HET ONDERWIJS IN
AMERIKA
Kindj
RdTERDDN
R.K. Vrouwengilde
BAZAR
GERRITSEN
Ongeval
De arbeid in de wereld
van morgen
JAN P. STRIJB0S
Hebt U al gehamsterd
RADIO - TELEVISIE
ÏÏt. Wittefcoad
SINT JAN
V» V» V»
lrlr*^firinr
VRIJDAG 16 NOV» 1956
33c JAARGANG No» 45
Verschijnt te Bergen, Bergen aan Zee, Schoorl, Schoorldam, Groet, Camperduin, Egmond aan Zee, Egmond-Binnen en Egmond a. d» Hoef
Op de algemene jaarvergade
ring van de Berger Schoolver
eniging werd door de heer G.
A. M. Snijders, directeur der
Gem. Middelbare Handelsschool
te Alkmaar, die vorig jaar een
studiereis naar de Ver. Staten
heeft gemaakt, een belangwek
kende voordracht gehouden over
„Het onderwijs in Amerika".
De spr. ving aan met te ver
klaren dat hij de uitnodiging voor
deze voordracht spontaan had
aangenomen ofschoon het onder
werp moeilijkheden biedt. Het
Nederlandse onderwijs in al zijn
vertakkingen en geledingen is
niet gemakkelijk te overzien. Het
Amerikaanse onderwijs is even
eens een moeilijke zaak. Na een
jaar verblijf in de V.S. waarbij
zelfs practisch werk werd ge
daan valt het zwaar een volledig
resumé te geven over het onder
wijs daar te lande. Dit komt
door de grote menigte van per
soonlijke ervaringen en impres
sies. Men komt daar te lande in
een geheel vreemde omgeving;
alles is anders en 't duurt maan
den voor men begrijpt hoe dit
werkt. Na zijn terugkeer in 't
vaderland gaat men vergelijken,
doch vergelijken is bijna niet mo
gelijk, omdat men contrasten te
genover elkaar gaat stellen.
Het Nederlandse onderwijs is
verstard in zijn grote variëteit, in
de V.S. is de grote uniformiteit
dynamisch in alle opzichten. In
het Nederlandse onderwijs zijn
de mogelijkheden verstard. Het
is langzaam, traditioneel gegroeid
uit de scholen van Karei de Gro
te en uit de latere middeleeuwen.
Het gymnasium heeft iets ver-
stards. Wij leven in een volko
men ander land zodat het onder
wijs in Nederland niet te verge
lijken is met dat in de V.S. Wij
zijn zulk een klein landje dat het
programma van ons onderwijs
ons wordt opgedrongen door de
sociale omstandigheid en onze
geografische positie.
De Amerikaan is bijv. gehecht
aan oude gebouwen; een huis
dat 100 of 150 jaren oud is, geldt
als een waardevol cultureel be
zit. Toen men in de V.S. hoorde
van het 700-jarig bestaan van
Alkmaar gold dit daar als een
heel belangrijk iets. Waarschijn
lijk zal over 200 a 300 jaren de
traditie hen parten gaan spelen,
doch zover is het thans nog niet.
Het onderwijs is daar nog niet
in een keurslijf gedrongen. De
Amerikaanse school, van kleu
terschool tot de universiteit, be
oogt niet direct het bijbrengen
van wetenschappelijke kennis,
maar haar voornaamste doel tot
ZILVER
en met het college, waar studen
ten van 22 en 24 jaar afkomen
bestaat in het vormen van deze
jonge mensen tot goede staats
burgers. Veel of weinig leren
komt op de tweede plaats, het
hoofddoel is dat de jonge man en
't jonge meisje tot goede staats
burgers worden opgevoed. Bij
onze scholen is het grote doel het
verwerven van kennis en nog
eens kennis.
Wat doet nu een jongen of
meisje in 'n gemiddeld Ameri
kaans gezin? Meer en meer komt
het in de V.S. voor, dat man en
vrouw beiden werken. Dienten
gevolge schieten de nursery-
scholen, waar de kleuters over
blijven als paddestoelen uit de
grond.
Op 6-jarige leeftijd gaat het
kind naar de lagere school in
zijn community. Daar gaat 't
heen met alle kinderen uit alle
rangen en standen in die com
munity. 'n Enkele maal gaat het
kind naar een confessionele
school, doch die zijn niet groot
in aantal.
