Ueekilad
99
ff
De Indianen en hun kunst.
GERRITSEN
Wrijf Kou en Pijn
W IflfnrWrvr
VRIJDAG 28 JANUARI 1955
32c JAARGANG No. 4
Verschijnt tc Bergen, Bergen aan Zee, Schoorl, Schoorldam, Groet, Camperduin, Egmond aan Zee, Egmond-Binnen en Egmond a. d. Hoef
BERGEN
Ingeleid door de voorzitter van
het K.C.B., de heer D. de Wolff
Peereboom, die verklaarde dat
hij na het horen van een lezing
van de heer J. Schilstra, leraar
aan de R.H.B.S. te Alkmaar, deze
spreker spontaan had uitgeno
digd te Bergen wat een goede
inval is gebleken! te komen
spreken, hield de heer Schilstra
op 13 Januari in de Rustende Ja
ger een boeiende en belangwek
kende lezing over „de Indianen
en hun kunst". Komende tot zijn
onderwerp ving hij aan met te
zeggen, dat men moeilijk van „de
Indiaan" kan spreken, evenmin
als men van „de Europeaan" ge
wagen kan. De talrijke stammen
oorspronkelijk ruim 400 in ge
tal, waarvan er tegenwoordig
slechts 200 over zijn, verschillen
onderling zoveel in zeden en ge
woonten, dat het moeilijk is daar
uit een synthese te vormen. De
blanken die naar Amerika kwa
men brachten het paard en het
wiel mede, wat de indianen niet
kenden; zij gebruikten echter ook
het vuurwapen, waarmede zij de
gehele aardbol veroverden, want
dit wapen was aan de bruine,
gele en rode rassen onbekend.
Moordpartijen door blanken be-
drevfen zijn de oorzaak, dat tiet
aantal indianen sterk gedund is,
en dat hun gevoelens jegens de
blanken niet bepaald welwillend
zijn te noemen. Feitelijk willen zij
van de moderne beschaving maar
weinig weten. Zoveel mogelijk
houden zij vast aan eigen ge
woonten en gebruiken, wat aan
passing aan moderne toestanden
erg bemoeilijkt. Zij hebben hun
eigen talen en godsdiensten.
Lange tijd zijn zij door de
Noord-Amerikanen als minder
waardig beschouwd. Eerst in
1929 verkregen zij burgerrecht en
tot 1933 waren zij in zekere zin
vogelvrij. De regering heeft hen
zekere delen van het land re
servaten genaamd toegewe
zen, waar zij kunnen wonen en
op eigen wijze leven, terwijl zij
van uit Washington een gelde
lijke toelage ontvangen. Ondanks
dit alles leiden zij echter een
armoedig bestaan.
Dit valt te betreuren, want
de Indianen zijn een volk
met een eigen cultuur. Hun talen
doen voor die van menig ander
volk niet onder. Er zijn er die
20.000 woorden tellen. Vloeken
en scheldwoorden zijn er onbe
kend, maar voor auto-onderdelen
hebben zij eigen woorden ge
vormd. De Indiaan is niet het
minderwaardig schepsel, dat men
uit de boéken van Aimard en
Karl May en uit de films leert
kennen. In de film wint de blanke
het altijd van de Indiaan, wat een
Indiaans jongetje er toe bracht
aan zijn vader te vragen: Vader,
winnen wij nu nooit eens?
Oorspronkelijk hielden de In
dianen zich met de jacht en de
landbouw bezig, doch door hun
contact met de blanken, werd de
landbouw sterk verminderd en
nam de jacht toe. Het paard, door
de Spanjaarden meegebracht, ver
wilderde in de prairiën, maar
werd later door de Indianen ge
vangen, getemd en gebruikt, zo
dat ze daarmee de onmetelijke
prairiën introkken, die zij te voet
niet hadden durven doorkruisen.
Dit had een toename van de jacht
ten gevolge.
