De zandmennerij in Hargen
WRIGLEY
Rigoureuse afweermiddelen in Groet
tegen zandmennerij
K/if éiedeu U:
Wrijf Kou en Pijn
Pwefb aiUs
OPTICIEN VAN DER KUIPÏÏkmaIr
BI0SC00P „DE RUSTENDE JAGER'' BERGEN Nh.
FILMNIEUWS.
GEMEENTE BERGEN Nh.
Het Hoofd van het Gemeentebestuur van Bergen Nh. brengt ter
openbare kennis, dat met ingang van Maandag 4 April 1955 gedu
rende twee weken ten kantore van het Bedrijf Gemeentewerken,
Karei de Grotelaan 25 te Bergen Nh. voor een ieder ter inzage ligt,
het door de Gemeenteraad vastgestelde
UITBREIDINGSPLAN VINKENKROCHT
Belanghebbenden, die zich met bezwaren tot de Raad hebben ge
wend, kunnen gedurende een termijn van zes weken na afloop van
de termijn van tervisie-ligging bij het College van Gedeputeerde
Staten voor Noordholland te Haarlem, bezwaren tegen genoemd
plan indienen.
Het Hoofd van het Gemeentebestuur,
L. DEN DAS, Loc.-Burg.
die daarna plaats vonden, waren
nog maar van voorlopige aard,
aangezien een kostenberekening,
die nog gemaakt moet worden,,de
doorslag zal geven. Eén ding was
echter duidelijk n.l. dat de Burge
meester afkerig is van „nachtpit
ten" terwijl wethouder Meeden-
dorp de wenselijkheid gedurende
de zomermaanden ervan bepleitte
ten gerieve van de gasten. Wij
echter zouden een lans willen
breken voor de handhaving dezer
nachtpitten ook gedurende de
wintermaanden terwille van onze
jeugd en de zich nog jeugdig ge
voelenden, die immers, na de ge
neugten van het „bal na" bij de
winteruitvoeringen, welke tot ver
na het middernachtelijk uur ple
gen voort te duren, toch ook zon
der beenbreuk hun legerstede
moeten kunnen opzoeken. Hoe
het zij, een belangrijke verbete
ring van de verlichting is op
komst en zal in finesses nader
worden bekend gemaakt .Dit was
wel een van de hoofdschotels op
het raadsvergaderingmenu van 25
Maart j.l. Één tweede hoofd
schotel bestond uit het voorstel
aan de Kroon om het maximum
van de drankwetvergunningen te
verhogen tot elf, ten einde aan de
caféhouders J. Swaan en P. Duin
een dergelijke vergunning te kun
nen vet lenen. In het Prae Advies
Drankwet staat een zeer uitvoe
rige motivering van dit besluit
dat hoofdzakelijk neerkomt op
een wenselijke uitbreiding in ver
band met het zich steeds uitbrei
dende vreemdelingenbezoek. Wij
vermoeden echter dat op de be
kende vergunningsborden niet de
toevoeging „alléén voor niet-
Schorelaars!" zal worden ge
plaatst en bovendien dat dit be
sluit niet door alle ingezetenen
met gejuich zal worden begroet.
Wij denken hierbij speciaal aan
onze „blauwevrienden! Voor
het overige bestond het menu uit
een ware rijstenbreiberg van ver
ordeningen en besluiten die on
der de bekende doodse stilte wer
den doorgehamerd. Indien wij
enige klontje uit deze brei voor
U mogen opvissen, dan zijn dat
de volgende:
Ontwerp riolering voor de ge
hele gemeente met de astrono
mische cijfers van 2.000.000.
of 1.900.000.met een jaar
lijkse kosten aan rente en af
schrijving van 150.000.De
hulp van Ged. Staten zal worden
ingeroepen om één dezer plan
nen, al is het dan ook maar stuks
gewijs, te kunnen uitvoeren. Ga
rantiestelling voor twee geldle
ningen door de Bouwkas Noord-
nederlandsche Gemeenten ten be
drage van 14539.- en 12200.-
benevens voor een aan te gane
geldlening door de Burg. Peeck-
stichting van 18000.
