99
99
HERFSTGEHEIMEN IN DE NATUUR
BERGEN
GELDLENING
VRIJDAG 5 OCTOBER 1951
28e JAARGANG No. 39
Verschijnt te Bergen, Bergen aan Zee, Schoorl, Schoorldam, Groet, Camperduin, Ëgmond aan Zee, Egmond-Binnen en Egmond a. d. Hoef
BOMEN STOTEN ZELF DE BLADEREN AF
HERFSTDRADEN ZIJN KLEINE PARACHUTES
Met het najaar komt de weemoed over ons. Terwijl we
kachels zetten en kolenrekeningen betalen werpen we zo nu
dan nog eens een blik naar buiten, waar het steeds guurder
wordt. Plotseling is er dan een mooie herfstdag en wanneer
het even kan gaan we er nog eens op uit voor een wandeling
langs de overblijfselen van de gevallen zomer. De hele natuur
maakt in dit jaargetijde de indruk van 'n tentoonstellingsterrein
dat wordt afgebroken. Overal zien we de bladeren verkleuren
en vallen. Een late bloem lacht ons nog tegen maar het is
niet meer dan een herinnering aan het in liqiudatie zijnde
zomerfestijn. De herfst is gekomen.
Overal is het inpakken geblazen in de natuur. De trekvogels
verzamelen zich in grote troepen en al snaterend en kwetterend
vangt de grote reis naar het warme zuiden aan. Het blijft een
mysterie waar die trekdrang bij de dieren vandaan komt maar
zij ligt wel voor de hand, waar immers de mensen hetzelfde
doen, als zij tijd en geld hebben. De wegen naar de Rivièra
zijn in het najaar niet minder in gebruik dan de lucht erboven,
waarlangs onze gevederde vrienden de kou ontvluchten.
De grote trek van vogels is een bekend verschijnsel. Niet
minder bekend doch minder besproken wordt het vallen der
bladeren. Het is zo vanzelfsprekend en de verwondering be
dwelmt ons eerst wanneer we onverwacht in het bos op een
plek komen, waar de kleurenpracht zo overweldigend is dat
we stil staan.
Vanwaar die rijke verscheiden
heid aan tinten? Hoe komt het
dat de bladeren vallen?
Elk blad aan de boom draagt
een steentje bij om 't groeiproces
gaande te houden. Het grote
aantal bladcellen bevat in de
kernen het bladgroen, dat in de
herfst door de temperatuurswijzi-
ging een verandering ondergaat.
Men kan spreken van 'n chemi
sche werking. Nu weet ieder uit
zijn schooljaren, dat er in de
chemie steeds sprake is van ver
hitten en afkoelen. Door de af
koeling van dat bladgroen splitsen
zich de kleurstofkorrels in een
aantal blauwgroene, rode, gele en
anders gekleurde deeltjes. Die
blauwgroene korrels heeft de stam
nodig om 's winters te kunnen
leven en dus worden ze opge
zogen, terwijl de andere kleuren
in het blad achterblijven en de
mens bekoren om daarna met het
blad onder te gaan.
Voordat het zover is moet dat
blad eerst nog van de boom af.
Nu wordt die blad val niet ver
oorzaakt door de herfstwinden,
maar de boom ontdoet zich zelf
van de bladeren. Wanneer de
wind daarvoor moest zorgen,
zouden er heel wat bladeren aan
de boom blijven hangen. Wanneer
u 's zomers 'n tak van de bomen
rukt, dan verdorren de bladeren
wel maar ze vallen er niet af. In
het najaar krijgt het blad aan de
voet een laagje dunne weefsels,
die zeer onsamenhangend zijn. Op
dit punt wordt het blad van de
boom gestoten zonder dat de
boom blijk geeft van dankbaar
heid voor de bewezen diensten.
Dit gebeurt ook zonder dat de
wind enige hulp biedt, al wordt
die hulp vanzelfsprekend in bo-
menland zeer gewaardeerd.