Toch heeft het contact met de
blanken er toe geleid dat de In
dianen zich meer en meer van
hen hebben teruggetrokken op
het eigene. De heer Schilstra, die
op zijn reis in de Ver. Staten de
Apache-, Navajoo- en Pueblo-
Indianen in hun reservaten be
zocht en hun primitieve woningen
betrad, om met de bewoners na
der kennis te maken, was voor
namelijk getroffen door het feit,
dat de magie en de symboliek nog
zo'n grote plaats innemen in het
gedachtenleven van deze mensen.
Iedere daad en ieder voorwerp,
elke zede en gewoonte bezit een
magische betekenis, die met de
godsdienst samenhangt. Het af
smeken van regen, dat op een be
paalde datum geschiedt, is een
opeenvolging van dansen en zin
gen, dat negen dagen duurt. Ook
het bezweren van slangen is een
magisch-religieuze plechtigheid.
De Indianen hebben hun eigen
religieuze verwachtingen. Zij ge
loven dat aan de heerschappij van
de blanke eenmaal een einde zal
komen, en dat de bison, die zij
vereren, weder zal terugkeren.
Dat is een der voornaamste oor
zaken, dat zij de voordelen der
moderne beschaving slechts
schoorvoetend aanvaarden. Een
door de regering gesticht zieken
huis wordt zelden door de patiën
ten bezocht, omdat men de medi
cijnman van de stam niet wil
voorbijgaan. Houten huizen, door
de regering voor hen gebouwd,
worden als pakhuis gebezigd, om
dat de deur op de verkeerde rich
ting is aangebracht. Verlaten zij
de reservaten om in de moderne
samenleving een plaats te zoeken,
dan komen ze in de onderste la
gen der samenleving terecht.
KOU GEVAT...
Beschouvvt men deze stammen
echter op zichzelf, dan krijgt men
bewondering voor wat zij in de
loop des tijds hebben tot stand
gebracht. Bij de inwijdingsritua
len der Navajo's, die deels bo
vengronds, deels ondergronds
plaatsvinden, treft men een uitge
breid en logisch rituaal aan,
waarbij het stuifmeel der bloemen
een grote rol vervult. Bij deze
stam, de grootste van alle, treft
men zandschilderingen aan van
verschillend gekleurde zandsoor-
ten, die een eigen kunstwaarde
bezitten. Overdag vervaardigd,
worden zij echter bij het onder
gaan der zon weder uitgewist,
daar de afgebeelde voorwerpen
uitdrukkingen zijn van de zonne
dienst.
Ook de maskers die door de
deelnemers aan de religieuze
plechtigheden worden gedragen,
bezitten een magische betekenis.
Uit verschillende soorten van
hout samengesteld, met bepaalde
kleuren beschilderd, en met spe
ciale tooi opgesierd, zijn zij voor
de Indiaan iets levends. Een
jongmens, die zulk een masker
had nagemaakt en er openlijk me
de over de straat ging, werd door
de politie gearresteerd en met
het oog op zijn veiligheid naar
een ander deel van het land ge
bracht, terwijl het masker in be
slag werd genomen. Daarna werd
het in de tuin van de politie
commissaris begraven, doch
maandenlang vond men op de
plaats waar zulks was geschied,
de offergaven der Indianen aan
de geest van het masker gebracht.
De kunst dezer Indianen dient
een bepaald doel. Alle versierin
gen zijn geladen met een magi
sche betekenis. De kleding en de
voorwerpen worden niet versierd
zonder meer, doch daaraan ligt
een magische bedoeling ten
grondslag. De symboliek en de
magie bezitten zulk een kracht
voor de Indiaan, dat het niet ge
oorloofd is hen als bijgeloof te
beschouwen. De rituele dansen
en de magische handelingen, de
zang en het muziek maken zijn te
beschouwen als onze westerse ge
beden en plechtigheden. En deze
dingen vormen onze aankno
pingspunten met deze rijke en
oorspronkelijke cultuur.
Na de pauze werden een reeks
lichtbeelden en korte filmpjes
vertoond, ter verduidelijking van
het gesprokene. Allereerst bleek,
dat men voor de reservaten niet
het vruchtbaarste en beste deel
der Ver. Staten had uitgezocht.
De woeste gronden zijn voor de
landbouw maar matig geschikt.
