IVeekêlad
99
ff
Noorwegen en Finland
ROTERDON
Th
STEENKOOL
GEDENK DE NATIONALE
Reclasserings Collecte
24 29 september a.s.
y
fitG-êelabup
ationale Reklasseringsdag
Nationale
ECLASSERINGSDAG
GERRITSEN
ROODE KRUIS
Iflr^lrVWw
VRIJDAG 21 SEPT. 1956
33e JAARGANG No. 37
Verschijnt te Bergen, Bergen aan Zee, Schoorl, Schoorldam, Groet, Camperduin, Egmond aan Zee, Egmond-Binnen en Egmond a. d. Hoef
Zaterdagavond 15 september
hield de bekende bioloog en ra
diospreker Fop. I. Brouwer voor
de donateurs en. leden der KJVO
een lezing over Noorwegen en
Finland, waarbij hij mooie kleu
rendia's vertoonde.
Als men deze landen bereist,
moet men terdege rekening hou
den met de grote afstanden, die
men moet afleggen, de bodemge
steldheid en de warme golfstroom
langs de kust. Deze drie factoren
werken sterk mede aan de grote
verschillen van klimaat, die men
in deze landen vindt. Zo is bijv.
's winters het Oslofjord bevroren,
terwijl het veel noordelijker ge
legen fjord van Narvik onder in
vloed van de warme golfstroom
het gehele jaar ijsvrij is. Aan de
westkust, in de streek Trondheim-
Bergen, valt per jaar zes meter
regen, iets dieper land inwaarts
echter is de regenval slechts 1,5
decimeter per jaar.
De kustlijn van Noorwegen is
zeer sterk en diep de zee inge
sneden. Zou men al deze inke
pingen volgen dan blijkt de kust
lijn van Oslo tot Kirkenes in het
uiterste noorden ongeveer vierdui
zend kilometer lang te zijn. Voor
deze kustlijn liggen ongeveer hon
derdvijftig duizend eilandjes. Flet
spreekt bijna van zelf dat in een
land dat zo'n lange contactlijn met
de zee heeft, de bevolking hoofd
zakelijk van vis leeft. Behalve de
kabeljauwvisserij, vormt ook de
walvisvaart een grote bron van
inkomsten. Vanuit Larvik gaan
dertien walvisvaarders naar de
Zuidelijke IJszee ter jacht. De ge
vangen walvissen worden aan
boord verwerkt en men komt dus
met het verwerkte product in
Noorwegen terug. Anders is dat
met de walvisvaart vanuit het
noordelijk gelegen Tromsö. Van
hieruit jaagt men op de Groen-
landse walvissen in de Noorde
lijke IJszee. De buit wordt naar
huis gesleept en alsof het 22 m
lange schepen waren aan de kade
gemeerd. Stuk voor stuk wordt
dan de walvis een sleephelling
opgetrokken en daar op het land
ter plaatse gedemonteerd.
Als men Noorwegen ongeveer
dwars door midden snijdt dan
blijkt dat in de noordelijke helft
praktisch alle dorpen en plaatsen
in de oorlog '40-'45 met de grond
gelijk zijn gemaakt. Wellicht heeft
geen land zo van het oorlogsge
weld te lijden gehad. De Noren
hebben niet bij de pakken neer
gezeten en nu ziet men er overal
nieuwe, moderne huizen.
RADIO TELEVISIE
1/K. WLtUb-cwd
De rij dia's van deze reis door
Noorwegen en Finland begon in
Frederikshaven in het noorden
van Jutland. Met de grote boot
waan ook de auto een plaatsje
vindt, wordt overgestoken naar
Larvik in zuid-Noorwegen. Het
landschap is hier golvend en de
grond vruchtbaar. Opvallend is
hier dat het gemaaide gras op
drooglijnen te drogen hangt. Een
overzicht van Oslo toont dat deze
stad, als vele oude steden, wat
rommelig van stijl is. Het gaat er
heel gemoedelijk toe; de toeristen
per auto zitten kalm midden in
de stad op hun primussen naast
hun auto's de middagpot te koken.
We zien dat in ons land. al ge
beuren op de Dam in Amsterdam!
Langs de grote rivieren trekken
we naar het noorden. Door de
vele stroomversnellingen zijn deze
rivieren ongeschikt voor scheep
vaart, maar vormen een zeer
goedkoop transportmiddel voor
boomstammen. Deze worden in de
bossen langs de oevers gekapt en
het water in gerold. De water
stroom zorgt voor de rest. De
houtzagerijen en houtverwerken
de industrieën liggen aan de
rivier, en daar worden dan de
boomstammen weer opgevangen.