Dit afstoten van bladeren doet
een boom uit noodzaak. Dit blad
zorgt 's zomers voor de verdam
ping van vocht, dat uit de grond
wordt aangevoerd. Wanneer nu
die verdamping in de winter zou
voortgaan, zou de boom onher
roepelijk sterven. Immers de aan
voer van vocht uit de koude
grond stagneert, terwijl de tem
peratuur in de lucht dikwijls nog
wel zo is, dat de verdamping
kan voortgaan. Een boom zou op
deze wijze worden uitgemergeld.
Elke stam laat dus zijn groene
jasje louter uit zelfbehoud vallen
in een jaargetijde waarin wij er
meer behoefte aan gevoelen om
iets aan te trekken.
De herfstdraden
Een zeer merkwaardig herfst-
geheim vinden we in de herfst
draden. Iedereen heeft er wel
eens kennis mee gemaakt. Het
zijn die glinsterende zeer fijne
draadjes, die men aan boom en
struik vind, in het najaar. Zij
verlenen de afgestorven heide
ZONDAGSDIENST
ARTSEN
soms nog een schitterend beeld
en hangen als een late versiering
aan bomen en heesters als om
iets te vergoeden van de ver
gane zomerweelde.
We zien direct dat het geen
gewone spinnewebben zijn en ze
dienen dus niet om een vlieg of
mug te verschalken, die trouwens
ook niet meer aanwezig zijn. Een
nader onderzoek onthult ons de
waarheid.
De beschreven draden zijn in
derdaad afkomstig van een klein
soort spinnen, de z.g. krabben-
spinnetjes. Dit zijn hele kleine
diertjes, maar te oordelen naar
het aantal herfstdraden komen ze
in groten getale voor. Die krab-
benspinnetjes trekken ook naar
het zuiden evenals de vogels. Ze
hebben daarbij heel wat moeilijk
heden te overwinnen. Vliegen
kunnen ze niet en lopen gaat
evenmin, dus moeten ze zich zien
te behelpen. De diertjes doen dit
op zeer vernuftige wijze. Als het
kouder wordt klimmen de spin
netjes naar het eind van een tak
in de wind. Hier beginnen ze een
draadje te spinnen van een lijm
achtig eitwit dat steeds langer
wordt, terwijl het in de Noorder-
wind hangt en de spin 't achter
deel van het lichaam omhoog
heft. Ze maakt dus een soort
kopstand.
Na verloop van tijd wordt de
draad door de wind meegetrok
ken. Die trek wordt sterker al
naarmate de draad langer wordt.
Tenslotte kan het diertje zich
niet meer vasthouden en wordt
het door de wind aan de draad
meegevoerd. De avontuurlijke
tocht naar 't zuiden is begonnen.
Als een soort miniatuurparachu
tisten hangen deze spinnetjes aan
hun draad in het luchtruim, ter
wijl de wind zorgt voor het
vervoer.
Steeds opnieuw
Het is een stoutmoedige onder
neming vol gevaren. De draad
kan aan huizen en bomen blijven
en dan kan 't spinnetje zijn werk
opnieuw beginnen. Mochten de
diertjes onderweg vallen dan zijn
ze zelden dood, want ze zijn heel
klein zodat de uitwerking van de
zwaartekracht gering is. Hun
taaie volharding en doorzettings
vermogen staan meestal borg
voor een succesvolle tocht. Na
een vermoeiende reis hebben de
beestjes in het zuiden tijd genoeg
om weer krachten te winnen en
in het voorjaar keren ze terug.
De versiering van herfstdraden,
die wij elk najaar in de natuur
terugvinden is niets anders dan
een groot aantal mislukte para
chutedraadjes waarmee krabspin-
netjes zuidwaarts plegen te trek
ken. Ze zijn een product van
energie in de dierenwereld en één
van de vele wonderen, waaraan
de natuur zo rijk is. Helaas laat
het jachtige leven der mensen
hun weinig tijd om veel aandacht
te schenken aan de wondere we
reld daarbuiten. Er blijven zovele
geheimen voor ons verborgen
achter de sluier der onwetendheid,
dat het werkelijk grote der schep
ping aan ons dikwijls verloren
gaat.
Wanneer wij met enige kennis
van zaken de herfstpracht gaan
bezichtigen worden wij even sti[
van de geweldige prestaties, die
in 't dierenrijk worden geleverd.