Benoeming van de heer J. Stoop
als vierde hooisteker. Eervol ont
slag op eigen verzoek van Mevr.
T. Posthumus-de Vet als schoon
maakster o.l. school met gelijk
tijdige benoeming in die functie
van de heer A. Posthumus. Eer
vol ontslag per 1 Mei wegens
pensioengerechtigde leeftijd aan
Mevr, P. Schuytemaker-Kieft als
concierge van het Raadhuis. Een
extra crediet van 415.tot
dekking van oude tekorten van
de Stichting Schooltandverzor-
ging te Bergen. Een bedrag van
700.als jubileumcrediet aan
het gasbedrijf dat voor propagan
da (gebruik meer Gas) zal wor
den besteed, en ten slotte een
éénmalige subsidie van 100.
aan Stichting 19401945 ter ge
legenheid van de tiende herden
king der bevrijding.
De heer V. Wilgenburg krijgt
50% tegemoetkoming in de ver
voerkosten van twee zijner
kinderen naar de School met de
Bijbel te Bergen. De heer Kok
krijgt een studietoelage van 90.-
plus een bedrag van 284.
voor reis- en pensionkosten om
de horlogemakersvakschool te
Medemblik te kunnen bezoeken,
welk laatstgenoemd bedrag t.z.t.
zal moeten worden terugbetaald.
Het fanfarecorps in oprichting
„de Vriendschap" werd verblijd
met een jaarlijkse subsidie van
ƒ150.en de toezegging van een
bijdrage in de oprichtingskosten
uit een fonds dat tot stichting
van een muzieknis was bijeenge
bracht. De heer Jb. Koeten draagt
voor 2000.een stuk grond
over aan de Hereweg. Als laat
ste klontje uit de pap melden wij
een salarisv erhoging tot 850.
voor de beide wethouders in
gaande 1 Jan. 1955. Ook de bij
de rondvraag door diverse leden
ter tafel gebrachte gerechten kan
men niet tot ,,stevi.ge kost" re
kenen.
Tenslotte serveerde Burgemees
ter Jochems als dessert nog een
stukje Comité-kaas' waarvan wij
uiteraard niet kunnen beoordelen
of dit 404 was!
KAuW
heerlijk - verfrissend
zuivert mond en keel
verhoogt uw werklust
De V.V.V. „Groet-Camper-
duin" hield een bewogen voor
jaarsvergadering in het lokaal van
de heer Slijkerman te Catrijp, onder
voorzitterschap van de secretaris
F. H. Sleking, wegens ziekte van
de heer D. Duin Wz.
Met het plaatsen van een uit
gebreid artikel heeft het Noord
hollands Dagblad de gemoederen
dusdanig in beroering gebracht,
dat de kwestie van de zandmen
nerij te Hargen een belangrijk
deel van de avond opeiste. Mis
schien wel terecht, doch de wijze
van het debat kon ons maar matig
bekoren. Er waren ernstige stem
men, die waarschuwden tegen het
gevaar van een steeds verder af
graven van de duinen op deze
plaats. Camperduin wordt steeds
meer kwetsbaar door de stelsel
matige afkalving van de duinenrij
en de natuurlijke zeewering mag
niet opzettelijk zwakker worden
gemaakt. Voor een dergelijk be
toog kan men respect hebben,
vooral wanneer dit komt van
mensen wier beroep het is dage
lijks tegen het water te vechten.
Maar er waren ook andere stem
men, die betoogden dat men nu
maar eens moest gaan graven in
Schoorl. In Groet was er reeds
teveel zand weggegraven. Of
daarvoor in Schoorl een onher
stelbaar verlies aan natuurschoon
het gevolg zou zijn, leek van geen
belang te zijn. De heer P. Kos
koos de weg van de minste weer
stand en gaf rustig de schuld aan
B. en W. en de Raad. Dat beide
colleges hieraan part noch deel
hebben en dat bij de laatste pacht
overeenkomst, waar wel de ge
meente in wordt gekend, gevochten
is om de nadelen zo klein mogelijk
te houden, daarvan bleek de heer
Kos niet de minste notie te hebben.