Noorwegen is ruim voor de helft
met bos bedekt en door jaarlijks
bos bij te planten, zorgt men met
de houtproduktie niet vast te lo
pen.
Door de vele rivieren die men
hier heeft is de electriciteit er goed
koop en vormt zelfs een uitvoer
artikel naar Zweden. Vaak ook
zorgt men in kleine dorpen, door
het aanleggen van een pijpleiding
voor het neerstortende water, zelf
voor het opwekken van electrici
teit.
Mooie dia's toonden de zeld
zame viertallige gentianella, een
soort paarse gentiaan, de trollius,
de geranium silvatica en een
braamsoort die tweemaal zo groot
is als onze braam, licht rood van
kleur en perzikachtig van smaak.
Deze verrukkelijke vrucht is ech
ter in ons klimaat niet te kweken.
Het kleinste boompje ter wereld,
een vijf een timeter hoge wilgen
soort groeit nog op de barre
hoogten evenals de ranonculus
glacialis, een bloeiend plantje, dat
in het ijskoude gletscherwater
wortelt en in een luwer klimaat
sterft. Het water voor consumptie
vormt in deze koude bergstreken
geen probleem voor de kampeer
der. Al het water is er praktisch
van nul graden en dus bacterie
vrij.
De wegen zijn over het alge
meen niet te best. Er zijn gedeel
ten, waar het wegdek zo slecht
is, dat men niet meer dan vijf kilo
meter per uur haalt met een auto.
De weg wordt onderhouden door
het wegdek met een daarvoor ge
bouwde machine gelijk te schra
pen. Wat van de bobbels afge
schraapt wordt, komt dan in de
kuilen terecht. Door de enorme af
standen heeft één wegwerker er
50 km weg te onderhouden. Be
halve de toestand van het weg
dek vormen de loslopende kudden
paarden en geiten er voor de
automobilist een probleem. Deze
kudden kunnen soms rustig voor
de auto uit blijven lopen en ver
sperren tijdenlang de doorgang.
Waar de poolcirkel de weg in
Noorwegen kruist, staat het oor
logsmonument ter ere van dê
Yoegoslavische partisanen, die
hier ver van hun vaderland in de
ondergrondse beweging het leven
lieten in de strijd voor de vrijheid.
Sneeuw en hagelstormen hebben
de namen alreeds uitgewist. De
sneeuw vormt hier in de winter
voor de spoorweg een probleem,
dat men heeft trachten op te los
sen door op de plaatsen waardoor
de bergwind sneeuwduinen ge
vormd worden, over de spoorlijn
een houten tunnel te bouwen, zo
dat de trein hier dus onder de
sneeuw door verder kan rijden.
Weg no 50 van Oslo naar Kir
kenes is 2500 km lang en voert
o.a. ook door het natuurreservaat
Junkerdal waar zeer zeldzame
planten groeien. Het landschap is
hier woest en langs de rivier is
de weg zo smal over 30 km, dat
men er geen tegenliggers kan pas
seren. Het verkeer (u kunt ei uren
rijden zonder iemand te zien) is
nu zo geregeld, dat op de even
uren in de ene richting gereden
mag worden en op de oneven
uren in de andere
Narvik is geheel modern her
bouwd. Er wonen 13.000 mem
sen. In de laatste oorlog was het
fjord, dat 30 km diep het land in
snijdt, een duikboothaven der
Duitsers en nog ziet men er de
resten van vernielde duikboten
liggen. De plaats dankt zijn be
langrijkheid aan het ijsvrije fjord
waaraan het ligt en dat dienst
doet als uitvoerhaven van het
Zweedse ijzererts. Met de regel
maat van een klok komen de elec-
trische ertstreinen binnen op het
grote spoorwegemplacement en
wordt het erts via een lopende
band, direct in de gereed liggende
schepen verladen, om zo naar
elders te worden vervoerd.