Maar ook kreeg men de religieu
ze dansen te zien en de plechtig
heid der slangenbezwering, de
maskers en de behuizing. De kle
ding heeft in de loop des tijds
veel veranderingen ondergaan,
en is op westerse mode afge
stemd, maar bij de religieuze
feesten ziet men de mannen nog
de oude kledij dragen. De spre
ker had het geluk gehad een ori
ginele verenhoofdtooi te kunnen
kopen, waarvan de kleuren zelfs
hier, waar het licht minder fel Is,
ieders bewondering wekten. Ver
der werd er een aantal filmnega
tieven vertoond, voornamelijk
voorbeelden van primitieve kunst
bevattend.
Een aandachtig publiek volgde
de boeiende voordracht, en na
het dankwoord van de heer De
Wolff Peereboom klonk een
krachtig applaus op, als uitdruk
king van de wens deze spreker
nog eens in Bergen te mogen ho
ren.
GOUD
BERGER ACCORDEON-VERENIGING
Zaterdagavond gaf de Berger
Accordeon Vereniging een con
cert in de Rustende Jager onder
leiding van Wim Cornelissen.
Voorzitter W. van 't Hoff heette
de aanwezigen welkom en deelde
mede dat dit concert feitelijk een
„inhaal-concert" diende te heten
omdat het verleden jaar door in
terne moeilijkheden niet mogelijk
was geweest een concert te laten
houden. De nieuwe dirigent Wim
Cornelissen, die slechts zeven
maanden met de spelers heeft ge
oefend, treedt thans voor het
eerst met de B.A.V. musici in
Bergen op.
Nadat de voorzitter zijn rede
beëindigd had trad de 11-jarige
Dini van Exter 't jongste lid
der B.A.V. op de lessenaar
van de dirigent toe,- nam de diri
geerstok ter hand om het eerste
nummer van het programma, de
B.A.V.-Tune van Philip Laots in
de bewerking van Wim Cornelis
sen ten gehore te laten brengen.
De wijze waarop deze jeugdige
dirigente de dirigeerstok hanteer
de wekte ieders bewondering en
geeft hoop voor de toekomst.
Daarna werden onder leiding
van Wim Cornelissen een aantal
nummers uitgevoerd, voor het
merendeel opera's en melodieën
uit operettes, die bij het publiek
erg in de smaak bleken te vallen.
Over de uitvoering dezer muziek
stukken kunnen we kort zijn: dit
was muziek, en wel muziek die er
wezen mocht, want bij vele clubs
wekt het accordeonspel wel eens
de indruk van krassen en janken,
wat hier geheel afwezig was. De
dirigent had het geheel der mede
werkenden goed in de hand en
het was een genot deze uitvoering
bij te wonen. Na de pauze trad
het Vibrofoon Amusements Or
kest, eveneens onder leiding van
Wim Cornelissen, voor het voet
licht en het spel dezer geoefende
musici bewoog zich meer op het
gebied der vermaaksmuziek. Zo
wel de blazers als de violisten
waren prima.
Het daverend applaus dat aan
het eind van het concert weer
klonk, vormde de uiting van te
vredenheid over het gehoorde.
ZONDAGSDIENST
ARTSEN
TJIPKE VISSER
OVERLEDEN
Zaterdag 22 Januari overleed
de beeldhouwer Tjipke Visser, de
nestor der Bergense kunstenaars,
in de ouderdom van 78 jaar.
Tjipke Visser, die in 1908 zich in
Bergen vestigde, heeft met uit
zondering van een verblijf bui
tenslands, dat meer dan een jaar
duurde, sindsdien steeds in Ber
gen gewoond en gewerkt. Hij
was een consciëntieus en produc
tief kunstenaar, wiens werken
men zowel in de Nieuwe als in
de Oude Wereld kan aantreffen.
TUIN- EN OOSTDORP
De 18e Januari werd in het
Verenigingsgebouw van T. en O.
een filmavond gegeven, die door
talrijke personen werd bijge
woond. De voorzitter, de heer
Winkel heette de aanwezigen
welkom en in 't bijzonder de heer
en mevrouw Ros, aan wier mede
werking het te danken is, dat de
ze filmavond tot stand kwam.