Aan het feit dat de concessie voor
het afgraven van zand tot 1962
is verleend, kan de gemeente niets
veranderen. „En", zoals de heer
Kos zich uitdrukte: „Zolang die
boeren in de raad geen natte
„bienen" krijgen, vinden ze alles
wel goed." Het was jammer dat
de voorzitter ziek was. We zouden
gaarne zijn reactie als „boer in
de raad" vernomen. De heer Kos
wilde de eerste de beste wagen
met zand, die van het voorge
nomen nieuwe afgravingsproject
zal worden weggehaald, met ver
eende krachten omverwerpen, dan
wilde hij wel eens zien wat er ge
beurde. (Wij kunnen dit de heer Kos
meteen wel vertellen: arrestatie).
Een commissie werd benoemd om
alle organisaties en personen die
daar interesse voor hebben, te
animeren hun protesten te be-
voegder plaatse in te dienen.
Nog meer tweespalt bleek te
heersen en wel tussen de V.V.V.
Schoorl en die van Groet. Er
waren nieuwe wandelkaarten ge
drukt, die voorheen door beide
V.V.V.'s gezamenlijk werd uit
gegeven, hetgeen ook uit het
onderschrift bleek. Thans zou
Schoorl het geheel financieren
omdat deze vereniging over iets
ruimer kasmiddelen beschikte.
Groet zou dan evenwel naar be
hoefte deze kaarten kunnen af
nemen. Na het gereedkomen bleek
echter dat de kaart thans in het
onderschrift alleen V.V.V. Schoorl
als uitgever vermeldde, waarom
het bestuur van Groet meende
maatregelen te moeten treffen om
tot een eigen uitgave te geraken.
Dit is gebeurd met geld dat aan
vankelijk was bestemd om het
Groeter kerkje gedurende het
seizoen in floodlight te zetten. De
vergadering was het volkomen
met het bestuur eens en staande
de vergadering werden reeds
honderden guldens toegezegd om
toch het kerkje te verlichten.
De koninklijke goedkeuring op
de statuten was verleend met be
trekking tot de daarin aangebrachte
wijzigingen. In zijn jaarverslag
vermaande de secretaris de leden
de huur van gemeubileerde
woningen niet onredelijk hoog op
te voeren, omdat men daardoor
de kip met de gouden eieren zou
slachten.
De penningmeester, de heer
S. Gutker deelde mede, dat de
rekening 1954 een klein voordeel
heeft opgeleverd van ongeveer
f 30.In ontvangst en uitgaaf
gaf de rekening een bedrag aan
van f 6527,57.
De heer P. Keuris rapporteerde
gunstig namens de financiële com
missie en in de plaats van de heer
W. Damiaans werd als lid van
deze commissie benoemd de heer
S. Orij. De reclametocht wordt
gehouden op 20 April a.s. en zal
gaan via Amsterdam, over Amers
foort, Arnhem, Montferland en de
Betuwe. Men kan zich voor deel
name bij de commissieleden aan
melden. De kosten bedragen f 6.-
waarbij de koffietafel en enige
consumpties zijn inbegrepen.
Voorts zal met de Paasdagen
een grote bromfietsralley plaats
vinden naar Groet en Camperduin,
waarvoor alom in den lande grote
belangstelling bestaat en waarvoor
op 350 plaatsen inschrijfgelegen-
heid bestaat. Het zal er dus wel
sputteren met Pasen. Tot slot
werden de verschillende commis
sies benoemd, benodigd voor alle
zomer-festiviteiten.
Nieuw begroeid duinterrein wordt afgegraven
Protest zal niet baten.
Concessie tot 1962.
In het rieten dak van een oude
boerderij op Groet de boerde
rij, waarin wijlen Harrie Kuyten
zijn atelier had staat het jaar
tal 1609. Het schijnt de oudste
boerderij van Schoorl te zijn. Het
verleden van Schoorl en Groet
gaat echter nog verder en ook de
zandgraverij in de Harger duinen
dateert nog van voor 1609.
