KUNST EN TECHNIEK
DORPSAVOND VOLKSHOGESCHOOL
SdiMtls (f&tn&Ufd Hoot
VRIJDAG 1 DECEMBER
27 JAARGANG No. 47
Verschijnt te Bergen, Bergen aan Zee, Schoorl, Schoorldam, Groet, Camperduin, Egmond aan Zee, Egmond-Binnen, Egmond a. d. Hoef
BERGEN
Interessante en leerzame
tentoonstelling
Zoals een vogel cirkelend in
de lucht vaak de plaats van zijn
nest verraadt, zo wijst de „zee
meeuw" met zijn machtige wieken
de bezoeker de weg naar de ten
toonstellingsruimte van Marijcke
Visser, waar ditmaal de aandacht
wordt gevraagd voor werken van
kunstenaars, die allen op een
ander terrein werkzaam zijn.
In het algemeen bezoekt men
bij voorkeur de schilderijenten
toonstellingen, „e est que le plaisir
des yeux est la", klaagde reeds
Redon aan het begin der vorige
eeuw, voor grafische kunst e.a.
is de belangstelling heel wat minder
helaas.
De grote waarde van* de hier
gehouden expositie schuilt hierin,
dat de bezoeker wordt ingelicht
over het ontstaan van het kunst
werk, enig idee krijgt van de
techniek en de moeite en zorgen
aan het werk besteed, leert be
wonderen, waardoor zijn belang
stelling en waardering voor kunst
werk en kunstenaar niet weinig
stijgt.
Beginnende met het werk van de
vriendelijke gastvrouwe Marijcke
Visser, dat ze ons heel bescheiden
het laatst liet zien, n.l. haar edel-
smeedwerk, zal de bezoeker na
kennismaking met de verschillende
technieken en het vaak zeer tijd
rovende werk als bijv. bij de uit
één dik stuk zilver gevormde
lepel, de kunstwerken met heel
andere ogen gaan bekijken. Ge
toond werden allerlei gebruiks
voorwerpen als een sclaaltje en
een paar doosjes, met speciale
hamers op een aambeeld gedreven
uit een plaat zilver en daarna
bewerkt, een lepel met andere
techniek uit drie draadjes ge
vormd, manchetknopen van draad
en plaatwerk met steentjes,
broches enz., hangers met natuur
stenen ingezet, uit de hand ge
smede kettinkjes enz. enz., alles
om zelfs een verwende Sinterklaas
te doen watertanden. Mooi was
ook haar beeldhouwwerk en de
wijze van ontstaan voor de buiten
staander bijzonder interessant.
De bezoeker hoort hoe van
het in klei of plastcine geboet
seerde model een afgietsel in gips
wordt gemaakt en hiervan volgens
een ingewikkelde techniek een
bronzen beeld, dat tenslotte door
patineren de gewenste kleur krijgt.
Ook kan een geboetseerd model
van klei, dat zich daarvoor leent,
worden gebakken (beeldhouwwerk
in Chamotte uitgevoerd). Tenslotte
kan men nog direct in steen of
hout hakken.
Jan van Erkelens beweegt zich
op heel ander terrein: hij werkt
met potlood en houtskool. Hij
ontleent zijn onderwerpen vaak
aan duinen en zee, die hij met
liefde en nauwkeurigheid uitwerkt
(zie 't schelpje) en bereikt prachtige
resultaten, zoals blijkt uit zijn
uitgebreide collectie.
Van H. Martin, die zich blijk
baar voelt aangetrokken tot oude
huisjes en schilderachtige straatjes,
waren een viertal pentekeningen
geëxposeerd.
Weer op ander terrein beweegt
zich M. Snapper-Bloch; zij legt
zich voornamelijk toe op het ont
werpen van wandkleden. Haar
ontwerpen in kleuren zijn be
vattelijk voor kinderen en vallen
zeer op door levendigheid en
juiste typering. Voor lezeressen
van het maandblad „De vrouw
en haar huis" is zij geen onbe
kende. In de Zeemeeuw vielen
verder van haar enkele aquarellen
en goed getroffen kinderportretten
te bewonderen.
