lileelMod
dJË
TAPIJT-
„DROMEN IN ZWART EN WIT" van B. Essers
k mam ft VRIJDAG 29 DECEMBER 1950 27c JAARGANGNo. 51
Verschijnt tc Bergen, Bergen aan Zee, Schoorl, Schoorldam, Groet, Camperduin, Egmond aan Zee, Egmond-Binnen en Egmond a. d. Hoef
BERGEN
TIJD EN EEUWIGHEID
Grote God, wij loven U, j|
Heer, o Sterkste aller sterken
Heel de wereld buigt voor U
En bewondert Uwe werken. E
Die Gij waart ten allen tijd,
E Blijft Gij ook in eeuwigheid.
naar: Te Deum, bewerking van
1 Ignaz Frans, 1719-1790.
Straks klinken in het nachtelijk uur,
H Zo plechtig twalef slagen, E
Zij komen als zo lange reeds
Weer onze aandacht vragen. E
't Zijn geen metalen klanken slechts,
Door klokken voortgebracht.
E Maar dóór hun heldre zuivere klank,
Klink mee, een stemme zacht.
In 't daverend rythme dezer tijd,
E Klinkt zacht de stem der eeuwigheid. E
O mens, staak even 't druk gejaag, 1
E En wees een wijle stil,
E En luister naar die zachte stem, E
E Wat die ons zeggen wil. E
In machtig ruisen komt tot ons,
In 't Oudejaarsavond-uur, E
E 't Besef van onze eeuwige roeping, E
E En 's-levens korte duur. E
E Al' wat der mensen ijdelheid E
E En groot vernuft ons bracht,
E Gaat door het oordeel Gods straks heen, E
E Geslachte tot geslacht.
Slechts wat aan Zijn Wil is getoetst,
E Naar 't eerst' en grootst gebod, E
Den naaste liefde als uzelf, E
E Dat wordt aanvaard door God.
Doch al wat is uit mensen-wil, E
E Hoe groots ook voortgebracht,
Verzinkt eenmaal in 't eeuwig-niet,
E In duistere, diepe nacht. E
E O richten we ons in 't Nieuwe jaar, E
Dan naar Gods heilige Wil,
't Rumoer der wereld zwijge, en E
Word' het van binnen stil.
Slechts luisterend naar'jZijn heilig Woord,
Door Christus ons gezeid, E
E Staan wij in 't barnen van 't gevaar,
Sterk in de eeuwigheid.
En ondanks oorlog's wreed geweld,
E Vertrouwen wij op God,
Die alles schiep, en naar Zijn Wil,
Ook richt der Volkeren lot.
Zijn kracht is groot, 't geweld der aard,
Wordt door Zijn macht gebroken,
Het einde is in Godes hand,
De fakkel, ééns ontstoken,
Brandt immer voort, verslindt de tijd,
j| God zij geloofd in eeuwigheid!
MAARTJE N. ZWAAN
Bij de Jaarwisseling 1950-1951
Aquarellen, tekeningen
en houtsneden.
Het Kunstenaars Centrum Ber
gen organiseerde in de Kunstzaal
van „De Rustende Jager" weer
een herdenkingstentoonstelling, nu
van aquarellen, tekeningen en
houtsneden van Bernard Essers,
die zich in 1920 in Bergen vestigde
en in 1945 overleed. Hij werd
1893 te Krassaan, op Java geboren,
waar zijn vader medicus was.
Hij bezocht in Amsterdam de
Hendrik de Keysertekenschool,
waarna hij twee jaar studeerde
aan het Royal College of Arts
te South Kensington in Engeland.
Zijn atelierraam te Bergen bood
'n uitzicht op een weiland met wat
oude bomen en de duinen op de
achtergrond, vertelt D. Klomp in
zijn Bergensche Schooldit land
schap inspireerde hem tot fraaie
houtsneden en Oost-Indische pen
seeltekeningen. Ook in Schoorl
maakte hij dergelijk werk. Onder
werpen voor zijn penseeltekenin
gen waren, zoals de kunstenaar
het zelf uitdrukte, gecomponeerde
landschappen van deze streek en
bestonden uit een boom hier, een
duin daar en iets anders weer
van een andere plaats. Essers
exposeerde niet dikwijls. Zijn
werk kreeg in sommige kringen
meer bekendheid door het illustre
ren van „Een zwerver verliefd'
en „Een zwerver verdwaald" van
Arthur van Schendel, „Deirdre
en de zonen Usnach" van A.