Op de community-school heeft
men in hoofdzaak dezelfde vak
ken als hier te lande: lezen,
schrijven en rekenen. Dit grijpt
terug op de tijd der pioniers. Er
zijn nog tal van plaatsen waar
honderd jaar geleden nog met
de Indianen gevochten werd. 't
Onderwijs bepaalde zich dan ook
tot de elementaire vakken ter
wijl het streven er naar uitging
het kind te vormen tot een goed
lid der community.
't Onderwijs was in die dagen
volkomen in handen van de
vrouw. De man had tot taak te
werken en het gezin te bescher
men. Vaak waren geen gediplo
meerde vrouwen te krijgen en
nam men er een die er voor in
aanmerking kwam. In de lagere
en in de High-school is dit nog
steeds merkbaar. De posities zijn
daar overwegend in handen van
de vrouw. De man kan meer
verdienen als hij geen teacher
wordt. Vele vrouwelijke onder
wijzeressen zijn gehuwde dames
die dit werk als bijbaantje uit
oefenen, daar zij de tijd vrij heb
ben om voor de klas te staan.
Welke invloed dit op den
duur gaat hebben op de jonge
Amerikaanse burger wordt dui
delijk als men bedenkt dat de
Amerikaanse vrouw zeer ge
ëmancipeerd is.
De leerlingen op de lagere
school van 6—8i jaar wordt bij
gebracht voor zichzelf te zorgen.
Dan gaat het kind naar de High
School, terwijl het 6e en 7e leer
jaar een Intermediair School
vormen om deze stap te over
bruggen. In de grote steden be
schikt men over een Junior en
een Senior High School, elk van
drie jaren om de overgang van
de lagere naar de middelbare
school gemakkelijker te maken.
Dezelfde klacht bestaat hier te
lande. De onderwijzer is weg en
in de plaats daarvan komen 10
a 12 leraren met ieder z'n eigen
nukken en grillen. Voor een kind
van twaalf jaren met 10 12
leraren is dit te zwaar.
Op de school blijft geen kind
zitten. Hoe zij dat daar klaar
spelen is voor mij nog steeds een
probleem.
(wordt vervolgd)
Dinsdagavond 6 november gaf
de heer P. Timmerman in het
Oranjehotel voor het R.K. Vrou
wengilde een lezing met mooie
gekleurde dia's, over Noorwe
gen. De heer Timmerman, die
door zijn herhaalde bezoeken aan
Noorwegen een kenner van dit
land en volk, dat zijn grote sym
pathie heeft, is geworden, be'
lichtte deze avond vooral het le
ven van het Noorse gezin.
De enorme afstanden in dit
land, dat 1800 km lang en op het
smalste gedeelte maar 6 km
breed is, hebben ook op het ge
zinsleven hun invloed. De kin
deren moeten soms uren ver naar
school. Daar wordt met de
schooltijden op gerekend. De
school gaat om half drie uit, zo
dat de. leerlingen voor donker
thuis kunnen zijn. Om de licha
melijke inspanning niet te groot
te maken is er om de andere dag
school. Op de thuisblijf dagen
wordt huiswerk gemaakt. Zo
mers duurt de vakantie 2 maan
den en ook 's winters in de don
kere tijd is er geen school. Niet
tegenstaande deze kortere
schooltijden, heeft de praktijk
bewezen, dat het intelligentie
peil even hoog, zo niet hoger
is dan in Nederland. De kinde
ren van de 150.000 eilandjes
moeten voor studie meest uit
huis. Vele jeugdige personen be
zoeken 's winters de volkshoge
scholen, die in Noorwegen par
ticuliere internaten zijn, waar in
de winter 6 maanden lang les
wordt gegeven in taal, rekenen,
literatuur, geschiedenis, alg. ont
wikkeling, weven,' sport, hand
arbeid enz.
De zelfontwikkeling wordt ook
sterk bevorderd door zelf lezen.
Vele gezinnen bezitten een boe
kenkast, waar men standaard
werken over verschillende on
derwerpen in kan vinden. De
donkere wintertijd leent zich bij
uitstek tot zelfstudie en huisvlijt.
Dit laatste vormt ook een wel
kome bron van inkomsten. De
vereniging „Hüsvliden" ver
spreidt patronen van brei- en
borduurmotieven, die in elk dal
verschillend zijn, en koopt de
kledingstukken, die aan bepaalde
eisen moeten voldoen, op, om ze
in haar stadswinkels te verkopen.
