99
ft
Henriëtte Roland Holst
Een welverdiende hulde
VRIJDAG 20 OCTOBER 1950
27c JAARGANG No. 41
Verschijnt te Bergen, Bergen aan Zee, Schoorl, Schoorldam, Groet, Camperduin, Egmond aan Zee, Egmond-Bmnen en Egmond a. d. Hoef
BERGEN
Iets over haar leven
en werken
De hr D. L. Daalder, Directeur
van de Middelbare Meisjesschool
te Bergen, hield Woensdagavond
in 't Dorpshuis voor de P.v.d.A.
een lezing over Henriëtte Roland
Holst, waarbij de heer Frevel ter
illustratie enige verzen zei van
de grote dichteres.
De heer Daalder begon met er
op te wijzen, hoe na de uitvin
ding van de spinmachine in 1765,
weldra gevolgd door andere uit
vindingen, de arbeidstoestanden
in Engeland er niet beter op
werden. De arbeider werd meer
en meer een verlengstuk van de
machine. In Twente, in ons land,
zag men hetzelfde. Verschillende
wetten tegen de arbeid van vrou
wen en kinderen bewezen wel,
dat de toestand heel wat te wen
sen overliet.
Het gevolg was het ontstaan
van de socialistische beweging.
Als steeds na grote bewegingen
zou ook de kunst de invloed
ondervinden van de revolutionaire
beweging. Spreker noemde in
dit verband de namen Troelstra,
P. J. Troelstra, Adama v. Schel-
tema, Henriëtte Roland Holst,
v. Collem, Gorter.
De ontwikkelingsgang van Henr.
Roland Holst, aldus spreker, is niet
te scheiden van Herman Gorter,
de individualistische dichter, die
onze taal zelfs onvoldoende vond
om alles zuiver uit te drukken,
waarom hij zelf nieuwe woorden
maakte.
Als hij socialist geworden is,
komt hij in aanraking met Hen
riëtte Roland Holst. Geboren in
1869 te Noordwijk-Binnen, be
zocht zij later een kostschool, waar
zij zich niet gelukkig gevoelde.
Terug in Noordwijk, waar zich
verschillende leidende figuren uit
de z.g. Beweging van 1880 had
den gevestigd, als Albert Verwey,
kwam zij in aanraking met R.
M. Roland Holst en Gorter
Sedert 1892 schreef zij verzen,
die door oorspronkelijkheid, diepte
van gevoel en gedachte de aan
dacht trokken. De heer Frevel
droeg van haar sonnetten en ver
zen in terzinen voor: „Over de
eeuwige verandering der dingen"
en „Over de rustigende vastheid,
die ik vond".
Van Gorter hoort zij over
Marx, leest met taai geduld diens
geschriften en sluit zich evenals
Gorter in 1897 aan bijideS.D.A.P.
Innerlijke strijd blijft haar niet
gespaardhet conflict tussen po
litica en de vrouw en kunstenares.
De heer Frevel getuigt hiervan
met „Gebroken kleuren". Naast
de innerlijke strijd komt een an
dere, waarvan de bundels „De
Nieuwe Geboort" 1903 en „Op-
waartsche Wegen" 1907 spreken.
In de partij ontwikkelden zich,
aldus vervolgde de heer Daalder,
twee grote stromingen, Marx
meende, dat de tegenstelling ka
pitaal-arbeid nog scherper moest
worden, Bernstein bepleitte her
ziening, revisie van het commu
nistische manifest. Beide groepen,
de oude Marxisten en de revisio
nisten of reformisten, stonden
scherp tegenover elkaar.
Aan de ondragelijke toestand
kwam een einde, toen in 1909
op het congres te Deventer de
scheuring een feit werd: een 400
leden, meest intellectuëlen traden
uit de partij en vormden de z.g.
S.D.P, Gorter was er één van
Henriëtte Roland Holst niet: aan
Het Volk zou een klein weekblad
worden toegevoegd onder redac
tie van Henriëtte Roland Holst.
In 1912 trad zij uit de S.D.A P.