Roland Holst en „Kunstenaar en
samenleving" van Adema van
Scheltema.
Op deze herdenk ingofentoon-
stelling, waarvoor grote belang
stelling bestond, sierden een der
tigtal „dromen in zwart en wit",
zoals de letterkundige W. L. M.
E. van Leeuwen van Schoorl het
uitdrukte in zijn openingswoord,
de wand. Dat Bernard Essers,
bij zijn vrienden bekend als Déé
Essers, aldus de hr v. Leeuwen,
nimmer die plaats op de voor
grond van het Nederlandse Kunst
leven innam, welke hem stellig
toekomt als houtsnijder en teke
naar, is waarlijk geen wonder.
Wie een zo voorname bescheiden
heid en fijngevoeligheid bezit als
deze kunstenaar, zal stellig niet
wat men noemt „slagen". Er
verscheen wel eens een beschrij
ving over zijn werk, maar meer
in de Angelsaksische landen dan
in Nederland.
Daar, aldus vervolgde spreker,
daar hangen ze nu aan de wand,
die „dromen in zwart en wit" en
in de zo talrijke nuances daar
tussen. Snel en definitief gepen
seeld, want een fout is niet,
nauwelijks te herstellen. Sneeuw
en duinzand, waterlelies en reiger-
halzen. wit, ja wit, maar welk
een scala in tintWaterdiepten en
begroeide duintoppen, schaduw
randen langs de sloten en don
kere paardenlijven.zwart, maar
alweer: zwart in hoé vele graad
verschillen
Dromer met het penseel hier,
zoals hij ook droomde in wat zijn
meesterwerk bleef, zijn houtsne
den: Maar ook in deze penseel
tekeningen: met welk een preci
sie heeft hij gewerkt op de
ZONDAGSDIENST
ARTSEN
reigers, de zwanebloemen, de
duintoppen, de waterlelies! Zie
het vogeloog, zie de meeldraden,
zie de helm! Wie, die niet méér
dan dit wilde geven, deed het
met meer kennis en aandacht!
De sloot wijkt, vertrouwd en
lokkend naar de hoge horizon
achter de beide reigers, de typi
sche Noordhollandse boerderij
ligt in het rijpe Junigras, het riet
wuift. „Realist" dus, „impression-
nist en „geen dromer"Droom
den ook niet de besten der
werkelijkheidsafbeeldersIeder
kunstenaar is immers ook roman
ticus en zonder droom bestaat
geen kunstwerk.
Ik noemde Essers, ging spreker
verder, dromer met het penseel.
Hij was een romanticus. Geen
wonder, dat hij, geboren in 1893,
werkte en zich ontwikkelde in de
lijn van de neo-romantiek in de
litteratuur en monumentalisme in
de beeldende kunsthij illustreer
de Van Schendel's en A. Roland
Hoist's proza.
Dromer in zijn houtsneden en
tekeningen, pastels en aquarellen.
Maar die heel spoedig het allego
rische, een té cerebraal symbolis
me achter zich liet.
Hij wilde iets anders, en gaf
het ook.
Zie, zo ging de hr v. Leeuwen
voort, zie deze penseeltekening
de meeuwenvlucht boven de
duintoppen, de beide vogels en
de zwanebloemen vóór dat zomer-
KOU GEVAT...
land met water, hooiland en
boereplaats, de galopperende
paarden achter de waterlelie's
Zie zijn houtsneden; de vrouw
met de melkemmers onder de
bloesemende boom met de reigers
tegen de vertrouwde werkelijkheid
van sloot onder de horizon. Zie
de man met zijn paard, gebogen
ingaand tegen de winterstorm naar
de bevroren waterplas. Salaman
schreefmost expressivily beautiful
in its simple masses of black
and white.
Hij gaf in de beste van zijn
werken méér dan de tijdelijke,
vergankelijke realiteit. Zij worden
beheerst door elementen, die bo
den en getuigen zijn van een
eeuwige werkelijkheid, van een
volmaakte wereld, nog niet door
laagheid van mensen besmeurd,
een wereld naar welke het me
lancholische verlangen ook van
Essers reikte. Want melancholie
was ook zijn deel, gelijk van allen,
die de schoonheid zoeken, me
lancholisch verlangen, dat echter
tevens de bron van zijn werk was.