Ons blijft dan slechts diepe be
wondering en de pijnlijke vraag
of de dieren-gemeenschap even
zeer respect moet hebben voor
hetgeen de mensheid in de loop
der eeuwen gewrocht heeft.
A.G.H.
MET JAN STRIJBOS
DOOR ANDALUSIË
K.J.V.O. en N.V. organiseer
den weer een culturele avond in
de Dancing van „De Rustende
Jager".
De belangstelling was als bij
vorige gelegenheden overstelpend
groot. Jan Strijbos is in Bergen
een zeer gewaardeerde gast. Zijn
leerzame causeriën over Spits
bergen, de Rhonevallei, de Faroër,
de Walvisvaart en andere onder
werpen liggen velen nog vers in
het geheugen. Deze avond nam
hij de natuurliefhebbers mee naar
Zuid Spanje, naar Andalusië, dat
eens onder het bewind der Moren
een waar paradijs was. Dank zij
het gunstige klimaat, de vrucht
baarheid van de bodem, die nog
verhoogd werd door trotse water
werken en een kunstmatige be
sproeiing, ontstond hier een
bloeiende akkerbouw, terwijl de
steden middelpunt werden van
handel en nijverheid. Fantastische
scheppingen van de Moorse bouw
kunst herinneren nog aan die
grootheid. Wat de aanwezigen
deze avond te zien kregen was
een beeld van vervallen groot
heid: een verarmde bevolking
met armelijke hutten en van inten
sieve akkerbouw geen sprake meer.
Maar de bloemenweelde en de
vogelrijkdom maakten een onver
getelijke indruk. Vele levensvor
men, zowel planten als dieren,
waren van uit Afrika binnenge
drongen in Andalusië, waar zij
alle levensvoorwaarden vonden,
waarop zij prijs stelden. In de
uitgestrekte moerassen nestelden
vele reigerachtigen, als purper
reiger, kwak- of nachtreiger,
blauwereiger, zilverreiger, koe
reiger en vaak in grote kolonies
in kurkeiken. Hier waren ooie
vaars geen zeldzame verschijning.
Na rondgedoold te hebben in
het reusachtige jachtreservaat van
de Coto de Dona Ana werd nog
een bezoek gebracht aan de Sierras,
waar hoog in de steile rotswanden
de vale gieren nestelen, vogels
met een vlucht van 3 meter.
De heer B. Schuil was de tolk
van alle aanwezigen, toen hij Jan
Strijbos hartelijk dank zei voor
het gebodene en hem een tot
weerziens toeriep.
BERGEN's MANNENKOOR
JUBILEERT
Ter herdenking van zijn dertig
jarig bestaan gaf Bergen's Man
nenkoor o.l.v. zijn dirigent Karl
Böhne Woensdagavond in „De
Rustende Jager" een concert met
medewerking van het Motet en
Madrigaal Vrouwenkoor te Ber
gen, dirigent Piet Groot en de
heren Leo Larsen, tenor en Henk
Duinker, toonkunstenaar, beide
uit Amsterdam.
De opkomst van 't publiek was
wel zeer teleurstellend. Dit deed
echter geen afbreuk aan het ge
bodene. De koren, die beide over
mooi materiaal beschikken, zongen
met begrip en volle overgave,
zodat het voor de aanwezige
muziekliefhebbers een avond van
waar kunstgenot werd.
Het Mannenkoor opende met
Ave Maria, Ave Verum en Bede,
om het eerste gedeelte te beslui
ten met een compositie van Jac.
Bonset „Naar 't eeuwige licht".
Na de pauze werden ten ge
hore gebracht „Israël" van Kee-
reweer, „Schweizer Psalm" van
Zwijzig en „Musica Proibita"
van Gasteldon, waarvan de heer
Rij voort de solopartij vertolkte.
Deze nummers, waarvoor het pu
bliek met veel applaus zijn waar
dering uitte, werden afgewisseld
door vrouwenzang. Het vrouwen
koor begon met „Justorum ani-
mae", Salvam fac", en „Sound
the trumpet" om later te ver
volgen met een drietal Oud Ne
derlandse Volksliederen „Daar
was een wuf„Schoon lieveken"
en „Anne Marie". Na de pauze
had dit koor nog bijzonder veel
succes met een drietal composi
ties van Rossini, „La Fede",
„La Speranza" en „La Carita".