Verstandelijk was zij Marxiste,
maar zij was ook vrouw en
kunstenares. Zij streed een zware
strijd, waarvan de hoorders een
idee kregen door het declameren
van de heer Frevel uit de bundel
„De vrouw in het Woud".
Voortgaande vertelt de heer
Daalder, hoe zij op conferenties
van links-socialisten in contact
kwam mensen, die de communisti
sche partij hadden groot gemaakt.
In haar treurspel „De Opstande
lingen" verheerlijkt zij de revo
lutie. Ofschoon uit haar poëzie
valt te beluisteren dat ze geweld
daden vreselijk vindt, toch meent
zij, dat alleen door geweld alles
tot een goed einde moet worden
gebracht. Zij vindt hetellendig,
maarhet moet. De heer
Frevel illustreert dit met uit
Verzonken grenzen te zeggen:
De zachte krachten zullen een
maal winnen".
Haar hoop als communiste, dat
spoedig de betere toekomt zal
komen, wordt al zwakker, zij
krijgt het gevoel, dat ze dat niet
meer zal beleven. „We zullen u
niet zien. schrijft zij.
In 1921 maakt Henriëtte Roland
Holst een reis naar Rusland. Zij
komtteleurgesteld terug.
Geschokt door wat in 1924 ge
schiedt, treedt zij uit de commu
nistische partij. Zij blijft het socia
lisme trouw, doch sluit zich niet
aan bij de S.D.A.P. Het religieuze
sentiment, dat altijd in haar aan
wezig was, brak door, aldus be
sloot de heer Daalder zijn met
de grootste aandacht gevolgde
rede, de religieuze socialiste heeft
harmonie, rust gevonden.
„Gedenk mij in uw gebeden".
Met deze verzen van de 81-jarige
dichteres besluit de heer Frevel
de avond.
GODFRIED BOMANS SPREEKT TE
BERGEN OVER „HUMOR"
Godfried Bomans zal op Dins
dag 24 October a.s. des avonds
om 8 uur in De Rustende Jager
te Bergen op uitnodiging van het
Kunstenaars Centrum aldaar spre
ken over „Humor". Daarmede
zet het K.C.B. het winterseizoen
in, nu de tentoonstellingsperiode
weer is afgesloten.
In de Nederlandse literatuur is
Bomans spoedig na het verschijnen
zijner eerste werken een bekende
en vertrouwde figuur geworden.
„Piter Bas" was zijn eersteling,
geschreven in zijn studententijd,
later volgde „Erik", vertaald in
zes talen sindsdien.
De Haagse Post noemt in een
beschouwing van 14 October
deze literator „een fijnzinnig sty
list met onnavolgbaar meesterlijke
invallen". De bezoekers mogen
met recht verwachten dat, Bomans
die zijn humor op hoog niveau
in zijn schrifturen weet te han
teren, hen met zijn gesproken
beschouwing over deze geestes
gesteldheid niet zal teleurstellen.
NED. VERENIGING VOOR
HUISVROUWEN
Donderdag 26 October zal in
de danszaal van de Rustende Ja
ger te Bergen een tentoonstelling
gehouden worden van handwer
ken, vervaardigd door leden van
de Nederlandse Vereniging voor
Huisvrouwen.
De deuren worden om 2 uur
geopendom half drie wordt een
algemene beschouwing gehouden
over het ingezondene; daarna
komt de „beoordeling met ver
rassingen", waartussen gelegen
heid zal worden geboden, iets te
gebruiken.
Er zullen, behalve werkstukken
van de leden, ook die van leer
lingen der huishoud- en Land-
bouwhuishoudschool te zien zijn.
Bovendien komt Mevr. van der
Laan-Bosch met een verzameling
eigen kunstnijverheidsproducten
van verschillend materiaal.
De toegang is voor alle be
langstellenden vrij, terwijl gere
patrieerde huisvrouwen speciaal
worden uitgenodigd. De tentoon
stelling wordt om 6 uur gesloten
om ook de „werkende vrouwen"
onder de leden gelegenheid te
geven, een kijkje te komen nemen.