Meeuwen, reigers, bloemen,
galopperende paarden, vrouwen
met melkemmers, de zaaier.
boden en getuigen, „tekens" kan
men wellicht beter zeggen (maar
dan tekeningen als tekens), zoals
in de poëzie van A. Roland Holst
de wind, de regen, de zee, en
ook de meeuwen als tekens zijn.
Tekens en tekeningen zijn ze bij
Essers.
Hij was, ging spreker verder,
een der groten, die de lieflijke,
maar ook de ernstige, altijd ge
wijde eeuwigheid gaf van de
werkelijkheid der natuur. En hij
kón dat, omdat hij behalve zeer
grondig vakman, een diep ernstig
man, een edel-man van geest was.
Welk een verrukking voor het
oog zijn penseeltekeningen ook
mogen zijn, vervolgde de heer
van Leeuwen, het is vooral als
„houtsnijder", oud en edel vak,
dat Essers een eerste plaats in
neemt in de Nederlandse kunst.
Maar ons volk is niet zeer
ingesteld op de houtsnede, wij
zijn meer picturaal en impression-
nistisch dan lineair en monumen-
talistisch, kortom meer realist dan
romanticus.
Essers weigerde elke concessie
aan picturale verlangens. Hij kende
de eerbied voor zijn materiaal,
het hout en misbruikte dat nim
mer! Deze kunst zat hem in het
bloed. Hij maakte meermalen
voorstudies voor 'n gewone teke
ning in het houtblok. De laatste
jaren aquarelleerde hij veel,
maar. hij zag de houtsnede
al, die daaruit later zou ontstaan.
Wanneer hem in de oorlogstijd
gevraagd werd: „Wanneer ga je
weer houtsneden maken?" ant
woordde hij„Wacht maar.
wacht maar".
Helaas zal het wachten ver
geefs zijn, Essers is niet meer.
Maar, aldus eindigde spreker zijn
met de meeste aandacht gevolgde
rede, maar „laat ons hém niet laten
wachten op onze bewondering
Een ogenblik was het doodstil,
toen gingen de aanwezigen met
meer dan gewone belangstelling
het werk van de grote kunstenaar,
waaronder zijn laatste van 1945
„Cultuur na Kultur", bekijken en
bewonderen.
Tot en met 1 Januari 1951
bestaat ook voor anderen nog
gelegenheid de expositie te be
zoeken, dagelijks van 14,30 tot
17,30 uur.
De Afd. Bergen van de Holl.
Maatschappij van Landbouw
weet het nuttige aan het
aangename te paren
De jaarlijkse vergadering, ge
houden in „Het Wapen van
Bergenwas weer een avond
van nut en genoegen. Eerst wer
den in vlug tempo de verenigings
zaken afgehandeld.
De voorzitter de heer H. Bruin
gaf o.m. een kort verslag over
de laatst gehouden algemene ver
gadering- er was, zoals hij het
uitdrukte, lekker gekankerd over
de verlaging van de melkprijs,
met als resultaat nihil. Over de
verzorging van de oude dag, zal
binnenkort een spreker zijn licht
doen schijnen.
Na afhandeling van de interne
aangelegenheden was het „lichten
uit!" en werd de aandacht ge
vraagd voor het witte doek. De
heer K. v. d. Knoop uit Brielle
kwam met een prachtig filmpro
gramma
Met grote bewondering volg
den de aanwezigen de werkzaam
heden, ook de voorbereidende,
bij de afdamming van de Brielse
Maas.
Hier dreigde groot gevaar door
het steeds binnendringen van zout
waterde graszode werd aange
tast en het vee leed aan chloor
vergiftiging. Dit grote werk van
10 millioen gulden, waarvoor ook
in het buitenland grote belang
stelling bestond zou hieraan een
einde maken. Zorgvuldig bleek
alles te voren berekend en het
laatste stuk, een Phoenix ponton
van 3 1 /2 millioen kilo beton, kon
geheel overeenkomstig de plan
nen op 21 Juni 1950 de stroom
sluiten.