Mevr. Stroomer uit Bergen aan
Zee zong zeer verdienstelijk de
solopartij in La Carita.
De tenor Leo Larsen vergastte
zijn auditorium op een tweetal
stukken van G. Handel „Where
'er you walk" en Aria uit „The
Messiah Ev'ry valley" en drie
composities van Fr. Schubert
„Fruglingstrouw", „Auf dem
Wasser zu singen" en „Nacht
und TraumeHet tot een ovatie
aangroeiende applaus, dat hierop
volgde, kwam pas tot bedaren,
toen Leo Larsen als toegift nog
een stuk van Schubert zong.
Henk Duinker had de moei
lijke taak de zangers en zange
ressen te begeleiden en kweet
zich daarvan onverbeterlijk: be
scheiden en waar nodig wat
krachtiger ondersteunend.
Natuurlijk mocht het op deze
jubileumavond niet ontbreken aan
wat rhetorisch vuurwerk.
Mevr. Hamilton of Silverton
Hill, presidente van het Motet
en Madrigaal koor was de eerste,
die het jubilerende koor compli
menteerde onder het aanbieden
van een fraai bloemstuk en daar
bij de hoop uitsprekende, dat het
koor een grote plaats in het
muziekleven mocht blijven inne
men. De Beschermheer Dr W.
Huygens, burgemeester van Ber
gen, uitte zijn grote waardering
voor hetgeen Bergens Mannen
koor Bergen biedt aan kunst.
Hij complimenteerde in het
bijzonder de mannen van de oude
garde, de heren J. C. D. Koster,
en M. M. v. Gulik en Prins, die
al die jaren hadden meegezongen.
De heer P. Blankendaal, voor
zitter van Bergen's Harmonie,
spoorde Bergens Mannenkoor aan
om op de ingeslagen weg voort
te gaan en zich niet te laten ont
moedigen door de vele lege stoelen
in de zaal: niet overal is men
nog doordrongen van de waar
heid van de woorden „was mu
ziek en zang er niet, het leven
had geen waarde". Spreker ein
digde met het aanbieden van een
enveloppe, waarvan de inhoud
bedoeld was als kleine bijdrage
in het fonds, dat de vervulling
van een lang gekoesterde wens,
een reis naar Noorwegen moge
lijk kon maken.
De heer Henstra sprak namens
de koorvereniging Bergen en liet
zijn beste wensen vergezeld gaan
van bloemen. Ook de Stem des
Volks gaf blijk van zijn belang
stelling en zei het met bloemen.
De heer Broersma, voorz. van
Bergens Mannenkoor dankte ten
slotte voor de vele goede wensen
en vriendelijke woorden. Een bij
zonder woord richtte hij nog tot
de oud-leden Kloek uit A dam en
Wille uit Zaandam, die hun be
langstelling toonden door heden
avond het concert bij te wonen.
OOK BERGEN TELEVISIE
De Televisie-uitzending van
Dinsdagavond werd ook in Bergen
goed ontvangen. Daar het beeld
gedurende de proefuitzending
niet bepaald vlekkeloos was, waren
de verwachtingen hieromtrent ten
huize van de heer Wittebrood
hoog gespannen.
Teneinde de ontvangst zo goed
mogelijk te maken, werd een an
tenne gebouwd van 17 meter
hoogte. Hetgeen wij Dinsdag
avond zagen, overtrof verre de
verwachtingen. Het beeld was
goed, geen hinderlijke storingen
en het geluid was uitstekend.
Hedenavond (Vrijdag) hoopt
de heer Wittebrood de eerste
AVRO televisie-uitzending in zijn
etalage te demonstreren.
SCHOORL
Het Gemeentebestuur van Schoorl richtte dezer
dagen tot de ingezetenen onderstaande oproep
Uit de laatste tijd steeds menig-
vuldiger wordende courantenbe
richten zal U reeds zijn gebleken
dat de gemeentebesturen niet meer
in staat zijn op de normale wijze
gelden te verkrijgen voor de uit
voering van bouwplannen, open
bare werken, scholenbouw e.d.
