Ueekilad 99 ff De Indianen en hun kunst. GERRITSEN Wrijf Kou en Pijn W IflfnrWrvr VRIJDAG 28 JANUARI 1955 32c JAARGANG No. 4 Verschijnt tc Bergen, Bergen aan Zee, Schoorl, Schoorldam, Groet, Camperduin, Egmond aan Zee, Egmond-Binnen en Egmond a. d. Hoef BERGEN Ingeleid door de voorzitter van het K.C.B., de heer D. de Wolff Peereboom, die verklaarde dat hij na het horen van een lezing van de heer J. Schilstra, leraar aan de R.H.B.S. te Alkmaar, deze spreker spontaan had uitgeno digd te Bergen wat een goede inval is gebleken! te komen spreken, hield de heer Schilstra op 13 Januari in de Rustende Ja ger een boeiende en belangwek kende lezing over „de Indianen en hun kunst". Komende tot zijn onderwerp ving hij aan met te zeggen, dat men moeilijk van „de Indiaan" kan spreken, evenmin als men van „de Europeaan" ge wagen kan. De talrijke stammen oorspronkelijk ruim 400 in ge tal, waarvan er tegenwoordig slechts 200 over zijn, verschillen onderling zoveel in zeden en ge woonten, dat het moeilijk is daar uit een synthese te vormen. De blanken die naar Amerika kwa men brachten het paard en het wiel mede, wat de indianen niet kenden; zij gebruikten echter ook het vuurwapen, waarmede zij de gehele aardbol veroverden, want dit wapen was aan de bruine, gele en rode rassen onbekend. Moordpartijen door blanken be- drevfen zijn de oorzaak, dat tiet aantal indianen sterk gedund is, en dat hun gevoelens jegens de blanken niet bepaald welwillend zijn te noemen. Feitelijk willen zij van de moderne beschaving maar weinig weten. Zoveel mogelijk houden zij vast aan eigen ge woonten en gebruiken, wat aan passing aan moderne toestanden erg bemoeilijkt. Zij hebben hun eigen talen en godsdiensten. Lange tijd zijn zij door de Noord-Amerikanen als minder waardig beschouwd. Eerst in 1929 verkregen zij burgerrecht en tot 1933 waren zij in zekere zin vogelvrij. De regering heeft hen zekere delen van het land re servaten genaamd toegewe zen, waar zij kunnen wonen en op eigen wijze leven, terwijl zij van uit Washington een gelde lijke toelage ontvangen. Ondanks dit alles leiden zij echter een armoedig bestaan. Dit valt te betreuren, want de Indianen zijn een volk met een eigen cultuur. Hun talen doen voor die van menig ander volk niet onder. Er zijn er die 20.000 woorden tellen. Vloeken en scheldwoorden zijn er onbe kend, maar voor auto-onderdelen hebben zij eigen woorden ge vormd. De Indiaan is niet het minderwaardig schepsel, dat men uit de boéken van Aimard en Karl May en uit de films leert kennen. In de film wint de blanke het altijd van de Indiaan, wat een Indiaans jongetje er toe bracht aan zijn vader te vragen: Vader, winnen wij nu nooit eens? Oorspronkelijk hielden de In dianen zich met de jacht en de landbouw bezig, doch door hun contact met de blanken, werd de landbouw sterk verminderd en nam de jacht toe. Het paard, door de Spanjaarden meegebracht, ver wilderde in de prairiën, maar werd later door de Indianen ge vangen, getemd en gebruikt, zo dat ze daarmee de onmetelijke prairiën introkken, die zij te voet niet hadden durven doorkruisen. Dit had een toename van de jacht ten gevolge. Toch heeft het contact met de blanken er toe geleid dat de In dianen zich meer en meer van hen hebben teruggetrokken op het eigene. De heer Schilstra, die op zijn reis in de Ver. Staten de Apache-, Navajoo- en Pueblo- Indianen in hun reservaten be zocht en hun primitieve woningen betrad, om met de bewoners na der kennis te maken, was voor namelijk getroffen door het feit, dat de magie en de symboliek nog zo'n grote plaats innemen in het gedachtenleven van deze mensen. Iedere daad en ieder voorwerp, elke zede en gewoonte bezit een magische betekenis, die met de godsdienst samenhangt. Het af smeken van regen, dat op een be paalde datum geschiedt, is een opeenvolging van dansen en zin gen, dat negen dagen duurt. Ook het bezweren van slangen is een magisch-religieuze plechtigheid. De Indianen hebben hun eigen religieuze verwachtingen. Zij ge loven dat aan de heerschappij van de blanke eenmaal een einde zal komen, en dat de bison, die zij vereren, weder zal