De vier andere hier exposerende
kunstenaars zijn de beoefenaars
der grafische kunsten. Om te be
ginnen met de jongste der grafische
kunsten, de lithografie, noemen we
de litho's van J. A. Deodatus,
die opgeleid aan de Normaal
school te Amsterdam, op dit
gebied geen onbekende is. Wat
de techniek van dit steentekenen
betreft, er wordt met vet krijt
en schraapnaald, waarmee hij
prachtige effecten weet te bereiken,
getekend op Solenhofense
kalksteen, waardoor vette plekken
op de steen ontstaan. Maakt men
de steen nu nat, dan zullen die
vette plaatsen droog blijven. Gaat
men nu met de inktrol over deze
vochtig gemaakte steen, dan zullen
de droge plekken, dat is de
tekening, de inkt aannemen. Met
een daarvoor ingerichte pers ('n
rijdende tafel en een vast deel)
is het nu mogelijk een afdruk te
maken.
Weer een andere techniek
vorderde het „droge-naaldwerk"
van U Postma-Sinzheimer. Hier
voor wordt gebruikt een glad
geschuurd zinken of geelkoperen
plaatje, waarin de tekening wordt
gekrast met een etsnaald. Na
verwarming van de plaat en het
opbrengen van etsdrukinkt is het
mogelijk hier 15 afdrukken
van te maken. Zo eenvoudig als
het lijkt, is het intussen lang niet.
Op 2, 6, 9, 13 en 16 Dec.
a.s., telkens van half drie tot half
vier zal Mevr. Postma het af
drukken van etsen en houtsneden
demonstreren.
Geheel anders weer was het
werk van M. Pot van Regteren
Altena, die verschillende ex libris
exposeerde. Hiervoor wordt een
houtgravure gemaakt in kopshout,
bij voorkeur palmhout. Met
burijnen wordt in het hout ge
graveerd, ongeveer op dezelfde
wijze als een kopergraveur in
koper doet, met dit principiële
verschil, dat de houtgraveur weg
haalt wat wit blijft (hoogdruk(
en de kopergraveur de lijnen
graveert, die op de afdruk zwart
zullen worden, (diepdruk)
Van Rie Kooyman tenslotte
waren te bewonderen kinder
boekjes, gekleurde tekeningen en
ex libris. Deze nu niet verkregen
door op kopshout een gravure
te maken, maar door eerst langs
fotografische weg een lijncliché
op zink of koper te maken van
een zwarte figuur op witte onder
grond.
Algemene bewondering wekten
haar kinderboekjes, uitgevoerd in
een of meerdere kleuren, en
buitengewoon interessant is de
autotypie.
Het grondprincipe van drie-
en vierkleurendruk berust op zeer
eenvoudige natuurwetten. Het
spectrum bestaat uit de 3 hoofd
kleuren rood, geel en blauw
daarvan zijn oranje, groen en
violet de secundaire kleuren.
Bij deze kleurendruk nu maakt
men gebruik van de optische
menging der kleuren. Zij worden
daarbij niet „op" doch „naast"
elkaar gedrukt. De kleurenpuntjes
zijn zo klein, dat men ze afzon
derlijk bijna niet zietmen ziet
ze gemengd. Secundaire kleuren
hebben de eigenschap om alleen
de kleuren door te laten, waaruit
ze bestaan. Neemt men een oranje-
gekleurd glas bijv., dan ziet men
daardoor alleen het rood en geel
en blauw als zwart. Zo ook met
groen (blauw, geel) en rood als
zwart. Van deze wetenschap
maakt de fotograaf gebruik. Van
elk der drie hoofdkleuren wordt
een afzonderlijk cliché gemaakt,
elk met een andere rasterstand.
Om de blauwe kleur te krijgen,
plaatst men op de lens een oranje
filter en fotografeert wat door de
gekleurde filter, zwart schijnt.
Om rood te krijgen neemt hij 'n
groen filter op de lens en voor
geel neemt hij een violette filter.
Voor 4 kleurendruk neemt hij
nog een extra opname door een
geel filter, deze wordt later als
zwarte of grijze plaat toegevoegd
als versterking of verdieping van
de kleuren bij reproductie.
Autotypie cliché's kunnen ge
maakt worden van alle originelen,
waarin halftonen voorkomen, dus
foto's, tekeningen, gewassen teke-
keningen enz. Een autotypie be
staat uit een ontelbaar aantal
puntjes en kan daarom alleen
maar op goed glad papier ge
drukt worden, hoe fijner het raster,
hoe beterde afdruk. Eenvoudig
Bij mooie kleurenreproductie
wordt weer een andere techniek
in toepassing gebracht, de z.g.
offsetdruk. Bij deze vlakdruk
methode komt de druk niet on
middellijk van de beeldplaat op
het papier, doch eerst op een
cilinder, welke met een rubber
doek is overtrokken, wat 't beeld
afgeeft of afzet (offset) op het
papier.