De reden hiervan is niet de min
dere credietwaardigheid van deze
gemeenten, maar de omstandigheid
dat het rentepercentage van door
lagere publiekrechtelijke lichamen
te sluiten geldleningen door de
Regering op een dusdanig laag
niveau wordt voorgeschreven dat
op de vrije markt voor deze le
ningen geen animo bestaat. Het
funeste gevolg van een en ander
is, dat in het bijzonder de gemeenten
als verzorgsters van de zo urgente
woningbouw worden uitgeschakeld
en ook haar krachten aan andere
nuttige projecten niet kunnen blij
ven geven.
Voor het gemeentebestuur zou
„BERGER LUCHTPOST''
Zondag j.l. werd gevlogen
vanaf Mons. Wind Zuid, donker
met regen. Los 12 uur 10 min.
Afstand 252 Km. Aankomst eerste
vogel 3 uur. Snelheid 1475 m
per minuut.
1 C. Veis
2 P. Brakenhof
3 H. Timmer
4 N. Vrasdonk
5 N. v.d. Kamer
6 Gebr. Bakkum
7 H. Schoorstra
8 A. Stadegaard
9 J. Duinmeier
10 A. Groen
Stand na 4 vluchten
1 Gebr. Bakkum 39 punten
2 N. v.d. Kamer 31 punten
3 H. Timmer 29 punten
4 J. Duinmeier 29 punten
Volgende week laatste vlucht.
BERDOS—S.R.C. 2-0
Reeds na vijf minuten bezorgde
KI. Wit de gastheren de leiding
1—0. Toen golfde het spel lange
tijd heen en weerbeide elftallen
kregen hun kansen, maar doel
punten bleven uit. Na 25 minuten
scoorde J. Schmidt na een mooi
opgezette aanval van links, het
tweede doelpunt 2—0. Met deze
stand ging de rust in.
Na hervatting vertoonde het
spel eenzelfde beeldalleen werd
de thuisclub meer in de verdedi
ging gedrongen. De gasten zagen
echter geen kans om de uitste
kende doelverdediger te passeren,
zodat de beide winstpunten in
Bergen bleven.
5 PERCELEN
ONDER DE HAMER
Ten overstaan van Notaris
C. Knook te Bergen werden
Woensdagmorgen in café „De
Oude Prins" de volgende perce
len bij afslag in het openbaar
verkocht.
1. Het landhuis „Toi et Moi"
aan de Eikenlaan no 10. In bod
gesteld op f 10200. Gemijnd door
de heer Pronk te A dam, f 11600.
2. Het pension „Neptunis",
Prins Hendriklaan 19. In bod
gesteld op f 6700. Gemijnd door
de heer Chr. Meyer te Bergen,
f 7200. Opgehoudende huurder
maakte gebruik van de clausule,
waarbij aan de huurder het eerste
recht van koop werd gewaarborgd.
3. Het landhuis aan de Burg.
Lovinklaan no 1. In bod gesteld
op f 5400. Gemijnd door de heer
Joh. Noort voor f 7200.
4. De villa „Merelhoeve" aan
de Komlaan no 4. In bod gesteld
op f 10500. Gemijnd door de
heer A. Walma te Bergen voor
f 15100.
5. Het Landhuis aan de Vin-
kenbaan no 4. In bod gesteld op
f 10400. Gemijnd door de heer
A. Bosma te Bergen voor f 12100.
niets eenvoudiger zijn dan deze
moeilijke toestand te aanvaarden
en kalm af te wachten tot het
tijdstip komt waarop weer gelden
langs de gebruikelijke weg beschik
baar komen.