De breiwol is meest afkomstig
van de eigen, langharige geiten,
thuis gesponnen en gekleurd en
dan in weef-
wërkt.
of breiwerk ver-
Door het ver uit elkaar wonen
is het leven der vrouwen er
zwaar. Geen bakker of melkboer
komt aan de deur, maar wel moe
ten vaak de boodschappen 6 a 8
km ver gehaald worden. De
vrouwen zijn er dan ook gauw
oud, getekend door het zware le
ven. De familieband is sterk en
waar de afstanden vaak enorm
zijn, en men er met Kerstmis
graag op familiebezoek gaat, zijn
alle winkels en zaken van woens
dag voor Kerstmis tot woensdag
na Nieuwjaar gesloten en wordt
in familieverband het Kerstfeest
gevierd.
Na de pauze zong het dames
koortje van het Vrouwengilde op
uitnemende wijze enkele liederen
onder leiding van mevrouw C.
MoréeDol, waarna de reis
door Noorwegen per dia volgde.
1
Woensdagavond begon o.l.v.
mej. C. Jager, demonstratrice van
het Alkmaars Gasbedrijf, bij
Campenhout een kookcursus voor
leden van het R.K. Vrouwengil
de. Behalve heerlijk koken leert
men bij mej. Jager altijd weer
wat op het gebied van zuinig met
gas omgaan, en zoveel mogelijk
profijt trekken van gasstellen,
-fornuizen of -ovens. Zo ook op
deze avond. Wist u: dat u ge
makkelijk 2 a 3 eieren in één kop
je water met wat zout hard kunt
koken, als u het pannetje maar
goed dicht dekt en als het water
kookt het gas zo laag draait, dat
net geen damp meer ontsnapt!
dat een gasoven precies water
pas moet staan om zuiver te
branden? Dat als u het gasbe
drijf opbelt dit altijd bereid is u
hierin raad te geven?
Maandagmiddag is de radio- en
televisiemonteur van Duin, toen
hij op het dak van het perceel
Ruinelaan 3 een antenne wilde
slopen, uitgegleden en van de
mast gevallen, waarbij hij na een
val van ongeveer vijf meter, op
een dakterras terecht kwam. In
bewusteloze toestand is hij met
een ambulancewagen van het
Rode Kruis naar een ziekenhuis
te Alkmaar overgebracht.
Woensdagavond 7 november
gaf de heer K. F. Verhart, effi-
ciëntie-adviseur van het N.V.V.
een lezing voor de Bestuurders-
bond Bergen-Schoorl in de ach
terzaal van Hotel de Brink.
Veel wordt er tegenwoordig
geschreven over automatisering.
Het is blijkbaar een mode-onder
werp geworden, waarin men dui
delijk twee richtingen bespeurt.
De een ziet daarin een voort
schrijdende evolutie, terwijl de
ander de arbeiders ziet staan
aan de vooravond van armoede
en ellende.
(Wijd. gaaf huidje
eBABYDE RM
Wat is er eigenlijk aan de
hand? Wat is mechanisatie en
wat automatisering?
Bij de mechanisatie speelt de
mechaniek, de hulpmiddelen bij
het vervaardigen van producten
een rol, waarbij we het vervaar
digen moeten zien als het om
vormen van de stof naar een
bepaald idee. Wordt bij dit ver
vaardigen slechts één werkstuk
gemaakt, dan wordt het stuk in
zijn geheel afgewerkt voor men
aan een geheel ander werkstuk
begint. Worden echter meerdere
geheel gelijkvormige werkstuk
ken gemaakt, dan worden om
spierarbeid te sparen, dus uit
efficiëntie-oogpunt, eerst alle ge
lijke onderdelen der werkstukken
vervaardigd. Dit geeft al een ze
kere mechanisering, die echter
pas goed is doorgebroken door
de uitvinding van de stoomma
chine. In deze mechanisering zijn
drie fasen te onderscheiden:
de technische fase de vervol
making van het apparaat;
de economische fase het af
zetten der producten;
de sociale face de gevolgen
van de mechanisatie voor de
mens.
Als we in de geschiedenis
terug blikken, zien we dat in
1807 de eerste stoommachine in
A dam in gebruik werd genomen.
In 1837 waren er in Nederland
72 in bedrijf en in 1853 reeds
392.
De eerste fiets kwam op de
weg in 1817, de eerste trein reed
in 1825. De eerste auto in 1886
en het eerste vlieqtuiq was er
in 1903.
Wat de snelheid betreft zijn
we geëvolueerd van 15 km te
paard tot de snelheid der super
sonische straaljagers.
Deze technische ontwikkeling
duurt voort. Vooral in oorlogs
tijd kijken regeringen niet op geld
om de techniek te vervolmaken,
maar met het uitvinden van de
atoomsplitsing is in wezen een
nieuwe energiebron ontdekt. De
natuurkunde ontwikkelde zich
sterk door de vinding van de
elektronika, waardoor projectie
len bestuurbaar werden, maar
dit sloot in zich, dat het dus ook
mogelijk moest zijn hiermee het
productie-proces te besturen.