Tot 18 December a.s. zal deze
hoogst interessante en leerzame
tentoonstelling nog dagelijks van
1012 en van 14.3017 uur
geopend zijn.
De Zeemeeuw wijst belang
stellenden de weg.
EEN GOED BEGIN.
De toneelvereniging „St. Jan"
luidde haar speelseizoen '50-'51
in en wel met 'n opvoering van
„Als de Klok waarschuwt", een
vrolijk mysteriespel van R. en
C. H. Feenstra. Er was grote
belangstelling voor deze avond:,
de zaal van „De Rustende Jager"
was eivol. De spookgeschiedenis
speelden zich af op het slot Eiken-
stins, ergens in Friesland.
Met veel kleur en charme is
het geheel ten tonele gebracht.
Alle spelers de revue te laten
passeren heeft weinig zin. Allen
speelde de hun toebedeelde rollen
met volle toewijding en maakten
onder leiding van hun regisseur
Jac v. Baar iets moois van 't stuk.
Het toneel was keurig verzorgd
en bijzonder geslaagd.
Het hartelijke applaus aan het
einde was een welverdiende be
loning.
ZONDAGSDIENST
ARTSEN
WIM KERSTEN
over
MODERNE KUNST
„Van holbewoner tot Picasso"
luidde de titel van het onderwerp,
waarmee Wim Kersten in „De
Rustende Jager" optrad voor het
Kunstenaars Centrum Bergen. Om
af te rekenen met het buitenissige
van heden, om de moderne draak
te verslaan? Neen, aldus Wim
Kersten, maar om als mededader
aan het kunstzinnige streven van
deze tijd een lans te breken voor
de moderne kunst.
De kunstenaar mag niet onver
schillig staan tegenover het lot
van zijn geesteskinderen. Dit heeft
reeds catastrophale gevolgen ge
had. Tussen publiek en kunstenaar
is een schijnbaar niet te over
bruggen kloof ontstaan tot schade
van beide partijen, tot schade
van het publiek, waar de kunst
een belangrijk middel is om het
hoogste levensdoel, geluk, te be
reiken tot schade van de kunste
naar, die behoefte heeft aan een
klankbodem voor dé mededelingen
waardoor hij zich uitspreekt.
De moderne kunst zoekt het
evenwicht te herstellen, wil kunst
zinnige ontsporingen van het ver
leden elimineren, de kunst weer
inschakelen in het leven. Spreker
wierp zich op als kampioen voor
het goede recht van de moderne
kunst, het verkleumde stiefkind
van de moderne tijd.
Oorzaak wanbegrip
Als hoofdoorzaak van het wan
begrip over moderne kunst noemde
"spreker het vooroordeel, voort
spruitende uit historische bijziend
heid. De kunst wordt nog beheerst
door voormalige smaak, voormalig
oordeel. Met zevenmijlslaarzen
voerde spreker zijn gehoor door
de eeuwen heen van de holbe
woners tot Picasso, hier en daar
even stilstaande bij een beeld op
het witte doek. Vluchtig ging aan
aller oog voorbij de grotbewoner
met zijn sierkunst, uiting van
diepste roerselen in de jagers
volken, de later bewust gewilde
weergave van de natuur, het
illusionnisme, de barok, illusie
van het volk verblindende over
vloed, rococo, de zinnelijk ver
fijnde wereld, de romantiek, een
beeld gevende van een roemrijk
verledenToen de kunst zich
tot taak had gesteld een beeld
te geven van de schijn werkelijk-
De Volkshogeschool, die in de
loop van haar vijfjarig verblijf in
Bergen, hier een goede bekende
is geworden, had allen die er
nog geen idee van hadden, wat
zich daar op „Zandhoeve" en
Oude Hof afspeelde, uitgenodigd
om eens kennis te komen maken
en anderen om de kennismaking
te komen hernieuwen. Zeer velen
hadden aan de uitnodiging ge
volg gegeven. Ook burgemeester
Dr Huygens gaf blijk van zijn
belangstelling.
De heer J. Schekkerman heette
de gasten hartelijk welkom en
gaf daarna een overzicht van het
vele werk dat in het afgelopen
jaar was verzet en van de toe
komstplannen.
Om de gasten naast een kopje
thee en een koekje nog iets an
ders te kunnen bieden, was ge
zocht naar een onderwerp, dat
aller belangstelling zou kunnen
trekken. Dr J. Verwey te Schoorl,
directeur van het Zoölogisch
Station te Den Helder, was be
reid gevonden om aan de hand
van een reeks mooie lichtbeelden
iets te vertellen over„De Noord
zee en wat zich daarin afspeelt".