ZONDAGSDIENST
ARTSEN
8 Juni '49 vond de officiële
opening plaats van de nieuwe
kleuterschool van Volksonderwijs.
Er werd bij die gelegenheid hulde
gebracht aan allen, die met taaie
volharding en grote durf dit resul
taat hadden weten te bereiken,
hadden medegewerkt aan de
stichting van dit „monument van
gemeenschapszin", zoals Mejuf
frouw A. Stoll, schoolopziener
voor het kleuteronderwijs in 't
district Noordholland, de nieuwe
school betitelde. Hierbij werd niet
vergeten de penningmeester van
de afd. Bergen van Volksonder
wijs, de heer J. W. H. Hoger-
vorst, de man, die steeds gelet
had op de kleintjes en er zo niet
weinig toe had bijgedragen, dat
het tot stand komen van de school
financiëel mogelijk was. De afd.
Bergen heeft gemeend de naam
Hogervorst onafscheidelijk aan
het Kleuteronderwijs te moeten
verbinden en besloot op de laatst
gehouden vergadering om de school
de naam te geven van „Hoger-
vorst-school".
Een welverdiende hulde voor
de onvermoeide strijder.
Tentoonstelling
Vrij z. Herv. V rouwenvereniging
Donderdag de 26e October
hoopt de Vrijzinnig Hervormde
Vrouwenvereniging te Bergen, 'n
bazar te houden in de Openbare
Lagere School, Spaansche pad.
Daar zullen tal van mooie en
nuttige handwerken te bewonde
ren en te kopen zijn tegen billijke
prijs.
Ook de baby's zijn niet ver
geten, er is een aardige keuze
voor een baby-uitzet.
Diverse vermakelijkheden zullen
veel vrolijkheid brengen en U
kunt er gezellig een kopje thee
drinken. Men hoopt op een flink
bezoek, want de opbrengst van
de bazar zal grotendeels worden
besteed voor de inrichting van
het nieuwe Provinciale Centrum
van de Ned. Herv. Kerk, huize
„De Haaf'. De toegang is vrij.
DE WIJKVERPLEGING
GEMOTORISEERD
Dagelijks kon men zien hoe de
wijkverpleegsters de gemeente
doorkruisten. Weer of geen weer,
of het een halve orkaan woei
of pijpenstelen regende, zij lieten
hun patiënten niet in de steek:
niemand wachtte tevergeefs, hoe
moeilijk de tocht ook was (vooral
Bergen aan Zee). Nu is aan dat
getob een einde gekomen: dank
zij het initiatief van de heren
dokters, hebben patiënten en
oud-patiënten spontaan medege
werkt om het mogelijk te maken,
dat het gewone rijwiel kon wor
den vervangen door een
bromfiets of hoe zo'n vehikel mag
heten. Een auto was misschien
beter geweest, maar de zusters
zijn al blij met dit blijk van waar
dering en tuffen er opgewekt op
los.
NEDERL. RODE KRUIS
Afd. Bergen, Schoorl, War-
menhuizen en Koedijk
Het commando N. R. K. acht
uitbreiding van de plaatselijke
colonnes nodig, ook van de co
lonne Bergen enz.
Voor dames en heren die actief
aan het Rode Kruis-werk willen
deelnemen, zal op Maandag 23
October te 8 uur in het Rode
Kruis-gebouw aan de Karei de
Grotelaan een volledige uiteen
zetting worden gegeven over doel
en werk van de colonne, met
gelegenheid zich daarvoor aan te
melden.
Inlichtingen over eventueel toe
treden tot de colonne zijn boven
dien te verkrijgen bij de com
mandant dokter van Gelder, bij
de Heer B. Min, Kruisweg 32,
reserve-sectie cdt en bij de heer
C. Grootes, administrateur van
de colonne.
BOND VAN
PLATTELANDSVROUWEN
De afdeling Bergen van de
Bond van Plattelandsvrouwen
opent haar winterprogramma met
een lezing over „Anke Servaes".