terugkeren. Dat is een der voornaamste oor zaken, dat zij de voordelen der moderne beschaving slechts schoorvoetend aanvaarden. Een door de regering gesticht zieken huis wordt zelden door de patiën ten bezocht, omdat men de medi cijnman van de stam niet wil voorbijgaan. Houten huizen, door de regering voor hen gebouwd, worden als pakhuis gebezigd, om dat de deur op de verkeerde rich ting is aangebracht. Verlaten zij de reservaten om in de moderne samenleving een plaats te zoeken, dan komen ze in de onderste la gen der samenleving terecht. KOU GEVAT... Beschouvvt men deze stammen echter op zichzelf, dan krijgt men bewondering voor wat zij in de loop des tijds hebben tot stand gebracht. Bij de inwijdingsritua len der Navajo's, die deels bo vengronds, deels ondergronds plaatsvinden, treft men een uitge breid en logisch rituaal aan, waarbij het stuifmeel der bloemen een grote rol vervult. Bij deze stam, de grootste van alle, treft men zandschilderingen aan van verschillend gekleurde zandsoor- ten, die een eigen kunstwaarde bezitten. Overdag vervaardigd, worden zij echter bij het onder gaan der zon weder uitgewist, daar de afgebeelde voorwerpen uitdrukkingen zijn van de zonne dienst. Ook de maskers die door de deelnemers aan de religieuze plechtigheden worden gedragen, bezitten een magische betekenis. Uit verschillende soorten van hout samengesteld, met bepaalde kleuren beschilderd, en met spe ciale tooi opgesierd, zijn zij voor de Indiaan iets levends. Een jongmens, die zulk een masker had nagemaakt en er openlijk me de over de straat ging, werd door de politie gearresteerd en met het oog op zijn veiligheid naar een ander deel van het land ge bracht, terwijl het masker in be slag werd genomen. Daarna werd het in de tuin van de politie commissaris begraven, doch maandenlang vond men op de plaats waar zulks was geschied, de offergaven der Indianen aan de geest van het masker gebracht. De kunst dezer Indianen dient een bepaald doel. Alle versierin gen zijn geladen met een magi sche betekenis. De kleding en de voorwerpen worden niet versierd zonder meer, doch daaraan ligt een magische bedoeling ten grondslag. De symboliek en de magie bezitten zulk een kracht voor de Indiaan, dat het niet ge oorloofd is hen als bijgeloof te beschouwen. De rituele dansen en de magische handelingen, de zang en het muziek maken zijn te beschouwen als onze westerse ge beden en plechtigheden. En deze dingen vormen onze aankno pingspunten met deze rijke en oorspronkelijke cultuur. Na de pauze werden een reeks lichtbeelden en korte filmpjes vertoond, ter verduidelijking van het gesprokene. Allereerst bleek, dat men voor de reservaten niet het vruchtbaarste en beste deel der Ver. Staten had uitgezocht. De woeste gronden zijn voor de landbouw maar matig geschikt. Maar ook kreeg men de religieu ze dansen te zien en de plechtig heid der slangenbezwering, de maskers en de behuizing. De kle ding heeft in de loop des tijds veel veranderingen ondergaan, en is op westerse mode afge stemd, maar bij de religieuze feesten ziet men de mannen nog de oude kledij dragen. De spre ker had het geluk gehad een ori ginele verenhoofdtooi te kunnen kopen, waarvan de kleuren zelfs hier, waar het licht minder fel Is, ieders bewondering wekten. Ver der werd er een aantal filmnega tieven vertoond, voornamelijk voorbeelden van primitieve kunst bevattend. Een aandachtig publiek volgde de boeiende voordracht, en na het dankwoord van de heer De Wolff Peereboom klonk een krachtig applaus op, als uitdruk king van de wens deze spreker nog eens in Bergen te mogen ho ren. GOUD BERGER ACCORDEON-VERENIGING Zaterdagavond gaf de Berger Accordeon Vereniging een con cert in de Rustende Jager onder leiding van Wim Cornelissen. Voorzitter W. van 't Hoff heette de aanwezigen welkom en deelde mede dat dit concert feitelijk een „inhaal-concert" diende te heten omdat het verleden jaar door in terne moeilijkheden niet mogelijk was geweest een concert te laten houden. De nieuwe dirigent Wim Cornelissen, die slechts zeven maanden met de spelers heeft ge oefend, treedt thans voor het eerst met de B.A.V. musici in Bergen op. Nadat de voorzitter zijn rede beëindigd had trad de 11-jarige Dini van Exter 't jongste lid der B.A.V. op de lessenaar van de dirigent toe,- nam de diri geerstok ter hand om het eerste nummer van het programma, de B.A.V.