Dit afwachten menen wij ons
in Schoorl niet te kunnen permit
teren omdat zulks een hoogst on
gewenste toestand zou doen ont
staan voor het huisvestings- en
het onderwijsprobleemde bouw
van nieuwe huizen zou gedurende
een reeks van jaren niet mogelijk
zijn, met het gevolg van alle mo
gelijke huiselijke narigheden welke
daaruit zouden voortkomen terwijl
ook het gemis van de nodige
school-accomodatie, welke inder
daad dringend nodig is, zowel bij
het openbaar- als het bijzonder
onderwijs, het gehalte van het
onderwijs zeer nadelig zou bein-
vloeden, iets waarvan de hier
opgroeiende jeugd jarenlang de
gevolgen zou moeten ondervinden.
Tenslotte is er nog de nood
zakelijke verbetering van een voor
het vreemdelingenverkeer belang
rijk weggedeelte, welke niet uit
gevoerd zou kunnen worden indien
de middelen ons daartoe niet wer
den verschaft. Ook dit zou voor
onze gemeente die het zozeer heb
ben moet van dit vreemdelingen
verkeer, een stap terug betekenen.
Om nu deze algehele lamlegging
van de gemeentelijke activiteit te
voorkomen zouden wij, evenals
dit reeds in andere gemeenten zo
prijzenswaardig tot stand kwam,
een lening willen uitschrijven waar
aan alle ingezetenen die daartoe
financieel in staat zijn zouden
kunnen deelnemen. Een dergelijke
lening zou plm. f 125.000,groot
dienen te zijn om ons voorlopig
met één slag van alle moeilijkheden
te bevrijden, doch gelet op het
feit dat dit voor een betrekkelijk
kleine en niet zo bijzonder kapi
taalkrachtige gemeente als de onze
een grote som is, zou zelfs de
helft van dit bedrag reeds de
meest dringende projecten tot uit
voering kunnen brengen.
Het ligt in ons voornemen te
trachten de bovenvermelde som
bijeen te brengen door de uitgifte
van onderhandse schuldbekentenis
sen in stukken van f 500.en
f 1.000,welke 4 °/0 rente zou
den mogen opbrengen. De looptijd
van deze lening gaat 15 jaar be
dragen, terwijl na afloop van die
termijn de geleende som in zijn
geheel wordt terugbetaald. Elk
jaar wordt 4°/0 over het geleende
bedrag betaalbaar gesteld.
Om te weten te komen of een
dergelijke lening hier kans van
slagen biedt zouden wij U met
aandrang willen verzoeken zeer
ernstig bij uzelve te overwegen
of U voor dit doel een bedrag,
liefst een veelvoud van f 1.000,
beschikbaar kunt stellen. De rente
vergoeding van 4°/0 is zeker niet
onaantrekkelijk en het is best mo
gelijk dat U voor menige andere
soliede belegging een lager rende
ment maakt.
Wij vernemen dus gaarne of
U in beginsel op onze aanvrage
wilt ingaan.
Desgewenst zijn wij bovendien
bereid om U te bezoeken en deze
aangelegenheid nader met U te
bespreken. Vanzelfsprekend zullen
Uw mededelingen als strikt ver
trouwelijk worden behandeld.
Ook niet-inwoners van Schoorl
kunnen deelnemen.
SCHOORL'S GEMENGD
KOOR
Bovengenoemd koor verleent
haar medewerking aan het 8-
October concert op Maandag a.s.,
hetwelk is georganiseerd door de
Alkmaarse Oratoriumvereniging,
eveneens onder leiding van de
bekende dirigent Corn. Jonker.
Daar het programma bestaat uit
een keur van prachtige werken,
loont het zeker de moeite dit
concert te gaan beluisteren.
Weektted
DE DUINSTREEK
Redactie en Adm.C. Oldenburg,
Laan weg 164, Schoorl, Giro 147071
Telefoon 268
Agentschap te Bergen
De Haan's Boekhandel, Staticnsstr
Telefoon 2452
Agentschap voor Egmond-Binnen
en Egmond aan de Hoef:
P, Smit, Abdijlaan 59
Agentschap voor Egmond aan Zee
P. Jonker, Voorstraat 125
Abonnementsprijsf 3,80 per jaar
f 0,95 per kwartaal
Advertentieprijs: 10 ct. per m.m.
met een minimum van f 1,
Familieberichten 14 ct. per m.m.
7 October
Dokter POOT, Telefoon 2423