Vele Bergenaren weten dat
dit de schrijfstersnaam is van
Anneke Valkhoff, het kleine le
vendige mevrouwtje, dat zovele
jaren met haar man en twee
jongens in het Nachtegalenlaantje
heeft gewoond. Helaas is zij en
kele jaren geleden op 49-jarige
leeftijd gestorven. Haar nicht,
Mevr. v. d. Beidt uit Alkmaar,
zal over haar persoonlijkheid en
werk spreken. Ter afwisseling
zullen Mevr. Eriks en Mevr.
Elte enkele nummers zang en
viool ten gehore brengen.
Belangstellenden zijn hartelijk
welkom.
PLOTSELING OVERLEDEN
Toen de 70-jarige Z. uit Oud
karspel zich Dinsdagavond met
de tram van 4; 8.45 uur van
een bezoek te Bergen huiswaarts
wilde begeven met z'n huishoud
ster, werd hij plotseling onwel
op het Stationsplein.
Dokter van Gelder die onmid-
delijk ter plaatse was, kon slechts
de dood constateren.
BERGEN - WATERVOGELS
2-1
In een van beide zijden zeer
goed gespeelde wedstrijd is het
de thuisclub na een spannende
kamp gelukt op beide puntjes
beslag te leggen. Aanvankelijk
hadden de bezoekers een kleine
veldmeerderheid, doch dank zij
de goede verdediging van B.S.V.
wisten zij dit niet in doelpunten
uit te drukken. Na ongeveer 'n
half uur spelen, waarbij het spel
vaak een fors karakter droeg,
gelukte het de gasten van een
kleine weifeling in de Bergense
achterhoede te profiteren en het
was 0-1. Verwoed viel nu de
thuisclub aan en nog geen tien
minuten later kreeg Bergen in het
doelgebied van Watervogels een
indirecte vrije schop te nemen.
Op handige wijze stelde Blokland
zijn clubgenoot Hottentot in de
gelegenheid om met een hard
schot de stand in evenwicht te
brengen, 1-1.
De thuisclub bleef nu het spel
beheersen, doch tot doelpunten
kwam het vóór de rust niet. In
deze eerste helft liep de linksback
Urbanus een lichte verwonding
op, doch met behulp van enige
pleisters werd hij weer wat op
gekalefaterd.
Na de thee kreeg B.S.V. het
voordeel van de zon. Er ont
wikkelde zich direct weer een
levendige strijd. Beide partijen
betwistten elkaar elke duimbreed
grond, waardoor de wedstrijd ten
volle het aankijken waard was.
Twintig minuten voor het einde
kreeg Bergen op de linkervleugel
een vrije schop te nemen. Deze
werd door Blokland hoog voor
het vijandelijke doel geplaatst en
met een fraaie kopbal gaf Kees
Beeldman de thuisclub de leiding,
2-1.
Nu kwamen de bezoekers ver
woed naar voren en moest Bergen
alle zeilen bijzetten om de kost
bare voorsprong te behouden.
Eenmaal kwam het B.S.V.-doel
in groot gevaar, toen een schot
van de rechtsbuiten van Water
vogels via de lat het veld weer
instuitte. Met Watervogels in de
meerderheid eindigde deze span
nende ontmoeting.
Burgelijke Stand
BERGEN
SCHOORL
24 OCTOBER
Dag der Verenigde Naties
De algemene vergadering van
de Verenigde Naties besloot in
1947 om de 24e October van
ieder jaar als de V.N.-dag aan
te wijzen, de dag waarop in 1945
het Handvest der V.N. van kracht
werd.
Deze dag der V.N. is dus weer
aanstaande en zal dit jaar nog
meer betekeiis hebben, daar op
die dag de Verenigde Naties 5
jaar werkzaam zullen zijn! Waar
om werd deze dag der V.N. in
gesteld? Zelf hebben de deel
nemende staten in de Algemene
Vergadering op 13 Februari 1946
verklaard, dat de V.N. de doel
stellingen, waarvoor zij in het
leven is geroepen, niet kan ver
wezenlijken, indien niet de vol
keren begrip en medeleven tonen,
zo zij niet op zijn minst op de
hoogte zijn van haar doelstellingen
en werkzaamheden.