Rozenburg en Voorne waren
verbonden, de vlaggen gingen in
top, de klokken van Oostvoorne
luidden, die van Brielle volgden.
Na met grote bewondering van
dit kunnen van de mens te heb
ben kennisgenomen, ging het naar
New York om daar te genieten
van een uitvoering van het Phil-
harmonisch Orkest en koor. De
Blauwe Donau van Joh. Strausz,
uitgevoerd met muziek, zang en
dans bracht de aanwezigen in
verrukking. Even succesvol was
de „Romance" gespeeld en ge
zongen door orkest en koor.
Wie na het buitengewoon aar
dige „La Berceuse" een beetje
mocht zijn ingedommeld, werd
klaar wakker bij de volgende film
IJssensaties in Amerika. Met aan
dacht werden de prestaties bij
schaatsenrijden, skiën, bobsleën
en andere sporten gevolgd.
Na de pauze volgde het voor
naamste, „Woorden wekken, voor
beelden trekken". Hier werden de
aanwezigen weer uit de sfeer
van kunst en amusement terug
gevoerd naar hun dagelijks be
drijf. Zij volgden aandachtig het
doen en laten van hun collega
v. Dam, het zelfgenoegzame boer
tje, dat maar niet kon begrijpen,
dat juist zijn melk minderwaardig
werd geoordeeld. Met een con
troleur bezocht hij verschillende
veebedrijven en zoetjes aan gingen
hem de ogen open. Hij zag hoe
er hygiënisch werd gemolken, hoe
de uiterste zindelijkheid werd be
tracht, hij zag ook hoe het niet
moest. Een hygiënisch melkwin-
ningsbedrijf werd tenslotte voor
hem het ideaal, waarnaar hij be
sloot te streven, zo'n modelbedrijf
en een motorfiets.
En toen was het taptoe? Niks
hoor, de heer G. v. Twuiver liet
nog geruime tijd zijn vingers
over de toetsen dansen en de
aanwezigen, stijf geworden van
het lange zitten trachtten bij een
dansje weer lenig te worden om
eindelijk hoogst voldaan naar huis
te keren en daar in Morpheus
armen nog wat te dromen over
al het gehoorde en geziene op de
prachtig geslaagde avond en
nieuwe krachten op te doen voor
de dag van morgen met al zijn
beslommeringen.
MET DE A B C EXPRES
Achter klaar 1 Rijden maar 1
Er heerste al vroeg een gezel
lige drukte bij het station „De
Rustende Jager", waar honderden
stonden re wachten op het binnen
komen van de A B C Expres.
Hier zag men iemand de nieuwe
dienstregeling bestuderen, die er
in zijn ongewone pakje zo inte
ressant uitzag, een ander pro
beerde wijs te worden uit de sein
palen met hun rode en groene
ogen, anderen vertelden elkaar al
van de reisgenoegens die hun te
wachten stonden. En intussen zag
men het spoorwegpersoneel druk
in de weer om alles in orde te
maken voor het binnenlopen van
de Expres. Daar ging het sein
op veilig en aller ogen richtten
zich naar de bocht waar de trein
met zijn vrolijke lichtjes al nader
de. Prompt op tijd hield de grote
locomotief al puffend en blazend
halt.
Vlug instappenAls allen hun
plaats hebben ingenomen, geeft
de Chef Wim Kan het vertrek
signaal, wat hier hetzelfde bete
kent, als de woorden van Paljas van
Leon Cavallo: het spel gaat be
ginnen.
En nu begon het spel, waarbij
Wim Kan zich ontpopte als vol
leerd conferencier, Corry Vonk
toonde van alle markten thuis te
zijn, als padvindster, met zich sle
pende alle mogelijke kampeerbe-
nodigdheden, behalve het meest
nodige, als Aleida van Poelgeest,
een historische figuur, als leerling
machinist op de locomotief, als
onschuldig kind, dat maar steeds
herhaalde „wat zou dat nou zijn?"
en als Pierrot tevergeefs zocht
naar het dromenland, Johan El-
sensohn, de Meester op de ma
chine, de grote zwaargebouwde
man zich liet vertroetelen door
zijn oud moedertje dat zich be
zorgd maakte dat haar grote
jongen kou zou vatten en hem
goed inbakerde. Al de anderen
te noemen heeft geen zin. Prach
tig was ook de huldiging van de
honderdjarige Opa Winter met
zijn onnavolgbare mimiek.