De zee heeft de mensen van alle
tijden machtig geboeid. Wanneer
wij staan aan ons strand, in zo
mer of winter, bij heldere of be
dekte lucht, wanneer de zee ons
haar onbewogen, spiegelend op-
Volgende week is de repetitie gesteld op
VRIJDAGAVOND 8 uur, in verband met de
Sint Nicolaasavond» die dit jaar op Dinsdag valt.
ALLER OPKOMST is dringend nodig.
pervlak toont of wanneer de
golven door de storm worden
voortgezweept, steeds komen wij
onder de bekoring van die wijde,
onbegrensde wateroppervlakte.
Dr Verwey schetste uitvoerig
het ontstaan van de ook voor
ons klimaat belangrijke warme
golfstroom, de „rivier" die mid
den door de oceaan stroomt van
Amerika naar Europa. Vervolgens
kwam de getijbeweging, eb en
vloed aan de orde.
Wie de Noordzee noemt denkt
tevens aan de visserij. Homerus,
een dichter uit de 6e eeuw vóór
Christus, moge de zee onvrucht
baar hebben genoemd, wij zijn
een andere mening toegedaan.
De Noordzee is de drukst be
viste zee van Europa. Van oude
tijden af hebben de kustbewoners
zich toegelegd op de vangst van
het kostelijke voedsel.
Een schrijver uit de 16e eeuw
zei hierover: meer goud en zilver
dan andere volken met zware
arbeid uit de grond delven, vis
sen de Hollanders uit de zee.
Het voedsel voor de duizenden
en nog eens duizenden vissen in
de Noordzee levert 't „plankton",
microscopisch kleine planten en
dieren, waaraan de Noordzee
enorm rijk is.
Met een visschotel werd de
gastendag beslotenschol en tonijn.
heid, wendden kunstenaars zich
op het einde der vorige eeuw af.
De photografie was immers het
perfecte middel om de werkelijk
heid vast te leggen. Er kwam
een revolutie in de kunst. Men
zocht uit te beelden het wezen
der dingen. Het werd 'n tijd van
experimenteren, van hartstochtelijk
zoeken, 't werd 'n tijd van cubisme,
abstractie, neo-planticisme, expres-
sionnisme, futurisme, surrealisme
Veel is weer verdwenen, maar
het heeft tot resultaat gehad, dat
het innerlijke gevoelsleven uit
gangspunt en doel is geworden.
Houding van het publiek
Het publiek staat afwijzend
tegenover het moderne. Waarom?
Het wil de voorstelling van iets,
dat hem vertrouwd is. De ge
middelde beschouwer vraagt
steedswat stelt het voor
„Pourquoi est-ce", zei Picasso,
„qu'on veut toujours comprendre
un tableau et pas un oiseau qui
chante dans la nature Spreker
gaf als antwoordde mens is
vanaf zijn prilste jeugd, vanaf
zijn eerste prentenboek er aan
gewend, dat alles iets voorstelt.
De moderne kunstenaar zegt
kunst was en is geen afbeelding,
dient niet om herinneringen vast
te houden, imiteert slechts de
natuur, die in werkelijkheid mooier
is dan de beste imitatie. Zelfs
een Rembrandt schoot hierin te
kort.
Wat is kunst?
Kunst, aldus formuleert spreker
het antwoord, is een taal van
het gevoel, wil spreken van hart
tot hart. Alleen bij innerlijke
verwantschap wordt men geroerd
door wat een ander getroffen
heeft. De moderne kunst is een
taal, zoals bij de spreektaal ieder
woord het symbool is voor een
bepaald begrip, zo is ook de
kunst een taal van symbolen.
Verstaan we de symbolen niet,
dan blijft de reactie uit. Het gaat
bij de schilder als bij de dichter
beiden bedoelen een sfeer op te
roepen. Zonder aan de werkelijk
heid te denken laten we ons
gevoel door een gedicht beïn
vloeden, maar bij een modern
schilderstuk
De moderne kunst spreekt ook
tot ons in beeldspraak, in sym
bolen.
Deze gevoelssymboliek is helaas
niet met woorden duidelijk te
maken. Alleen enkele symbolen
kennen we: horizontale lijnen
geven een gevoel van stabiliteit,
van rust, rode kleur brengt warmte,
activiteit, blauwe kleur koude.