-Tune van Philip Laots in de bewerking van Wim Cornelis sen ten gehore te laten brengen. De wijze waarop deze jeugdige dirigente de dirigeerstok hanteer de wekte ieders bewondering en geeft hoop voor de toekomst. Daarna werden onder leiding van Wim Cornelissen een aantal nummers uitgevoerd, voor het merendeel opera's en melodieën uit operettes, die bij het publiek erg in de smaak bleken te vallen. Over de uitvoering dezer muziek stukken kunnen we kort zijn: dit was muziek, en wel muziek die er wezen mocht, want bij vele clubs wekt het accordeonspel wel eens de indruk van krassen en janken, wat hier geheel afwezig was. De dirigent had het geheel der mede werkenden goed in de hand en het was een genot deze uitvoering bij te wonen. Na de pauze trad het Vibrofoon Amusements Or kest, eveneens onder leiding van Wim Cornelissen, voor het voet licht en het spel dezer geoefende musici bewoog zich meer op het gebied der vermaaksmuziek. Zo wel de blazers als de violisten waren prima. Het daverend applaus dat aan het eind van het concert weer klonk, vormde de uiting van te vredenheid over het gehoorde. ZONDAGSDIENST ARTSEN TJIPKE VISSER OVERLEDEN Zaterdag 22 Januari overleed de beeldhouwer Tjipke Visser, de nestor der Bergense kunstenaars, in de ouderdom van 78 jaar. Tjipke Visser, die in 1908 zich in Bergen vestigde, heeft met uit zondering van een verblijf bui tenslands, dat meer dan een jaar duurde, sindsdien steeds in Ber gen gewoond en gewerkt. Hij was een consciëntieus en produc tief kunstenaar, wiens werken men zowel in de Nieuwe als in de Oude Wereld kan aantreffen. TUIN- EN OOSTDORP De 18e Januari werd in het Verenigingsgebouw van T. en O. een filmavond gegeven, die door talrijke personen werd bijge woond. De voorzitter, de heer Winkel heette de aanwezigen welkom en in 't bijzonder de heer en mevrouw Ros, aan wier mede werking het te danken is, dat de ze filmavond tot stand kwam. Vertoond werd een achttal films. San Francisco, de grootste ha venstad aan de Westkust der V.S., dat oorspronkelijk een ne derzetting der Spaanse missie was, doch later tot een grote stad uitgroeide, werd in de aanvang dezer eeuw door een aardbeving verwoest, doch daarna geheel in modern-Amerikaanse stijl her bouwd. Grote gebouwen en brede straten, die zich over een heuvel achtige bodem uitstrekken, vindt men er evenals in andere Ameri kaanse steden. San Francisco, aan de Gouden Poort gelegen, waar men tegen 't ondergaan der zon een verrukkelijk beeld van de zee krijgt, is een der grootste we reldhavens, al valt 't direct op dat het verkeer en 't leven er iets - under snel en koortsachtig zijn dan in New York. Het Central Park in New York, een park mid den in de huizenmassa aangelegd, groot van oppervlakte en met prachtige natuurtaferelen, biedt oud en jong ontspanning en ver maak, terwijl in de verte de wol kenkrabbers van Manhattan de lucht in steken. De aanleg van de Lincoln Turmal onder de Hudson gaf een beeld van de arbeid, die verricht werd bij het tot stand komen van dit belangrijke stuk werk. Verder kwam er een film van een klein Amerikaans jonge tje, Sweeney geheten, dat verge zeld van zijn speelgoed-olifant, de wereld intrekt en buiten zijn toedoen in de dierentuin terecht komt. Zijn ontmoetingen met viervoeters en vogels zijn soms van grappige aard, 'n enkele maal adembenemend. Het werk van de Jeugdpolitie kwam daarna aan de beurt. De politiemannen in de V.S. zijn tot het inzicht gekomen, dat om de misdaad met succes te bestrijden, de jeugd beter ver zorgd moet worden, waartoe zij in verschillende straten der grote steden huizen inrichten waar de jeugd spelletjes kan doen en wat leren kan van handwerken, kun sten en wetenschappen, op de zelfde wijze als dit op kleinere schaal in het Dorpshuis in Bergen gebeurt; zij betalen daar toe elk een bijdrage, terwijl de rest van 't benodigde