Uit gegevens, ons verstrekt
uit het Algemeen Rijksarchief te
's-Gravenhage, bleek ons, dat
reeds in een acte van 16 Maart
1597 te lezen staat, dat de inwo
ners van Schoorl hun zand uit de
voorduinen mochten halen, om
het voor zichzelf, voor hun wo
ningen en boerderijen te gebrui
ken; echter niet om het te ver
voeren en te verkopen.
Een en ander werd in deze
acte vastgelegd, omdat er moei
lijkheden waren ontstaan met de
houtvester van Holland, zekere
Johan van Duivenvoorde, heer
van Warmond. De inwoners van
Schoorl en Groet hadden het al
jaren als een gewoonterecht be
schouwd dat zij het zand uit de
duinen mochten weghalen.
Op 10 Februari 1613 bleek het
nodig, dat de secretaris van
Schoorl, W. Gherritszn een
brief schreef naar de toenmalige
houtvester, Reinier van Olden-
barnevelt, om nogmaals op hand
having van dit gewoonterecht
aan te dringen; en hij deed zijn
brief vergezeld gaan van verkla
ringen van een aantal oude lie
den, afgelegd voor de schepenen
van Groet, dat het „santmennen
tot Hargen in Schoorl" van ouds
her aan ieder had toegestaan. De
secretaris pleitte ervoor, dat
„onse arme ingesetene" dit recht
zouden behouden; zij gebruikten
het als „vloer-ende scuursant".
Ingaande 1 October 1617 heb
ben schout, schepenen en re
geerders van Schoorl voor zeven
jaren van de Rekenkamer der
Grafelijkheidsdomeinen in Den
Haag het recht gepacht „van des
Graeffelijcheyts sant te mogen
voeren ende doen voeren uyt de
districte van Schoorel."
Schoorl moest daar 130 pond
per jaar voor betalen aan de rent
meester-generaal van Noord-
Holland.
In 1619 kregen de regenten
van Schoorl gedaan, dat de
pachttermijn tot 12 jaar werd
verlengd, zulks op grond van de
grote kosten, welke verbonden
waren aan het onderhoud van de
zandvaart.
Tot 1 October 1629 had
Schoorl de zandmennerij in eigen
hand, doch vanaf dien datum
werd de zandmennerij vanwege
de Rekenkamer der Grafelijk
heidsdomeinen in het openbaar
verpacht. Schoorl zou echter de
helft van de pachtopbrengst krij
gen, zoals ook thans nog het ge
val is.
De eerste pachter was Gar-
brandt Dircxzn van Hargen, die
er niet minder dan 1270 pond per
jaar voor neer moest tellen,
waaruit wel blijkt, dat de zand
mennerij een belangrijk bedrijf
was geworden. Later is van de
Schoorlse helft der pachtop
brengst een kwart aan Groet
overgedragen. Groet kreeg toen
dus een achtste van de totale
pachtopbrengst.
Een ambtenaar van de Reken
kamer kwam, zo vaak als nodig
was, uit Den Haag naar Schoorl,
om de verpachting te houden.
In April 1702, zo lezen wij in
het Algemeen Rijksarchief, had
hij drie dagen nodig om heen en
weer te reizen. Na inspectie van
de zandmennerij hield hij de ver
pachting, waarna hij met schout
en schepenen van Schoorl en
Groet de maaltijd gebruikte.
Die verpachting, en vermoe
delijk ook die maaltijd, vonden
plaats in een herberg, waar „Het
Wapen van Schoorl" uithing;
een andere herberg uit die tijd
heette Het Wapen van Brede-
„L E P L A I S I R" 18 jaar
„MOEDERLEUGEN''
Hoflaan 2 - BERGEN - Telefoon 2202
SPREEKUUR SCHOORL:
rode, waar 9 Juni 1703 het uit
diepen van de Zandvaart werd
aanbesteed.