Waar door de doorgevoerde me
chanisering de menselijke spier
kracht geleidelijk werd uitge
schakeld, wordt het door auto
matisering met behulp van de
elektronika mogelijk de contro
lerende hersenwerking van de
mjens te vervangen. Het zelf-
scheppend denken is nooit te
vervangen. De automatisering
drukt het sterkst zijn stempel op
de administratieve sector, daar
hierdoor op zeer korte termijn
gegevens uitgewerkt, verzameld
en bewaard kunnen worden.
Verder in de metaal-, textiel- en
chemische industrie.
Na deze korte en heldere in
leiding werd gediscussieerd over
de mogelijke nadelen en voorde
len van de automatisering. Juist
door deze discussie-vorm werd
het een leerzame en boeiende bij
eenkomst, die maar door al te
weinig mensen bezocht was.
Blauwe N.V. Culturele Avonden K.J.V.O.
Op zaterdag 24 nov. vertoont
Jan Strijbos zijn nieuwste kleuren
film over Spitsbergen. Hij was
in de zomer van 1956 daar en
wist tijdens een prachtige zomer
tijd een bijzonder mooie film van
dit interessante eiland te maken.
Svalbard, wat Koele stranden
betekent, was al heel vroeg be
kend en dankte die mooie naam
aan de Vikingers. Het is inder
daad een eiland van kusten, want
het binnenland is geheel gletsjer
en vrijwel ontoegankelijk.
West-Spitsbergen staat onder
invloed van de warme golfstroom
en daardoor kunnen zich vele
planten handhaven. Van de dieren,
die er voorkomen noemen we het
rendier, de poolvos, de poolhaas,
de ijsbeer en de muskusos. Van
de vogels zijn de eidereend, de
papegaaiduikers, de noordse storm
vogels wel het belangwekkendst.
Er wonen weinig mensen op
dit eiland, dat toch tweemaal zo
groot is als Nederland. Daarvan
zijn er 4000 Russen en 400 Noren.
Dit op een totaal van 5400.
De bergformaties en sneeuw
velden, de uitgestrekte toendra's,
het ongerept landschap, dit alles
wordt in de zomer verlevendigd
door de ontelbare vogels en een
wonderbaarlijk mooie planten
wereld.
Voor nadere bijzonderheden
zie men de advertentie in dit
nummer.
Dan kunt u dit lezen.
Het college van Handel en In
dustrie in de Levensmiddelen
branche meent in het belang van
het Nederlandse volk namens de
branchegenoten industrie,
groot- en kleinhandel in de le
vensmiddelenbranche -het pu
bliek erop te moeten wijzen, dat
door de meer dan normale aan
kopen van de laatste dagen hier
en daar de voorraden in de win
kels sneller zijn geslonken dan
normaal. De industrie en de han
del kunnen deze voorraden niet
zo snel aanvullen als zij wel zou
den willen, omdat er over de ge
hele linie personeelsschaarste be
staat.
Indien het publiek zich be
perkt tot normale aankopen, het
geen in zijn eigen belang drin
gend wordt aanbevolen, zullen
de voorraden binnen enkele da
gen weer zijn aangevuld.
Een uitstekende opvoering
Voor een stampvolle zaal gaf
de R.K. toneelver. Sint Jan
woensdagavond een opvoering
van Pinky, een blank neger
meisje toneelspel in drie bedrij
ven, bewerkt naar het boek van
C. RickettSummer. Had Sint
Jan zich in de laatste paar jaren
meer tot het werk van vader
landse auteurs bepaald, zij heeft
met de opvoering van dit stuk
bewezen ook het werk van een
buitenlandse auteur aan te dur
ven en wat meer zegt, tot een
opvoering te brengen, waarover
men nog lang na dezen zal spre
ken. Boeiend en vlot werd er ge
speeld en wel op zulk een mee
slepende wijze, dat het publiek
met spanning de uitbeelding van
dit spel volgde. Hoofdthema van
het stuk is dat wie in Amerika
negerbloed in zijn aderen heeft,
ook al is het nog zo weinig, bij
de blanke bevolking veracht is,
en dat hij zich dingen moet la
ten welgevallen, waartegen een
blanke terecht in opstand zou
komen. Dit alles in het z.g. klas
sieke land van de vrijheid en de
democratie: de Verenigde Staten
van Noord-Amerika. In de zui
delijke staten van deze unie is
voor een neger ook slechts met
moeite recht te krijgen, en dat
maakt het leven voor de gekleur
de bevolking niet bepaald aan
genaam.