In het noorden van Noorwegen
en Lapland wonen in primitieve
hutten en tenten de Lappen. De
lappen zijn veehouders en hun vee
bestaat uit rendieren. Deze ren
dieren nu brengen de zomer in
de bergen door; dit is hun natuur
lijke zomertrek en geen mens kan
hen daarvan weerhouden. Zo
doende zijn hun eigenaren, de
Lappen, wel genoodzaakt met de
kudden mee te trekken. De Lap
penvrouwen vervaardigen zelf nog
de kleding en het schoeisel voor
de gehele familie. Zelfs de siera
den van goud en zilver, die de
Lappen soms dragen, zijn zelf
vervaardigd van zelf gewonnen
goud en zilver. Het voedsel be
staat uit gedroogd rendiervlees en
is zeer eenzijdig. Zomers worden
kruiden verzameld en gedroogd en
voor consumptie doeleinden ge
bruikt.
Bij de rendieren hebben zowel
het mannetje als het wijfje een
prachtig gewei met twee platte
voorplaten, die als sneeuwschui
vers dienst doen bij het voedsel
zoeken in de winter. Door de
sneeuw hiermede weg te schuiven,
kunnen ze het daaronder gelegen
rendiermos bemachtigen. In Fin
land leven nog grote kudden wilde
rendieren, die echter niet in het
minst schuw zijn voor de mens.
Finland is het land van de meren.
Er zijn practisch geen bergen,
maar veel bos, toendra's heide en
moerassen. Het is een ideaal land
voor de watervogels, die er in
grote verscheidenheid voorkomen.
De boerderijtjes zijn er even als in
Zweden roodbruin geverfd. Deze
kleurstof is eern bijprodukt uit de
kopermijnen en werkt conserve
rend op ^e(: hout in.
Deze eerste culturele avond
der KJVO in dit winterseizoen
was druk bezocht en het harte
lijke applaus aan het einde be
wees, dat de spreker en zijn on
derwerp bij de hoorders in de
smaak waren gevallen.
tegen pijnen
Zouden er veel mensen zijn,
die, wanneer hun levenspad wordt
gekruist door een mens, die in
nood verkeert, weigeren hem of
haar de helpende hand te bieden?
Voor een al te vlotte ontkenning
zou ons de bekende gelijkenis
kunnen behoeden, waarin de
priester en de leviet voorbijgingen
aan de man, die uitgeplunderd en
gewond aan de kant van de weg
lag. Toch menen wij te mogen
zeggen, dat over het algemeen de
mens geneigd is te helpen daar,
waar hij een mede mens in nood
ziet of weet. Bij dit laatste denken
wij vooral aan die gevallen, waar
in men niet ter plaatse is, maar de
nood zó aanspreekt, dat het ver
schil haast wegvalt, bijv. bij een
nationale ramp.
Nu een andere vraag: verdie
nen misdadigers te worden gehol
pen? Neen, natuurlijk niet bij het
volvoeren van hun snode plannen!
Maar kan men niet zeggen, dat
een misdadiger iemand is, die in
nood verkeert en die, zo mogelijk,
weer op het goede pad moet wor
den gebracht? Men komt nog wel
eens de opvatting tegen, dat
iemand, die door eigen schuld tot
misdrijf is vervallen, straf ver
dient en daarmee uit. Wie echter
bedenkt, dat er geen enkele reden
is zich er op te beroemen, dat men
tot de fatsoenlijke mensen be
hoort, zal een andere houding
aannemen en gaarne hulp en
steun bieden aan hen, die strui
kelden en bij wie de wil en de
mogelijkheden aanwezig zijn om
zich te reclasseren. ,,Het is van
belang, dat wij degenen, die maat
schappelijk ontspoort zijn, de
kans geven zelf subject en bouwer
van hun eigen toekomst te zijn.
Wij geven hen daarmede tevens
de mogelijkheid als volwaardig
mens weer in de samenleving
terug te keren.'- (G. Wieland).
Graag wekken wij U op, voor
zover U niet aan het reclasse-
ringswerk kunt deelnemen, de
lijstencollecte te steunen, die van
24-29 september a.s. in Bergen zal
worden gehouden ten bate van de
reclasseringsinstellingen van alle
gezindten.
Het plaatselijk comité van uit
voering:
Mr. F. G. G. Boerrigter, voorz.
A. G. v. d. Hilst, secretaris.
Mr. F. Zeiler, penningmeester.
Mevr. J. B. M. Diesfeldt-
Pieters
Mr. J. N. Alblas.
A. L. Bakker.
M. W. P. Kappen
Th. Sluyter.
zonder mijnwerkers
De normale wijze van steen-
koolaanwinning, d.w.z. in diepe
mijnen door mijnwerkers, wordt
tegenwoordig hoe langer hoe
moeilijker en kostbaarder. Door
het geweldige verbruik is bijna
overal reeds zoveel van de goed
gelegen kolenlagen verbruikt, dat
men hoe langer hoe dieper moet
gaan delven. Dit brengt mede dat
zowel de mijnwerkers als de
steenkool meer gaat kosten aan
transport naar de oppervlakte.