Vertoond werd een achttal films.
San Francisco, de grootste ha
venstad aan de Westkust der
V.S., dat oorspronkelijk een ne
derzetting der Spaanse missie
was, doch later tot een grote stad
uitgroeide, werd in de aanvang
dezer eeuw door een aardbeving
verwoest, doch daarna geheel in
modern-Amerikaanse stijl her
bouwd. Grote gebouwen en brede
straten, die zich over een heuvel
achtige bodem uitstrekken, vindt
men er evenals in andere Ameri
kaanse steden. San Francisco,
aan de Gouden Poort gelegen,
waar men tegen 't ondergaan der
zon een verrukkelijk beeld van de
zee krijgt, is een der grootste we
reldhavens, al valt 't direct op dat
het verkeer en 't leven er iets
- under snel en koortsachtig zijn
dan in New York. Het Central
Park in New York, een park mid
den in de huizenmassa aangelegd,
groot van oppervlakte en met
prachtige natuurtaferelen, biedt
oud en jong ontspanning en ver
maak, terwijl in de verte de wol
kenkrabbers van Manhattan de
lucht in steken. De aanleg van de
Lincoln Turmal onder de Hudson
gaf een beeld van de arbeid, die
verricht werd bij het tot stand
komen van dit belangrijke stuk
werk. Verder kwam er een film
van een klein Amerikaans jonge
tje, Sweeney geheten, dat verge
zeld van zijn speelgoed-olifant,
de wereld intrekt en buiten zijn
toedoen in de dierentuin terecht
komt. Zijn ontmoetingen met
viervoeters en vogels zijn soms
van grappige aard, 'n enkele maal
adembenemend. Het werk van de
Jeugdpolitie kwam daarna aan de
beurt. De politiemannen in de
V.S. zijn tot het inzicht gekomen,
dat om de misdaad met succes te
bestrijden, de jeugd beter ver
zorgd moet worden, waartoe zij
in verschillende straten der grote
steden huizen inrichten waar de
jeugd spelletjes kan doen en wat
leren kan van handwerken, kun
sten en wetenschappen, op de
zelfde wijze als dit op kleinere
schaal in het Dorpshuis in
Bergen gebeurt; zij betalen daar
toe elk een bijdrage, terwijl de
rest van 't benodigde komt van
gefortuneerde burgers en van za
ken. Dat is een uitstekend werk.
Het journaal der burgerlucht
vaart liet verschillende momenten
uit de vliegwereld zien en de goe
de positie, welke de K.L.M. daar
inneemt.
weg met DAMPO
Een belangrijk moment vormde
het vertonen van de film „De
staatsmijn in Limburg". Het ge
hele bedrijf van een mijn passeer
de de revue, terwijl men tevens
een kijkje kreeg in de verschillen
de fabrieken, die het mijnproduct
aan de chemische industrie
dienstbaar maken.
Een Engelse film over twee za
kenlieden, die naast elkaar wo
nen, doch vreemden zijn voor el
kaar, maar die met elkaar in ken
nis komen door hun dienstname
bij de Engelse Home Guard (on
ze Bescherming Burger Bevol
king) vormde de vrolijke noot
van de avond, die bij alle aanwe
zigen zeer in de smaak viel.
T. EN O. HUISHOUDELIJKE
ZIEKENVERPLEGING.
Woensdag 19 Jan. gaf zuster
Van Oosten haar tweede les over
dit onderwerp. Behandeld werd:
waarvoor dient onze huid, waar
om wassen wij ons en waarom
wordt vooral een zieke iedere
dag goed gewassen? Hoe moet
het wassen van een bedpatiënt
gebeuren en hoe voorkomen we
doorliggen? Daarna werd ter
wille van de nieuwe cursisten
(het aantal groeit steeds!) het
bed-opmaken (denk aan het zeil)
en tillen van de patiënt nog eens
beoefend, om tenslotte over te
gaan tot het oefenen met steek,
slof, windring en schuitje.