De zandafgraving in de Har
ger duinen heeft dus al een ge
schiedenis van eeuwen. Behalve
de boeren en buren van Schoorl
en Groet die met het zand hun
huiskamers en stallen bestrooi
den, gingen er ook anderen in de
loop der eeuwen met het zand
strijken. De industrie vond er
haar grondstof in voor haar pro
ducten; zowel glasblazerijen als
staalgieterijen het Harger
zand schijnt zich goed te lenen
voor het maken van zandvormen
voor de staalgieterij kochten
het zand van de pachters. Ook
de handel in bouwmaterialen
eiste zijn deel ervan op.
Concessie Kalkzandsteenfabriek.
Sinds 1921 is de concessie, om
in het Harger duingebied zand
te graven, verleend aan de N.V.
Van Deventer's Kalkzandsteen
fabrieken te Schoorldam.
Deze kalkzandsteenfabriek, die
momenteel slechts met een dag-
ploeg van 30 man werkt er
zijn plannen voor uitbreiding met
nog een ploeg fabriceert uit
het blanke duinzand, vermengd
met kalk en water, zo ongeveer
55.000 stenen per week; dat is
een jaarproductie van 15 a 16
millioen stenen. Zij levert daar
mee een behoorlijke bijdrage tot
de oplossing van het huisves-
tingsvraagstuk. Vroeger werd het
zand met lorries naar de Zand
vaart gereden en vandaar per
schuit naar Schoorldam; thans
gaat het per vrachtauto's die met
behulp van zware draglines ge
vuld worden.
Per jaar mag de fabriek niet
meer dan 24000 kubieke meter
zand uit de duinen graven. Voor
elke kubieke meter is een recht
verschuldigd van 25 cent en daar
Schoorl nog steeds de helft van
de pachtopbrengst ontvangt, be
tekent dit voor de gemeente een
jaarlijkse inkomst van 2.500 a
3.000.- Hetgeen ook wel mag,
want de zware zandauto's ont
zien de wegen niet en het wegen-
onderhoud kost de gemeente
schatten geld.
De concessie tot het afgraven
van de duinen bij Hargen loopt
tot 1962. Dan is het finaal afge
lopen, zo vertelde ons Ir I. D.
Sepers van Staatsbosbeheer, die
het oppertoezicht heeft over dit
gedeelte van Domeinen.
Reeds is in de loop der jaren,
ten Noord-Westen van de Har
ger Zeeweg een kale zandvlakte
ontstaan, ter grootte van ca 24
H.A. Eens was dit een heuvel
achtig duinlandschap, zoals ten
weg met PAMPO
Zuid-Oosten van de Harger
Zeeweg. Eens lag er de Hartjes-
nol, daar, waar nu een klein
meertje is ontstaan. Deze Hart
jesnol is verdwenen onder de
keien van het Rokin in Amster
dam, waar men dus op Schoorlse
bodem k=m lopen al is men iD de
hoofdstad.
Binnenkort zal de zandgraverij
zich verplaatsen van de ene kant
van de Harger Zeeweg naar de
andere kant. Aan de Noord-
Westkant mag men niet verder
en niet dieper graven. Niet ver
der, omdat Rijkswaterstaat daar
bezwaar tegen maakt in verband
met de veiligheid van de zeewe
ring; niet dieper, omdat daarte
gen zich de Provinciale Bodem-
verlagingsverordening verzet, die
„LE PLAISIR"
De Franse filmkunst in haar
betoverendste vorm wordt wel
gedemonstreerd in „Le Plaisir".
Regisseur Max Ophuls thans
zonder cynisme brengt hier een
film die 't hart verwarmd naar de
nouvellen van de bekende schrijver
Guy de Maupassant.
Een film steeds meeslepend en
vaak aangrijpend; vollevenswijs
heid en begrip voor de mens,
overvloeiend van charme, teder
heid en poëzie in klank en beeld,
steeds geestig en pikant doch
nergens grof. In één zin: „Een
schoonheid van een film."
