
Telef. K 2206-218
SHOWROOM voor de nieuwe meube
len Noorderstraat 28 en Marnixstraat 19
Het adres voor
Tevens verkrijgbaar Fünkes Roggebrood
Speciale Verkoop MERKARTIKELEN
Stationstraat 17, Bergen - Tel. 2189
Alle merken STOFZUIGERS ook
de kleine PROTOS en ERRES
Verkrijgbaar bij
Laanweg C 164 Schoorl