REIS EN FILM
Zaterdag 22 Jan. hield de heer
J. Bekius een causedie voor de
leden en donateurs der blauwe
N.V. en xv.J.V.O. over zijn rei
zen als directeur bij het verbou
wen van poot-aardappelen, voor
al Bintjes, in het buitenland.
Voor de pauze reisden we met
hem per K.N.S.M. vrachtboot
met passagiers accomodatie van
Amsterdam naar Engeland waar
wrakken van vergane schepen
lagen, dan met een dikke mist
door het Kanaal, de woelige Golf
van Biscaje door naar Lissabon
met zijn diep-blauw geverfde bo
ten.
Daar bezoeken we de badplaats
Estoril met zijn rijk-bloeiende ge
raniums. Verder varen we door
de Golf van Cadiz waar de boot
motorpech heeft, dan door de
straat van Gibraltar naar Tunis,
waar dokter en douane aan
boord komen. Hier wordt de
ruïne van Carthago bezocht, om
dan weer verder te reizen per
boot naar Piraeus, de haven van
Athene. Athene kan in zeker op
zicht het ideaal van menige Ber-
genaar genoemd worden: een
nieuwe stad in oude stijl opge
bouwd. De Acropolis wordt be
zocht en de reis gaat verder naar
Alexandrië in Egypte. Wat jbij
een bezoek aan Egypte vooral
opvalt is de schrijnende tegen
stelling van rijkdom en armoede.
De grootgrondbezitters in prach
tige paleizen, de Fellah's, die het
land bewerken in hutten van ge
vlochten takken en klei, waar
een heel gezin leven moet van de
opbrengst van een kwart a een
half hectare grond. De werk
methode is er primitief, maar de
grond wordt uiterst economisch
bebouwd tot en met de bermen
der greppels, en onkruid zal men
er tevergeefs zoeken.
In tegenstelling met de Egyp
tische steden is onze volgende
aanlegplaats, Beyrouth in de Li
banon, een stad met brede stra
ten en lanen. Per auto gaat de
tocht over brede goedaangelegde
autowegen over de Libanon tot
waar de nomaden met hun lang-
orige geiten wonen, en verder tot
in de buurt van Damascus waar
proefvelden bezocht worden en
de Arabische meesterknecht per
fect op de hoogte blijkt te zijn
van de verschillende aardappel
ziekten.
Terug op de boot varen we
naar Cyprus met zijn grote ex
port van aardappelen. Nu nog
even naar de zuidkunst van Tur
kije om het daar groeiende Jo-
hannesbrood in te laden en dan
wordt de thuisreis aanvaardt
door de Straat van Messina met
zijn beruchte draaikolken en
langs de Liparische eilanden met
hun huizen van puimsteen naar
Rotterdam.
Na de pauze vertelde de spre
ker iets over de toestanden op
het platteland in Zuid-Slavië
voor de wereldoorlog. In die tijd
heeft hij verschillende lezingen
gehouden voor de boeren, waar
bij een grote belangstelling voor
deze voorlichtende arbeid was op
te merken. Kleine incidenten de
den zich ook voor: op een der bij
eenkomsten was de tolk blijkbaar
fascistisch georiënteerd en gaf de
woorden van spreker op zodani
ge wijze weer, dat er deining ont
stond. Door ingrijpen van de pro
fessor, die ook zijn begeleider
was naar de verschillende proef
velden, werd erger voorkomen.
Met een primitief wagentje
trokken we mee om de proefvel
den, waar ook onze Bintjes groei
den, te bezoeken. Treffend was,
dat men overal de vrouwen het
werk zag doen. Vooral op deze
velden bleken deze oneindig be
ter te voldoen dan de mannen: zij
waren preciezer en daar komt het
bij een proefveld op aan
Op de film gleden beelden van
het landschap aan ons voorbij:
klaterende watervallen van bij
zondere pracht, een zevental me
ren, die terrasgewijs in elkaar
overgingen, kale hellingen, waar
door onoordeelkundige ontbos
sing de erosie de vruchtbare aar
de had weggespoeld, zodat de
vele kudden schapen en geiten
nauwelijks iets vonden om het
magere lichaam in stand te hou
den.