Ook het wegwerken van het
steeds overvloedige ondergrondse
water gaat meer geld kosten, ter
wijl de ventilatie naar de diepere
mijnen eveneens duurder wordt.
Ondanks alle maatregelen blijft in
het algemeen het ondergrondse
werk moeilijk, zodat de werktijden
verkort moeten worden, wil men
de redelijkheid voor die zware
arbeid in 't oog houden. Boven
dien zijn er talrijke kolenlagen, die
zeer ongunstig zijn gelegen voor
de gewone exploitatie, of te dun
zijn om aldus economisch te wor
den verwerkt.
Om al deze redenen is men
reeds lang bezig met het zoeken
naar werkwijzen om de ongunstig
gelegen steenkoollagen ter plaatse
te verwerken en wel door onder
grondse vergassing. Ook boven
de grond Wordt veel (liefst min
derwaardige) steenkool of cokes
tot een betrekkelijk arm brand
baar gas verwerkt en men pro
beert dit thans te doen op de
plaats waar de steenkolen worden
aangetroffen. Reeds lang voor de
laatste wereldoorlog is men daar
mede in Rusland begonnen en
verschillende andere landen heb
ben dit nagevolgd en onderzoeken
nog steeds hoe men de beste re
sultaten zou kunnen verkrijgen.
Men kan het bijv. doen door ver
ticale gaten te boren tot in de
\Jmt BtcytH te Uouden i/an
Het plaatselijk comité van uitvoering.
steenkolenlaag, op een afstand
van enkele tientallen meters of
meer. In het ene boorgat ont
steekt men de steenkolenlaag, met
een brandbom en zonodig voert
men voldoende lucht aan door de
ze boorput, zodat de steenkolen
onvolledig gaan verbranden en 'n
mengsel opleveren van het brand
bare kooloxyde met de stikstof
van de lucht. Door afzuigen en
soms door natuurlijke trek dringt
het mengsel door de steenkolen
laag heen, droogt ze uit en komt
tenslotte in de tweede boorput,
waaruit het gevormde gas wordt
weggezogen.
Het kan dan op de gewone wijze
der gasfabrieken worden gezui
verd van lastige of waardevolle
bestanddelen, om dan als arm
brandbaar gas nuttig gebruikt te
worden voor het leveren van
warmte onder stoomketels of an
derzins.
In Engeland is een rapport ver
schenen over proeven als hierbo
ven omschreven, gelijk die sinds
1949 daar te lande zijn onderno
men. Men heeft er ongeveer acht
miljoen pond sterling aan gespen
deerd en won uit ongeveer 5000
ton steenkolen ongeveer dertig
miljoen kubieke meters brandbaar
gas. Wanneer men uitrekent hoe
veel dat per kubieke meter heeft
gekost, schrikt men van de prijs.
Men mag echter niet vergeten,
dat die grote som leergeld is, dat
later zijn rente dubbel en dwars
zal opbrengen. Men kan er im
mers door leren, hoe men die an
dere, oneconomisch winbare kolen
tot een economisch goed kan ma
ken. Men heeft het met meer dan
vijftig proeven op de aangegeven
wijze geprobeerd, en men wilde
zien of men het gas kon leveren
tegen een redelijke prijs. Hierbij
heeft men bemerkt, dat men te
doen heeft met veelal natte kolen
lagen, zodat men nu weet, hoe
men ze moet aansteken en bran
dend houden. De ondergrondse
omzetting tot gas heeft men ge
heel onder bedwang leren krijgen,
zodat men ze kan regelen.
Een groot voordeel van die
ondergrondse verbranding tegen
over de gebruikelijke steenkool
winning is, dat verzakkingen veel
minder ernstig zijn, zodat de vel
den al zéér gemakkelijk intact ge
houden kunnen worden. Zo lang
zamerhand heeft men ingezien,
dat deze ondergrondse exploitatie
van anders onbruikbare kolenla
gen werkelijk economisch kan zijn.
In Engeland bezit men zeker 300
miljoen ton steenkolen, die thans
op de gewone wijze niet econo
misch winbaar zijn, en als men de
sterk hellende lagen meetelt, zeker
wel 450 miljoen ton.