Het wel en wee van ieder land
en daarmee van het volk is zo
afhankelijk van het al of niet
voortbestaan van een goede samen
werking op economisch, sociaal
en cultureel gebied met de andere
landen van de wereld, dat nie
mand zich de luxe kan veroorloven
zich voor deze internationale sa
menwerking niet te interesseren.
Zowel jongeren als volwasse
nen hebben een rol te spelen in
het bouwen van een betere wereld.
Onder de vormen van Inter
nationale samenwerking nemen de
Verenigde Naties en de met haar
verbonden organisaties een zeer
belangrijke plaats in.
De Verenigde Naties en haar
organisaties: dat betekent niet
alleen maar lange vergaderingen
in de Veiligheidsraad en elders.
De Verenigde Natiesdat be
tekent ook beveiligen van de
luchtvaart over de Oceaan, be
strijden van ziekten, waaraan tien
duizenden mensen jaarlijks sterven,
meer voedsel voor vele millioenen
ondervoeden, onderwijs aan an-
alphabeten, snellere postverbin
dingen, betere arbeidsvoorwaar
den, een nieuw vaderland voor
vluchtelingen, advies op technisch
en economisch gebied aan minder
ontwikkelde landen.
Veel te weinig realiseren wij
ons wat er op dit gebied dag in
dag uit reeds gepresteerd wordt!
Daarom is het, dat de V.N. in
15 staten inlichtingenbureaux heeft
opgericht, daarom ook, dat in alle
landen regeringen en organisaties
op 24 October de belangstelling
van de volkeren trachten te wek
ken voor de Internationale samen
werking in het kader der V.N.
Ook voor U, speciaal voor de
ingezetenen van Schoorl, zal op
24 October de gelegenheid be
staan, kennis te maken met het
werk der Verenigde Naties, zodat
U ook kan zeggen: „Wat zijn
zij, wat doen zij, hoe werken zij
Het antwoord wordt gegeven
op een bijeenkomst op Dinsdag
24 October 's avonds 8 uur»in
de gezellige recreatiezaal van de
Jeugdherberg aan de Klimweg te
Schoorl. De directeur van het
U.N.E.S.C.O. (Unesco) centrum
te Amsterdam zal een inleiding
houden over het werk der V.N.,
terwijl door middel van lichtbeelden
een en ander nog verduidelijkt
zal worden
Wij hopen dat vele jongeren
en ouderen zullen laten blijken,
dat zij belangstelling hebben voor
het werk, dat verricht werd en
nog zal worden, in het belang
der gehele mensheid.
PADDENSTOELEN
TENTOONSTELLING
Nu het bos weer volop in
herfsttooi is, trekken vele mensen
er op uit om deze kinderen van
de Herfst, zoals de paddenstoelen
wel eens genoemd worden, te
gaan zoeken, hetzij om er een
heerlijke maalijd van te bereiden,
of om een leuke schaal er mee
te vullen voor de huiskamer.
Daar onze streek ook rijk is
aan vele soorten en vormen van
paddenstoelen, is er a.s. Weekend
21-22 Oct. in de Jeugdherberg
aan de Klimweg een speciaal
weekend over dit onderwerp.
Zaterdagavond is er een lezing
met projectie; en Zondagmiddag
vanaf 4 uur is een tentoonstelling
te bezichtigen, ook des avonds
en de gehele Maandag
Dorpsgenoten zijn zowel bij de
lezing als tentoonstelling welkom.
Tevens vernemen wij dat de
Jeugdherbergvader voor liefheb
bers voor het Volksdansen, zo
wel voor jongere als oudere
personen, gaarne bereid is een
cursus te organiseren.
Het bleek n.l. deze zomer, op
de Paardenmarkt, dat vele men
sen het leuk vonden eens kennis
te maken met de Volksdans.
Opgave en inlichtingen bij de
Jeugdherberg „Teun de Jager"
aan de Klimweg.
Ned. Herv. Kerk
In de kerk te Schoorl wordt
Vrijdag 17 November 's avonds
om 8 uur een bijzondere samen
komst gehouden voor het „Open-
Deur-werk" onder de Protestanten.