Last van Zennwen?
Mijnhardt's Zenuwtabletten
helpen U er overheen.
Aan de kust van Dalmatië voe
ren we voorbij en van Split uit
maakten we met de spreker de
avontuurlijke tocht over de
Adriatische Zee naar een eiland,
waar advies gegeven moest wor
den inzake het vervangen van de
wijnstok door aardappelvelden,
welk advies stellig een kolfje
naar de hand geweest moet zijn
van de „blauwe" adviseur.
De terugreis liep eerst vast in
de mist en slechts een klein hor
logekompasje van de Nederland
se passagier, stelde de kapitein
van het motorbootje in staat de
vaste wal weer te vinden.
In Bulgarije leerden we, dat dit
land een vooraanstaande plaats
inneemt in de aardbeiproduceren-
de landen en velen zullen ver
wonderd hebben opgekeken bij
het zien van de eindeloze rijstvel
den met de oosters aandoende
karbouwen. In deze natte velden
leven duizenden kikvorsen en
honderden ooievaars, die hun
ontbijt en verdere maaltijden
dicht bij de hand hebben.
Een hartelijk applaus van de
volle zaal was de dank voor de
buitengewoon prettige en interes
sante causerie en het gehoor gaf
nogmaals blijk van instemming
met de hartelijke woorden, welke
de heer Schuil tot spreker richtte.
Voor de N.V. en de K.J.V.O.
was het weer een succesvolle
avond.
BARCHEMSGROEP
TE BERGEN.
Op Zondag 23 Januari kwam
in de Haaf te Bergen weder de
plaatselijke groep der wood-
brookers bijeen. Na een bijzonder
mooie fluitsolo van mej. Da. Jan
sen (fluitsolo van Debussy)
kreeg de heer Gerritsen, gra
fisch kunstenaar in den Haag,
het woord voor een zeer diep
gaande beschouwing over het
verband tussen Kunst en Religie.
In de mens leven zowel lumineu-
se, Goddelijke krachten als ook
demonische. Hij is in staat tot
beeldvorming maar ook tot beel
denstorm. Hier is een gespleten
heid, die vooral sinds de Re
naissance dieper werd. Toch
blijft in de mens begrip voor hef
Goddelijke, wat ook in de beel
dende kunst tot uiting komt. Er
is zeer duidelijk georiënteerde
sacrale kunst waarbij hij als
voorbeelden Giotto, Grünewald
en Rembrandt noemde, terwijl
ook in Van Gogh duidelijk een
inslag van dat lumineuse merk
baar is. In diepste diepten is er
eigenlijk geen verschil tussen
sacrale en profane kunst. Een
DE DUINSTREEK
Redactie en Adm.: C. Oldenburg,
Laanweg 35, Schoorl, Giro 147071
Telefoon K 2209-268
Agentschap te Bergen: De Haan's
Boekhandel, Stationsstr., Tel. 2452
Agentschap voor Egmond aan Zee
P. Jonker, Voorstraat 125
Abonnementsprijs: f 4.70 per jaar
f 1.20 per kwartaal
Advertentieprijs: 10 ct. per m m.
met een minimum van f 1.20
Vraag en Aanbod 12 ct. per m.m.
Woning- en Vacantieruil 14ct. m.m.
Familie-advertenties 15ct. per m.m.
Ingezonden mededeling
ft Krabben en peuteren maaht
Hl 1111- de kwaal steeds erger. De
l1itc,|<s_ helder vloeibare D. D. D.
UIlMdll dringtdiepin de poriën door,
zuivert, ontsmet en geneest
GENEESMIDDEL TEGEN A A
HUIDAANDOENINGEN
VLOEISTOF
BALSEM
ZEEP
Ingezonden mededeling
Bedek keel en borst met de pijn
stillende Thermogène; de welda
dige warmte verjaagt verkoudheid.
BERGEN
30 Januari
Dr. LUGTEN, Telefoon 2700
SCHOORL-KOEDIJK
30 Januari
Dr. H J. PIERS, Telefoon K 2201-202
b.g.g. K 2208-2847
Ingezonden mededeling
Ingezonden Mededeling