Het werd een reis om niet
gauw te vergeten en de reizigers
uitten hun grote waardering bij
het einde door een luid applaus.
WEGVERBETERING EN
-VERBREDING 1
Het Provinciaal Waterleiding
bedrijf van Noord-Holland heeft
het verbeteren en tevens verbre
den van de Zwarteweg op zijn
terreinen te Bergen opgedragen
aan de Fa. Gebr. Min te Bergen.
ST. NICOLAAS FEESTEN
Het Sinterklaas-comité deelt
mede, dat de collectes (met inbe
grip van de girostortingen van
F. W. Meyer Dirck, H. van
Urk en G. L. Ariens Kap-
pers-Feith) hebben opgebracht
f 1753,10.
Het comité zegt gaarne dank
aan allen die hebben medegewerkt.
KERSTBIJEENKOMST
K. J. V. O.
Door de weigering van het
bestuur van de Volkshogeschool
moest in afwijking van de tradi
tie de bijeenkomst worden ge
houden in een schoollokaal. Dit
was echter door nijvere handen
tot een heel gezellige ruimte om
getoverd.
De voordrachtskunstenares Mw.
M. Backer-Breed, de heer P.
Willems, tenor en Mw. Corrie
Morée-Dol, pianiste, verzorgden
een prachtig programma. Ruth
Schuil vertolkte de gevoelens van
alle aanwezigen, toen ze de kun
stenaars dank bracht voor hun
op hoog peil staand spel.
CULTURELE AVONDEN
K. J. V. O.-N. V.
De vierde avond in dit seizoen
is een filmavond over de Neder
landse Spoorwegen. Ook dit be
looft weer een interessante lezing
te worden.
Kaarten en plaatsbespreking als
gewoonlijk bij de Haan's Boek
handel.
„DER MESSIAS"
van G. F. Handel
De Toonkunstkoren van Alk
maar en Den Helder, het Toon
kunstorkest van Alkmaar, het
Schager Orkest, Jo Vincent, An
nie Woud, Wiebe Drayer en
Lourens Bogtman gaven Zater
dagavond in de Grote Kerk te
Alkmaar onder de bezielende lei
ding van Herman Zaal een uit
voering van Handels Messias.
Een grote schare stroomde het
bedehuis binnen om daar bij het
zachte kaarslicht dit meesterwerk
te beluisteren en te gedenken het
heuglijke gebeuren in de stille,
heilige nacht en te overpeinzen
de levensgang van de Messias.
Muziek en zang herinnerden
de luisteraars aan het leven, lij
den, sterven van de Messias en
de verbreiding en overwinning
van het Evangelie onder de hei
denen.
Indrukwekkend was o.m. het
Halleluja-Koor waarbij alle 1500
in de Kerk aanwezigen zich van hun
zitplaatsen verhieven en het grootse
Amenkoor, dat het einde bracht.
Het was een evenement op
muzikaal gebied.
„DE DUINSTREEK"
Redactie en Adm.C. Oldenburg,
Laanweg 164, Schoorl, Giro 147071
Telefoon 268
Agentschap te Bergen
De Haan's Boekhandel, Stationsstr.
Telefoon 2452
Agentschap voor Egmond-Binnen
en Egmond aan de Hoef:
P, Smit, Abdijlaan 59
Agentschap voor Egmond aan Zee
P. Jonker, Voorstraat 125
Abonnementsprijsf 3,24 per jaar
f 0,81 per kwartaal
Advertentieprijs10 ct. per m.m.
met een minimum van f 1,
Familieberichten 14 ct. per m.m.
J|IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII||I|IIII||IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII!IIIII!IIIIII||L^
Ingezonden mededeling
Ingezonden mededeling.
Filiaal i
W. v. 't Hof, Breelaan 51,
Bergen (N.H.). Tel. 2058
Zondag 31 December
Dokter v. GELDER, telefoon 2027
1 Januari
Dokter LUGTEN, Telefoon 2700J
lngezonden mededeling
Bedek keel en borst met de pijn-
stillende Thermogène; de welda- g/SL
di*re wrv™fe veriaasrt verkoudheid.