De bekende predikant voor het
kerkewerk, Ds. P. Luchtigheid
van Den Haag zal spreken over
het onderwerp: „Waar woont
God?". Zie verder de advertentie
in ons volgend nummer.
VOGELTREK
met Kees Korver en Jan Ivangh
op de Post Camperduin
Als October in het land is,
heeft een deel van onze gevederde
vriendjes ons reeds verlaten op
weg naar warmer oorden. Vroeger
meenden de geleerden, dat die
vogels gedurende die tijd in de
grond kropen. De Griekse wijs
geer Aristoteles en de Romeinse
schrijver Plinius schreven in volle
ernst, dat zwaluwen, ooievaars,
merels, leeuweriken enz., de winter
doorbrachten in de modder, even
als hagedissen, slangen en schild
padden.
Men weet nu, dat die zoge
naamde trekvogels op bepaalde
tijden en langs bepaalde wegen
naar hun winterkwartieren vliegen
en zich daarbij meestal tot grote
groepen verenigen.
Ofschoon tengevolge van het
weer, de tijd van vertrek wel
enigszins afwisselt, zijn die ver
anderingen niet zo groot als men
naar de weersgesteldheid zou ver
moeden. Een zekere natuurlijke
aandrift schijnt de vogels tot ver
trek te nopen. Zelfs trekvogels,
die in kooien worden gehouden,
beginnen, ofschoon temperatuur
en voedsel geheel naar hun be
hoeften zijn, soms tekenen van
onrust te vertonen. In het trekken
is nog veel duisters.
Door geregelde waarnemingen
hoopt men ook hierin meer licht
te brengen. Onze Bergense natuur
minnaars Jan Ivangh en Kees
Korver betrokken daarvoor Zon
dagmorgen de Post Camperduin
tussen 7 en 8 uur in de morgen
om de trek van vinken en spreeu
wen te observeren. In één uur
tijds trokken er naar schatting
4640 spreeuwen over hun post,
waarbij één wolk van i 1000
en verder 522 vinken.
AFSCHEID
Maandagmiddag werd in intie
me kring afscheid genomen van
Piet Schorsij, die 31 /2 jaar onaf
gebroken dienst heeft gedaan als
chauffeur op de „bus" en naar
Australië vertrekt.
Uit de weinige maar hartelijke
woorden bleek wel hoe Piet bij
directie en collega's was gewaar
deerd. Als stoffelijk blijk werd
hem een prachtig fototoestel over
handigd met enige films. Nog een
stevige handdruk en vergezeld van
de beste wensen ging Piet.
Dinsdagmorgen vroeg vertrok
hij per autobus van de N.H.A.D.O.
naar Rotterdam, uitgeleide gedaan
door zijn collega's wier dienst
zulks toeliet.
Het ga hem goed in het nieuwe
vaderland.
MeMiad
DE DUINSTREEK
Zondag 22 October
Dokter v. GELDER, telefoon 2027
van 8 tot 14 October 1950
ONDERTROUWDGerardus Hendricus
Martin, oud 26 jaar, wonende te Alk
maar en Cornelia Catharina van de
Kamer, oud 21 jaar, wonende te Bergen.
Sieto Robert Knottnerus. oud 37 jaar,
wonende te Scheemda en Caroline
Louise van Heijst, oud 30 jaar, wonende
te Bergen.
OVERLEDENMaarten Ven, oud 73
jaar, echtgenoot van Anna Catharina
Tegel.
Redactie en Adm.: C. Oldenburg,
Laanweg 164, Schoorl, Giro 147071
Telefoon 268
Agentschap te Bergen
De Haan's Boekhandel, Stationsstr.
Telefoon 2452
Agentschap voor Egmond-Binnen
en Egmond aan de Hoef:
P, Smit, Abdijlaan 59
Agentschap voor Egmond aan Zee
P. Jonker, Voorstraat 125
Abonnementsprijs: f 3,24 per jaar
f 0,81 per kwartaal
Advertentieprijs: 10 ct. per m.m.
met een minimum van f 1,,
Familieberichten 14 ct. per m.m.