„MOEDER-LEUGEN"
Dit ontroerende familiedrama
is voor de Italiaanse filmindustrie
weer een schot in de roos, wat
mede te danken is aan het tem
peramentvolle en hartstochtelijke
spel van de hoofdpersonen Yvonne
Sanson en Amadeo Nazzari.
Het geluk van een welvarend
gezin wordt verwoest doordat een
jeugdvriend van de moeder plotse
ling is teruggekeerd en zich op
dringt aan zijn vroegere vriendin.
Hoewel zij hem smeekt weer uit
haar leven te verdwijnen blijft de
man haar lastig vallen en wordt
door haar echtgenoot die alles
ontdekt uit zelfverdediging neer
geschoten.
Na tragische verwikkelingen
wordt het gezin weer herenigd.
elke uitgraving verbiedt, waar
van verzilting van de bodem ver
wacht kan worden.
Die kale zandvlakte, die er nu
ligt, zal daar zó niet blijven lig
gen. Als het werk der zandgra
verij daar wordt stop gezet
en dat zal zolang niet meer du
ren dan zal Staatsbosbeheer
de grond gaan verbeteren en
gaan beplanten met loofhout, dat
een aardige afwisseling zal wor
den tussen het naaldhout van de
omgeving.
Het zal er dus mooier worden,
dan het er nu is. Degenen, die
gehoopt hadden, dat hier een
kampeerterrein mocht komen, zul
len teleurgesteld worden, want
Staatsbosbeheer zal hier zeker
geen kampeerders toelaten; daar
voor zijn de duinen, die een on
derdeel vormen van de zeewe
ring, te kwetsbaar; zij verstuiven
te spoedig.
Men wil protesteren.
Nu de afgraving dus aan de
zeekant van de Harger Zeeweg
ten einde loopt, moest Staatsbos
beheer, omdat het de voorwaar
den der concessie, die tot 1962
loopt, gestand wil oen, een ander
terrein aanwijzen. Dat andere
terrein ligt aan de andere kant
van de Zeeweg, ten Zuidwesten
van de Hoge Nol.
Met betonnen paaltjes is het
terrein, dat 2.28 Ha groot is,
reeds afgepaald. Zo ongeveer
150 meter voorbij het wandelpad
langs de Hoge Nol, ziet men
ongeveer 8 meter van de weg
het paaltje met een X gemerkt;
75 meter verder langs de Zeeweg
staat paaltje nummer I. Het ter
rein loopt, duininwaarts breed
uit; men kan de paaltjes volgen,
om te zien, welk gedeelte zal
worden afgegraven.
Velen betreuren het, dat dit
aardige, heuvelachtige, met jonge
dennen begroeide duinterrein ook
ten offer zal vallen aan de zand
graverij; een proces, dat zes a
zeven jaar zal duren.
Men overweegt zelfs hiertegen
wat U maar wilt. Proeft ook
King-pepermunt. En op hetzelfde
moment weet U het. King blinkt
uit in zuiverheid, in smaak, in
geneeskracht.
King-pepermunt is het beste dage
lijkse middel ter opwekking en
verkwikking.
Ingezonden mededeling
Een zeer uitgebreide collectie
De allernieuwste modellen
Prettige deskundige
bediening
Voor uw bril het
allerbeste glas Vistasan
le klas vakwerk
Uw bril binnen het
uur gereed
Ziekenfondsleden geniet
van de gebruikelijke korting
Ziet onze etalages
Vrijdag - Zondag - Dinsdagavond 8 uur
Frankrijks meest beroemde sterren in de grote film van
Max Ophuls, naar de verhalen van Guy de Maupassant
Zaterdag - Maandag - Woensdagavond 8 uur; Zondagmiddag 2.30 uur
AMEDEO NAZZARI en YVONNE SANSON in
18 jaar
BRILLENSPECIALIST Mr Opt. D. W. PASTOOR
Dinsdags, n.m. 7—8 uur in „De Rustende Jager"
ZIEKENFONDS LEVERANCIER
Ingezonden mededeling