komt van gefortuneerde burgers en van za ken. Dat is een uitstekend werk. Het journaal der burgerlucht vaart liet verschillende momenten uit de vliegwereld zien en de goe de positie, welke de K.L.M. daar inneemt. weg met DAMPO Een belangrijk moment vormde het vertonen van de film „De staatsmijn in Limburg". Het ge hele bedrijf van een mijn passeer de de revue, terwijl men tevens een kijkje kreeg in de verschillen de fabrieken, die het mijnproduct aan de chemische industrie dienstbaar maken. Een Engelse film over twee za kenlieden, die naast elkaar wo nen, doch vreemden zijn voor el kaar, maar die met elkaar in ken nis komen door hun dienstname bij de Engelse Home Guard (on ze Bescherming Burger Bevol king) vormde de vrolijke noot van de avond, die bij alle aanwe zigen zeer in de smaak viel. T. EN O. HUISHOUDELIJKE ZIEKENVERPLEGING. Woensdag 19 Jan. gaf zuster Van Oosten haar tweede les over dit onderwerp. Behandeld werd: waarvoor dient onze huid, waar om wassen wij ons en waarom wordt vooral een zieke iedere dag goed gewassen? Hoe moet het wassen van een bedpatiënt gebeuren en hoe voorkomen we doorliggen? Daarna werd ter wille van de nieuwe cursisten (het aantal groeit steeds!) het bed-opmaken (denk aan het zeil) en tillen van de patiënt nog eens beoefend, om tenslotte over te gaan tot het oefenen met steek, slof, windring en schuitje. REIS EN FILM Zaterdag 22 Jan. hield de heer J. Bekius een causedie voor de leden en donateurs der blauwe N.V. en xv.J.V.O. over zijn rei zen als directeur bij het verbou wen van poot-aardappelen, voor al Bintjes, in het buitenland. Voor de pauze reisden we met hem per K.N.S.M. vrachtboot met passagiers accomodatie van Amsterdam naar Engeland waar wrakken van vergane schepen lagen, dan met een dikke mist door het Kanaal, de woelige Golf van Biscaje door naar Lissabon met zijn diep-blauw geverfde bo ten. Daar bezoeken we de badplaats Estoril met zijn rijk-bloeiende ge raniums. Verder varen we door de Golf van Cadiz waar de boot motorpech heeft, dan door de straat van Gibraltar naar Tunis, waar dokter en douane aan boord komen. Hier wordt de ruïne van Carthago bezocht, om dan weer verder te reizen per boot naar Piraeus, de haven van Athene. Athene kan in zeker op zicht het ideaal van menige Ber- genaar genoemd worden: een nieuwe stad in oude stijl opge bouwd. De Acropolis wordt be zocht en de reis gaat verder naar Alexandrië in Egypte. Wat jbij een bezoek aan Egypte vooral opvalt is de schrijnende tegen stelling van rijkdom en armoede. De grootgrondbezitters in prach tige paleizen, de Fellah's, die het land bewerken in hutten van ge vlochten takken en klei, waar een heel gezin leven moet van de opbrengst van een kwart a een half hectare grond. De werk methode is er primitief, maar de grond wordt uiterst economisch bebouwd tot en met de bermen der greppels, en onkruid zal men er tevergeefs zoeken. In tegenstelling met de Egyp tische steden is onze volgende aanlegplaats, Beyrouth in de Li banon, een stad met brede stra ten en lanen. Per auto gaat de tocht over brede goedaangelegde autowegen over de Libanon tot waar de nomaden met hun lang- orige geiten wonen, en verder tot in de buurt van Damascus waar proefvelden bezocht worden en de Arabische meesterknecht per fect op de hoogte blijkt te zijn van de verschillende aardappel ziekten. Terug op de boot varen we naar Cyprus met zijn grote ex port van aardappelen. Nu nog even naar de zuidkunst van Tur kije om het daar groeiende Jo- hannesbrood in te laden en dan wordt de thuisreis aanvaardt door de Straat van Messina met zijn beruchte draaikolken en langs de Liparische eilanden met hun huizen van puimsteen naar Rotterdam. Na de pauze vertelde de spre ker iets over de toestanden op het platteland in Zuid-Slavië voor de wereldoorlog. In die tijd heeft hij verschillende lezingen gehouden voor de boeren, waar bij een grote belangstelling voor deze voorlichtende arbeid was op te merken. Kleine incidenten de den zich ook voor: op een der bij eenkomsten was de tolk blijkbaar fascistisch georiënteerd en gaf de woorden van spreker op zodani ge wijze