In dit stuk trad mevr. Wijben-
gaFiebie op in de rol van een
oude negerin, die noch lezen,
noch schrijven kan, en die haar
gehele leven als wasvrouw heeft
gewerkt, maar die ondanks dat
een goed levensinzicht en een
scherp oordeel bleek te bezitten.
Zoals zij deze oude vrouw uit
beeldde was het alsof men wer
kelijk een oude negerin op de
planken zag. Haar kleindochter,
die er door een gpeling der na
tuur uitziet als een blank meisje,
dat zij in 't noorden des lands
voor verpleegster liet opleiden,
kan het daar niet uithouden en
komt bij haar thuis. Zij heeft
daar in 't noorden liefde opgevat
voor een jonge dokter, die ook
op haar verliefd is, maar zij
vreest dat dit tot beider teleur
stelling leiden zal wanneer de
jonge medicus van haar t^ horen
krijgt, dat er negerbloed in haar
aderen stroomt. Als hij haar ein
delijk achterna reist en haar be
zoekt, is hij bij het vernemen van
dit feit de vertwijfeling nabij. Dat
het na heel wat tegenwerking
toch tot een huwelijk komt,
waarin zij beiden aan de verhef
fing van het negerras zullen gaan
arbeiden, vormt het blij-eindend
slot.
De figuur van Pinky werd op
voortreffelijke wijze uitgebeeld
door mej. Annette Groenewoud.
Joke Waters en zijn vrouw Ro
salie, een negerechtpaar uit het
zuiden, werden goed getypeerd
door de heer Jan Glorie en mej.
Ans Leering. De rollen van rech
ter Walker en dr. Joe waren bij
de heren J. van Stralen en Aat
Groot in uitstekende handen. De
moeilijke rol van Miss Em, de
zieke dame die sterft, werd door
Martha Delis op uitstekende wij
ze gespeeld, terwijl de rol van de
wereldse nicht Miss Helba door
mej. Jannie Delis zeer goed werd
voorgedragen. De jonge dokter
Tom werd treffend vertolkt door
de heer W. Vlaar, terwijl als
Amerikaanse politie-agent optrad
de heer J. Leering, die ook in
deze rol goed voldeed.
In "zijn openingswoord deelde
de voorzitter, de heer A. Ooije-
vaar mede dat het St. Jan goed
ging. Het aantal donateurs was
dermate toegenomen, dat, als
men voor hen alleen een stuk zou
spelen men aan drie opvoeringen
zou moeten denken. Dit is op
zichzelf een verheugend teken en
Sint Jan heeft met deze opvoe
ring bewezen dat het tot heel
wat goeds in staat is.
De V.V.V. Bergen zal op
donderdag 22 nov. haar algemene
Ledenvergadering houden in de
dancing van „De Rustende Jager".
De Vrijzinnig Herv. Vrouwen
vereniging hield. 7 en 8 novem
ber een bazar in de Kunstzaal
van het K.C.B. ten bate van het
restauratiefonds. In het intiem in
gerichte zaaltje was van alles te
koop en te doen. Mooi brei- 'en
handwerk, corsages, schelpen
bloemtakken, chocolade, planten-
stekjes, winkel-allerlei enz. wa
ren te koop en spelletjes, rad
van avontuur en loterij zorgden
voor het vermaak.
ZONDAGSDIENST
ARTSEN
WeekMad
DUINSTREEK"
Redactie en Adm.: C. Oldenburg,
Laanweg 35, Schoorl, Giro 147071
Telefoon K 2209-268
Agentschap te Bergen: De Haan's
Boekhandel, Stationsstr., Tel. 2452
Agentschap voor Egmond aan Zee
R. P. Jonker, Voorstraat 129
Abonnementsprijs: f 5.25 per jaar
f 1.35 per kwartaal
Advertentieprijs: 12 ct. per m.m.
Vraag en Aanbod 15 ct. per m.m.
met een minimum van f 1.50
Woning- en Vacantieruil 15 ct. m.m.
Familie-advertenties 15 ct. per m.m.
INGEZONDEN MEDEDELING
iegen pijnen
hoofdpijn,
griep, kiespijn,
rheumatische
wordt door de meest gevoelige maag verdragenl
Ingezonden mededeling
Poeder - Zalf - Olie-Zeep
Breelaan 29 - Tel. 2204
BERGEN
18 nov.
Dr. POOT, Tel. 2413
SCHOORL-KOEDIJK
18 nov.
Dr. H. J. PIERS, Telefoon K 2201-202