Men moet zich passief instellen,
niet het verstand kritisch in
schakelen, vervolgt spreker. Waar
het denken begint, houdt de kunst
automatisch op, Het grote publiek
krijgt het gevoel buiten te moeten
blijven staan en zoekt nu troost
in de oude tijd. Alleen door veel
om te gaan met moderne kunst,
zal men ontvankelijk worden voor
de symboliek, zal men de taal
leren begrijpen.
Spreker eindigde zijn krachtig
pleidooi voor de moderne kunst
met de woordende grenzen der
ziel kunt U niet omschrijven al
ging u iedere straat tot het einde
zo n diepe grond heeft zij.
Enkele aanwezigen traden hierna
in het krijt om de degen te
kruisen met deze strijder, maar
noch de met knotsen gewapende
grotbewoners (schildering van de
kunstenares Rie Kooyman) noch
de zich van moderne wapens
bedienende tegenstanders, brachten
Wim Kersten aan het wankelen:
hij wist elke aanval te pareren.
Middenstandsvraagstukken
De heer J. Schilthuis, lid der
Tweede Kamer, hield Maandag
avond in het Wapen van Bergen
op initiatief van het bestuur van
de afd. Bergen van de P. v. d. A.
een inleiding over verschillende
problemen, die vooral de midden
stand raken.
De middenstand, aldus spreker,
die zo'n belangrijke rol in de
samenleving vervult, moet gezond
gehouden worden. Om zijn rol
behoorlijk te kunnèn vervullen,
moet een redelijk bestaan ge
waarborgd zijn. Wat doet de
P. v.d. A., die dit in haar be
ginselprogramma ten volle erkent?
Met tal van voorbeelden maakte
spreker zijn hoorders duidelijk,
hoe de partij steeds op de bres
stond voor de middenstanders.
Achtereenvolgens kwamen aan de
orde de ondernemingsbelasting,
de omzetbelasting, het vestigings
beleid en de wenselijkheid van
invoering van een behoefte-element
om nieuwe overbezetting in be
drijven met al de noodlottige
gevolgen te voorkomen. Tenslotte
wees spreker er nog op, dat
binnenkort zal worden gepubli
ceerd een door het bestuur van
de P. v. d. A. en van de mid
denstandsorganisaties samenge
steld middenstandsprogramma, en
hij eindigde met de opmerking,
dat vooral voor de kleine midden
stander de Partij van de Arbeid
toch het beste tehuis is.
Na de pauze volgde 'n levendige
gedachtenwisseling, waarbij onder
meer ter sprake kwamen coöperatie,
geleide economie en sanering van
't bedrijfsleven.
Berger IJssport Vereniging
TE BERGEN
ALGEMENE VERGADERING
INDISCHE AVOND
De afdeling Alkmaar van de
Koninklijke Vereniging „Oost en
West" organiseerde dit weekeinde
een Indische avond in de Dancing
van „De Rustende Jager". Ondanks
het onaangename weer mocht zij
zich verheugen in veler belang
stelling, ook van de zijde der
gerepatriëerden.
De waarnemende voorzitter, de
heer Wiebols, wees er in zijn
openingswoord op. dat met het
organiseren van deze Indische
avond niet alleen bedoeld was
gepaste ontspanning te brengen,
maar ook om meer bekendheid
te geven aan de ruim vijftig jaren
oude vereniging „Oost en West",
die zich ten doel stelt de band
tussen Nederland, Indonesië, Su
riname en de Nederlandse Antillen
te versterken en nauwer aan te
halen.
De politieke banden mogen wat
-KI/. Hl/, L
Zondag 3 December
Dokter v. GELDER, telefoon 2027
Opgericht 20 Februari 1922
op DONDERDAG 7 DEC. '50,
's avonds 8 uur in Café
Nieuwendijk te Bergen.
AGENDA:
1Opening
2. Notulen vorige Alg. Vergadering
3. Ingekomen stukken
4. Jaarverslag Secretaris
5. Financieel verslag Penningmeesteresse
6. Verslag Kascommissie
7. Benoeming Kascommissie 1951
8. Bestuursverkiezing: aftredend doch
herkiesbaar de heer S. Graftdijk.
Tevens moet een bestuurslid worden
gekozen wegens bedanken van de
hr de Sonnaville. Door het Bestuur
is candidaat gesteld de heer C. J.
Bruin, Breelaan 132
9. Mededeling te houden wedstrijden.
Voor het Bestuur,
J. VAN EXTER, Secr.
Onder de aanwezigen worden een paar
schaatsen verloot.