weer, dat er deining ont stond. Door ingrijpen van de pro fessor, die ook zijn begeleider was naar de verschillende proef velden, werd erger voorkomen. Met een primitief wagentje trokken we mee om de proefvel den, waar ook onze Bintjes groei den, te bezoeken. Treffend was, dat men overal de vrouwen het werk zag doen. Vooral op deze velden bleken deze oneindig be ter te voldoen dan de mannen: zij waren preciezer en daar komt het bij een proefveld op aan Op de film gleden beelden van het landschap aan ons voorbij: klaterende watervallen van bij zondere pracht, een zevental me ren, die terrasgewijs in elkaar overgingen, kale hellingen, waar door onoordeelkundige ontbos sing de erosie de vruchtbare aar de had weggespoeld, zodat de vele kudden schapen en geiten nauwelijks iets vonden om het magere lichaam in stand te hou den. Last van Zennwen? Mijnhardt's Zenuwtabletten helpen U er overheen. Aan de kust van Dalmatië voe ren we voorbij en van Split uit maakten we met de spreker de avontuurlijke tocht over de Adriatische Zee naar een eiland, waar advies gegeven moest wor den inzake het vervangen van de wijnstok door aardappelvelden, welk advies stellig een kolfje naar de hand geweest moet zijn van de „blauwe" adviseur. De terugreis liep eerst vast in de mist en slechts een klein hor logekompasje van de Nederland se passagier, stelde de kapitein van het motorbootje in staat de vaste wal weer te vinden. In Bulgarije leerden we, dat dit land een vooraanstaande plaats inneemt in de aardbeiproduceren- de landen en velen zullen ver wonderd hebben opgekeken bij het zien van de eindeloze rijstvel den met de oosters aandoende karbouwen. In deze natte velden leven duizenden kikvorsen en honderden ooievaars, die hun ontbijt en verdere maaltijden dicht bij de hand hebben. Een hartelijk applaus van de volle zaal was de dank voor de buitengewoon prettige en interes sante causerie en het gehoor gaf nogmaals blijk van instemming met de hartelijke woorden, welke de heer Schuil tot spreker richtte. Voor de N.V. en de K.J.V.O. was het weer een succesvolle avond. BARCHEMSGROEP TE BERGEN. Op Zondag 23 Januari kwam in de Haaf te Bergen weder de plaatselijke groep der wood- brookers bijeen. Na een bijzonder mooie fluitsolo van mej. Da. Jan sen (fluitsolo van Debussy) kreeg de heer Gerritsen, gra fisch kunstenaar in den Haag, het woord voor een zeer diep gaande beschouwing over het verband tussen Kunst en Religie. In de mens leven zowel lumineu- se, Goddelijke krachten als ook demonische. Hij is in staat tot beeldvorming maar ook tot beel denstorm. Hier is een gespleten heid, die vooral sinds de Re naissance dieper werd. Toch blijft in de mens begrip voor hef Goddelijke, wat ook in de beel dende kunst tot uiting komt. Er is zeer duidelijk georiënteerde sacrale kunst waarbij hij als voorbeelden Giotto, Grünewald en Rembrandt noemde, terwijl ook in Van Gogh duidelijk een inslag van dat lumineuse merk baar is. In diepste diepten is er eigenlijk geen verschil tussen sacrale en profane kunst. Een DE DUINSTREEK Redactie en Adm.: C. Oldenburg, Laanweg 35, Schoorl, Giro 147071 Telefoon K 2209-268 Agentschap te Bergen: De Haan's Boekhandel, Stationsstr., Tel. 2452 Agentschap voor Egmond aan Zee P. Jonker, Voorstraat 125 Abonnementsprijs: f 4.70 per jaar f 1.20 per kwartaal Advertentieprijs: 10 ct. per m m. met een minimum van f 1.20 Vraag en Aanbod 12 ct. per m.m. Woning- en Vacantieruil 14ct. m.m. Familie-advertenties 15ct. per m.m. Ingezonden mededeling ft Krabben en peuteren maaht Hl 1111- de kwaal steeds erger. De l1itc,|<s_ helder vloeibare D. D. D. UIlMdll dringtdiepin de poriën door, zuivert, ontsmet en geneest GENEESMIDDEL TEGEN A A HUIDAANDOENINGEN VLOEISTOF BALSEM ZEEP Ingezonden mededeling Bedek keel en borst met de pijn stillende Thermogène; de welda dige warmte verjaagt verkoudheid. BERGEN 30 Januari Dr. LUGTEN, Telefoon 2700 SCHOORL-KOEDIJK 30 Januari Dr. H J. PIERS, Telefoon K 2201-202 b.g.g. K 2208-2847 Ingezonden mededeling Ingezonden Mededeling

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

De Duinstreek | 1955 | | pagina 1