Men wil het aldus gevormde
gas vooral gebruiken onder
stoomketels van electrische cen
trales en het lijkt waarschijnlijk
dat dit goedkoper zal uitkomen
dan het winnen van de steen
kool in mijnbouw, om ze dan voor
hetzelfde doel te gebruiken.
De proeven zijn uitsluitend ge
nomen met anders waardeloze
dunne kolenlagen, die zeer nat
waren. Verder bezaten zij allen
een hoog percentage aan stenen
en aan zwavel. Men heeft de
overtuiging dat dikkere en droge
re lagen nog veel betere resulta
ten zullen geven.
Het bovengenoemde rapport is
zeer leerrijk en menigeen zal de
prijs van 8 shilling, die het kost
als goed besteed beschouwen.
(British Trails in Underground
Gasification, 1949-1955. H. M.
Stationery Office, London.)
AAN ONZE ABONNE'S
In verband met het eindigen
van ons boekjaar per 1 Oct. a.s.,
verzoeken wij onze jaar- en
kwartaal abonné's het abonne
mentsgeld zoveel mogelijk PER
GIRO te willen overmaken, ter
vermijding van de hoge incasso
kosten, doch uiterlijk vóór 1
OCTOBER a.s., daar dan de
kwitanties worden afgegeven.
De kosten van een jaar
abonnement zijn f 4,70 en van
een kwartaal-abonnement f 1.20
Nieuwe weg in aanleg
De nieuwe weg, koninginneweg
genaamd, in het uitbreidingsplan
aan de Kerkedijk geprojecteerd, is
thans in aanleg; het werk wordt
door de fa. Gebr. Min uitgevoerd.
De weg zal vlak langs het bejaar
dencentrum lopen vanaf de kerke
dijk en aansluiten op de Berger-
weg in de bocht van de Dr. van
Peltlaan. De uitgifte van gronden
in het nieuwe uitbreidingsplan zal
nu geleidelijkaan plaats vinden.
In de laatste raadsvergadering
van 3 september is reeds in prin
cipe aan vier aanvragers een
bouwterrein toegezegd. De eerste
fase omvat het gedeelte ten
noord-oosten van het bejaarden
centrum „Eikshoven", grenzende
aan de Kerkedijk, Beatrixlaan
(van Brederodeschool) en Natte-
weg.
Collecte Prot. Christelijke
T.B.C Organisaties
De correspondenten te Bergen
van „Draagt Elkanders Lasten
Sonnevanck en Zonnegloren be
richten met hartelijke dank aan
hen die een bijdrage geschonken
hebben en hulp verleend hebben
voor de collecte ten bate van
deze instellingen gehouden in de
week van 10 - september, dat
deze het mooie bedrag van f 940.41
heeft opgebracht. (Vorig jaar
f 860.76).
UURWERKEN
Door het Roode Kruis zal er
wederom een cursus in de EHBO
worden gehouden die gegeven zal
worden door dr B. S. Bulstra.
De kosten bedragen per cursus
f 5.die echter worden terug
betaald als men zich na het slagen
aan de transportcolonne verbindt.
De cursus vindt steeds op don
derdagavond plaats. Men kan zich
opgeven bij Mevr. Blok - van
Wachem, Bergerweg 38, tel. 2519.
Gestolen
Uit de tuin van een huis aan
de Prinsesselaan zijn in de nacht
van dinsdag op woensdag 2 tuin
stoelen ontvreemd. Van de daders
geen spoor, doch de Politie zal
de zaak in onderzoek nemen.
ZONDAGSDIENST
ARTSEN
DE DUINSTREEK
Redactie en Adm.: C. Oldenburg,
Laanweg 35, Schoorl, Giro 147071
Telefoon K 2209-268
Agentschap te Bergen: De Haan'i
Boekhandel, Stationsstr., Tel. 2452
Agentschap voor Egmond aan Zee
R. P. Jonker, Voorstraat 129
Abonnementsprijs: f 4.70 per jaar
f 1.20 per kwartaal
Advertentieprijs: 12 ct. per rnjn.
Vraag en Aanbod 15 ct. per m.m.
met een minimum van f 1.50
Woning- en Vacantieruil 15ct. m.m.
Familie-advertenties 15 ct. per m.m.
Breelaan 29 - Tel. 2204
INGEZONDEN MEDEDELING
rheumatische
wordt door de meest gevoelige maag verdragenl
BERGEN
23 sept.
Dr. BULSTRA, Telefoon 2827
SCHOORL-KOEDIJK
23 sept.
Dr. RISSELADA, Tel. K 2209-360